Մայակովսկի
Գյուղ | ||
---|---|---|
Մայակովսկի | ||
Երկիր | Հայաստան | |
Մարզ | Կոտայքի | |
Այլ անվանումներ | Շահապ | |
ԲԾՄ | 1400 մ | |
Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
Բնակչություն | 2167 մարդ (2012[1]) | |
Ազգային կազմ | Հայեր | |
Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
Ժամային գոտի | UTC+4 | |
|
Մայակովսկի, գյուղ Հայաստանի Կոտայքի մարզում` մարզկենտրոնից 40 կմ հարավ-արևմուտք։ Նախկինում կոչվել է Շահապ[2]։
Տեղադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մայակովսկի գյուղը գտնվում է Աբովյան քաղաքից 2,5 կմ հարավ - արևելք՝ Նորգյուղ, Արամուս և Բալահովիտ գյուղերի միջակայքում՝ լայնագոգ հարթության վրա։ Ծովի մակերևույթից բարձր է 1410 - 1437 մ։
Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև 1940 թվականը հայտնի էր Շահապ անվամբ[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մայակովսկի գյուղը միջնադարից եղել է Կոտեից գավառի հայաբնակ գյուղերից մեկը, սակայն 1604 թվականին շահաբասյան բռնագաղթի հետևանքով ամայացել է։ Շահապ անվամբ գյուղը հիշվում է 1760- ական թվականներին այդտեղ գտնվող Գեղարդավանքին պատկանող մի ձիթհանի առնչությամբ[4]։ Սակայն, ի տարբերություն մերձակա Բարձաբի, Կապուտան, Ակունք, Արամուս, Կամարիս, Էլառ և այլ գյուղերի, որոնք բռնագաղթից շատ չանցած վերակենդանացել են որպես հայաբնակ գյուղեր, Շահապը մնացել է սակավամարդ։ Շահապի շենացումն սկսվում է 1820- ական թվականների վերջերին՝ ռուս- պարսկական պատերազմից հետո Խոյ ու Սալմաստ գավառներից հեռացած և այստեղ բնակություն հաստատած հայերի շնորհիվ[3]։ Շահապը համալրվում է Մեծ եղեռնից հետո Վանի և Տարոնի շրջաններից փրկվածներով, իսկ ավելի ուշ՝ նաև Հյուսիսային Արցախից, մասնավորապես Գանձակից բռնագաղթված հայերի հաշվին։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախնիները հիմնականում գաղթել են 1829-1830 թթ.-ին Սալմաստի գավառի Հիջվազ գյուղից։ Սկսած 1831 թվականից մինչև մեր օրերը հասնող վիճակագրական տվյալների համադրումից երևում է, որ ընդհանուր առմամբ Շահապ-Մայակովսկին արձանագրել է բնակչության հարատև աճ։ Բացասական միտումներ նկատվել են 1838 - 1842 թվականներին բնակիչների մի մասի՝ այլ բնակավայրեր, մասնավորապես Փարպի [Ն 1], Խաթունարխ, Երևան և Թիֆլիս փոխադրվելու, 1914-1931 թվականներին Առաջին աշխարհամարտի և նրան հաջորդած տարիներին։
Մայակովսկու ազգաբնակչության փոփոխությունը.[6]
Տարի | 1831 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Բնակիչ | 134 | 532 | 769 | 938 | 904 | 1143 | 1609 | 1727 | 1830 | 2161[7] |
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, ծխախոտագործությամբ, պտղաբուծությամբ և բանջարա-բոստանային կուլտուրաների մշակությամբ։
Պատմամշակութային կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մայակովսկիում է գտնվում 1828 թվականին կառուցված Սբ. Գևորգ գմբեթավոր եկեղեցին, Գերեզմանատան Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին։
Սուրբ Գևորգ եկեղեցի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեև վաղագույն հիշատակության մեջ (1839 թվական) եկեղեցին վկայված է Սբ. Աստվածածին անվամբ, այնուամենայնիվ, արդեն հետագա վավերագրերում (1842 և 1909թվականներ) նույն եկեղեցին հիշվում է Սուրբ Գևորգ անվամբ։ Հարկ է նշել, որ վիմագրում հիշատակված Ղազար քահանա Պողոսյանը Պարսկահայքից իր իսկ հոտի հետ փոխադրված և արդեն Շահապում հովվությունը շարունակած հոգևորականն էր, քանի որ նա ծնվել է 1776 թվականին, քահանա ձեռնադրվել՝ 1810 թվականի մարտի 9-ին։ 1910 թվականին եկեղեցին վերակառուցվել է։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եկեղեցին ունի իր ժամանակաշրջանին հատուկ և լայն տարածքում գտած եռանավ բազիլիկ հորինվածք, կիսաշրջանաձև խորան, ուղղանկյուն հատակագծով զույգ ավանդատներ, արևմտյան և հարավային ճակատներից բացված զույգ մուտքեր։ Խաչաձև կտրվածքով երկու զույգ սյուները պահում են երկկենտրոն՝ սլաքաձև թաղը։ Արտաքուստ երեսապատված է սրբատաշ տուֆով, իսկ ներքուստ՝ սվաղված, որն էլ մասամբ որմնանկարազարդված է։
Գերեզմանատան Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1947 թվականին գյուղ այցելած Հ. Եղիազարյանը նշել է.
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս եկեղեցին իր չափերով ավելի փոքր է։ Այն ունի միանավ բազլիկ հորինվածք՝ արևմտյան ճակատից բացված մեկ մուտքով և արտաքուստ նույն ճակատին ագուցված գեղաքանդակ մի քանի խաչքարների բեկորներով, ներսում ՝ հյուսիսային որմում՝ մկրտարանի ավազանով։ Այդօրինակ խաչքարի մի բեկոր էլ ագուցված է եկեղեցու ներսում՝ մկրտարանի խորշի մեջ։
Գերեզմանոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս գյուղն ունի ներեք գերեզմանոց։ Դրանցից ամենահինը գտնվում է գյուղի կենտրոնական մասում՝ Սուրբ Գևորգ եկեղեցուց շուրջ 200 մ հարավ- արևելք։ Իր հնությամբ երկրորդ գերեզմանոցը գտնվում է գյուղի արևելյան եզրին՝ նախկին ծխական, ներկայիս գերեզմանատան Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու շուրջ։ Գյուղի երրորդ գերեզմանոցը գոյացել է վերջին տասնամյակներին և դեռևս պատմական արժեք չի ներկայացնում։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Կոտայքի մարզի մարդահաշիվը (հայ.)
- ↑ «Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան - Շահապան». www.nayiri.com. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Նորգյուղ և Մայակովսկի գյուղերի պատմական հուշարձաններ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ Սիմեոն կաթողիկոս Երևանցի, Ջամբռ, Երևան,2003
- ↑ ՀԱԴ, ֆ. 90, ց. 1, գ. 93, թ. 28; գ. 319, թ. 21
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 131» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Ապրիլի 10-ին.
- ↑ 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
|