Լև Պոլուգաևսկի

Լև Պոլուգաևսկի
	ռուս.՝ Лев Абрамович Полугаевский
Պետություն(ներ)	ԽՍՀՄ
Ծննդյան ամսաթիվ	նոյեմբերի 20, 1934
Ծննդավայր	Մոգիլյով, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահվան ամսաթիվ	օգոստոսի 30, 1995 (60 տարեկան)
Մահվան վայր	Փարիզ
Կոչում	գրոսմայստեր, միջազգային վարպետ և ԽՍՀՄ շախմատի սպորտի վարպետ
365chess	Lev_Polugaevsky
Chesstempo համար	244486
ICCF համար	244486
Մասնակցել է	Շախմատային օլիմպիադա 1966, Շախմատային օլիմպիադա 1968, Շախմատային օլիմպիադա 1970, Շախմատային օլիմպիադա 1978, Շախմատային օլիմպիադա 1980, Շախմատային օլիմպիադա 1982 և Շախմատային օլիմպիադա 1984
Պարգևներ և մրցանակներ	; և
	Lev Polugaevsky Վիքիպահեստում

Լև Աբրամովիչ Պոլուգաևսկի (ռուս.՝ Лев Абра́мович Полугае́вский, նոյեմբերի 20, 1934(1934-11-20)^[1], Մոգիլյով, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 30, 1995(1995-08-30)^[2], Փարիզ^[1]), խորհրդային շախմատիստ, գրոսմայստեր (1962), ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում Համաշխարհային շախմատային օլիմպիադաների վեցակի հաղթող, ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում աշխարհի առաջին թիմային առաջնության հաղթող (1985), ԽՍՀՄ առաջնությունների և աշխարհի առաջնության մրցաշարերի կրկնակի մասնակից, ԽՍՀՄ կրկնակի չեմպիոն (1967, 1968), շախմատի սկզբնախաղերի մասին մի քանի գրքերի հեղինակ, ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ (1954)։ ՀԽՍՀ սպորտի վաստակավոր վարպետ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լև Պոլուգաևսկին ծնվել է Բելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության Մոգիլյով քաղաքում։ Հայրենական մեծ պատերազմի սկզբին Պոլուգաևսկիների ընտանիքը տարհանվել Կույբիշև (Սամարա)։ Լևը յոթ տարեկանից սկսել է հետաքրքրվել շախմատով։ Այդ ժամանակ քաղաքում բնակվում էին երկրի բազմաթիվ անվանի շախմատիստներ, իսկ թաղային սպայի տանը ուժեղ մրցաշարեր էին անցկացվում։ Լևը սովորել թիվ 6 տղամարդկանց դպրոցում և հաճախել է պիոներների պալատ։ 1948 թվականի մայիսի 18-ին «Պիոներսկայա պրավդա» թերթում լույս է տեսել Լևի հոդվածը, որով նա ողջունել է աշխարհի նոր չեմպիոն Միխայիլ Բոտվիննիկին՝

«Մոսկվա, Սյունազարդ դահլիճ, Բոտվիննիկ. երբ լսեցինք, որ Դուք չեմպիոն եք դարձել, այնքան ուրախացանք, որ ոմանք գոռացին՝ «Ուռա՛»։ Վերջերս մեր քաղաքում դպրոցականների շախմատի մրցաշար է տեղի ունեցե, և ես ստացել եմ առաջին կարգի շախմատիստի կոչում։ Միգուցե մի օր մենք ստիպված կլինենք հանդիպել Ձեզ շախմատի տախտակի մոտ։ Մի վիրավորվեք, որ մենք կարող ենք մի օր հաղթել ձեզ։ Միևնույն ժամանակ մեր բոլոր ռահվիրա շախմատիստների անունից շնորհավորում եմ Ձեզ։

- Լև Պոլուգաևսկի, Կույբիշևի թիվ 6 տղամարդկանց դպրոց»

Վաղ պատանեկության տարիներին Պոլուգաևսկին մասնակցել է շախմատի նամակագրության մրցույթների։ 1950 թվականին դարձել է «Շախմատը ԽՍՀՄ»-ում ամսագրի № 43 նամակագրության մրցաշարի հաղթող (18-ից 14½, առանց պարտության)։ 1956 թվականին ավարտել է Կույբիշևի արդյունաբերական ինստիտուտը, որից հետո հինգ տարի աշխատել է Կուիբիշևի ավտոտրակտորային էլեկտրական սարքավորումների և կարբյուրատորների գործարանում։

ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում մասնակցել է 7 շախմատային օլիմպիադայի, աշխարհի և Եվրոպայի թիմային առաջնությունների։ 1970 թվականին Բելգրադում տեղի ունեցած ԽՍՀՄ հավաքականն ընդդեմ աշխարհի հավաքականի («Դարի մրցաշար») մրցաշարում 4-րդ խաղատախտակի վրա զիջել է Վլաստիմիլ Հորտին։

Միջզոնալ մրցաշարեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970, Պալմա դե Մալյորկա, 9-10 տեղ
1973, Պետրոպոլիս, 2-4 տեղ, լրացուցիչ մրցումներից հետո՝ 2 տեղ
1976, Մանիլա, 2-3 տեղ
1979, Ռիգա, 2 տեղ
1982, Տոլուկա, 4-7-րդ տեղ
1985, Բիել, 7-9-րդ տեղ, 1987
1987, Զագրեբ, 8-11-րդ տեղ

Հավակնորդների մրցաշարեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1974 թվականին նա քառորդ եզրափակիչ խաղում պարտվել է Անատոլի Կարպովին
1977 թվականին քառորդ եզրափակիչում հաղթել Էնրիկե Մեկինգին և ) և կիսաեզրափակիչում պարտվել է Վիկտոր Կորչնոյին
1980 թվականին քառորդ եզրափակչում հաղթել է Միխայիլ Տալին և կիսաեզրափակիչում պարտվել է Վիկտոր Կորչնոյին

Պոլուգաևսկին սկզբնախաղերի տեսության մեջ մեծ ներդրում է ունեցել։ Փակ սկզբնախաղերի մի շարք տարբերակներ կապված են նրա անվան հետ։ Գրոսմայստերը հատուկ ուշադրություն է դարձրել սիցիլիական պաշտպանությանը, մասնավորապես՝ Նայդորֆի տարբերակին, որն այժմ կոչվում է «Պոլուգաևսկու փոփոխված տարբերակ»՝ 1. e2-e4 c7-c5 2. Кg1-f3 d7-d6 3. d2-d4 c5:d4 4. Кf3:d4 Кg8-f6 5. Кb1-c3 a7-a6 6. Сc1-g5 e7-e6 7. f2-f4 b7-b5^[4]։ Այդ երկարամյա աշխատանքի վերաբերյալ նա հրատարակել է գիրք՝ «Տարբերակի ծնունդը» վերնագրով^[5]։

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Պոլուգաևսկին եղել է Կարպովի խորհրդատու-մարզիչը Կորչնոյի հետ աշխարհի առաջնության խաղերում (1978 և 1981 թթ.)։ Երկար տարիներ եղել է ԽՍՀՄ շախմատի ֆեդերացիայի նախագահության անդամ, բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի նախագահ, Գրոսմայստերների խորհրդի անդամ։

1963 թվականի թվականի սկզբին գրոսմայստերն ամուսնացել է Մոսկվայի պետական համալսարանի շրջանավարտ Իրինա Պոլուգաևսկու հետ։ 1967 թվականի դեկտեմբերի 28-ին ծնվել է նրանց դուստրը՝ Եկատերինան^[6]։

Պոլուգաևսկին երկար տարիներ ընկերություն է արել ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Վյաչեսլավ Տիխոնովի հետ։

Լև Պոլուգաևսկին մահացել է Փարիզի կլինիկաներից մեկում՝ քաղցկեղի պատճառով գլխուղեղի բարդ վիրահատությունից հետո։ Մինչև կյանքի վերջին րոպեները Լև Աբրամովիչի կողքին եղել է կինը։

Թաղվել է Փարիզում՝ Մոնպառնասի գերեզմանատանը։ Շախմատի ասպարեզում ունեցած ձեռքբերումների համար Լև Պոլուգաևսկին պարգևատրվել է Ժողովուրդների բարեկամության շքանշաններով (1981թ.) և Աշխատանքային արիության մեդալով (1985թ.):

Մրցաշարերի և խաղերի արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թվական	Քաղաք	Մրցաշար	+	−	=	Արդյունք	Տեղ
1953	Սարատով	ՌՍՖՍՀ առաջնություն				15-ից-10½	2
	Լենինգրադ	ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (6-րդ խաղատախտակ)				7-ից-6½	1
1954	Դոնի Ռոստով	ՌՍՖՍՀ առաջնություն				17-ից-9½	4-7
	Լենինգրադ	Վարպետների և վարպետների թեկնածուների համամիութենական մրցաշար				15-ից-12
	Ռիգա	ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (6-րդ խաղատախտակ)				10-ից-8	1-2
	Գորկի	ԽՍՀՄ 22-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				20-ից-7½	15-16
1955	Լենինգրադ	ՌՍՖՍՀ առաջնություն				9-ից-12½	2-3
	Վորոշլիվոգրադ	ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (2-րդ խաղատախտակ)				16-ից-9½	5
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 23-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				18-ից-11	4-5
1956	Լենինգրադ	ԽՍՀՄ 23-րդ առաջնություն	8	4	5	17-ից-10½	5-7
	Ուփսալա	ԽՍՀՄ ուսանողների թիմային առաջնություն (2-րդ խաղատախտակ)				4-ից-1½
	Թբիլիսի	ԽՍՀՄ 24-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				19-ից-10½	2-3
1957	Ռեյկյավիկ	ԽՍՀՄ ուսանողների թիմային առաջնություն (3-րդ խաղատախտակ)				9-ից-8	1
	Սվերդլովսկ	ԽՍՀՄ 25-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				19-ից-12	2-3
1958	Ռիգա	ԽՍՀՄ 25-րդ առաջնություն	6	3	9	18-ից-10½	5-6
	Վիլնյուս	ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (2-րդ խաղատախտակ)				9-ից-6½	1
	Երևան/Բաքու	ԽՍՀՄ 26-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				15-ից-10	3
	Զագրեբ	ԽՍՀՄ - Հարավսլավիա, հանդիպում Բորիսլավ Միլիչի դեմ (7-րդ խաղատախտակ)				2 : 1
	Սոչի	ՌՍՖՍՀ առաջնություն				19-ից-12	2-4
1959	Թբիլիսի	ԽՍՀՄ 26-րդ առաջնություն	7	4	8	19-ից-11	6
	Վորոնեժ	ԽՍՀՄ 27-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				17-ից-11	3
	Մարիանսկե Լազնե	Միջազգային մրցաշար				15-ից-11½	1
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ ժողովուրդների 2-րդ սպարտակիադա (2-րդ տախտակ)				8-ից-4½
1960	Լենինգրադ	ԽՍՀՄ 27-րդ առաջնություն	7	3	9	19-ից-11½	5
	Մոսկվա	Միջազգային մրցաշար				11-ից-5	6
	Համբուրգ	ԽՍՀՄ - Գերմանիա մրցախաղ				7-ից-6½
	Վիլնյուս	ԽՍՀՄ 28-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				17-ից-12	1-3
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (1-ին խաղատախտակ)				7-ից-5	1
1961	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 28-րդ առաջնություն	6	4	9	19-ից-10½	7-8
	Օբերհաուզեն	Եվրոպայի թիմային առաջնություն	5	1	3	9-ից-6½	1
	Սոֆիա	ՌԽՖՍՀ -Բուլղարիա հանդիպումը Միլկո Բոբոցովի դեմ (1-ին խաղատախտակ)				2 : 2
	Օմսկ	ԽՍՀՄ 29-րդ առաջնություն (կիսաեզրափակիչ)				19-ից-12½	1
	Դոնի Ռոստով	Չիգորինի հուշամրցաշար				11-ից-6½	4
	Բաքու	ԽՍՀՄ 29-րդ առաջնություն	10	2	8	20-ից-14	2
		ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (3-րդ խաղատախտակ)				5-ից-3½	1-2
1962




1963




	Լենինգրադ		5	2	12	19-ից-11	7-8
1964



1965


	Տալլին	ԽՍՀՄ 33-րդ առաջնություն	9	1	9	19-ից-13½	2
1966



1966/1967	Թբիլիսի	ԽՍՀՄ 34-րդ առաջնություն	6	5	9	20-ից-10½	8-9
1967

	Խարկով	ԽՍՀՄ 35-րդ առաջնություն	7	0	6	13-ից-10	1-2

1968


1968/1969	Ալմաթի	ԽՍՀՄ 36-րդ առաջնություն	7	1	11	19-ից-12½	1-2
1969	Վլադիմիր	ԽՍՀՄ չեմպիոնի կոչման համար հանդիպում Ալեքսանդր Զայցևի դեմ	2	1	3	3½ : 2½


	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 37-րդ առաջնություն	7	1	14	22-ից-14	1-2


1970	Մոսկվա	ԽՍՀՄ չեմպիոնի կոչման համար հանդիպում Տիգրան Պետրոսյանի դեմ	0	2	3	1½ : 3½



	Պալմա դե Մալյորկա	Միջազգային մրցաշար	5	2	16	23-ից-13	9-10
1971	Բաքու	Ադրբեջանի առաջնություն (մրցույթից դուրս)				13-ից-12½	1
	Մար դել Պլատա	Միջազգային մրցաշար				15-ից-13	1
	Դոնի Ռոստով	ԽՍՀՄ թիմային առաջնություն (2-րդ խաղատախտակ)				7-ից-4
	Լենինգրադ	ԽՍՀՄ 39-րդ առաջնություն	6	4	11	21-ից-11½	7-8
1972	Մոսկվա	Շախմատի համամիութենական օլիմպիադա (1-ին տախտակ)				5-ից-2½
	Ոսկե Ավազներ	Եվրոպայի թիմային առաջնություն (1-ին տախտակ)				6-ից-5	1
	Ամստերդամ	Միջազգային մրցաշար				15-ից-12	1
	Կիսլովոդսկ	Միջազգային մրցաշար				14-ից-11	1
1973	Տալլին	Միջազգային մրցաշար				15-ից-10½	2
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 3 թիմերի խաղային մրցաշար				4-ից-3	1
	Հիլվերսում	Միջազգային մրցաշար				14-ից-6	5-7
	Պետրոպոլիս	Միջզոնալ մրցաշար	7	1	9	17-ից-11½	2-4^[7]
	Պորտորոժ	3 գրոսմայստերների մրցախաղ				8-ից-3½	2
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 41-րդ առաջնություն	4	0	13	17-ից-10½	2-6
1974	Մոսկվա	Հավակնորդների մրցաշար Քառորդ եզրափակիչ խաղ Ա.Կարպովի դեմ	0	3	5	0 : 3	^[8]
	Լաս Պալմաս դե Գրան Կանարիա	Միջազգային մրցաշար				15-ից-9½	4-7
	Զոլինգեն	Միջազգային մրցաշար				14-ից-10	1-2
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ գավաթ (2-րդ խաղատախտակ)				9-ից-7	1
	Սոչի	Չիգորինի հուշամրցաշար				15-ից-11	1
	Բելգրադ	ԽՍՀՄ - Հարավսլավիա խաղ				6-ից-3
	Լենինգրադ	ԽՍՀՄ 42-րդ առաջնություն	5	2	8	15-ից-9	3-4
1975	Բուդապեշտ	Միջազգային մրցաշար				15-ից-10½	1-2
	Ռիգա	ԽՍՀՄ ժողովուրդների VI սպարտակիադա (2-րդ տախտակ)				9-ից-6½	1
	Մոնտիլյա	Միջազգային մրցաշար				9-ից-9	1-2
	Մանիլա	Միջազգային մրցաշար				10-ից-6	2-5
	Երևան	ԽՍՀՄ 43-րդ առաջնություն	5	3	7	15-ից-8½	6-8
1976	Վինկովցի	Միջազգային մրցաշար				15-ից-10	3-4
	Մանիլա	Միջզոնալ մրցաշար	7	1	11	19-ից-12½	2-3
	Սոչի	Չիգորինի հուշամրցաշար				15-ից-10	1-2
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 44-րդ առաջնություն	6	2	9	17-ից-10½	3-4
1977	Լյուցեռն	Հավակնորդների մրցաշար Քառորդ եզրափակիչ խաղ Էնրիկե Մեկինգի դեմ	1	0	11	6½ : 5½
	Մոսկվա	Եվրոպայի թիմային առաջնություն (3-րդ խաղատախտակ)	3	0	1	4-ից-3½	1
	Էվիան-լե-Բեն	Հավակնորդների մրցաշար Քառորդ եզրափակիչ խաղ Վիկտոր Կորչնոյի դեմ	1	5	7	4½ : 8½
	Լենինգրադ	ԽՍՀՄ 45-րդ առաջնություն	4	1	10	15-ից-9	3-4
1978	Ռեյկյավիկ	Միջազգային մրցաշար				13-ից-7½	7
	Լոն-Պայն	Միջազգային մրցաշար				9-ից-7	2
	Թբիլիսի	ԽՍՀՄ 46-րդ առաջնություն	4	1	12	17-ից-10	3
1979	Վեյկ ան Զեե	Միջազգային մրցաշար				11-ից-7½	1
	Մոսկվա	ԽՍՀՄ ժողովուրդների VII սպարտակիադա (2-րդ տախտակ)				8-ից-4½
		Խաղ Յան Թիմանի հետ				3½ : 4½-ից-
	Ռիգա	Միջզոնալ մրցաշար	8	2	7	17-ից-11½	2
1980	Սկարա	Եվրոպայի թիմային առաջնություն (4-րդ խաղատախտակ)				7-ից-4½	1
	Ալմաթի	Հավակնորդների մրցաշար Քառորդ եզրափակիչ խաղ Էնրիկե Մեկինգի դեմ	3	0	5	5½ : 2½
	Բուգոյնո	Միջազգային մրցաշար				11-ից-5½	4-6
	Դոնի Ռոստով	ԽՍՀՄ գավաթ (1-ին խաղատախտակ)				7-ից-3
	Բուենոս Այրես	Հավակնորդների մրցաշար Քառորդ եզրափակիչ խաղ Վիկտոր Կորչնոյի դեմ	2	3	9	6½ : 7½-
1981	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 4 թիմերի միջև մրցաշար (3-րդ խաղատախտակ)				6-ից-4	1
	Մոսկվա	իջազգային մրցաշար				13-ից-7½	2-4
	Ամստերդամ	Միջազգային մրցաշար				11-ից-4½	10
	Սոչի	Չիգորինի հուշամրցաշար				15-ից-10	2
1982	Տոլուկա դե Լերդո	Միջզոնալ մրցաշար	3	1	9	13-ից-7½	4-7
1983	Մոսկվա	ԽՍՀՄ 50-րդ առաջնություն	4	2	9	15-ից-8½	3-4
1985	Բիլ	Միջազգային մրցաշար	6	4	7	17-ից-9½	7-9
1987	Զագրեբ	Միջազգային մրցաշար	3	2	11	16-ից-8½	8-11

Շախմատային օլիմպիադաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լև Պոլուգաևսկին մասնակցել է 7 Շախմատային օլիմպիադայի։

Թվական	Քաղաք	Օլիմպիադա	+	−	=	Արդյունք	Թիմի տեղը	Անձնական տեղը
1966	Հավանա	17	8	0	6	14-ից-11	1	2
1968	Լուգանո	18	8	0	5	13-ից-10½	1	2
1970	Զիգեն	19	7	1	4	12-ից-9	1	3
1978	Բուենոս Այրես	23	6	1	4	11-ից-8	2	2
1980	Վալետա	24	0	1	6	7-ից-3	1
1982	Լյուցեռն	25	4	1	4	9-ից-6	1
1984	Սալոնիկ	26	4	0	6	10-ից-7	1

Գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Рождение варианта / Л. А. Полугаевский. — М.: ФиС, 1977. — 176 с.: ил.
В сицилианских лабиринтах / Л. Полугаевский. — М.: Элекс-КМ, 2003. — 333 с.: ил.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Шахматный словарь / гл. ред. Л. Я. Абрамов; сост. Г. М. Гейлер. — М.: Физкультура и спорт, 1964. — С. 310. — 120 000 экз.
Васильев, Вик. Седьмая вуаль. [К биографии шахматиста Л. Полугаевского]. // Молодая гвардия. — 1963. — № 9. — С. 260—272.
Гроссмейстер Полугаевский / Авт.-сост. Я. В. Дамский. — М.: ФиС, 1982. — 304 с.: ил., портр.
Рошаль А. Доброта творчества. // «64 — Шахматное обозрение». — 1984. — № 23. — С. 26—27.
Шахматы: энциклопедический словарь / гл. ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 310. — 621 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3.
Memoria. // «64 — Шахматное обозрение». — 1995. — № 9. — С. 34—37.
Линдер И. М. Полугаевский Лев Абрамович // Шахматная энциклопедия / И. М. Линдер, В. И. Линдер. — М. : ООО «Издательство АСТ» : ООО «Издательство *Астрель», 2004. — С. 193—194. — 320 с. — ISBN 5-17-006939-1. — ISBN 5-271-06492-1.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Deutsche Nationalbibliothek Record #109794761 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 OlimpBase
↑ Вариант Полугаевского
↑ Рождение варианта
↑ Биография шахматиста
↑ В дополнительном матч-турнире в Պորտորոժе 2-е место (8-ից-3½; +2 −3 =3).
↑ На конгрессе ФИДЕ (1971) было принято решение о том, что четвертьфинальные матчи претендентов будут играться до 3 выигранных партий.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[_0609d5e3cb117e4d-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Deutsche Nationalbibliothek Record #109794761 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_969aa8d7959a8171-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_825a71f998efddda-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 OlimpBase

[4] Вариант Полугаевского

[5] Рождение варианта

[6] Биография шахматиста

[7] В дополнительном матч-турнире в Պորտորոժе 2-е место (8-ից-3½; +2 −3 =3).

[8] На конгрессе ФИДЕ (1971) было принято решение о том, что четвертьфинальные матчи претендентов будут играться до 3 выигранных партий.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]