Սամարա
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սամարա (այլ կիրառումներ)
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Սամարա | |||||
| ռուս.՝ Самара | |||||
| |||||
.jpg) | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Ներքին բաժանում | Կույբշեվսկի շրջան, Սամարայի շրջան, Լենինսկի շրջան, Ժելեզնոդորոժնի շրջան, Օկտյաբրսկի շրջան, Խորհրդային շրջան, Պրոմիշլենի շրջան, Կիրովսկի շրջան և Կրասնոլինսկի շրջան | ||||
| Հիմնադրված է | 1586 թ. | ||||
| Մակերես | 541,0 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 100 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲1 156 659 մարդ (2020)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+4, ամառը UTC+5 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 846 | ||||
| Փոստային դասիչ | 443000–443999 | ||||
| Պաշտոնական կայք | city.samara.ru (ռուս.) | ||||
| |||||
.png)
Սամարա (ռուս.՝ Самара)՝ քաղաք Ռուսաստանում։ Սամարայի մարզի վարչական կենտրոնն է։ Բնակչությունը՝ 1 171 598 մարդ (2013)։ 1935-1991 թվականներին կոչվել է Կույբիշև։ Տեղակայված է Վոլգա գետի ձախ ափին ՝ այն հատվածում որտեղ Վոլգա է լցվում Սամարա գետը, որից էլ առաջացել է քաղաքի անվանումը։
Բնակչությունը՝ 1 172 348 (2014)։ Բնակչության թվով Ռուսաստանի յոթերորդ խոշոր քաղաքը։ Ագլոմերացիայի շրջանակներում (բնակչության թվով երրորդն է Ռուսաստանում) բնակվում է ավելի քան 2,7 մլն. մարդ։
Խոշոր տնտեսական, տրանսպորտային, գիտակրթական և մշակութային կենտրոն է։ Արդյունաբերության հիմնական ճյուղերն են մեքենաշինությունը, նավթաարդյունաբերությունը և սննդի արդյունաբերությունը[2]։
Սամարան հիմնվել է թագավոր Ֆեոդորի հրամանով 1586 թվականին, որպես Սամարա քաղաքի պահակային ամրոց։ 1935-1991 թվականներին քաղաքը կրում էր Կույբիշև անվանումը՝ խորհրդային կուսակցական և պետական գործիչ Վալերիան Վլադիմիրովիչ Կույբիշևի պատվին[3]։ Սամարայում է գտնվում Ռուսաստանի ամենաերկար առափնյակը և Եվրոպայում երկաթուղային ամենաբարձր շենքը[4]։ Բացի այդ, Կույբիշևի անվան հրապարակը Եվրոպայի ամենամեծ հրապարակն է։
Սամարան մտնում է Մերձվոլժսկի դաշնային շրջանի մեջ (օկրուգ)։
Ֆիզիկա-աշխարհագրական բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աշխարհագրական դիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամարան գտնվում է Սամարայի Աղեղի դիմաց, Վոլգա գետի ձախ ափին, Սամարա և Սոկ գետերի վտակների միջև։ Քաղաքը հյուսիսում ունի անկանոն կտրտված ձև։ Միջօրեականային ուղղության երկայնությունը կազմում է 50 կմ, իսկ լայնությունը՝ 20 կմ[5]։ Աշխարհագրական կոորդինատներն են (քաղաքի պատմական հատվածը)՝ հյուսիսային լայնության 53°12′ և արևելյան երկայնության 50°06′։ Քաղաքի տարածքի մակերեսը կազմում է մոտ 541 կմ²[6]։
| Հարևան բնակավայրեր | ||
|---|---|---|
| Տոլյատի ~ 79 կմ Ուլյանովսկ ~ 242 կմ |
Դիմիտրովգրադ ~ 157 կմ Կազան ~ 441 կմ |
Նաբերեժնիե Չելնի ~ 386 կմ Ուֆա ~ 463 կմ |
| Պենզա ~ 444 կմ Սարանսկ ~ 470 կմ |
 |
Մագնիտոգորսկ ~ 775 կմ Չելյաբինսկ ~ 880 կմ |
| Սարատով ~ 484 կմ Վոլգոգրադ ~ 853 կմ |
 Ուրալսկ ~ 246 կմ Ատիրաու ~ 751 կմ |
Օրենբուրգ ~ 407 կմ Օրսկ ~ 674 կմ |
Ժամային գոտի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամարան գտնվում է Սամարայի ժամային գոտում։ Համաշխարհային կոորդինացված ժամանակի (UTC) ուղղությամբ տեղաշարժի հարաբերությունը կազմում է +4։00 ժամ։ Մոսկվայի ժամանակի հարաբերությամբ ժամային գոտին ունի +1 ժամ մշտական տեղաշարժ և Ռուսաստանում նշվում է որպես MSK+1։ 2010-2014 թվականները քաղաքում և մարզում գործում էր մոսկովյան ժամանակը։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 26-ից տարածաշրջան վերադարձվել է Սամարայի ժամանակը (MSK+1)։
Ռելիեֆ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքը տեղակայված է նոր (կայնոզոյան) գոյացությունների վրա, որոնք ընկած են պերմյան և քարաածխային հանքատեսակների վրա, որոնք գոյացել են 240-300 միլիոն տարի առաջ։ Արխեյան դարաշրջանի բյուրեղային հիմքը ընկած է 1400-1600 մ խորության վրա։ Քաղաքի ռելիեֆը չափավոր լեռնային է։ Առավելագույն բարձրությամբ աչքի է ընկնում քաղաքի հյուսիսային մասը (Կրասնոգլինսկի շրջան), որի կազմի մեջ մտնում են Սոկոլի լեռները։ Տեղանքի ամենաբարձր կետը, որը մտնում է Սամարայի վարչական քաղաքային սահմանների մեջ, Տիպ Տյավ լեռը՝ ծովի մակարդակից 286 մ։ Հարավ-արևմուտքում, Վոլգա գետի երկայնքով, որոշ վայրերում կիրճերով բաժանված տեղանքը աստիճանաբար նվազում է մոտավորապես մինչև Հեղափոխության հրապարակը, ինչից հետո արագորեն նվազում է մինչև բարձրության նվազագույն մակարդակը, որը ծովի մակարդակից 28 մ է և համընկնում է Վոլգա գետի մակարդակի հետ։ Հարավում և հարավ-արևելքում, ընդհուպ մինչև Հաղթանակի փողոցը տեղանքը ավելի կտրուկ է նվազում, այնուհետև շատ դանդաղ նվազում է ընդհուպ մինչև նվազագույն բարձրությունը, որը համընկնում է Սամարա գետի մակարդակի հետ (նույնպես ծովի մակարդակից 28 մ)։
Վոլգա գետի կողմից գերակշռում են ավազոտ հողերը, իսկ Սամարա գետի կողմից՝ կավահողերը։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կլիման չափավոր մայրցամաքային է։ Քաղաքային շրջանի հյուսիսից մինչև հարավ առավել արտահայտված է մայրցամաքային չոր կլիման, ինչը պայմանավորված է Վոլգայի գետային օդային հոսքի ազդեցությամբ։ Միջին ամսական ամառային և ձմեռային ջերմաստիճանների տարբերությունը հասնում է 31 °C, իսկ բացարձակ էքստրեմումների տարբերությունը՝ 83 °C։ Տեղումների առավելագույն քանակը թափվում է հուլիսին և հունիսին։ Ձմռանը գերակշռում են հարավային, գարնանը և ամռանը՝ հյուսիսային, աշնանը՝ հարավարևմտյան և հարավային քամիները[7]։
- Տարեկան միջին ջերմաստիճանը +5,7 °C
- Քամու տարեկան միջին արագությունը՝ 3,3 մ/վ
- Օդի տարեկան միջին խոնավությունը՝ 74%։
Սամարայում օդի ջերմաստիճանի բացարձակ առավելագույնը (1936 թվականից տարվող օդերևութաբանական դիտարկումների ժամանակահատվածի ընթացքում) կազմում է 39,9 °C ստվերում (օգոստոսի 2, 2010)։ Նախկին ռեկորդը կազմում էր 39,0 °C ստվերում (1984 թվականի հուլիս)։
Օդի ջերմաստիճանի բացարձակ նվազագույնը նույն ժամանակահատվածում գրանցվել է 1942 թվականի հունվարի 22-ին և կազմում է -43 °C։
| Սամարաի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 4.2 (39.6) |
6.8 (44.2) |
15.8 (60.4) |
31.1 (88) |
34.4 (93.9) |
39.6 (103.3) |
40.4 (104.7) |
39.9 (103.8) |
34.2 (93.6) |
26.0 (78.8) |
14.0 (57.2) |
7.3 (45.1) |
40.4 (104.7) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −6.8 (19.8) |
−6.1 (21) |
0.4 (32.7) |
12.1 (53.8) |
20.8 (69.4) |
25.4 (77.7) |
26.9 (80.4) |
25.0 (77) |
18.6 (65.5) |
9.9 (49.8) |
0.1 (32.2) |
−5.4 (22.3) |
10.1 (50.2) |
| Միջին օրական °C (°F) | −10.1 (13.8) |
−9.8 (14.4) |
−3.5 (25.7) |
6.9 (44.4) |
14.8 (58.6) |
19.6 (67.3) |
21.4 (70.5) |
19.2 (66.6) |
13.2 (55.8) |
5.8 (42.4) |
−2.4 (27.7) |
−8.3 (17.1) |
5.6 (42.1) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −13.1 (8.4) |
−13.1 (8.4) |
−7.0 (19.4) |
2.6 (36.7) |
9.4 (48.9) |
14.4 (57.9) |
16.3 (61.3) |
14.2 (57.6) |
8.9 (48) |
2.7 (36.9) |
−4.7 (23.5) |
−11.0 (12.2) |
1.6 (34.9) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −43.0 (−45.4) |
−36.9 (−34.4) |
−31.4 (−24.5) |
−20.9 (−5.6) |
−4.9 (23.2) |
−0.4 (31.3) |
2.0 (35.6) |
2.3 (36.1) |
−3.4 (25.9) |
−27.3 (−17.1) |
−28.1 (−18.6) |
−41.3 (−42.3) |
−43.0 (−45.4) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 50 (1.97) |
41 (1.61) |
33 (1.3) |
38 (1.5) |
36 (1.42) |
57 (2.24) |
58 (2.28) |
47 (1.85) |
43 (1.69) |
53 (2.09) |
51 (2.01) |
50 (1.97) |
557 (21.93) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 4 | 3 | 5 | 11 | 14 | 15 | 14 | 12 | 14 | 14 | 10 | 6 | 122 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 24 | 20 | 14 | 4 | 1 | 0.1 | 0 | 0 | 0.3 | 4 | 15 | 22 | 104.4 |
| % խոնավություն | 83 | 80 | 79 | 67 | 58 | 64 | 67 | 69 | 73 | 76 | 83 | 83 | 73 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 65.1 | 100.8 | 148.8 | 213.0 | 303.8 | 303.0 | 310.0 | 275.9 | 189.0 | 108.5 | 48.0 | 46.5 | 2112,4 |
| Աղբյուր #1: Pogoda.ru.net[8] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: Hong Kong Observatory[9] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
- ↑ «Федерализм. Региональная политика. Субъекты РФ. Самарская область»։ // novrosen.ru։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-28-ին։ Վերցված է 2012 թ․ մարտի 27
- ↑ «Исторические этапы становления Самары»։ // city.samara.ru։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-10-15-ին։ Վերցված է 2015-03-14
- ↑ «Жителям Самары вернули главный символ города»։ // vesti.ru։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-03-23-ին։ Վերցված է 2012 թ․ մարտի 19
- ↑ «Географическое положение» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-01-24-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 29
- ↑ «Общая характеристика» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-10-15-ին։ Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 18
- ↑ Погода и климат. Климат Самары
- ↑ «Pogoda.ru.net» (Russian)։ Վերցված է սեպտեմբերի 8, 2007
- ↑ Climatological Norms of Samara [1] Archived 2019-10-23 at the Wayback Machine.. Retrieved on: August 24, 2011.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 13)։ 
|
| ||||||||||||||
