Jump to content

Ակադեմիա (Ֆրանսիա)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ակադեմիա
Մարզերը և ակադեմիական շրջանները (բացառությամբ պրոռեկտորատների) 2020 թվականի դրությամբ
ՏեսակՖրանսիայի վարչական միավորի տեսակ
Անվանված է

ըստ տեղադրության

  1. Էքս-Մարսել
  2. Ամյեն
  3. Բեզանսոն
  4. Բորդո
  5. Կան
  6. Կլերմոն-Ֆերան
  7. Այաչչո
  8. Կրետեյ
  9. Դիժոն
  10. Գրենոբլ
  11. Լիլ
  12. Լիմոժ
  13. Լիոն
  14. Մոնպելիե
  15. Նանսի-Մեց
  16. Նանտ
  17. Նիս
  18. Օռլեան-Տուր
  19. Փարիզ
  20. Պուատիե
  21. Ռեյմս
  22. Ռեն
  23. Ռուան
  24. Ստրասբուրգ
  25. Թուլուզ
  26. Վերսալ
Երկիր Ֆրանսիա
 Academies of France Վիքիպահեստում

Ակադեմիա (académie), Ֆրանսիայում Ազգային կրթության նախարարության և Բարձրագույն կրթության և հետազոտությունների նախարարության վարչական շրջան։ 2016 թվականի հունվարի 1-ից յուրաքանչյուր ակադեմիա մտնում է ակադեմիական շրջանի մեջ (որի սահմանները համապատասխանում են վարչական շրջանների սահմաններին)։

Յուրաքանչյուր ակադեմիա ղեկավարում է Հանրապետության Նախագահի կողմից նշանակված ռեկտորը, հիմնականում համալսարանի պրոֆեսորների։

Մշտական բնակչություն ունեցող Հանրապետության յուրաքանչյուր տարածք ակադեմիայի մի մասն է, բացառությամբ Խաղաղօվկիանոսյան անդրծովյան համայնքների։ Իհարկե, Նոր Կալեդոնիան, Ֆրանսիական Պոլինեզիան և Ուոլիսն ու Ֆուտունան կազմում են երեք պրոռեկտորատներ։

Արտասահմանյան ֆրանսիական ավագ դպրոցները հաստատված են Ազգային կրթության նախարարության կողմից, բայց դրանք ֆինանսավորվում են Արտաքին գործերի նախարարության բյուջեից և գտնվում են Արտասահմանում ֆրանսիական կրթության գործակալության և ակադեմիայի հսկողության ներքո այնպիսի հարցերում, ինչպիսիք են հանրապետական քննությունների կազմակերպումը։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1808 թվական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1808 թվականի ակադեմիաները

Նապոլեոն I-ի 17 հրամանագրով նախատեսվել է Կայսերական համալսարանը (ֆր.՝ l'Université impériale) բաժանել «այնքան ակադեմիաների, որքան վերաքննիչ դատարաններ կան»[1][2]։

Այս հոդվածն իրականացվել է «Համալսարանը ակադեմիաների բաժանման մասին կանոնադրության» ընդունման հետ, որն ընդունվել է Համալսարանական խորհրդի կողմից 1808 թվականի հոկտեմբերի 18-ին։ Կանոնադրությունը նախատեսում էր երեսուներկու ակադեմիաների վերջնական կազմակերպում (Կորսիկայում ոչ մի ակադեմիա չի նախատեսվում)[3], սակայն այն բաժինները, որոնք չունեն անհրաժեշտ թվով ֆակուլտետներ, կցվում են հարևան ակադեմիային։ Այսպիսով կազմակերպվել է տասնութ ակադեմիա[4]։

Կայսրության սահմանների էվոլյուցիայի համաձայն ստեղծվում են այլ ակադեմիաներ[3].

  • Ժնևի ակադեմիա (1809)
  • Պիզայի ակադեմիա (1810)
  • Գրոնինգենի ակադեմիա (1811)
  • Լեյդեի ակադեմիա (1811)
  • Պարմայի ակադեմիա (1812)
  • Հռոմի ակադեմիա (1812)
  • Բրեմենի ակադեմիա (1813)
  • Մյունսթերի ակադեմիա (1813)։

Այդպիսով, 1814 թվականին եղել է 40 ակադեմիա։ Տասներեքն անհետացել է կայսրության անկման հետ։

1815 թվականին Ֆրանսիական Առաջին ռեստավրացիայի հրամանով նախատեսվել է ակադեմիաների թիվը կրճատել մինչև 17-ի, սակայն այն չի կիրառվել, բացառությամբ Կորսիկան ակադեմիային պաշտոնապես միացնելուն[3]։ Կորսիկայի ակադեմիան ստեղծվել է 1838 թվականին[3]։

1848 թվական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1848 թվականի սեպտեմբերի 7-ին նախագահի հրամանագրով վերակազմավորվել են ակադեմիաները. ակադեմիաներ են ստեղծվել Ռեյմսում և Ալժիրում, բայց մյուսները լուծարվել են, և դրանց թիվը կրճատվել է մինչև 20-ը[3]։

1848 թվականի ակադեմիաները (Ֆրանսիական Ալժիրը ներկայացված չէ)
Հրամանագրով ստեղծված ակադեմիաներ
1848 թվականի սեպտեմբերի 7[3]
Ակադեմիայի գլխամասային գրասենյակ Կից դեպարտամենտներ
Էքս Վերին Պրովանսի Ալպեր, Բուշ դյու Ռոն, Վար, Վոքլյուզ
Ալժիր Ալժիր, Կոնստանտին, Օրան
Անժե Էնդր և Լուար, Լուար և Շեր, Մեն և Լուար, Մայեն, Սարթ
Բեզանսոն Դու, Ժուրա, Վերին Սոն
Բորդո Շարանտ, Դորդոն, Ժիրոնդ, Լանդեր, Ատլանտյան Պիրենեյներ
Բուրժ Շեր, Կրյոզ, Էնդր, Լուարե, Նյևր
Կան Կալվադոս, Մանշ, Օրն, Էր, Ծովամերձ Սեն
Կահոր Կանտալ, Կորեզ, Ժեր, Լոտ, Լո և Գարոն
Դիժոն Ալյե, Կոտ դ'Օր, Վերին Մառն, Սոն է Լուար
Դուե Նոր, Պա դը Կալե, Սոմ
Գրենոբլ Վերին Ալպեր, Արդեշ, Դրոմ, Իզեր, Լոզեր
Լիոն Էն, Լուար, Վերին Լուար, Պյուի դը Դոմ, Ռոն
Մոնպելիե Օդ, Ավերոն, Գար, Էրո, Արևելյան Պիրենեյներ
Նանսի Մեուրթե, Մյոզ, Մոզել, Վոգեզներ
Փարիզ Էր և Լուար, Ուազ, Սեն, Սեն է Մառն, Սեն և Ուազա, Յոն
Պուատիե Ծովափնյա Շարանտ, Դյու-Սևր, Վանդեա, Վյեն, Վերին Վիեն
Ռեյմս Էնա, Արդեններ, Օբ, Մարն
Ռեն Կոտ դ'Արմոր, Ֆինիստեր, Իլ և Վիլեն, Ատլանտյան Լուար, Մորբիան
Ստրասբուրգ Ստորին Հռենոս, Վերին Հռենոս
Թուլուզ Արյեժ, Վերին Գարոն, Վերին Պիրենեյներ, Տառն, Թարն է Գարոն

1850 և 1854 թվականների բարեփոխումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1854 թվականի ակադեմիաները (Ֆրանսիական Ալժիրը ներկայացված չէ)

1850 թվականին Ֆալոյի օրենքով[5] ստեղծել է մեկ ակադեմիա յուրաքանչյուր դեպարտամենտի համար (բացի ֆրանսիական Ալժիրից), սակայն 1854 թվակամի հունիսի 14-ի օրենքով ակադեմիաները դարձյալ դարձել են միջգերատեսչական[3]։ Մայրցամաքային Ֆրանսիայում գործել են 16 ակադեմիա։ Դրանք կազմակերպվել են 1854 թվականի օգստոսի 22-ի հրամանագրով[3]։

1854 թվականի հունիսի 14-ի օրենքով և 1854 թվականի օգոստոսի 22-ի հրամանագրով ստեղծված ակադեմիաները
Ակադեմիայի գլխամասային գրասենյակ Կից դեպարտամենտներ
Էքս Վերին Պրովանսի Ալպեր, Բուշ դյու Ռոն, Կորսիկա, Վար, Վոքլյուզ
Բեզանսոն Դու, Ժուրա, Վերին Սոն
Բորդո Դորդոն, Ժիրոնդ, Լանդեր, Լո ու Գարոն, Ատլանտյան Պիրենեյներ
Կան Կալվադոս, Էր, Մանշ, Օրն, Սարթ, Ծովամերձ Սեն
Կլերմոն-Ֆերան Ալյե, Կանտալ, Կորեզ, Կրյոզ, Վերին Լուար, Պյուի դե Դոմ
Դիժոն Օբ, Կոտ դ ' Օր, Վերին Մառն, Նյևր, Յոն
Դուե Էնա, Արդեններ, Նոր, Պա դե Կալե, Սոմ
Գրենոբլ Վերին Ալպեր, Արդեշ, Դրոմ, Իզեր
Լիոն Էն, Լուար, Ռոն, Սոն և Լուար
Մոնպելիե Օդ, Գար, Էրո, Լոզեր, Արևելյան Պիրենեյներ
Նանսի Մերտ, Մյոզ, Մոզել, Վոգեզներ
Փարիզ Շեր, Էր և Լուար, Լուար և Շեր, Լուարե, Մարն, Ուազ, Սեն, Սեն և Մառն, Սեն և Ուազ,
Պուատիե Շարանտ, Ծովափնյա Շարանտ, Էնդր, Էնդր և Լուար, Դյու Սևր, Վանդեա, Վյեն, Վերին Վիեն
Ռեն Կոտ դ'Արմոր, Ֆինիստեր, Իլ և Վիլեն, Ատլանտյան Լուար, Մեն և Լուար, Մայեն, Մորբիան
Ստրասբուրգ Ստորին Հռենոս, Վերին Հռենոս
Թուլուզ Արյեժ, Ավերոն, Վերին Գարոն, ժեր, Լոտ, Վերին Պիրենեյներ, Տառն, Թարն և Գարոն

1854 թվականին հրամանագրով Կորսիկայի ակադեմիական տեսուչին տրվել է պրոռեկտորի կոչում[3]։

1860 թվականի հունիսի 13-ի հրամանագրով Ծովափնյա Ալպերում նոր բաժինը կցվել է Էքսի ակադեմիային և ստեղծվել է Շամբերիի ակադեմիան։ Վերջինս 1920 թվականին կցվել է Գրենոբլի ակադեմիային[3]։

1888 թվականին Դուայի ակադեմիայի մայրաքաղաքը տեղափոխվեց Լիլ[3]։

Ֆրանս-պրուսական պատերազմից հետո վերացած Ստրասբուրգի ակադեմիան վերստեղծվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո՝ իր իրավասության ներքո գտնվող Մոզելի դեպարտամենտով[3]։

1962-2015 թվականներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1996-2015 թվականների ակադեմիաների քարտեզ

1962 թվականից հաջորդող կառավարությունները ջանում էին ներդաշնակեցնել ակադեմիաների սահմանները տարածաշրջանային գործող ընտրատարածքների, այնուհետև երկրամասերի սահմանների հետ։

Դրանք ստեղծվել են հետևյալ կերպ.

1971 և 1972 թվականներին վերաճշգրտումներ են կատարվել ակադեմիաները և շրջանները համապատասխանեցնելու համար։

Իլ դը Ֆրանսի վերաբաշխումից հետո 1972 թվականի հունվարին ստեղծվել են Կրետեի և Վերսալի ակադեմիաները[9]։

1972 թվականին Մոզելը կցվել է Նենսի ակադեմիային, որը վերանվանվել է Նենսի-Մեց ակադեմիա[10]։

Մինչ Ֆրանսիայի անդրծովյան դեպարտամենտներն ունեին պրոռեկտորատներ, որոնք կցված էին մայրցամաքային ակադեմիային, Անտիլյան կղզիների և Գայանայի ակադեմիան, որը միավորում է Գվադելուպայի, Գայանայի և Մարտինիկայի դեպարտամենտները, ստեղծվել է 1973 թվականի օգոստոսի 31-ի հրամանագրով, այնուհետև 1984 թվականին ստեղծվել է Ռեյունյոնի ակադեմիան[11]։

1975 թվականին Կորսիկան նույնպես ստեղծվել է որպես ակադեմի` անջատվելով Նիսի ակադեմիայից[12]։

Ի վերջո, 1996 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Անտիլյան կղզիների և Գայանայի ակադեմիան բաժանվել են երեքի` Գայանա, Գվադելուպա և Մարտինիկա ակադեմիաների[13]։

1996 թվականից մինչև 2016 թվականը ակադեմիաների սահմանները համապատասխանել են մարզերի սահմաններին, մի քանի բացառություններով։

2016-2020 թվականներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մետրոպոլիաների վերաբաշխումը հանգեցրել է ակադեմիաների վերակազմավորման. 2016 թվականի հունվարի 1-ից յուրաքանչյուր ակադեմիա դարձել է ակադեմիական շրջանի ընտրատարածք, որի սահմանները համապատասխանում են վարչական շրջանին[14]։

Ակադեմիաների վարչական կազմակերպումը պահպանվում է, սակայն յուրաքանչյուր ակադեմիական մարզում շրջանի ռեկտորներից մեկը նաև ակադեմիական շրջանի ռեկտորն է և նախագահում է տարածաշրջանային ակադեմիական կոմիտեն, որը միավորում է ակադեմիայի ռեկտորներին՝ կազմակերպելու ռեկտորների համատեղ գործողությունների եղանակները և ապահովելու ակադեմիական քաղաքականության համակարգումը[14]։ Միայն մեկ ակադեմիա ունեցող ակադեմիական շրջաններում ռեկտորը և՛ շրջանի ռեկտորն է, և՛ մարզի ռեկտորը[14]։

2018 թվականին Ազգային կրթության և բարձրագույն կրթության նախարարի հանձնարարությամբ կազմված զեկույցում եզրակացություն է արվել, որ անհրաժեշտ է ակադեմիաները համապատասխանեցնել 2015 թվականին ստեղծված նոր մարզերին, մասնավորապես՝ վերականգնելու համար մարզային իշխանությունների և այլ ապակենտրոնացված պետական ծառայությունների հետ ճկուն հարաբերությունները, որոնց նոր վարչական կազմակերպություններն արդեն ստեղծված են[15]։ Առաջին միաձուլումն իրականացվել է 2020 թվականի հունվարի 1-ին՝ Նորմանդիայի ակադեմիայի ստեղծմամբ[16]։

Նույն օրը, Մայոտի ակադեմիան իր հերթին ստեղծվել է որպես լիարժեք ռեկտորատ Ազգային կրթության և բարձրագույն կրթության, հետազոտությունների և նորարարությունների համար պատասխանատու նախարարների ապակենտրոնացված ծառայությունների կազմակերպման վերաբերյալ 2019 թվականի նոյեմբերի 20-ի № 2019-1200 հրամանով[17]։

Ակադեմիայի անվանումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեկտորատն իր շտաբն ունի քաղաքում, որի անունը կրում է ակադեմիան։ Երկանուն ակադեմիաների համար անունը հիմնականում գալիս է այն քաղաքից, որտեղ գտնվում է համալսարանը։ Անդրծովյան տարածքների համար ակադեմիայի անվանումը նույնն է, ինչ իր իրավասության ներքո գտնվող տարածաշրջանը, և նստավայրը, ընդհանուր առմամբ, պրեֆեկտուրան է (կամ իր ագլոմերացիայի կոմունայի, օրինակ՝ Շելխերը Մարտինիկայում)։

Վարչություններ և կից համայնքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրծովյան Սեն-Բարտելեմի և Սեն-Մարտեն համայնքները չունեն ոչ պրոռեկտորատ, ոչ տարածքային ակադեմիական ծառայություն, այլ կցված են Գվադելուպայի ակադեմիային և նրա ռեկտորատին։ Այս տարածքներում ազգային կրթության կառավարումն ապահովում է ռեկտորին ենթակա «Կրթության ազգային ծառայության պետի պրոռեկտորը»։

Սեն-Պիեռ-է-Միկելոնի անդծովյան համայնքը չունի ոչ ռեկտորատ, ոչ պրոռեկտորատ, այլ կցված է Նորմանդիայի ակադեմիային (Կանի ակադեմիան մինչև 2019 թվականը) ակադեմիայի ռեկտորատից գործուղված տարածքային ծառայության ակադեմիկոսի միջոցով։

Գործառույթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանսիայում Ակադեմիան այն վարչական մակարդակն է, որը թույլ է տալիս տարածաշրջանային առումով իրականացնել Ֆրանսիայի կառավարության և մասնավորապես Ազգային կրթության և Բարձրագույն կրթության և հետազոտությունների նախարարությունների կողմից սահմանված կրթական քաղաքականությունը։ Այն հնարավորություն է տալիս գործել ըստ տեղական համատեքստի և տեղական իշխանությունների հետ համագործակցությամբ։ Ինչպիսիք են.

  • համայնքները տարրական կրթության համար
  • բաժինները քոլեջների համար
  • մարզերն ավագ դպրոցների և բուհերի համար[18]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «Décret impérial portant organisation de l'Université». «autant d'académies qu'il y a de cours d'appel»
  2. ↑ History of the University of Paris - the Imperial University (fr)
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 «Instruction publique» (PDF). Archives nationales. Վերցված է 13 décembre 2015-ին.
  4. ↑ «Statut du 18 octobre 1808 concernant la division de l'Université en académies et les villes qui en seront les chefs-lieux» (PDF). adressrlr.cndp.fr. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 6-ին.
  5. ↑ «Falloux Law | Secondary Keywords: Education Reform, Catholic Schools & French Legislation | Britannica». www.britannica.com (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին.
  6. ↑ Décret n° 61-1354 du 12 décembre 1961
  7. ↑ Décret n° 64-525 du 9 juin 1964
  8. ↑ Décret n° 65-302 du 20 avril 1965
  9. ↑ «Décret n°71-1023 du 22 décembre 1971 portant modification de la circonscription académique de Paris. - Légifrance». www.legifrance.gouv.fr. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին.
  10. ↑ «Historique de l'académie». Académie de Nancy-Metz. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին..
  11. ↑ Décret n°84-998 du 13 novembre 1984 PORTANT CREATION DE L'ACADEMIE DE LA REUNION A COMPTER DU 01-12-1984, 13 novembre 1984, Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին
  12. ↑ Décret n°75-1026 du 6 novembre 1975 PORTANT CREATION DE L'ACADEMIE DE LA CORSE, 6 novembre 1975, Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին
  13. ↑ «Décret n°96-1147 du 26 décembre 1996 portant création des académies de la Martinique, de la Guadeloupe et de la Guyane - Légifrance». www.legifrance.gouv.fr. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Décret n° 2015-1616 du 10 décembre 2015 relatif aux régions académiques, 10 décembre 2015, Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 7-ին
  15. ↑ Weil et al. 2018
  16. ↑ Décret n° 2019-1056 du 15 octobre 2019 portant création de l'académie de Normandie, 15 octobre 2019, Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 8-ին
  17. ↑ «Décret n° 2019-1200 du 20 novembre 2019 relatif à l'organisation des services déconcentrés des ministres chargés de l'éducation nationale et de l'enseignement supérieur, de la recherche et de l'innovation - Légifrance». www.legifrance.gouv.fr. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 8-ին.
  18. ↑ Code général des Collectivités territoriales (français). Paris, France. 2012.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Weil, François; Dugrip, Olivier; Luigi, Marie-Pierre; Perritaz, Alain (2018). La réorganisation territoriale des services déconcentrés des ministères de l’éducation nationale et de l’enseignement supérieur, de la recherche et de l’innovation (PDF).(ազգային առաքելության հաշվետվություն՝ կազմված պետական ​​խորհուրդից, ակադեմիայի ռեկտորից և Ազգային կրթության և հետազոտությունների ​​ազգային վարչության երկու գլխավոր տեսուչներից)։

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ակադեմիա (Ֆրանսիա)» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ակադեմիա_(Ֆրանսիա)&oldid=10022192» էջից