Վերականգնվող էներգիա
Վերականգնվող էներգիա կամ Կանաչ էներգիա, այնպիսի աղբյուրներից ստացվող էներգիա, որոնք մարդկային մասշտաբներով անսպառ են: Այդպիսի էներգիայի օգտագործման հիմնական սկզբունքն այն է, որ այն, դուրս մղվելով շրջական միջավայրի գործընթացներից, տեխնիկական կիրառում ստանա: Վերականգնվող էներգիա ստանում են բնական ռեսուրսներից, որոնցից են արևի լույսը, ջրային հոսանքները, քամին, մակընթացությունները, հիդրոթերմալ էներգիան: Դրանք վերականգնվում են, այսինքն` բնական ճանապարհով լրացվում են:
2014 թվականին էներգիայի համաշխարհային պահանջարկի մոտ 19.2 %-ը ստացվել է վերականգնվող աղբյուրներից[1]:
Բովանդակություն
- 1 Միտումներ
- 2 Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրները
- 3 Էներգիայի վերականգնվող էներգիայի միջոցների պահպանման միջոցառումներ
- 4 Ներդրումներ
- 5 Տես նաև
- 6 Ծանոթագրություններ
- 7 Գրականություն
- 8 Արտաքին հղումներ
Միտումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2006 թվականին էներգիայի համաշխարհային պահանջարկի մոտ 18 %-ը բավարարվել է վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների հաշվին, որից 13 %-ը` բիոզանգվածի (փայտի) այրման ավանդական եղանակով[2]: 2010 թվականին այդ ցուցանիշը կազմել է 16.7 %, իսկ 2013 թվականին` 21 %: Ընդ որում, ավանդական բիոզանգվածի բաժինը հետզհետե փոքրանում է, մինչդեռ ժամանակակից վերականգնվող էներգիայի բաժինը` մեծանում:
2004-2013 թվականներին Եվրամիությունում արտադրվող վերականգնվող էլեկտրաէներգիան 14 %-ից դարձել է 25 %[3]:
Հիդրոէլեկտրաէներգիան վերականգնվող էներգիայի հիմնական աղբյուրն է. այն 2010 թվականին ապահովել է համաշխարհային պահանջարկի 3.3 %-ը և էլեկտրաէներգիայի արտադրման 15.3 %-ը: Քամու էներգիայի կիրառումը տարեկան աճում է մոտ 30 %-ով` լայնորեն կիրառվելով Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում և Չինաստանում[4]: Արևային մարտկոցների արտադրությունն արագ աճում է[5]: 2008 թվականին արտադրվել են 6.9 գՎտ (6.900 մՎտ) ընդհանուր հզորությամբ մարտկոցներ, ինչը գրեթե 4 անգամ գերազանցում է 2004 թվականի ցուցանիշը[6]: Արևային տեղակայանքները տարածում ունեն հատկապես Գերմանիայում և Իսպանիայում[7]: Արևային կայաններ են գործում ԱՄՆ-ում: Դրանցից ամենամեծը` 354 մՎտ հզորությամբ, գտնվում է Մոհավ անապատում[8]: Աշխարհում ամենահզոր գեոթերմալ սարքավորումը տեղադրված է Կալիֆորնիայում` գեյզերների վրա. նրա հզորությունը 750 մՎտ է:
Բրազիլիան իրականացնում է վերականգնվող էներգիայի օգտագործման ամենախոշոր ծրագիրն աշխարհում` կապված շաքարեղեգից բիոէթանոլի արտադրման հետ: Էթիլային սպիրտը ներկայումս փակում է երկրի` ավտոմոբիլային վառելիքի պահանջարկի 18 %-ը[9]: Էթանոլը` որպես վառելիք, մեծ կիրառում ունի նաև ԱՄՆ-ում:
Հումքային խոշոր ընկերությունները խթանում են վերականգնվող էներգիայի կիրառումը: Այսպես, IKEA ընկերությունը պատրաստվում է մինչև 2020 թվականը ամբողջովին անցնել վերականգնվող էներգիայի կիրառմանը: Էփլ ընկերություն արևային խոշոր էլեկտրակայանների սեփականատեր է. այդպիսի էներգիայով են աշխատում ընկերության 2-3 կենտրոններ: Google ընկերության օգտագործած էներգիայի 35 %-ը վերականգնվող տեսակի է: Նրա ներդրումները այդ ոլորտում արդեն գերազանցում են 2 միլիարդ դոլարը[10]:
| Վերականգնվող էներգիայի գլոբալ ցուցիչներ[1][11][12][13][14][15] | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Վերականգնվող էներգիայի բնագավառում կատարվող ամենամյա ներդրումներ (109 ԱՄՆ դոլար) | 130 | 160 | 211 | 257 | 244 | 232 | 270 | 286 |
| Վերականգնվող էներգիայի ընդհանուր հզորությունը (գՎտ) | 1,140 | 1,230 | 1,320 | 1,360 | 1,470 | 1,578 | 1,712 | 1,849 |
| Հիդրոէլեկտրակայան (գՎտ) | 885 | 915 | 945 | 970 | 990 | 1,018 | 1,055 | 1,064 |
| Հողմաէներգետիկա (գՎտ) | 121 | 159 | 198 | 238 | 283 | 319 | 370 | 433 |
| Ֆոտոէֆեկտ (գՎտ) | 16 | 23 | 40 | 70 | 100 | 138 | 177 | 227 |
| Ջրի տաքացումը արևով | 130 | 160 | 185 | 232 | 255 | 373 | 406 | 435 |
| Էթանոլի արտադրություն (109 լիտր) | 67 | 76 | 86 | 86 | 83 | 87 | 94 | 98 |
| Բիոդիզելի արտադրություն (109 լիտր) | 12 | 17.8 | 18.5 | 21.4 | 22.5 | 26 | 29.7 | 30.3 |
| Վերականգնվող էներգիայի զարգացման միտում ունեցող երկրների քանակ |
79 | 89 | 98 | 118 | 138 | 144 | 164 | 173 |
Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արևի ջերմամիջուկային ռեակցիան վերականգնվող էներգիայի տեսակներից շատերի աղբյուրն է` բացառությամբ գեոթերմալ էներգիայի և մակընթացությունների ու տեղատվությունների էներգիայի: Աստղագետների հաշվարկներով Արեգակի կյանքը դեռ կարող է շարունակվել ևս մոտ 5 միլիարդ տարի, այնպես որ մարդկային չափանիշներով արևից ստացվող վերականգնվող էներգիան գրեթե անսպառ է:
Խիստ ֆիզիկական առումով էներգիան չի վերականգնվում, այլ անընդհատ շրջանառվում է վերոնշյալ աղբյուրներից: Երկիր հասնող արևային էներգիայի չնչին մասն է վերածվում այլ տեսակի էներգիայի. մնացած հատվածն ուղղակի գնում է տիեզերական տարածություն:
Վերականգնվող էներգիային հակադրվում է օգտակար հանածոների տեսքով էներգակիրները, որոնցից են քարածուխը, նավթը, բնական գազը կամ տորֆը: Լայն առումով նրանք ևս վերականգնվող են, բայց ոչ մարդկային տեսանկյունից. նրանց վերականգնման համար անհրաժեշտ են միլիոնավոր տարիներ, իսկ դրանց սպառումը շատ ավելի արագ է ընթանում:
Քամու ուժ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ ՀողմաէներգետիկաԷներգետիկայի այս ճյուղը մասնագիտացված է մթնոլորտում գտնվող օդային զանգվածների կինետիկ էներգիայից էլեկտրական, ջերմային և ցանկացած այլ տեսակի էներգիայի ստեղծմանը ժողովրդական տնտեսության մեջ կիրառելու նպատակով: Էներգիայի վերափոխումը կատարվում է հողմաշարժիչների, հողմաղացների և տարատեսակ այլ ագրեգատների միջոցով: Քամու ուժը արևի գործունեության հետևանք է, այդ պատճառով այն վերականգնվող էներգիայի տեսակներից է:
Հողմաշարժիչների հզորությունը կախված է մակերեսից, գեներատորի թիակից: Օրինակ` դանիական Vestas ընկերության 3 մբթ (90 Վ) հզորությամբ տուրբիններն ունեն 115 մ բարձրություն, թիակների 90 մ տրամագիծ և աշտարակի 70 մ բարձրություն:
Այսպիսի էներգիայի արտադրման առավել արդյունավետ տեղեր են համարվում ափամերձ տարածքները; Ծովում` ափից 10-12 կմ հեռավորության վրա (երբեմն նաև ավելի հեռու) կառուցում են օֆշորային հողմաէլեկտրակայաններ: Հողմաշարժիչների աշտարակներն ամրացնում են գերաններով հիմքին, որ փորվում է 30 մ խորության վրա:
Հողմաշարժիչները գործնականում վառելիքի պահանջ չեն զգում: 1 մբթ հզորությամբ հողմաշարժիչի 20 տարվա աշխատանքի դեպքում կարելի է խնայել մոտ 29 հազար տոննա ածուխ կամ 92 հազար բարել նավթ;
Ապագայում ծագրվում է քամու էներգիան կիրառել ոչ թե հողմաշարժիչների միջոցով, այլ ոչ ավանդական եղանակով: Արաբական Միացյալ Էմիրությունների Մասդար քաղաքում նախատեսվում է կառուցել պիեզոէլեկտրականության սկզբունքով աշխատող էլեկտրակայան, որն իրենից ներկայացնելու է պոլիմերային հիմքով «անտառ»` ծածկված պիեզոէլեկտրական մարտկոցներով: 55-մետրանոց այդ հիմքերը ճկվելու են քամու ներգործությամբ` քամու ուժը հոսանքի վերածելով:
Հիդրոէներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հիդրոէներգետիկաայ էլեկտրակայաններում որպես էներգիայի ազբյուր օգտագործվում է ջրային հոսքի պոտենցիալ էներգիան, որի սկզբնաղբյուրը Արեգակն է: Այն գոլորշիացնում է ջուրը, որ հետ տեղումների տեսքով թափվում է ցած և հոսում ներքև` ձևավորելով գետեր: Հիդրոէլեկտրակայաններ են կառուցում հիմնականում գետերի վրա` կառուցելով ամբարտակներ ու ջրամբարներ: Հնարավոր էնաև ջրի հոսքի կինետիկ էներգիայի օգտագործումը այսպես կոչված ազատ հոսք ունեցող (առանց ամբարտակի) հէկերի վրա:
Առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հէկ-երի էլեկտրաէներգիայի ինքնարժեքը զգալիորեն ցածր է, քան էլեկտրաէներգիայի այլ տեսակներինը:
- Հէկ-երի գեներատորները կարելի է շատ արագ միացնել ու անջատել` կախված անհրաժեշտությունից:
- Վերականգնվող էներգիայի տեսակ է:
- Այլ տեսակի էլեկտրակայանների համամատությամբ քիչ ազդեցություն է ունենում շրջակա միջավայրի վրա:
- Հէկ-երի կառուցումը ավելի մեծ կապիտալ է պահանջում:
- Հաճախ հէկ-երը կառուցվում են սպառողներից հեռու:
- Ջրամբարները հաճախ զգալի տարածք են զբաղեցնում:
- Ամբարտակները հաճախ փոխում են ձկնաբուծության բնույթը, քանի որ փակում են ձկների բնական ճանապարհը: Սակայն դա նպաստում է նաև ձկնային պաշարների ավելացմանը ջրամբարում և ձկնաբուծության կազմակերպմանը:
Հէկ-երի տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ամբարտակային
- Անամբարտակ
- Փոքր
- Հիդրոկուտակիչ
- Մակընթացային
- Օվկիանոսյան հոսանքներով աշխատող
- Ալիքային
- Օսմոտիկ
2010 թվականին հիդրոէներգետիկան ապահովել է վերականգնվող էներգիայի 76 % և աշխարհում ամբողջ էլեկտրաէներգիայի 16 %-ը: Հիդրոէներգետիկայի ընդհանուր հզորությունը կազմում է 1015 գՎտ: Հիդրոէներգիայի արտադրման առաջատարները մեկ շնչի քանակով համարվում են Նորվեգիան, Իսլանդիան ու Կանադան: 2000-ական թվականներից հիդրոէներգետիկայի ստացման առավել ակտիվ քաղաքականություն է վարում Չինաստանը, որի համար էներգիայի այս տեսակը էներգիայի հիմնական պոտենցալ աղբյուր է: Այս երկրում է բաշխված աշխարհի փոքր հէկ-երի գրեթե կեսը:
Մակընթացությունների և տեղատվությունների էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Մակընթացային էլեկտրակայանԱյս տեսակի էլեկտրակայանները հէկ-երի առանձնահատուկ տեսակ են, որոնք օգտագործում են մակընթացությունների էներգիան, այսինքն` փաստորեն Երկրի պտտման կինետիկ էներգիան: Մակընթացային էլեկտրակայանները կառուցում են ծովերի ափերին, որտեղ Արևի և Լուսնի ձգողական ուժը օրվա մեջ երկու անգամ փոխում են ջրի հոսքի ուղղությունը:
Էներգիայի ստացման համար ծովածոցը կամ գետաբերանը փակում են ամբարտակով, որում տեղադրված են գեներատորներ: Դրանք կարող են աշխատել թե՛ գեներատորային և թե՛ պոմպային ռեժիմով (այս դեպքում ջուրը մղում են ջրամբար, որպեսզի մակընթացությունների և տեղատվությունների բացակայության դեպքում ապահովեն կայանի անընդհատ աշխատանքը): Վերջին դեպքում կայանը կոչվում է հիդրոկուտակիչ կայան:
Մակընթացային էլեկտրակայանների առավելությունը ցածր ինքնարժեքն է և բնապահպանական գործոնը: Թերություններն են կառուցման թանկ արժեքը և օրվա ընթացքում փոփոխվող հզորությունը, որի պատճառով կայանն աշխատում է այլ տեսակի էլեկտրակայանների հետ միասնական համակարգում:
Ալիքների էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ալիքային էլեկտրակայանները օգտագործում են օվկիանոսի մակերևույթի ալիքների պոտենցիալ էներգիան: Ալիքների հզորությունը չափվում է կՎտ/մ-ով: Քամու և արևային էներգիայի համեմատությամբ ունի ավելի բարձր տեսակարար հզորություն: Չնայած մակընթացային էներգիայի հոտ ունեցած նմանությանը` ալիքային էներգիան վերականգնվող էներգիայի հրաշալի աղբյուր է:
Արևային լույսի էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpg)
Էներգետիկայի այս տեսակը հիմնվում է Արևի էլեկտրամագնիսական ճառագայթումը էլեկտրական կամ ջերմային էներգիայի վերածելու վրա:
Արևային էլեկտրակայանները օգտագործում են Արևի էներգիան ինչպես ուղղակիորեն (ֆոտոէլեկտրական կայաններն աշխատում են ներքին ֆոտոէֆեկտի երևույթի վրա), այնպես էլ անուղղակիորեն` օգտագործելով գոլորշու կինետիկ էներգիան: Ֆոտոէլեկտրական խոշորագույն կայանը Topaz Solar Farm էլեկտրակայանն է, որ գտնվում է Կալիֆորնիայում: Նրա հզորությունը 550 մՎտ է:
Արևային էլեկտրակայանները լինում են.
- Աշտարակային: Արևային լույսը հելիոստատներով կենտրոնացնում են կենտրոնական աշտարակում, որ լցված է աղային լուծույթով:
- Մոդուլային: Այսպիսի կայաններում ջերմության կրողը, որպես կանոն, յուղն է, որ պարաբոլա-գլանաձև հայելային կոնցենտրատում ընդունում է ջերմությունը և գոլորշիացնելով հաղորդում ջրին:
- Արևային ջրհորներ: Մի քանի մետր խորությամբ ջրավազաններ են, որ ունեն բազմաշերտ կառուցվածք: Վերին կոնվեկցիոն շերտում քաղցրահամ ջուր է, իսկ դրանից ներքև գրադիենտային շերտն է, որի խտությունը դեպի ներքև աստիճանաբար մեծանում է: Ամենաներքևում աղային լուծույթի շերտն է: Ավազանի հատակն ու պատերը պատված են սև նյութով ջերմության կլանման համար: Տաքացումը սկսվում է ներքին շերտից, քանի որ աղային լուծույթը ջրի հետ համեմատած ավելի մեծ խտություն ունի: Շերտերի կոնվեկցիոն միախառնում տեղի չի ունենում, և լուծույթը կարող է տաքանալ մինչև 100 °C և ավելի: Աղային լուծույթի մեջ տեղադրվում է խողովակային ջերմափոխանակիչը, որով պտտվում է եռացող հեղուկը (ամոնիակ, ֆրեոն և այլն), գոլորշիանում` կինետիկ էներգիան հաղորդելով շոգետուրբինին:
Նման տեսակի խոշորագույն էլեկտրակայանը գտնվում է Իսրայելում: Նրա հզորությունը 5 մՎտ է, ջրավազանի մակերեսը` 250.000 մ², խորությունը` 3 մ:
Հիդրոթերմալ էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նման տիպի էլեկտրակայանները ջերմաէլեկտրակայաններ են, որոնք օգտագործում են հիդրոթերմալ հանքավայրերի տաք ջուրը: Քանի որ ջրի տաքացման անհրաժեշտություն չկա, նման էլեկտրակայանները էկոլոգիապես ավելի մաքուր են, քան սովորական ջերմակայանները: Նման Էլեկտրակայաններ կառուցվում են հրաբխային շրջաններում, որտեղ համեմատաբար ոչ մեծ խորություններում ջրի ջերմաստիճանը հասնում է եռման մակարդակի` երբեմն մղվելով երկրի մակերևույթ գեյզերների տեսքով:
Բիոէներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էներգետիկայի այս ճյուղը մասնագիտացված է բիովառելիքից, այսինքն` կենդանական ու բուսական հումքից, կենսագործունեության արդյունքում առաջացած մնացորդներից ու արտադրական թափոններից ստացվող էներգիայի վրա: Արտադրության համար կիրառվում է ինչպես էլեկտրական, այնպես էլ ջերմային էներգիա:
Առաջին սերնդի բիովառելիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բիովառելիքը բիոլոգիական հումքից ստացվող վառելիք է, որ, որպես կանոն, ստացվում է կենսաբանական մնացորդների վերամշակումից: Մշակման տարբեր աստիճանների ծրագրեր կան, որոնք ուղղված են ցելյուլոզից և օրգանական այլ թափոններից էներգիա ստանալուն: Սակայն դրանք դեռևս մշակման փուլում են: Տարբերակում են հետևյալ տեսակի բիովառելիքներ.
- Պինդ բիովառելիք (էներգետիկ նկատառումներով ստեղծվող անտառներ, փայտ, վառելու խտահատիկներ, բրիկետներ, ծղոտ), տորֆ:
- Հեղուկ բիովառելիք (նեքին այրման շարժիչների համար, օրինակ` բիոէթանոլ, բիոբուտանոլ, դիմեթիլային եթեր, բիոդիզել):
- Գազանման բիովառելիք (բիոգազ, բիոջրածին, մեթան):
Երկրորդ սերնդի բիովառելիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրորդ սերնդի բիովառելիքը այն տեսակն է, որ ստացվում է բիոզանգվածի պիրոլիզից, ինչպես նաև երկրորդ սերնդի հումքից ստացվող մեթանոլը, էթանոլը, բիոդիզելը: Արագ պիրոլիզը թույլ է տալիս բիոզանգվածը վերածել հեղուկի, որի տեղափոխումը, պահպանումն ու օգտագործումը ավելի հեշտ և էժան են: Հեղուկից կարելի է ստանալ էլեկտրակայանների, ավտոմեքենաների համար նախատեսված վառելիք:
Երկրորդ սերնդի բիովառելիքի սկզբնաղբյուր են հանդիսանում լիգնո-ցելյուլոզային միացությունները, որոնք մնում են սննդի արդյունաբերությունից: Նման բիոզանգվածի կիրառումը միտված է օգտագործվող հողի կրճատմանը, որն ավելի պիտանի կլինի գյուղատնտեսության համար[16]: Երկրորդ սերնդի բիովառելիքի հումքի աղբյուր են տարատեսակ բույսերը[17]:
- Ջրիմուռներ - հասարակ կենդանի օրգանիզմներ, որոնք հարմարեցված են աճելու ու բազմանալու կեղտոտ և աղի ջրերում: դրանք պարունակում են 200 անգամ ավելի շատ յուղ, քան առաջին սերնդի վառելիքի հումքը, օրինակ` սոյայի հատիկները:
- Սորուկ - աճում է հացահատիկային բույսերի ցանքաժամանակափոխության շրջանում:
- Jatropha curcas - աճում է չորային հողերում: Պարունակում է 27-40 % յուղ` կախված տեսակից:
Երկրորդ սերնդի` շուկայում վաճառվող բիովառելիքից հայտնի են կանադական Dynamotive և գերմանական CHOREN Industries GmbH ընկերությունների արտադրած բիոյուղերը (անգլ.՝ BioOil):
«Գերմանական էներգետիկ ընկերության» (Deutsche Energie-Agentur GmbH) գնահատականով պիրոլիզի եղանակով բիոզանգվածից ստացվող էներգիան կարող է բավարարել Գերմանիայում ավտոմեքենաների վառելիքի ընդհանուր պահանջարկի 20 %-ը: Մինչև 2030 թվականը, կապված տեխնոլոգիաների զարգացման հետ, բիոզանգվածի պիրոլիզը կարող է բավարարել մեքենաների վառելիքի 35 %-ը, ընդ որում, նման արտադրանքի ինքնարժեքը կկազմի €0,80-ից քիչ:
Ստեղծվել է «Պիրոլիզի ցանց» հետազոտական կազմակերպությունը, որը միավորում է Եվրոպայի 15 երկրների, ԱՄՆ-ի և Կանադայի մասնագետներին:
Միանգամայն հեռանկարային է փշատերև տեսակների փայտից ստացվող հեղուկ բիովառելիքը: Օրինակ` 70 % բևեկնախեժի, 25 % մեթանոլի և 5 % ացետոնի խառնուրդը հաջողությամբ կարող է փոխարինել А-80 տեսակի բենզինին: Ընդ որում, այս դեպքում որպես հումք կարող են ծառայել փայտամշակումից ստացվող թափոնները. 1 տ հումքից կարելի է ստանալ 100 կգ վառելիք:
Երրորդ սերնդի բիովառելիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երրորդ սերնդի վառելիքը ջրիմուռներից ստացված վառելիքն է:
ԱՄՆ-ի Էներգետիկայի դեպարտամենտը 1978-1996 թվականներին «Aquatic Species Program» ծրագրի շրջանակներում ուսումնասիրել է յուղի մեծ պարունակություն ունեցող ջրիմուռները: Հետազոտողները հանգել են այն եզրակացության, որ Կալիֆորնիան, Հավային ու Նյու Մեքսիկոն հարմար են ջրային բաց տարածություններում ջրիմուռների` արտադրության նպատակով աճեցման համար: 6 տարվա ընթացքում մոտ 1.000 մ² մակերեսով տարածքում աճեցվել են ջրիմուռներ: Նյու Մեքսիկոյի ջրավազանը ածխաթթու գազի կլանման մեծ էֆեկտիվություն է արձանագրել: Բերքատվությունը կազմել է օրական 1 մ²-ուց 50 գր ջիմուռ: 200.000 հա ջրավազանից կարող են արտադրել այնքան վառելիք, որ կբավարարի ԱՄՆ-ի ավտոմոբիլային վառելիքի պահանջարկի միայն 5 %-ը: 200.000 հեկտարը ԱՄՆ-ի` ջրիմուռների աճեցմանը հարմար տարածքի 0.1 %-ն է: Տեխնոլոգիան դեռ ունի բազմաթիվ խնդիրներ, օրինակ` ջրմուռների համար անհրաժեշտ են բարձր ջերմաստիճան (նրանց աճեցման համար հարմար է անապատային կլիման), ջերմաստիճանի կարգավորում, քանի որ բույսերը պետք է պահպանել ջերմաստիճանի գիշերային անկումից: 1990-ական թվականներին ծրագիրը կյանքի չի կոչվել շուկայում նավթի ցածր գնի պատճառով:
Բացի ջրային բաց տարածություններում ջրիմուռների աճեցման տեխնոլոգիայից` գոյություն ունի նաև այլ տեխնոլոգիա. ջրիմուռ է աճեցվում էլեկտրակայանների հարևանությամբ գտնվող փոքր բիոռեակտորներում: Ջերմաէլեկտրակայանների արտանետած ջերմությունը կարող է փակել բույսերի աճեցման համար անհրաժեշտ ջերմության 77 %-ը: Այս տեխնոլոգիան ապահովագրված է ջերմաստիճանի օրական տատանումներից, չի պահանջում անապատային տաք կլիմա, այսինքն` գործնականում կարող է կիրառվել գործող ցանկացած ջէկ-ում:
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բիովառելիքային ճյուղի զարգացման քննադատները հայտարարում են, որ բիովառելիքի նկատմամբ աճող պահանջարկը գյուղատնտեսությամբ զբաղվողներին ստիպում է կրճատել մշակաբույսերի ցանքատարածությունները վառելիքային տեսակների հաշվին[18]: Այսպես, եգիպտացորենից էթանոլի ստացման ժամանակ դիրտն օգտագործվում է թռչունների ու կենդանիների համար համակցված կեր պատրաստելու նպատակով: Սոյայից բիոդիզելի ստացման ժամանակ ևս դիրտն օգտագործվում է համակցված կեր պատրաստելու համար: Այսինքն` բիովառելիքի արտադրությունը գյուղատնտեսական հումքի մշակման ևս մեկ փուլ է ստեղծում:
Էներգիայի վերականգնվող էներգիայի միջոցների պահպանման միջոցառումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս գոյություն ունեն վերականգնվող էներգիայի միջոցների խթանման շատ ձևեր: Դրանցից շատերն աչքի են ընկնում իրենց էֆեկտիվությամբ` հավանության արժանանալով շուկայի ներկայացուցիչների կողմից: Այդպիսի մեթոդներից են.
- Կանաչ հավաստագիր
- Տեխնոլոգիական միավորման արժեքի փոխհատուցում
- Միացման հարկաչափ
- Մաքուր չափման համակարգ:
Կանաչ հավաստագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կանաչ հավաստագրերը այն հավաստագրերն են, որոնք հաստատում են վերականգնվող էներգիայի հիմքով աշխատելը: Նման հավաստագրեր ստանում են միայն որակավորմանը համապատասխանող արտադրողները: Որպես կանոն, կանաչ հավաստագիրը հաստատում է 1 մՎտ/ժ գեներացիան, չնայած այս չափանիշը կարող է և փոփոխվել: Կանաչ հավաստագիրը կարող է վաճառվել ինչպես ստացված էլեկտրաէներգիայի հետ, այնպես էլ առանձին` արտադրողին ապահովելով լրացուցիչ խրարուսանք: Կանաչ հավաստագրերը պաշտպանելի դարձնելու համար կիրառվում են ծրագրային-տեխնիկական հատուկ միջոցառումներ (WREGIS, M-RETS, NEPOOL GIS): Որոշ ծրագրերի համաձայն` հավաստագրերը կարելի է կուտակել հետագայում օգտագործելու համար կամ փոխառել ընթացիկ տարում կիրառելու համար: Կանաչ հավաստագրերի խթանման միջոց են ընկերության հանձն առած պարտականությունների կատարումը, որ ընկերությունը ստանձնել է կամովին կամ կառավարության պարտադրանքով: Արտասահմանյան գրականության մեջ կանաչ հավաստագրերը հայտնի են նաև որպես Renewable Energy Certificates (RECs), Green tags, Renewable Energy Credits:
Տեխնոլոգիական միավորման արժեքի փոխհատուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վերականգնվող էներգիայի ոլորտում ներդրումային գրավչությունը բարձրացնելու համար պետական մարմինները կարող են կիրառել ամբողջական կամ մասնակի փոխհատուցում նման էներգիայով աշխատող գեներատորներին միանալու դեպքում: Ներկայումս միայն Չինաստանում է, որ ցանցային կազմակերպություններն ամբողջությամբ իրենց վրա են վերցնում տեխնոլոգիական միացման ծախսերը:
Ֆիքսված հարկաչափեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կանաչ հարկաչափԱշխարհում ձեռք բերված փորձն է, որ թույլ է տալիս խոսել ֆիքսված հարկաչափի` որպես վերականգնվող էներգիայի կիրառման խթանման միջոց: Նրա հիմքում ընկած են երեք հիմնական գործոններ.
- Ցանցին միանալու երաշխիք
- Վերականգնվող էներգիայի գնման երկարաժամկետ պայմանագիր
- Արտադրված էլեկտրաէներգիայի` սահմանված արժեքով գնման երաշխիք
Վերականգնվող էներգիայի ֆիքսված հարկաչափերը կարող են տարբերվել` կախված լինելով ոչ միայն վերականգնվող էներգիայի աղբյուրից, այլև վերականգնվող էներգիայի էլեկտրակայանի հզորությունից: Նման համակարգի խթանման միջոցներից մեկը վերականգնվող էներգիայի շուկայական ֆիքսված գնի ավելացումն է: Որպես կանոն, գնի ավելացումը կամ ֆիքսված հարկաչափը վճարվում է երկարաժամկետ ընթացքում (10-20 տարի)` դրանով երաշխավորելով կատարված ներդրումների վերադարձն ու շահույթի ապահովումը:
Մաքուր չափման համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խթանման նման համակարգը ենթադրում է ցանցին տրված էլեկտրաէներգիայի և էլեկտրականության բաշխիչ կազմակերպության կողմից դրա հետագա օգտագործման չափման հնարավորություն: «Մաքուր չափման համակարգի» համապատասխան` վերականգնվող էներգիայի էլեկտրակայանի սեփականատերը ստանում է մանրածախ ապառիկ այն չափով, որը հավասար է ստացված էներգիային կամ ավելի է նրանից: Օրենսդրության համաձայն` շատ երկրներում էլեկտրականություն արտադրող ընկերությունները պարտավոր են սպառողին մաքուր չափման համակարգով էլեկտրականություն տրամադրել:
Ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամբողջ աշխարհում 2008 թվականին վերականգնվող էներգիայի բնագավառում կատարվել են հսկայական ներդրումներ. հողմաէներգետիկայի ոլորտում` $52.1 միլիարդ, արևային էներգետիկայի ոլորտում` $33,5 միլիարդ և բիովառելիքի ոլորտում` $16.9 միլիարդ: Ամերիկայի երկրները այլընտրանքային էներգետիկայի ոլորտում կատարել են $30 միլիարդ, Չինաստանը` $15.6 միլիարդ, Հնդկաստանը` $4.1 միլիարդ ներդրում[19]:
2009 թվականին վերականգնվող էներգիայի ոլորտում ներդրումներն ամբողջ աշխարհում կազմել են $160 միլիարդ, իսկ 2010 թվականին` $211 միլիարդ: 2010 թվականին հողմաէներգետիկայի ոլորտում ներդրվել է $94.7 միլիարդ, արևային էներգետիկայի ոլորտում` $26.1 միլիարդ և բիոզանգվածի ոլորտում` $11 միլիարդ:
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 REN21 2016. Renewables Global Status Report 2016 (pdf)
- ↑ Global Status Report 2007 (չաշխատող հղում — պատմություն, կրկնօրինակ) (PDF).
- ↑ Евгения Сазонова, Алексей Топалов։ [h ttp://www.gazeta.ru/business/2016/02/05/8058287.shtml «Европа устала от солнца и ветра»]։ 2016-02-07։ Газета.ru։ Վերցված է 2016-02-07
- ↑ REN21 (2009). Renewables Global Status Report: 2009 Update (չաշխատող հղում — պատմություն, կրկնօրինակ) p. 9.
- ↑ Global wind energy markets continue to boom — 2006 another record year (չաշխատող հղում — պատմություն, կրկնօրինակ) (PDF).
- ↑ REN21 (2009). Renewables Global Status Report: 2009 Update (չաշխատող հղում — պատմություն, կրկնօրինակ) (копия) p. 15. «solar PV industry …Global annual production increased nearly sixfold between 2004 and 2008, reaching 6.9 GW.»
- ↑ pvresources։ «Large-Scale Photovoltaic Power Plants - Top 50»։ web-beta.archive.org (en-US)։ Վերցված է 2017-05-01
- ↑ Solar Trough Power Plants // OSTI (PDF).
- ↑ America and Brazil Intersect on Ethanol
- ↑ Сидорович, Владимир, 2015, էջ 23
- ↑ REN21 2014. Renewables Global Status Report 2014 (pdf)
- ↑ REN21 2011. Renewables Global Status Report 2011 (pdf)
- ↑ REN21 2012. Renewables Global Status Report 2012 p. 17.
- ↑ «REN21 2013 Renewables Global Status Report» (PDF)։ Վերցված է 2015-06-20
- ↑ REN21 2015. Renewables Global Status Report 2015 (pdf)
- ↑ 2^nd Generation Biomass Conversion Efficiency study
- ↑ IATA Alternative Fuels
- ↑ Карлайл Форд Рунге (Ноябрь - Декабрь 2007)։ «Как биотопливо может заставить бедняков голодать»։ "Россия в глобальной политике" № 6։ Վերցված է 2015-05-12; оригинал — How Biofuels Could Starve the Poor // Foreign Affairs, N4 2007
- ↑ Macalister Terry (2009-06-03)։ «Green energy overtakes fossil fuel investment, says UN»։ The Guardian (en-GB)։ ISSN 0261-3077։ Վերցված է 2017-05-01
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վլադիմիր Սիդորովիչ Համաշխարհային էներգետիկ հեղափոխություն: Ինչպե՞ս են վերականգնվող էներգիայի աղբյուրները փոխում մեր աշխարհը. — Մ.: Ալպինա Պաբլիշեր, 2015. — 208 с. — ISBN 978-5-9614-5249-5
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 |
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Վերականգնվող էներգիա կատեգորիայում։ |
|
|
 |
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի՝ 2017 թվականի մայիսի 2-ի օրվա հոդված: |
