Մարանտա եղեգնանման
| Ենթակատեգորիա | useful plant, Բազմամյա բույսեր | |
|---|---|---|
| Կիրառությունը | սննդամթերք, դեղաբույսեր | |
| Միջազգային գիտական անվանում | Maranta arundinacea | |
| Taxon rank | տեսակ | |
| Parent taxon | • Իմբիրածաղկավորներ • Marantaceae • Maranta | |
| This taxon is source of | arrowroot | |
| Taxon range | Պեկին, Ֆուցզյան, Գուանդուն | |
| Taxon author citation | L. | |
Մարանտա եղեգնանման (լատին․՝ Maranta arundinacea, անգլ.՝ arrowroot, West Indian arrowroot) , խոշոր, բազմամյա խոտաբույս , որը հանդիպում է Ամերիկա մայրցամաքի խոնավանտառներում, մշակվում է աշխարհի արևադարձային շրջաններում:
Նկարագրություն
Մարանտան բազմամյա բույս է, որն աճում է մինչև 0,3 մ (1 ֆուտ) և 1,5 մ (5 ֆուտ) բարձրության։ Նրա տերևները նշտարաձև են։ Բույսի ուտելի մասը կոճղարմատն է։ Փոքր սպիտակ ծաղիկների զույգ կլաստերները ծաղկում են տնկելուց մոտ 90 օր հետո: Բույսը հազվադեպ է սերմեր տալիս, և վերարտադրումը սովորաբար տեղի է ունենում կոճղարմատի մի մասը բողբոջով տնկելով: Կոճղարմատները պատրաստ են բերքահավաքի տնկելուց 10-12 ամիս հետո, քանի որ բույսի տերևները սկսում են թառամել և թափվել: Կոճղարմատները մսոտ են, գլանաձև և աճում են 20 սմ-ից մինչև 45 սմ (18 դյույմ)[1]:
Նետաձև բույսը հավանաբար առաջացել է Բրազիլիայի հյուսիս-արևմուտքում և հարևան երկրների Ամազոնի խոնավ անտառներից: Այն լավագույնս աճում է 23 °C (73 °F) և 29 °C (84 °F) ջերմաստիճանների միջև, տարեկան տեղումները՝ 150 սմ (59 դյույմ) և 200 սմ (79 դյույմ) միջև: Քնած կոճղարմատները կարող են դիմակայել մինչև 5 °C (41 °F) ցածր ջերմաստիճանի[2]։
ԱՄՆ-ում ցողունը աճեցվում է որպես դեկորատիվ բույս միայն հարավային Ֆլորիդայում[3]։
Տարածում
Մարանտան բնիկ է Մեքսիկայում, Կենտրոնական Ամերիկայում, (Կուբա, Իսպանիոլա, Պուերտո Ռիկո և Փոքր Անտիլյան կղզիների մեծ մասը) և Հարավային Ամերիկայում (Բրազիլիայում, Պերուում, Էկվադորում, Կոլումբիայում, Վենեսուելայում, Սուրինամում, Գայանաում և Ֆրանսիական Գվիանայում)[4]։ Այն լայնորեն մշակվում է շատ տաք երկրներում և համարվում է բնականացված Բահամյան կղզիներում, Բերմուդայում, Կամբոջայում, Չինաստանում (Գուանդուն, Գուանսի, Հայնան, Յունան), Կուկի կղզիներում, Հասարակածային Գվինեայում, Գաբոնում, Հնդկաստանում, Ինդոնեզիայում, Ճամայկայում, Ճապոնիայում), Մավրիկիոս, Նիդեռլանդական Անթիլյան կղզիներ, Ռեյունիոն, Սամոա, Շրի Լանկա, Թայվան, Տրինիդադ, Տոնգա, ԱՄՆ (Ֆլորիդա), Ֆիլիպիններ և Վանուատու[5]։
Կարիբյան կղզիների Սենթ Վինսենթ և Գրենադին կղզիները մարանտայի աշխարհի խոշորագույն աճեցնողն է և ալյուր արտադրողը։ Հնդկաստանի Կերալա քաղաքում աճեցվում է մարանտա, որի տեղական անվանումն է bilathi koova, բույսի արմատից դյուրամարս օսլա է արտադրվում[6]։
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարանտա եղեգնանման» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարանտա եղեգնանման» հոդվածին։ |
| ||||||||||
Ծանոթագրություններ
- ↑ Root Crops, NRI, 1987. http://www.nzdl.org/gsdlmod?e=q-00000-00---off-0fnl2%2e2--00-0----0-10-0---0---0direct-10---4-----sti--0-1l--11-en-50---20-about-root+crops+--00-0-1-00-0--4----0-0-11-10-0utfZz-8-00&a=d&c=fnl2.2&srp=0&srn=0&cl=search&d=HASHd8d905db1c6eae0daee48f.22 Արխիվացված 10 Մայիս 2017 Wayback Machine; FAO, "Maranta arundinacea", http://ecocrop.fao.org/ecocrop/srv/en/cropView?id=2335 Արխիվացված 10 Մայիս 2017 Wayback Machine, accessed 19 February 2016
- ↑ "Maranta arundinacea", http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Maranta+arundinacea Արխիվացված 20 Հոկտեմբեր 2018 Wayback Machine, accessed 19 February 2016
- ↑ "Arrowroot – "Moscata arundinecea" EDIS, University of Florida, https://edis.ifas.ufl.edu/mv009 Արխիվացված 25 Հունվար 2021 Wayback Machine, accessed 19 February 2016
- ↑ «Maranta+arundinacea». Germplasm Resources Information Network (GRIN). Վերցված է 12 January 2018-ին.
- ↑ «Flora of China v 24, p 382, Maranta arundinacea». Արխիվացված օրիգինալից 4 March 2016-ին. Վերցված է 25 December 2012-ին.
- ↑ "Koova (arrowroot), http://papanasini.blogspot.com/2014/01/koova.html Արխիվացված 15 Մարտ 2016 Wayback Machine, accessed 21 February 2016