Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Ժոզեֆ Լագրանժից)
Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ
ֆր.՝ Joseph-Louis Lagrange
Ծնվել էհունվարի 25, 1736(1736-01-25)[1][2][3][…]
Թուրին, Kingdom of Sardinia[4][5][6][…]
Մահացել էապրիլի 10, 1813(1813-04-10)[1][2][3][…] (77 տարեկան)
Փարիզ, Առաջին ֆրանսիական կայսրություն[5][7]
ԳերեզմանՊանթեոն (Փարիզ)
Բնակության վայր(եր)Պիեմոնտ
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա և Kingdom of Sardinia
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, աստղագետ, ֆիզիկոս, քաղաքական գործիչ, գրող և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Բարձրագույն նորմալ դպրոց
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկական անալիզ, թվերի տեսություն, Analytical mechanics?, երկնային մեխանիկա, մաթեմատիկական անալիզ, մաթեմատիկա[8] և աստղագիտություն[8]
Պաշտոն(ներ)Պահպանողական սենատի անդամ և նախագահ
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[4], Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա[4], Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն[6], Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[6] և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[7]
Ալմա մատերԹուրինի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն[1][8][9] և գերմաներեն[8]
Գիտական ղեկավարGiovanni Battista Beccaria?
Եղել է գիտական ղեկավարՍիմեոն Պուասոն[10], Giovanni Plana?[11] և Ժոզեֆ Ֆուրիե[12]
Հայտնի աշակերտներԺոզեֆ Ֆուրիե և Սիմեոն Պուասոն
Ազդվել էԼեոնարդ Էյլեր
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Vittoria Conti? և Adélaïde Le Monnier?[14]
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Joseph-Louis Lagrange Վիքիպահեստում

Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ (ֆր.՝ Joseph Louis Lagrange, հունվարի 25, 1736(1736-01-25)[1][2][3][…], Թուրին, Kingdom of Sardinia[4][5][6][…] - ապրիլի 10, 1813(1813-04-10)[1][2][3][…], Փարիզ, Առաջին ֆրանսիական կայսրություն[5][7]), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ, մշակել է վարիացիոն հաշվի հիմնական հասկացությունները։

Նա մաթեմատիկան ուսումնասիրել է ինքնուրույն և արդեն 19 տարեկանում Տուրնիի հրետանային դպրոցի պրոֆեսոր էր։

1759 թվականին ընտրվել է Բեռլինի գիտությունների ակադեմիայի անդամ, իսկ 1766 - 1787 թվականներին եղել է այդ ակադեմիայի մաթեմատիկական դասարանի տնօրեն։ 1787 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ, 1795 թվականին դարձել է նորմալ դպրոցի, իսկ 1797 թվականին՝ Պոլիտեխնիկական դպրոցի տնօրեն։

Լագրանժի ամենակարևոր աշխատանքները վերաբերում են վարիացիոն հաշվին. նա առաջարկել է վարիացիոն խնդիրների լուծման ընդհանուր անալիտիկ մեթոդ, որոնք կոչվել են Լագրանժի խնդիրներ։ Նա շարժման հավասարումներին տվել է նոր ձև, որոնք կոչվում են Լագրանժի հավասարումներ։ «Անալիտիկ մեխանիկա» (1788 թվական) դասական աշխատությունում նա ստատիկայի հիմքում դրել է հնարավոր տեղափոխությունների սկզբունքը, այնուհետև այդ սկզբունքը զուգակցելով ֆրանսիացի գիտնական Դ՛Ալամբերի սկզբունքների հետ՝ կառուցել է նաև դինամիկան. (Դ՛Ալամբերի - Լագրանժի սկզբունք)։

Լագրանժը արժեքավոր հետազոտություններ է կատարել նաև մաթեմատիկական անալիզի, թվերի տեսության, հանրահաշվի, դիֆերենցիալ հավասարումների, մաթեմատիկական քարտեզագրության, աստղագիտության և այլ գիտությունների ոլորտում։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2008, էջ 376

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լագրանժի թեորեմը չորս քառակուսիների գումարի մասին

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Berry A. A Short History of Astronomy (բրիտ․ անգլ.)London: John Murray, 1898.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Лагранж Жозеф Луи // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  9. CONOR.Sl
  10. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. https://www.toureiffel.paris/fr/le-monument/tour-eiffel-et-sciences
  14. Revue d'Histoire des Sciences: la revue pluridisciplinaire de l'histoire des sciences, Revue d'histoire des sciences et de leurs applications (ֆր.)Presses universitaires de France. — ISSN 0151-4105; 1969-6582; 0048-7996
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 467