Jump to content

Պլեթանց

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գյուղ
Պլեթանց
ադրբ.՝ Bulutan
ԵրկիրԱրցախ Արցախ
ՇրջանՀադրութի
ՂեկավարԱնգին Ծատրյան
Այլ անվանումներԲուլութան
Պաշտոնական լեզուՀայերեն
Բնակչություն58 մարդ (2005)
Ազգային կազմՀայեր
Կրոնական կազմՀայ Առաքելական եկեղեցի Հայ ԱԵ
Ժամային գոտիUTC+4
Պլեթանց (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)##
Պլեթանց (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)
Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ[1]

Պլեթանց, գյուղ Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանում։ Տեղաբաշխված է հանրապետության հարավարևելյան հատվածում։ Հադրութ շրջկենտրոնից գտնվում է 21 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 94 կմ հեռավորության վրա։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը տեղակայված է Արցախի Հանրապետության հարավարևելյան հատվածում՝ Հադրութի շրջանում՝ նախկին Դիզակ գավառում։ Պլեթանց գյուղը տեղաբաշխված է Հադրութ քաղաքից 8 կմ դեպի հյուսիսարևելք՝ Ղարաբաղյան լեռնաշղթայի արևելյան լեռնաճյուղերի վերջավորության հարթավայրերի մասում[2]։

Համայնքը լեռնային է, ունի 919,44 հա տարածք, որից 598,19 հա գյուղատնտեսական նշանակություն, 270,49 հա անտառային հողեր։ Պլեթանց համայնքի կազմի մեջ ընդգրկված է Ծաղկավանք գյուղը։ Ծաղկավանք գյուղում բնակվում է 4 մարդ, կա 2 տնտեսություն։

Համայնքի տարածքում առկա են թվով 3 աղբյուրներ` Պլեթանց գյուղի տարածքում «Շենին» և «Իսայի», իսկ Ծաղկավանք գյուղի տարածքում՝ «Շենին» աղբյուրը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը գոյություն ունի առնվազն 16-րդ դարից։ Գյուղում պահպանվել են 16-18-րդ դարերի գերեզմանոցի մնացորդներ, վերոհիշյալ ժամանակաշրջանից մնացած խաչքարերի բեկորներ[2]։

Պլեթանցում 1651 թվականին կառուցվել է Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին։

Գրավոր աղբյուրներում Պլեթանցի պատմության մասին քիչ տվայլներ են պահպանվել։

19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբներին գյուղը անվանել է նաև Պլըթան, իսկ խորհրդային տարիներին նաև Բլութան։ 1930 թվականին երբ Արցախում հաստատվեց խորհրդային կարգեր, գյուղում կոլտնտեսություն կազմակերպվեց։ 1998 թվականին հողերի սեփականաշնորհումից հետո գյուղի բնակիչները դարձել են մասնավոր տնտեսատերեր[2]։

Հայրենական մեծ պատերազմի գյուղից մասնակցել է 90 մարդ, զոհվել է 45-ը։ Նրանց հիշատակին հուշարձան է կառուցվել։

Գյուղը Արցախյան ազատամարտին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արցախյան ազատագրական պայքարի տարիներին գյուղը ծանր զրկանքների շրջան ապրեց։ Հարևան ադրբեջանակաբնակ գյուղերի զինյալներին դիմակայելու նպատակով 1989-1990 թվականներին գյուղում ինքնապաշտպանական ջոկատ էր ստեղծվել, որը 1991-1994 թվականներին պատերազմի ժամանակ Հադրութի պաշտպանական շրջանի զորամասերի կազմում մասնակցել է ԱՀ պաշտպանություն համար մղված մարտերին[2]։

1991 թվականին դեկտեմբերի 10-ին Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել էր մի քանի ժամով մտնել գյուղ թալանել և հրդեհի մատնել այն։ Հադրութից օգնական ուժեր գալուց հետո բնակավայրը նորից ազատագրվել է։ Գյուղի վերաշինման գործընթացը սկսվել է պատերազմի ավարտից հետո, սակայն բնակչության մի մասն այդպես էլ չվերադարձավ հարազատ օջախ[2]։

Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի հայ-ադրբեջանական պատերազմի հետևանքով գյուղը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո[3][4][5]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պլեթանց համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 28 մարդ, կա 12 տնտեսություն։

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը[6].

Տարի 2008 2009 2010
Բնակիչ 66 69 68

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ՝ անասնապահությամբ և հողագործությամբ։

Պատմամշակութային հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համայնքի պատմամշակութային հուշարձաններն են՝ (Բլութան) Սբ. Ստեփանոս եկեղեցի (1651 թ.), գերեզմանոց (17-19-րդ դարեր), խաչքար (17-րդ դար), ջրաղաց (19-րդ դար)։

Հասարարակական կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորհրդային տարիներին Պլեթանցում գործում էր ութամյա դպրոց։ Վերոհիշյալ դպրոցի շրջանավարտ է ԱրՊՀ ռեկտոր, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Արմեն Սարգսյանը։

Հետպատերազմային տարիներին աշակերտների համապատասխան թվաքանակի բացակայության պայմաններում գյուղի դպրոցը փակվել է[2]։

2015 թվականին համայնքում գործում էր գյուղապետարան և բուժկետ[7]։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջեր 234–235.
  3. «Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը». Ազատություն Ռադիոկայան. 2020 թ․ դեկտեմբերի 10.
  4. «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»։
  5. «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը», (արխիվացված
  6. «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների». Վերցված է 2021 Մայիսի 1-ին.
  7. Ղահրամանյան, Հակոբ (2015). Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի. Երևան. էջ 129.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)