Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Պլեթանց)
| Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  Արցախ |
| Տեղագրություն | Պլեթանց |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Արցախի թեմ |
 | |
 | |
Սուրբ Ստեփանոս, 1651 թվականին կառուցված հայ առաքելական եկեղեցի Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանի Պլեթանց գյուղի հյուսիսային եզրին, հարավահայաց լեռնալանջին[1]։
Հորինվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին հորինվածքով եռանավ, թաղակապ բազիլիկ կառույց է։ Շինության հատակագծի երկարությունը 17,2 մետր է, լայնությունը՝ 8,7 մետր։ Եկեղեցին կառուցված է տեղական կոպտատաշ և անմշակ քարերով։ Սրբատաշ են միայն մուտքի, լուսամուտների, սյուների, կամարների և որմնակամարների անկյունաքարերը։ Մեծ չափերի կիսամշակ կրաքարեր են օգտագործվել պատերի ստորին շարվածքում։ Պատերն ամրացված են կրաշաղախով։ Զույգ կամարները սրահը բաժանում են նավերի։ Մկրտության ավազանը գտնվում է հյուսիսային ավանդատան մուտքին կից որմնախորշի մեջ։ Շինության արևելքում է գտնվում կիսաշրջան խորանը և նրան կից ուղղանկյուն ավանդատները։ Խորանի և ավանդատների պատերին առկա են տարբեր չափերի որմնախորշեր։
Եկեղեցու միակ մուտքը հարավային ճակատի կենտրոնից է։ Լուսավորվում է արևելքից՝ երեք, արևմուտքից մեկ և հարավից բացված երկու փոքր լուսամուտներով։ Արևմտյան ճակատից բացված լուսամուտն արտաքինից ունի խաչաձև շրջանակ։ Հարավայաց լանջին գտնվող սուրբ Ստեփանոսի հյուսիսային պատն արտաքուստ ձուլված է թեք լանջին և ծածկված է հողով։ Եկեղեցուց հարավ մուտքից դեպի արևելք գտնվում է 1854 թվականի ուղղանկյունաձև մի տապանաքար, իսկ եկեղեցու մոտ պահպանվել են 17-րդ դարին վերաբերվող երկու խաչքար։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցու վերաբերյալ մեզ հասած տեղեկությունները վերաբերվում են 19-րդ դարին։ Մակար Բարխուդարյանը գրում է.
|
Պլեթանց (Պլըթան). հիմնուած է նոյն սարին (Արևասար) մի ձորի արևմտահայեաց լանջին վերայ. բնակիչք բնիկ, հողն արքունի, ունի նաև այգի, բոժոժ և պարտէզ, անվնաս օդն, կլիման և ջուրն. եկեղեցին Սուրբ Ստեփաննոս, քարուկիր, քահանան գալիս է Հատրութից։ Ծուխ 20՝ ար. 90, իգ. 70 - Բարխուտարեանց 1895, 70
|
|
Եկեղեցին կառուցվել է 1651 թվականին։ Այդ մասին է վկայում մուտքի բարավորին փորագրված շինարարական արձանագրությունը (Թվ :ՌՃ:)։
Վիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորհրդային տարիներին եկեղեցին օգտագործվել է որպես պահեստ։ Արցախյան ազատամարտի տարիներին գյուղը մեծ վնասներ է կրել, սակայն եկեղեցին կանգուն է մնացել։
2020 թվականի հոկտեմբերին Ադրբեջանը օկուպացրել է Հադրութի շրջանը և նրա կազմում գտնվող Պլեթանց գյուղը։ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ եկեղեցու շենքը չի վնասվել։ Սակայն որևէ տեղեկություններ չտան եկեղեցու շուրջը պահպանված գերեզմանային հուշարձանների ներկա վիճակի մասին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Պլեթանցի սբ․ Ստեփանոս եկեղեցին». Monument Watch. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 7-ին.