Պլեթանց
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Պլեթանց | ||
| ադրբ.՝ Bulutan | ||
 | ||
| Երկիր |  Արցախ | |
| Շրջան | Հադրութի | |
| Ղեկավար | Անգին Ծատրյան | |
| Այլ անվանումներ | Բուլութան | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 58 մարդ (2005) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ |  Հայ ԱԵ | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Պլեթանց, գյուղ Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանում։ Տեղաբաշխված է հանրապետության հարավարևելյան հատվածում։ Հադրութ շրջկենտրոնից գտնվում է 21 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 94 կմ հեռավորության վրա։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղը տեղակայված է Արցախի Հանրապետության հարավարևելյան հատվածում՝ Հադրութի շրջանում՝ նախկին Դիզակ գավառում։ Պլեթանց գյուղը տեղաբաշխված է Հադրութ քաղաքից 8 կմ դեպի հյուսիսարևելք՝ Ղարաբաղյան լեռնաշղթայի արևելյան լեռնաճյուղերի վերջավորության հարթավայրերի մասում[2]։
Համայնքը լեռնային է, ունի 919,44 հա տարածք, որից 598,19 հա գյուղատնտեսական նշանակություն, 270,49 հա անտառային հողեր։ Պլեթանց համայնքի կազմի մեջ ընդգրկված է Ծաղկավանք գյուղը։ Ծաղկավանք գյուղում բնակվում է 4 մարդ, կա 2 տնտեսություն։
Համայնքի տարածքում առկա են թվով 3 աղբյուրներ` Պլեթանց գյուղի տարածքում «Շենին» և «Իսայի», իսկ Ծաղկավանք գյուղի տարածքում՝ «Շենին» աղբյուրը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղը գոյություն ունի առնվազն 16-րդ դարից։ Գյուղում պահպանվել են 16-18-րդ դարերի գերեզմանոցի մնացորդներ, վերոհիշյալ ժամանակաշրջանից մնացած խաչքարերի բեկորներ[2]։
Պլեթանցում 1651 թվականին կառուցվել է Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին։
Գրավոր աղբյուրներում Պլեթանցի պատմության մասին քիչ տվայլներ են պահպանվել։
19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբներին գյուղը անվանել է նաև Պլըթան, իսկ խորհրդային տարիներին նաև Բլութան։ 1930 թվականին երբ Արցախում հաստատվեց խորհրդային կարգեր, գյուղում կոլտնտեսություն կազմակերպվեց։ 1998 թվականին հողերի սեփականաշնորհումից հետո գյուղի բնակիչները դարձել են մասնավոր տնտեսատերեր[2]։
Հայրենական մեծ պատերազմի գյուղից մասնակցել է 90 մարդ, զոհվել է 45-ը։ Նրանց հիշատակին հուշարձան է կառուցվել։
Գյուղը Արցախյան ազատամարտին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արցախյան ազատագրական պայքարի տարիներին գյուղը ծանր զրկանքների շրջան ապրեց։ Հարևան ադրբեջանակաբնակ գյուղերի զինյալներին դիմակայելու նպատակով 1989-1990 թվականներին գյուղում ինքնապաշտպանական ջոկատ էր ստեղծվել, որը 1991-1994 թվականներին պատերազմի ժամանակ Հադրութի պաշտպանական շրջանի զորամասերի կազմում մասնակցել է ԱՀ պաշտպանություն համար մղված մարտերին[2]։
1991 թվականին դեկտեմբերի 10-ին Ադրբեջանի զինված ուժերին հաջողվել էր մի քանի ժամով մտնել գյուղ թալանել և հրդեհի մատնել այն։ Հադրութից օգնական ուժեր գալուց հետո բնակավայրը նորից ազատագրվել է։ Գյուղի վերաշինման գործընթացը սկսվել է պատերազմի ավարտից հետո, սակայն բնակչության մի մասն այդպես էլ չվերադարձավ հարազատ օջախ[2]։
Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2020 թվականի հայ-ադրբեջանական պատերազմի հետևանքով գյուղը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո[3][4][5]։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պլեթանց համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 28 մարդ, կա 12 տնտեսություն։
Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը[6].
| Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |
|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 66 | 69 | 68 |
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ՝ անասնապահությամբ և հողագործությամբ։
Պատմամշակութային հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համայնքի պատմամշակութային հուշարձաններն են՝ (Բլութան) Սբ. Ստեփանոս եկեղեցի (1651 թ.), գերեզմանոց (17-19-րդ դարեր), խաչքար (17-րդ դար), ջրաղաց (19-րդ դար)։
Հասարարակական կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորհրդային տարիներին Պլեթանցում գործում էր ութամյա դպրոց։ Վերոհիշյալ դպրոցի շրջանավարտ է ԱրՊՀ ռեկտոր, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Արմեն Սարգսյանը։
Հետպատերազմային տարիներին աշակերտների համապատասխան թվաքանակի բացակայության պայմաններում գյուղի դպրոցը փակվել է[2]։
2015 թվականին համայնքում գործում էր գյուղապետարան և բուժկետ[7]։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Population of Nagorno-Karabakh Republic (2005)(հայ.)(անգլ.)(ռուս.)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Բալայան Վահրամ (2020)։ ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ։ Երևան: Զանգակ։ էջեր 234–235
- ↑ «Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»։ Ազատություն Ռադիոկայան։ Դեկտեմբեր 10, 2020
- ↑ «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»։
- ↑ «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը», (արխիվացված)։
- ↑ «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների»։ Վերցված է 2021 Մայիսի 1
- ↑ Ղահրամանյան Հակոբ (2015)։ Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի։ Երևան։ էջ 129
| |||||||||||||||||
