Հակոբ Հովհաննիսյան (կենսաքիմիկոս)

Հակոբ Հովհաննիսյան
Ծնվել է	դեկտեմբերի 7 (19), 1875; Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 22, 1941 (66 տարեկան)
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	քիմիկոս
Հաստատություն(ներ)	Երևանի պետական համալսարան, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան և ԱրմՖԱՆ
Ալմա մատեր	Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց, HU Berlin և Հայդելբերգի համալսարան
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր (1903)
Պարգևներ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հակոբ Հովհաննիսյան (այլ կիրառումներ)

Հակոբ Գարեգինի Հովհաննիսյան (դեկտեմբերի 7 (19), 1875^[1]^[2], Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - դեկտեմբերի 22, 1941(1941-12-22)^[1]^[2]), կենսաքիմիկոս, քիմիական գիտությունների դոկտոր (1903), պրոֆեսոր (1925), ԵՊՀ ռեկտոր (1922-1930), ԵրԲԻ կենսաքիմիայի ամբիոնի հիմնադիր, Երևանի բժշկական ինստիտուտի տնօրեն (1930-1936), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1935)։ ԵՊԲՀ-ում առաջադեմ ուսանողներին տրվում է նրա անունով անվանական կրթաթոշակ։

Կենսագրություն

Ծնվել է Շուշիում։ Տեղի թեմական դպրոցն ավարտելուց հետո ուսումը շարունակել է Բեռլինի համալսարանում։ 1903 թվականին Հայդելբերգի համալսարանում պաշտպանել է ատենախոսություն և ստացել քիմիական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Վերադառնալով Շուշի՝ 1904-1907 թվականներին քիմիա է դասավանդել տեղի դպրոցներում։ Այնուհետև Ստրասբուրգի ու Բեռլինի համալսարաններում զբաղվել է ֆիզիկական քիմիայի ու մանրէաբանության ուսումնասիրությամբ։

1907-1920 թվականներին Բաքվում ղեկավարել է քիմիա-մանրէաբանական լաբորատորիան։ 1917 թվականին ընդունվել է կոմկուսի շարքերը, դարձել եռանդուն քաղաքական գործիչ։ 1918 թվականին եղել է Բաքվի կոմունայում փախստականների գործերի կոմիսար։ 1920-1921 թվականներին աշխատել է Շուշիում և Դիլիջանում, 1921 թվականին՝ փոխադրվել Երևան և աշխատել ժողկոմխորհում։

1922-1930 թվականներին եղել է ԵՊՀ ռեկտոր։ 1924 թվականին համալսարանում ստեղծել է կենսաքիմիայի ամբիոն, որը հետագայում նրա ղեկավարությամբ մինչև 1937 թվականին գործել է բժշկական ինստիտուտում։ 1925 թվականին նրան շնորհվել է պրոֆեսորի կոչում։ 1936 թվականի սեպտեմբերին նշանակվել է ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճյուղի կենդանաբանական ինստիտուտի տնօրեն։

Հովհաննիսյանի գիտական աշխատանքներից հատկապես արժեքավոր են C վիտամինի կառուցվածքի վերաբերյալ ուսումնասիրությունները։ Հեղինակ է նաև հրապարակախոսական բազմաթիվ հեդվածների։ Բժշկական ինստիտուտի, նրա ամբիոնների և կլինիկաների կազմակերպման, դրանց ամրապնդման և նույնիսկ ինստիտուտի ժամանակակից շենքի կառուցման աշխատանքները սերտորեն կապված են Հակոբ Հովհաննիսյանի անվան հետ։

Գործուն մասնակցություն է ունեցել Հայաստանում քիմիական արդյունաբերության և գիտության զարգացման խնդիրների մշակմանը, աճեցրել բազմաթիվ կադրեր։

Բազմիցս եղել է Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության Կենտկոմի վերստուգիչ հանձնաժողովի, ինչպես և Հայաստանի Կենտգործկոմի անդամ։

Ստալինյան բռնարարքների զոհերից է։ Նրա գիտական և հասարակական գործունեությունն ընդհատվել է 1937 թվականին։ Վախճանվել է 1941 թվականի դեկտեմբերի 22-ին աքսորավայրում։ Արդարացվել է հետմահու^[3]^[4]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
↑ «Հակոբ Հովհաննիսյանի մասին ԵՊՀ կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 7-ին.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան։. 2005.

Աղբյուրներ

Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 18-19։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հակոբ Հովհաննիսյան (կենսաքիմիկոս)» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 570)։

Նախորդող

Երևանի բժշկական ինստիտուտի ռեկտոր
Հակոբ Հովհաննիսյան
1930-1936

Հաջորդող
Արամ Շահվերդյան

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_a59ac88c1f286cbd-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.

[3] «Հակոբ Հովհաննիսյանի մասին ԵՊՀ կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 7-ին.

[4] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան։. 2005.

[1]

[2]

[3]

[4]