Jump to content

Ամեթիստ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ամեթիստ
Ընդհանուր
Կատեգորիամիներալների բազմազանություն
Բանաձև
(կրկնվող միավորը)
SiO₂
Շերտի գույնսպիտակ
Բյուրեղային համակարգեռանկյունային բյուրեղային համակարգ
Մոոսի կարծրություն7
ԵնթակատեգորիաՔվարց[1] և թանկարժեք քար

Ամեթիստ (հին հունարեն՝ αμέθυστος, α- «ոչ» + μέθυστος «չարբած, չխմած»), նաև մեղեսիկ, միներալ, քվարցի մանուշակագույն տարբերակը։ Բյուրեղագիտական համակարգը հեքսագոնային Էր։ Բյուրեղները պրիզմայաձև։ Հանդիպում է պեգմատիտներում, քվարցային երակներում և այլն։ Ամեթիստի հանքավայրեր կան ԽՍՀՄ-ում (Ուրալ, Հարավային Կովկաս), Բրազիլիայում։

Հունարենից թարգմանաբար այս քարի անվանումը նշանակում է "չարբած, չխմած" («հունարեն՝ ametistoz»)։

Մեկ այլ կարծիքի համաձայն, ամեթիստին այդ անվանումը տրվել է իր գույնի համար, որը նման է ջուր խառնած գինու հետ, որը խմելիս դժվար է հարբել։

Հայերենում կա ամեթիստ անվան տարբերակ՝ մեղեսիկ, նաև երբեմն կոչում էին վանակն և պաղակն։

ՀԽՍՀ-ում հանդիպում էր Իջևանի, Կալինինոյի և Թումանյանի շրջաններում։ Կիսաթանկարժեք քար էր, օգտագործվում էր ոսկերչության մեջ։ Այս քարը տարածված է աշխարհով մեկ։ Առավել հարուստ հանքավայրեր կան Բրազիլիայում, Ուրալյան լեռներում՝բևեռային շրջանին հարող հատվածում։ Քարը նաև իր գույնը որոշակիորեն փոխելու հատկություն ունի։ Բացի դրանից ամեն հանքավայր ունի իր յուրահատուկ երանգը։

Հատկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քարը սովորաբար ունի կապույտ, կապտավարդագույն, կարմրամանուշակագույն երանգներ և ձևավորվում է բյուրեղային ապարների միավորման արդյունքում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամեթիստ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 280