Քաղաքական ճգնաժամ Վենեսուելայում (2019)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաքական ճգնաժամ Վենեսուելայում (2019)
Մաս Ցույցեր Վենեսուելայում
Ամսաթիվ2019 թվականի հունվարի 10-ից
ՎայրՎենեսուելա
Պատճառ
  • 2018 թվականի Վենեսուլայում տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների չեղարկում
  • Նախագահական ընտրություններում Նիկոլաս Մադուրոյի հաղթանակ
ՄեթոդՑույց, կամպանիայի աջակցում, օտարերկրյա դիվանագիական ճնշում ու սանկցիաներ
Կարգավիճակ
  • Գուաիդոն հունվարի 23-ին իրեն հռչակեց երկրի ժամանակավոր նախագահ
  • ԱՄՆ-ն ճանաչեց Գուաիդոյին որպես Վենեսուելայի ժամանակավոր նախագահ։ Մադուրոն խզեց կապերը ԱՄՆ-ի հետ
  • ԱՄՆ-ի կառավարությունները սանկցիաներ սահմանեց Վենեսուելայի, մասնավորապես երկրի խոշոր նավթային ընկերության՝ PDVSA-ի նկատմամբ ու ԱՄՆ-ում գտնվող վենեսուելական կառավարական հաշիվները փոխանցվեցին Գուայդոի տնօրինմանը
  • Մադուրայի աջակից՝ Վենեսուելայի Գերագույն դատարանը (TSJ) սառեցրեց Գուայդոի ֆինանսական հաշիվներն ու արգելեց լքել երկիրը
  • Բոլիվարական հեղափոխություն 20-ամյակին նվիրված միջոցառումներին զուգահեռ փետրվարի 2-ի դրությամբ աճել են երկրում ցույցերը
  • 2019 թվականի փետրվարի 7-ին Ուրուգվայում՝ Մոնտեվիդեոյում Վենեսուելայում ստեղծված իրավիճակը քննարկելու համար տեղի է ունենալու կոնֆերանս, որին մասնակցելու են չեզոք երկրները։
Հակամարտող կողմեր
Ներկայիս կառավարություն
  • Սահմանադրական ժողով
  • Գերագույն դատարան
Անցումային կառավարություն
  • Ազգային ժողով
  • Գերագույն դատարանը աքսորում
Կորուստներ
Զոհեր43[2]
Վիրավորներ228+[1]
Ձերբակալվածներ956[2] (ներառյալ 77 երեխա)[3]

2019 թվականի հունվարին Վենեսուելայում շարունակվող քաղաքական ճգնաժամն ավելի սուր ընթացք ստացավ. հանրապետությունում պետական հեղաշրջման փորձի արդյունքում երկիշխանություն ծագեց։ Վենեսուելայի Ազգային ասամբլեայի խոսնակ Խուան Գուայդոն ինքն իրեն իրավազորեց նախագահի լիազորություններով։ Նրան աջակցեցին ԱՄՆ-ն և Արևմուտքի պետությունների մեծամասնությունը։ Ինքը՝ Վենեսուելայի նախագահ Նիկոլաս Մադուրոն հայտարարեց, որ ինքը կշարունակի պաշտոնավարել՝ մինչև օրենքով սահմանված ժամկետի ավարտը, այսինքն՝ 2025 թվականը։ Մադուրոյին աջակցություն հայտնեցին Ռուսաստանի, Կուբայի, Բոլիվիայի, Նիկարագուայի, Սալվադորի և Իրանի իշխանությունները։

Գործող նախագահ Նիկոլաս Մադուրոն տեղի ունեցող իրադարձությունները բնորոշեց որպես պետական հեղաշրջման փորձ, որի հետևում կանգնած են ամերիկյան իշխանությունները, հայտարարեց ԱՄՆ-ի հետ դիվանագիտական կապերի խզման մասին և ԱՄՆ-ի՝ Վենեսուելայում գործող բոլոր դեսպանատների և հյուպատոսությունների փակման մասին։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2018 թվականի սկզբին Վենեսուելան գրեթե ամբողջությամբ քաղաքական մեկուսացման մեջ էր գտնվում և չէր պահպանում հարաբերություններ հարևան պետություններից շատերի հետ։ Վենեսուելայի դեմ են գործում ԱՄՆ-ի սանկցիաները։ Վենեսուելան տուժում է հիպերգնաճից. Ազգային ասամբլեայի հայտարարության համաձայն՝ 2018 թվականին գնաճը կազմել է գրեթե 1 700 000 %: Առաջին անհրաժեշտության ապրանքների[4] մեծ դեֆիցիտ կա երկրում։

Նախագահ Մադուրոյի և Ազգային ասամբլեայի հակամարտությունը շարունակվում է 2015 թվականից մինչ օրս։ Ազգային ասամբլեան, որպես ընդդիմություն, խորհրդարանում[5] մեծամասնություն է ստացել։

Իր նախագահության տարիներին Նիկոլաս Մադուրոն մի քանի անգամ ստացել է արտակարգ լիազորություններ, առանց խորհրդարանի հավանության օրենքներ ընդունելու։ Առաջին անգամ դա տեղի ունեցավ 2013 թվականի նոյեմբերի 19-ին, երբ Վենեսուելայի Ազգային ասամբլեան նրան մեկ տարով տվեց «կոռուպցիայի և տնտեսական պատերազմի դեմ պայքարի» լիազորություններ՝ մինչև 2014 թվականի նոյեմբերի 19-ը[6][7][8][9]։ 2015, 2016 և 2017 թվականներին Մադուրոն ստացավ նմանօրինակ արտակարգ լիազորություններ սկզբում 2010 թվականի գումարման Ազգային ասամբլեայից, իսկ ավելի ուշ որպես ընդդիմություն՝ Մադուրոն խորհրդարանում ստացավ մեծամասնություն։ Նա այդ լիզորություններն ստացավ Վենեսուելայի արդարադատության բարձրագույն տրիբունալի կողմից կամ սեփական նախագահական հրամանի հիման վրա, որը տնտեսական արտակարգ իրավիճակի մասին էր։

2015 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Մադուրոյի հակառակորդները հաղթեցին խորհրդարանական ընտրություններում և Ազգային ասամբլեայում ստացան որակյալ մեծամասնություն։ 2016 թվականի հունվարին Արդարադատության բարձրագույն տրիբունալը ընտրված պատգամավորներից չորսին զրկեց մանդատներից՝ նրանց մեղադրելով ընտրությունների կեղծման մեջ, ինչից հետո ընդդիմությունը զրկվեց որակյալ մեծամասնությունից և հնարավորությունից՝ խորհրդարանում[10] արդյունավետ հակադրվելու Մադուրոյին։ 2016 թվականի մայիսի 2-ին ընդդիմադիր առաջնորդները նախաձեռնեցին ռեֆերենդում Մադուրոյի՝ նախագահական լիազորությունները վայր դնելու մասին, իսկ հետո ստորագրահավաք սկսեցին՝ իրենց ծրագրերի[11] աջակցության համար։ 2016 թվականի հոկտեմբերի 21-ին, երբ ստորագրահավաքի ավարտին մնացել էր մի քանի օր, Ազգային ընտրական խորհուրդը դադարեցրեց ռեֆերենդումի նախապատրաստությունը՝ ռեֆերենդումի նախաձեռնողներին մեղադրելով կեղծարարությունների[12] մեջ։

2017 թվականի սահմանադրական ճգնաժամ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի մարտի 29-ին Արդարադատության բարձրագույն տրիբունալը, որը նշանակվել էր նախկին գումարման խորհրդարանի կողմից, ընդդիմադիր Ազգային ասամբլեային զրկեց օրենսդիր իշխանությունից՝ հայտարարելով, որ այժմ հենց Արդարադատության ազգային տրիբունալը կտնօրինի օրենքներ ընդունելու լիազորությունը[13][14][15][16]։ Բողոքների արդյունքում, սակայն, արդեն ապրիլի 1-ին Արդարադատության բարձրագույն տրիբունալը փոխեց իր որոշումը[17][18][19]։ Հունիսի 13-ին ընդդիմադիր Ազգային ասամլեան Արդարադատության բարձրագույն խորհրդի[20] նոր կազմ ընտրեց, որը, սակայն, չընդունվեց նախագահի կողմից և ստիպված էր աշխատել Պանամայում։

Մայիսի 1-ին Մադուրոն կիրառեց Սահմանադրության 347 հոդվածը՝ նախաձեռնելով Սահմանադրական ասամբլեայի գումարում՝ 1999 թվականի Սահմանադրության փոխարեն նոր Սահմանադրություն նախապատրաստելու համար, ինչը թույլ կտար կրճատելու խորհրդարանի լիազորությունները՝ այդ կերպ նաև ընդդիմությանը զրկելով երկրում ունեցած մեծամասնությունից։ Ազգային ընտրական խորհուրդը համաձայնեց Սահմանադրական ասամբլեայի գումարմանը և սկսեց պատրաստվել ընտրություններին[21]։

Վենեսուելայի Սահմանադրական ասամբլեայի ընտրությունները տեղի ունեցան 2017 թվականի հուլիսի 30-ին։ Ընտրված Սահմանադրական ասամբլեան օգոստոսի 8-ին իրեն հայտարարեց իշխանական մարմին՝ բարձր լիազորություններով[22]։ Օգոստոսի 18-ին Սահմանադրական ասամբլեան իրեն վերագրեց օրենսդիր լիազորություններ 18՝ հռչակելով իր ղեկավարությունը Ազգային Ասամբլեայի նկատմամբ՝ «խաղաղության պահպանման, անվտանգության, ինքնավարության, հասարակական-տնտեսական և ֆինանսական համակարգի»[23] հարցերով և հաջորդ օրը Ազգային ասամբլեային զրկեց օրենսդրական լիազորություններից[24]։ Ի պատասախան՝ Ազգային ասամբլեան հայտարարեց, որ չի ընդունում Սահմանադրական ասամբլեային[25]։

2018 թվականին Վենեսուելայում տեղի ունեցան արտահերթ նախագահական ընտրություններ (հերթական ընտրությունները պետք է տեղի ունենային 2018 թվականի դեկտեմբերին)[26][27][28]։ Ընդ որում՝ Սահմանադրական ասմբլեան մի կողմ թողեց երեք ամենաազդեցիկ ընդդիմադիր կուսակցություններին («Հանուն արդարության», «Ժողովրդավարական գործողություն» և «Ազգային կամք»)՝ նախագահական ընտրությունների մասնակցությունից՝ հայտարարելով, որ այդ երեք կուսակցությունները, որոնք 2017 թվականին բոյկոտել էին տեղական ընտրությունները, զրկվել էին լեգիտիմությունից և պետք է նորից հաստատեն իրենց կարգավիճակը[29]։

Նախագահ Մադուրոյի հակառակորդները հայտարարեցին, որ արտահերթ ընտրությունների նշանակումն ընտրական գործընթացի մասնակիցներին զրկել է հավասարության երաշխիքից և թափանցիկությունից[30]։ 2015 թվականին Ազգային ասամբլեայի լիազորությունների ժամկետի ենթադրյալ ոչ սահմանադրական կրճատումը բնորոշվում էր որպես պետական հեղաշրջում՝ ուղղված օրենսդիր իշխանության դեմ[31]։ Մի շարք վենեսուելական ոչ կառավարական կազմակերպություններ, մասնավորապես՝ Foro Penal Venezolano-ն, Súmate-ն, Voto Joven-ը, Venezuelan Electoral Observatory-ն և Citizen Electoral Network-ը, հայտնեցին իրենց անհանգստությունը՝ ընտրական օրենսդրության[32] խախտումների հետ կապված։

Նախագահին հարող Սահմանադրական ասամբլեայի լեգիտիմությունը հրաժարվում են ընդունել ավելի քան 40 երկրներ, այդ թվում՝ Ամերիկայի և Եվրոպայի երկրների մեծ մասը։ Մադուրոյի նախագահական առաջին ժամկետի սպառումից հետո՝ Լատինական Ամերիկայի և Հյուսիսային Ամերիկայի երկրների մեծամասնությունը երկրի միակ օրինական համակարգ են համարում միայն Ազգային ասամբլեան[33], որն ընտրվել է՝ հին Սահմանադրությանը համապատասխան՝ հրաժարվելով ընդունել Մադուրոյի՝ երկրորդ անգամ նախագահի պաշտոնն ստանձնելու օրինականությունը։ Վենեսուելայի սահմանադրության 223-րդ հոդվածը նախատեսում է նախագահական լիազորությունների հանձնումը խորհրդարանի խոսնակին՝ պետության ղեկավարի «պաշտոնը թողնելու» դեպքում։ Այս դեպքում Սահմանադրությունը նույնպես ենթադրում է մեկ ամսվա ընթացքում նոր ընտրություններ[34]. անցկացնել։

2015 թվականի դեկտեմբերին՝ խորհրդարանական ընտրություններում ընդդիմության հաղթանակից հետո, պայմանավորվեցին, որ խորհրդարանի խոսնակ կընտրվի ֆրակցիաներից մեկի առաջնորդը[35]։ 2018 թվականի դեկտեմբերին այդ պաշտոնում ընտրվեց Խուան Գուայդոն, ում երդմնակալությունը տեղի ունեցավ 2019 թվականի հունվարի 5-ին։ Հենց նա հունվարի 23-ին իրեն հայտարարեց նախագահի լիազորությունները կատարող՝ հիմնվելով Վենեսուելայի Սահմանադրության[34] 223 հոդվածի վրա։

2018 թվականի նախագահական ընտրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2018 թվականի մայիսի 20-ին կայացած նախագահական ընտրություններում գործող նախագահ Նիկոլաս Մադուրոն ստացավ ձայների 68 %-ը և վերընտրվեց նոր ժամկետում[36]։ Սակայն, ընդդիմության կարծիքով՝ այս ընտրությունները տեղի են ունեցել զանգվածային խախտումների միջավայրում, այդ իսկ պատճառով դրանք չի կարելի իրական համարել[37][38][39]։ Այդ կարծիքը պաշտպանում են շատ քաղաքական ուժեր՝ անգամ Վենեսուելայի[40] սահմաններից դուրս։ Մադուրոյին մեղադրում են դիկտատուրա[41][42][43] հաստատելու մեջ։

Արևմուտքի և Լատինական Ամերիկայի մի շարք երկրներ, չընդունելով Նիկոլաս Մադուրոյի հաղթանակն ընտրություններում, Կարակասից հետ կանչեցին իրենց հյուպատոսներին, այն դեպքում, երբ ամերիկյան վարչությունը Վենեսուելայի դեմ կիրառում էր լրացուցիչ տնտեսական սանկցիաներ և պահանջում էր նոր ընտրությունների[44] անցկացում։

2019 թվականի հունվարի 10-ին նշանակված Մադուրոյի երդմնակալությանը նախորդած մի քանի ամիսների ընթացքում Մադուրոյի հակառակորդները նրան կոչ էին անում վայր դնել լիազորությունները։ Նրանց թվին են պատկանում Լիմայի խմբի անդամ պետությունները (բացառությամբ՝ Մեքսիկայի[45]), Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները և Ամերիկյան պետությունների կազնակերպության անդամ պետությունների մեծամասնությունը։ 2018 թվականի ընտրություններին Մադուրոյի հաղթանակը ողջունեցին և ընդունեցին Ռուսաստանը, Չինաստանը, Մեքսիկան և ԱԼԲԱ ալյանսը[46][47]։

Մադուրոյի դեմ ուղղված ներքաղաքական ճնշումը սաստկացավ 2019 թվականի հունվարին՝ մինչ նրա երդմնակալությունը[48][49][50]։

Նիկոլաս Մադուրոյի երդմնակալությունը տեղի ունեցավ 2019 թվականի հունվարի 10-ին՝ Արդարադատության բարձրագույն տրիբունալի շենքում։ Երդմնակալությունից հետո Ազգային ասամբլեայի խոսնակ Խուան Գուայդոն հայտարաեց, որ տեխնիկապես Վենեսուելան չունի պետության ղեկավար և գերագույն հրամանատար[51]։ Այդ նույն օրը Գուայդոն հայտարարեց Ազգային ասամբլեայի արտակարգ իրավիճակ՝ կապված Մադուրոյի՝ նախագահական պաշտոնի[52][53][54] ուզուրպացիայի հետ՝ հայտարարելով ժողովրդի միացյալ ուժերով երկիրը, բանակը և արտաքին դաշնակիցներին ղեկավարելու անհրաժեշտության մասին։ Ազգային ասամբլեան անցումային կառավարության ծրագրերի մշակում սկսեց, որի նպատակը երկրի ղեկավարման վերականգնումն էր[55]։

Իրադարձությունների ընթացք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիկոլաս Մադուրոն՝ 2019 թվականի հունվարի 10-ի երդմնակալությունից հետո

Նախորդած իրադարձություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոտեցող ճգնաժամի առաջին լուրջ նախանշաննները հայտնվեցին, երբ Բարձրագույն դատարանի դատավորը և ընտրությունների դատավորը, ովքեր Մադուրոյի մտերիմն էին համարվում, փախան ԱՄՆ՝ 2019 թվականի հունվարի 10-ին նշանակված երդմնակալությունից ընդամենը մի քանի օր առաջ։ Ընդ որում՝ դատավոր Քրիստիան Սերպան Մադուրոյին անվանեց «ոչ կոմպոնենտ» և «ոչ լեգիտիմ»[48][49][56]։

Նաև հայտնում էին, որ ամերիկյան հետախուզության կողմից ստացված տվյալների համաձայն՝ Մադուրոյի բարձրագույն չինովնիկներից մեկը և Պաշտպանության նախարար Վլադիմիր Պադրինո Լոպեսը խնդրեցին Մադուրոյին՝ վայր դնելու լիազորությունները՝ սպառնալով հրաժարական տալ, եթե Մադորոն դա չանի[57]։

Բողոքի ցույց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խուան Գուայդոն, ով 2019 թվականի հունվարի 5-ից ղեկավարում էր Գլխավոր ասամբլեան, հրաժարվեց Նիկոլաս Մադուրոյին ընդունել որպես օրինական ընտրված նախագահ և առաջարկեց ձևավորել անցումային կառավարություն[58]։ Գուայդոն խորհրդարանի անունից հայտարարեց, որ Մադուրոն ուզուրպացրել է նախագահի պաշտոնը, իսկ երկիրը փաստացի դարձել է բռնապետություն[59][60]։ Գուայդոն զինծառայողներին կոչ արեց՝ ապահովելու Սահմանադրության պահպանումը։

Այնուհետև նա հայտարարեց, որ նախաձեռնում է ստեղծված իրավիճակի[61] հրապարակային քննարկում (իսպ.՝ cabildo abierto): Այդ քննարկումը Կարակասի փողոցներում հանրահավաքի ձև ստացավ։ Ելույթ ունենալով հանրահավաքի ժամանակ՝ Գուայդոն հայտարարեց իր մտադրության մասին՝ Վենեսուելայի Սահմանադրության հիման վրա իրեն հայտարարելու պետության ղեկավար և Նիկոլաս Մադուրոյին նախագահական պաշտոնից[62] գահընկեց անելու մասին։

Մադուրոն քամահրանքով էր վերաբերում ընդդիմության հայտարարություններին՝ իր երդմնակալության արարողության ժամանակ բացակայած՝ Ազգային ասամբլեայի պատգամավորներին անվանելով դավաճաններ[63][64]։

Երկիշխանության սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիկոլաս Մադուրոն երդմնակալության արարողության ժամանակ, հունվարի 10, 2019 թվական

Հունվարի 10-ին Կարակասում տեղի ունեցավ Նիկոլաս Մադուրոյի երդմնակալությունը, ով հաղթել էր 2018 թվականի մայիսի ընտրություններում։ Դա պատճառ դարձավ բազմահազարանոց ցույցերի, որոնք ընդգրկել էին ողջ երկիրը։ Վենեսուելական իրավապաշտպան կազմակերպության տվյալների համաձայն՝ մինչ հունվարի 23-ը ցուցարարների և ոստիկանության բախումից մահացել էր 13 մարդ և կալանավորվել՝ 218-ը։ Ազգային գվարդիայի զինյալները ցուցարարաների դեմ արցունքաբեր գազ էին կիրառում, El Nacional հրատարակության հաղորդմամբ՝ նաև Կարակասի մետրոյի կայարաններից մեկում[65]։ Փողոցային ակցիաների մասնակիցները բողոքում են անօրինական ընտրությունների, կառավարության ծայրահեղ անարդյունավետ տնտեսական քաղաքականության դեմ, որը պետությունը հասցրեց աղքատացման, հիպերինֆլյացիայի և դեպի հարևան պետություններ զանգվածային էմիգրացիաների, որը ներկա պահին հասնում է 4 միլիոն մարդու[66]։

Ցուցարարները Խուան Գուայդոյին կոչ էին անում, որ իրեն հռչակի նախագահ հենց այն պահին, երբ տեղի կունենա Նիկոլաս Մադուրոյի երդմնակալությունը, բայց նա հապաղում էր՝ հայտարարելով, որ սպասում է բանակի միանշանակ աջակցությանը։ Ավելի վաղ բանակաը բոլոր կոնֆլիկտներում սատարում էր նախագահական իշխանությանը[67]։

Խուան Գուայդոն՝ ընդդիմության շրջապատմամբ, 2019 թվականի հունվարի 11

Հունվարի 11-ին Ազգային ասամբլեան մամուլի համար հրապարակեց մի հայտարարություն, որտեղ հաստատվում էր Գուայդոյի մտադրությունը՝ իր վրա վերցնելու նախագահի լիազորությունները[68][69]։ Նաև հայտնի դարձավ, որ ընդդիմությունը մտադիր է վենեսուելական բանակի սպայական անձնակազմին ուղղորդելու Մադուրոյի[70] տապալմանը։

Ընդդիմությունն իր գործողությունները չի համարում պետական հեղաշրջում՝ հղում կատարելով նրան, որ բազմաթիվ այլ պետություններ չեն ընդունում Մադուրոյի՝ երկրորդ ժամկետում ընտրության օրինականությունը[71]։ Մասնավորապես՝ ընդդիմությունը հղում է կատարում Սահմանադրության 233, 333 և 350 հոդվածներին[62]։

Հունվարի 12-ին Գուայդոն նամակ ստացավ արտաքսման մեջ գտնվող Արդարադատության բարձրագույն տրիբունալից, որը տեղակայված է Պանամայում։ Նամակի մեջ Գուայդոյին կոչ էր արվում իր վրա վերցնելու Վենեսուելայի նախագահի լիազորությունները[72]։

Հունվարի 21-ին Վենեսուելայի սոցիալական ցանցերում և անկախ ԶԼՄ-ներում ինֆորմացիա տարածվեց այն մասին, որ Ազգային գվարդիայի զինայալների մասնաճյուղը, որը բնակեցված էր Սան Խոսե դե Կոտիսա աղքատ շրջանում, հրաժարվեց ենթարկվել նախագահ Նիկոլաս Մադուրոյի հրամաններին և համաքաղաքացիներին անհնազանդության կոչ էր անում։ El Nacional թերթի տվյալների համաձայն՝ տեղացիները սատարեցին ցուցարարներին և սկսեցին բարիկադներ կառուցել, սակայն այդ շրջան ուղարկված ոստիկանության հատուկ ջոկատայինները, զինվորականները Sebin ծառայության աշխատակիցները շատ կարճ ժամանակահատվածում սանձեցին անկարգությունները[73]։

Հունվարի 23-ին ողջ երկրով մեկ բողոքի ցույցեր արվեցին՝ «Այո՛, մենք կարող ենք» (իսպ.՝ ¡Sí, se puede!) լոզունգի ներքո։ Խուան Գուայդոյի խոսքերով՝ «ժողովուրդը Նիկոլաս Մադուրոյից լիովին կպահանջի դադարեցնել նախագահական պաշտոնի ուզուրպացիան և հարգել վենեսուելացիների կամքը»[74]։ այդ ակցիաները կազմակերպվել էին Ազգային ասամբլեայի կողմից՝ Վենեսուելական ազատագրման ճակատի (FAVL) հետ միասին։ Հունվարի 23-ի գիշերը Կարակասում հանրահավաքի համար հավաքվածների առջև ելույթ ունենալով՝ Խուան Գուայդոն հայտարարեց, որ Նիկոլաս Մադուրոյի փոխարեն «ձևականորեն իր վրա է վերցնում գործադիր իշխանության լիազորությունները» և խոստանում է վերջ տալ «բռնակալությանն ու իշխանության ուզուրպացիային»[75]։

Իրադարձությունների զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտպանության նախարար Վլադիմիր Պադրինո Լոպեսը հայտարարեց, որ Զինված ուժերը չեն ընդունում Խուան Գուայդոյին

Հունվարի 23-ին Պաշտպանության նախարար Վլադիմիր Պադրինո Լոպեսը հայտարարեց, որ Զինված ուժերը հավատարիմ են ընտրված նախագահ Նիկոլաս Մադուրոյին[76] և չեն ընդունում Խուան Գուայդոյին։ Պետական նավթային ընկերությունը՝ PDVSA-ը, որի օգտին է Վենեսուելայի արտահանման մեծ մասը, աջակցություն հայտնեց Մադուրոյին[77]։

Հունվարի 25-ին Նիկոլաս Մադուրոն հայտարարեց պատրաստակամության մասին՝ հանդիպելու ընդդիմության առաջնորդի հետ, բայց Գուայդոն հրաժարվեց բանակցություններից[78], քանի որ, նրա կարծիքով, իշխանությունները միայն փորձում են ժամանակ շահել։ Գուայդոն ազատ և ժողովրդավարական ընտրություններն անվանեց քաղաքական կոնֆլիկտը լուծելու միակ հնարավոր ուղին[79]։ Գուայդոն ենթադրում է, որ ընտրությունների նախապատրաստման համար կարող է 6-9 ամիս պահանջվել։

Հունվարի 26-27-ին Գուայդոյի կողմնակիցները փողոցային ակցիաներ էին անցկացնում, որոնց նպատակը ընդդիոմւթյան նախաձեռնության պարզաբանումն էր՝ նախագահական կողմին պաշտպանող չինովնիկների և զինվորականների համաներման համար։ Այն փաստաթուղթը, որը Գուայդոն ներբեռնեց Թվիթեր, ասվում է. «Համաներումը կոչված է նպաստելու անցումային կառավարության ձևավորման գործընթացին, ինչին ի հետևանք կանցկացվեն ազատ, թափանցիկ ընդհանուր քվեարկությամբ ընտրություններ։ Զինվորականները և քաղաքական գործիչները, ովքեր կնպաստեն ժողովրդավարական կարգ ու կանոնի վերականգնմանը, կկարողանան երկրի ժողովրդավարական կյանքում ռեաբիլիտացիայի ենթարկվել»։ Ընդդիմության կողմն անցնելու մասին հայտարարեց միայն ԱՄՆ-ում վենեսուելական համայնքի ռազմական կցորդ Խոսե Լուիս Սիլվան[78]։

Հունվարի 26-ին Վենեսուելայի իշխանությունները հետ կանգնեցին իրենց այն որոշումից, որով ԱՄՆ դեսպանատան ներկայացուցչից պահանջում էին 72 ժամվա ընթացքում լքել երկիրը։ Վենեսուելայի Ներքին գործերի նախարարությունը ամերիկյան կողմի հետ բանակացությունների մեկնարկի մասին հայտարարությամբ հանդես եկավ. բանակցությունները վերաբերում էին Վենեսուելայում ԱՄՆ-ի շահերը ներկայացնող անձին, ինչը հնարավորություն կտա ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակիցներին բնակացությունների ընթացքում մնալ երկրում, ինչի համար հատկացված է 30 օր։ Հայտնի է, որ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները հրաժարվել է ենթարկվել Մադուրոյի պահանջին՝ հայտարարելով, որ ինքն այլևս չի հանդիսանում Վենեսուելայի օրինական նախագահը[80]։

Հունվարի 27-ին Խուան Գուայդոն Վաշինգտոն Փոստին տրված հարցազրույցի ժամանակ հայտարարեց, որ ընդդիմությունը գաղտնի կապի մեջ է զինվորականների և քաղաքացիական կառավարական ներկայացուցիչների հետ՝ Նիկոլաս Մադուրոյին նախագահի պաշտոնից հեռացնելու հետ կապված։ Նա նաև հայտարարեց, որ Վենեսուելայի անցումային կառավարությունը մտադիր է իր վերահսկողության ներքո վերցնել վենեսուելական նավթարտադրող ընկերության ամերիկյան մասնաճյուղը։ Այդ նույն օրը Գուայդոն ծառայությունից հետո՝ հունվարի սկզբի անկարգությունների զոհերի հիշատակին մատուցվող պատարագի ավարտին, որը տեղի էր ունենում Կարակասի եկեղեցիներից մեկում, կոչով դիմեց բանակին՝ չճնշելու բողոքի խաղաղ ցույցերը[81]։

Ինչպես հաղորդում է ՄԱԿ-ի Reuters գործակալությունը՝ Նիկոլաս Մադուրոյի դեմ ընթացող բողոքի ցույցերի մեկ շաբաթվա ընթացքում՝ հունվարի 21-26-ին, ձերբակալվել է 850 մարդ (նրանցից 696-ը՝ հունվարի 23-ին), ևս 40 մարդ մահացել է. նրանցից 26-ին կրակել են կառավարությանը հարող ուժերը, ևս 5 մարդ մահացավ տնային խուզարկությունների ժամանակ, 11 հոգի զոհ դարձավ կողոպտիչներին[82]։

Հունվարի 29-ին Վենեսուելայի բարձրագույն դատարանը արգելք դրեց Խուան Գուայդոյի՝ երկրի սահմանները լքելու իրավունքի վրա, ինչպես նաև հրամայեց արգելափակել նրա բանկային հաշիվները։ Ավելի վաղ Վենեսուելայի գլխավոր դատախազ Թարեք Վիլյամ Սաաբը հայտարարել էր Գուայդոյի նկատմամբ նախնական հետաքննություն սկսելու մասին՝ կապված «բռնության գործողությունների հետ, որոնք տեղի էին ունեցել հունվարի 22-ին»[83]։

Հունվարի 30-ին վենեսուելական ընդդիմության ներկայացուցիչները հայտարարեցին, որ մտադիր են չեղյալ հայտարարել միջազգային համաձայնագրերը, որոնք, նրանց կարծիքով, անօրինական էին կնքվել։ Մասնավորապես՝ ընդդիմադիր խորհրդարանի կողմից Ամերիկյան պետությունների կազմակեպության հատուկ ներկայացուցիչ նշանակված Գուստավո Տարրե Բրիսենյոյի խոսքերով՝ ընդդիմությունը մտադիր է վերանայել ավելի վաղ Ռուսաստանի հետ կնքված պայմանագրերը, որոնք վերաբերում էին ոչ միայն սպառազինությանը, այլև Ռուսաստանի հետ հարաբերություններին առհասարակ։ Կառլոս Վեկկոն, ում Խուան Գուայդոն նշանակել էր որպես ԱՄՆ-ում՝ Վենեսուելայի գործերով ժամանակավոր հավատարմատար, ելույթ ունենալով Ատլանտյան խորհրդում՝ հայտարարեց, որ Մադուրոյի հակառակորդները միտված չեն իր հետ լիաֆորմատ երկխոսություն ունենալու[84]։

ՏԱՍՍ-ի հաղորդմամբ՝ Վենեսուելայի ընդդիմության հանրահավաքները, որոնք անցկացվում էին մայրաքաղաքի փողոցներում և այլ խոշոր քաղաքներում, բավականաչափ մարդաշատ էին, անցնում էին զգալի հանդարտության մթնոլորտում և առանց բռնության կիրառման։ Հակառավարական գործողությունների մասնակիցները Կարակասում որոշ ժամանակով փակեցին Ֆրանսիսկո դե Միրանդա պողոտան, որը գլխավոր ավտոմայրուղիներից մեկն էր։ Միաժամանակ, քաղաքներում տեղի էին ունենում Մադուրոյի կողմնակիցների քայլերթերը։ Այդ ժամանակ ինքը՝ Մադուրոն, ելույթ ունեցավ զինծառայողների առջև՝ հայտարարելով, որ հակակառավարական գործողությունների նախօրյակին հույս է դնում նրանց հավատարմության և կարգապահության վրա[84]։

Հունվարի 31-ին Reuters գործակալությունը հայտարարեց, որ Վնեսուելայի Կենտրոնական բանկը առաջիկա օրերին նպատակ ունի 15 տոննա ոսկի ուղարկել Արաբական Միացյալ Էմիրություններ և վաճառել այն՝ արտասահմանյան արժույթի համալրման համար։ Գործակալության աղբյուրի տվյալների համաձայն՝ հունվարի 26-ին Վենեսուելան իր պահուստային ֆոնդից արդեն երեք տոննա ոսկի էր վաճառել[85][86]։

Փետրվարի 1-ին Խուան Գուայդոն «Clarin» թերթին տված հարցազրույցում հայտարարեց, որ վենեսուելական ընդդիմությունը իշխանության գալուց հետո ընդունում է միայն այն միջազգային համաձայնագրերը, որոնք հավանության էին արժանացել Ազգային ասամբլեայի կողմից։ Գուայդոյի խոսքերով՝ նրանք «կհարգեն Ռուսաստանի և Չինաստանի կազմակերպությունների կողմից օրինական ներդրված կապիտալները»[87]։

Փետրվարի 2-ին Վենեսուելայի Զինված ուժերի ռազմավարական ծրագրավորման ղեկավար Ֆրանսիսկո Էստեբան Յանես Ռոդրիգեսը հայտարարեց Գուայդոյի կողմն անցնելու մասին և մյուս զինվորականներին էլ կոչ արեց՝ հետևելու իր օրինակին[88][89]։

Կարակասում տեղի ունեցան 2 զանգվածային հանրահավաքներ, որոնք ուղղված էին Մադուրոյի և Գուայդոյի աջակցությանը։ Ելույթ ունենալով իր կողմնակիցների հանրահավաքին՝ Մադուրոն առաջարկեց անցկացնել հրատապ խորհրդարանական ընտրություններ։ Գուայդոն իր կողմնակիցներին կոչ արեց շարունակելու հանրահավաքները՝ Մադուրոյին պաշտոնանկ անելու նպատակով[90]։

Մադուրոն նաև Թվիթերում հայտարարեց, որ երկրում ձևավորվող աշխարհազորի մասնակիցները կմիացվեն նաև Վենեսուելայի զինված ուժերի կազմին։ Ավելի վաղ Մադուրոն հայտարարել էր, որ առաջիկա ամիսներին ստեղծվելու են աշխարհազորի ավելի քան 50 հազար մասնաճյուղեր, որոնք, ըստ Մադուրոյի, արդեն մայիսին կունենան 2 միլիոն աշխարհազորային[91]։

Փետրվարի 5-ին ընդդիմադիր Ազգային ասամբլեան «Ժողովրդավարության անցման մասին» և «Երկրում սահմանադրական կարգի վերականգնման մասին» օրենքներ ընդունեց[92]։ Խորհրդարանը նաև Վենեսուելայի նոր հյուպատոսներ նշանակեց Բրազիլիայում, Գվատեմալայում, Պարագվայում և Իսպանիայում. այս պետությունները Խուան Գուայդոյին ընդունել էին որպես Վենեսուելայի նախագահ։ Բացի նրանցից, ընդդիմությունն արդեն հյուպատոսներ ունի Արգենտինայում, Կանադայում, Չիլիում, Կոլումբիայում, Կոստա Ռիկայում, Էկվադորում, ԱՄՆ-ում, Հոնդուրասում, Պանամայում և Պերուում։ Գործնականում այս բոլոր պետություններում Վենեսուելան ունի երկու ներկայացուցիչը՝ մեկը գործող կառավարության կողմից է նշանակվել, մյուսը՝ Խուան Գուայդոյի։ Այս երկրներից մի քանիսը Մադուրոյի դիվանագիտական գերատեսչություններին կոչ արեց Գուայդոյին ընդունել որպես օրինական նախագահ, հակառակ դեպքում՝ լքել մշտական նստավայր հանդիսացող պետությունը[93]։

Ընդդիմություն և արտասահմանյան հումանիտար օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խուան Գուայդոն հայտարարեց այն երեք անցակետերի մասին, որոնցով պետք է իրականացվի արտասահմանյան հումանիտար օգնության ստացումը։ Գուայդոյի խոսքերով՝ այդ անցակետերը հետևյալն են՝ կոլումբիական սահմանամերձ քաղաք Կուկուտան, Վենեսուելայի և Բրազիլիայի սահմանը, Կարիբյան ծովի կղզու վրա գտնվող անցակետը։ Նիկոլաս Մադուրոն արտասահմանյան հումանիտար օգնություն ստանալու նախաձեռնությունն անվանեց «օլիգարխիայի վատ և էժանագին շոու» և համերկրացիներին կոչ արեց՝ հրաժարվելու այդ օգնությունից։ Նա հայտարարեց, որ Վենեսուելան «իր ուժերով և իր ջանքերով» կհաղթահարի տնտեսական դժվարությունները[94]։

Փետրվարի 6-ին ընդդիմադիր պատգամավոր Ֆրանկլին Դուարտեն France-Presse գործակալությանը հայտարարեց, որ վենեսուելական բանակն արգելափակել է Կոլումբիայի հետ սահմանին գտնվող կամուրջը, որով նախատեսվում էր կազմակերպել սահմանամերձ Կուկուտա[94][94] քաղաքի անցակետից տրամադրվող հումանիտար օգնությունը։ Այստեղ ԱՄՆ-ն, առանց վենեսուելական կառավարության համաձայնության, ուղարկել էր սննդամթերք (ալյուր, հատիկեղեն, շաքարավազ, թխվածքաբլիթ, պահածոներ, յուղ և այլն), անձնական հիգիենայի առարկաներ, ինչպես նաև առաջին բուժօգնության պարագաներ և բժշկական սարքավորումներ։ Կարմիր Խաչի տեղական կառույցը հրաժարվեց մասնակցել այդ բեռը Կոլումբիայից Վենեսուելա հասցնել՝ անվանարկելով անհրաժեշտությունը՝ «երաշխավորելու առաքելության բացառապես հումանիտար բնույթը» և հետևելու «չեզոքության և անկողմնակալության սկզբունքներին»[93]։

Փետրվարի 8-ին Կոլումբիայի Կուկուտա սահմանային քաղաքում բացվեց մի կենտրոն, որը նախատեսված էր Վենեսուելայի բնակչությանը հումանիտար օգնություն տրամադրելու համար։ Բացման արարողությանը մասնակցում էին Կոլումբիայում ԱՄՆ դեսպան Քևին Ուիթաքերը, կոլումբիական կառավարության և Վենեսուելական ընդդիմության ներկայացուցիչները։ Սակայն առայժմ անհասկանալի է՝ ինչպես և երբ է հումանիտար օգնությունը հասնելու Վենեսուելայի տարածք[95]։

Փետրվարի 10-ին Վենեսուելայի ցամաքային զորքերի գնդապետ Ռուբեն Ալբերտո Պաս Խիմենեսը (Ruben Paz Jimenez) Խուան Գուայդոյին ճանաչեց որպես նախագահ և հայտարարեց, որ զորքերի 90 %-ը դժգոհ է նախագահ Մադուրոյից։ Ինչպես նաև կոչ արեց բանակին՝ թույլ տալ, որպեսզի հումանիտար օգնությունն ԱՄՆ-ից մտնի Վենեսուելա[96]։

Միևնույն ժամանակ Նիկոլաս Մադուրոն հայտարարեց պատմության մեջ ամենախոշոր մասշտաբի քաղաքացիական զորավարժությունների մեկնարկի մասին, որը կոչվում էր «Ագնոստուրայի 200-ամյակ-2019»։ Զորավարժություններին մասնակցում են Վենեսուելայի զինված ուժերը և աշխարհազորը։ Զորավարժությունների սկզբում, որոնք սահմանված են անցկացնել փետրվարի 10-15-ը, կմշակվեն «երկրի տարածքում հնարավոր հակամարտության» հատուկ սցենարներ[97]։

Փետրվարի 12-ին Վենեսուելայում անցավ ներքին բողոքի ցույցերի ողջ ընթացքի չորրորդ հզոր ալիքը։ Մայրաքաղաքի փողոցներ դուրս եկան ինչպես ընդդիմության կողմնակիցները, այնպես էլ մարդիկ, ովքեր սատարում էին գործող իշխանությանը։ Խուան Գույադոն նորից հայտարարեց, որ բողոքի ցույցերը կշարունակվեն այնքան, քանի դեռ չի հայտարավել «ազատ ընտրությունների անցկացման մասին»։ Նրա ելույթի հիմնական թեման այն կոչն էր, որն ուղղված էր հումանիտար օգնությունը երկրի տարածք մտցնելու թույլտվությունը, որը Վենեսուելայի տարածք է հասնելուի փետրվարի 23-ին[98]։ Կառավարական հանրահավաքն սկսվեց Կարակասում՝ ընդդիմության բողոքի ակցիայից մի քանի ժամ անց։ Նիկոլաս Մադուրոն սահմանափակվեց քաղաքացիներին միայն Երիտասարդության օրվա առթիվ շնորհավորելով։ Իրավիճակը մայրաքաղաքում մնում էր հանգիստ[99][100]։

Փետրվարի 14-ին Կոլումբիայի նախագահ Իվան Դուկեն հայտարարեց, որ Նիկոլաս Մադուրոյի կառավարության դիվանագիտական մեկուսացումը «ավելի արդյունավետ միջոց է՝ Մադուրոյի դիկտատուրային վերջ դնելու համար»։ Դուկեն Վաշինգտոնի՝ Վուդրո Վիլսոնի անվան կենտրոնում իր ելույթի ժամանակ մի քանի անգամ կոչ արեց վենեսուելական բանակին՝ սատարելու ընդդիմությանը։ Ընդ որում՝ Վենեսուելայում հնարավոր ռազմական դրության ներդրման հետ կապված, այդ թվում՝ դրա հետ կապված Կոլումբիայի աջակցության մասին լուրերն անվանեց սպեկուլյացիա։ Նա ընդգծեց, որ իր երկիրը պատրաստ է ընդունելու հումանիտար օգնություն «ցանկացած պետությունից, որը ցանկանում է օգնել վենեսուելացի ժողովրդին». «Մենք կհամագործակցենք Օպերատիվ ավիացիոն խմբի հետ, մենք կլինենք առավելագույնս թափանցիկ, որպեսզի խորհրդածություններից հանած մտածական ենթադրության տեղիք չտանք՝ ինքնաթիռներում պարունակվող հումանիտար օգնության հետ կապված, այն է, թե այդ օգնության մեջ կարող է լինել որևէ կասկածելի բան։ Խոսքը վերաբերում է միայն պետության համար տրամադրվող մաքուր հումանիտար օգնությանը, որը բախվում է Լատինական Ամերիկայի նորագույն պատմության ամենադաժան դիկտատուրային»[101]։

Փետրվարի 16-ին Խուան Գուայդոն զինված ուժերին կոչ արեց 8 օրերի[102] ընթացքում անցնել Ազգային ասամբլեայի կողմը։ ԱՄՆ նախագահի՝ ազգային անվտանգության հարցերով օգնական Ջոն Բոլթոնը հաստատեց, որ Գուայդոն գաղտնի բանակցություններ է վարում Վենեսուելայի զինված ուժերի հրամանատարության հետ[103]։

Փետրվարի 17-ին ամերիկացի սենատոր Մարկո Ռուբիոն, ով ԶԼՄ-ների տվյալներով՝ կարևոր դեր է խաղում Վենեսուելայի նկատմամբ ԱՄՆ կուրսը գործի դնելու հարցում, ժամանեց կոլումբիական Կուկուտա քաղաք, որտեղ ավելի վաղ ուղարկվել էին 3-ից ոչ պակաս ինքնաթիռներ, որոնք հումանիտար օգնություն էին տեղափոխում Վենեսուելայի համար։ Ռուբիոն հանդես եկավ հայտարարությամբ այն մասին, որ Վենեսուելա ուղարկվող օգնությանը խանգարելու փորձը «մարդկության դեմ հանցագործություն» կլինի, և նշեց՝ վենեսուելացի զինվորականները, ովքեր կփորձեն խոչընդոտել դրան, «մինչև կյանքի վերջը կթաքնվեն արդարադատությունից»[104]։

Փետրվարի 17-ին Վենեսուելայի իշխանությունները երկրից վտարեցին Եվրոպական խորհրդարանի պատվիրակությունը, որը մտադիր էր հանդիպումներ անցկացնել Խուան Գուայդոյի և եվրոպական պետությունների հյուպատոսների հետ։ Վենեսուելայի ներքին գործերի նախարար Խորխե Արեասան հայտարաեց, որ պատգամավորները նախապես զգուշացվել էին, որ չէին կարողանալու մուտք գործել երկիր, և նշեց, որ վենեսուելական պետությունը «եվրոպական ծայրահեղ աջ ուժերին չի թույլատրի կոպիտ ու ինտերվենցիոնիստական գործողություններով երկրում խաթարելու խաղաղությունը և կայունությունը»[105]։

Փետրվարի 19-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը Ֆլորիդա նահանգի Մայամիի Միջազգային համալսարանում ունեցած ելույթի ժամանակ վենեսուելական զինվորականներին առաջարկեց սատարել երկրի ընդդիմությանը, մասնավորապես՝ թույլ տալ երկրի տարածք մտնելու հումանիտար օգնությունն ուղեկցող պահակախումբը և ներման արժանանալ, հակառակ դեպքում՝ «կորցնել ամեն ինչ»[106]։ Վենեսուելայի Պաշտպանության նախարարությունը, Թրամփի ելույթի հետ կապված, հանդես եկավ հայտարարությամբ. «Ազգային բոլիվարիական ուժերը չեն ենթարկվելու ո՛չ արտասահմանյան կառավարությունների, ո՛չ իշխանությունների հրամաններին, քանի որ վերջիններիս լիազորությունները չեն հաստատվել ժողովրդի սուվերեն կամարտահայտությամբ»[107]։

Փետրվարի 19-ին Բրազիլիայի նախագահի մամլո քարտուղար Օտավիու Սանտանա դու Ռեգու Բարրուսը մամլո կոնֆերանսի ժամանակ հայտարարեց, որ բրազիլական կառավարությունը ձևավորում է հատուկ միջնախարարական խումբ, որը կզբաղվի Վենեսուելայի համար նախատեսված հումանիտար օգնության առաքմամբ, որն այդ պետության սահմանին է լինելու փետրվարի 23-ին։ Բոլսոնարուի ներկայացուցչի խոսքերով՝ օպերացիան կիրականացվի ԱՄՆ-ի հետ միասին։ Խոսքը վերաբերում է հատկապես սննդամթերքին և բժշկական պարագաներին, որոնք կուղարկվեն երկրի հյուսիսում գտնվող Ռոռայմա նահանգի Բոա-Վիստա և Պակարայմա բնակավայրերի հավաքակայան[108]։

Վենեսուելայի իշխանություններն այդ նույն ժամանակահատվածում փակեցին երկրի ծովային սահմանները՝ դրանով իսկ խոչընդոտելով Նիդերլանդների Թագավորության կազմի մեջ մտնող Արուբա, Կյուրասաո և Բոնայրե կղզիներից Վենեսուելա ժամանող նավերի մուտքը[109]։

Փետրվարի 20-ին Կարակասի միջազգային օդանավակայանում ռուսական կողմի ներկայացուցիչները Վենեսուելայի Առողջապահության նախարարությանը հանձնեցին դեղորայքային ուղեբեռը և բժշկական սարքավորումները։ Վենեսուելան պետք է շտապ օգնության համար նախատեսված դեղերի 7,5 տոննա ուղեբեռ ստանա, որը կներառի նաև բժշկական գործիքներ և բժշկական այլ պարագաներ։ Ապագայում նախատեսվում է այդպիսի ևս մեկ օգնության տրամադրում։ Կարակասին տրամադրված բժշկական պարագաները և դեղորայքը թույլ կտան ապահովելու չորս հիվանդանոցների շտապ բուժօգնությունը[110]։

Փետրվարի 21-ին ԱՄՆ-ում վենեսուելական ընդդիմութան ներկայացուցիչները հաղորդեցին, որ Վենեսուելայում առկա մաերիկյան ակտիվը և հաշիվները, այդ թվում՝ դեսպանությունների և հյուպատոսությունների բանկային հաշիվները սառեցված են։ Գուստավո Մարկանոն՝ Վաշինգտոնում վենեսուելական ընդդիմության ներկայացուցչի գլխավոր օգնականը, հայտարարեց, որ Նիկոլաս Մադուրոյի դիվանագիտական գրասենյակը դադարեցրել է իր աշխատանքն ԱՄՆ-ում։ Վաշինգտոնում վենեսուելական ընդդիմության ներկայացուցիչ Կառլոս Վեկկոն հաստատեց, որ Գուայդոյի կողմն են անցել 56 դիվանագետներից 11-ը։ Նրա խոսքերով՝ այդ դիվանագետները ընդդիմության հետաքրքրության շրջանակներում կշարունակեն իրականացնել իրենց պարտականությունները և գործառույթները։

Փետրվարի 21-ին հայտնի դարձավ, որ Գուայդոյին սատարել է Վենեսուելայում ՄԱԿ-ի ռազմական կցորդ, հրամանատար Պեդրո Չիրինոսը[111]։

Փետրվարի 22-ին լրացավ այն երեսնօրյա ժամակետը, որի ընթացքում, ըստ Սահմանադրության, իրեն ժամանակավոր նախագահ հռչակած Խուան Գուայդոն պետք է անցկացներ նոր ընտրություններ[112]։ Այդ նույն օրը Խուան Գուայդոն ստորագրեց «նախագահական» առաջին հրամանագիրը, որը հրապարակեց Twitter-ի իր էջում. «Որպես երկրի զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար՝ ես թույլ եմ տալիս՝ հումանիտար օգնությունը հասնի Վենեսուելայի տարածք, և հրամայում են տարատեսակ տարրերին, <…>, որպեսզի նրանք գործեն այս թույլտվությանը և հրամանագրին համապատասխան»։ Գուայդոն հրամայեց բացել Վենեսուելայի բոլոր սահմանները, որոնք փակվել էին գործող իշխանությունների կողմից, ինչը կնպաստեր հումանիտար օգնությունը Վենեսուելա ներմուծելուն։ Փետրվարի 21-ի նախօրեին գործող նախագահ Նիկոլաս Մադուրոն փակեց Բրազիլիայի հետ վենեսուելական սահմանը[113], իսկ փետրվարի 19-ին՝ փակեց սահմանները Կարիբյան ծովի մի քանի կղզիների հետ. հենց այդ կղզիների հետ ընդհանուր սահմանի միջոցով էր Գուայդոն ցանկանում Վենեսուելա ներմուծել հումանիտար օգնությունը[114]։

Հասարակական կարծիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վենեսուելական Hercon-ի կողմից անցկացված հեռախոսային հարցման արդյունքում (որն անցկացվեց Վենեսուելայում գրանցված 1 000 ընտրողների շրջանում) հարցվողների 79,9 %-ը համաձայն է նախագահի պաշտոնից Մադուրոյի հեռանալուն։ Իսկ ինչ վերաբերում է Ազգային ժողովին, հարցվածների 68,8 %-ը դրական է գնահատել վերջինիս աշխատանքը, իսկ 15,6 %-ը՝ բացասական։ Երբ նրանց հարցրել են՝ արդյոք իրենք համաձայն են Գուայդոյի՝ Ազգային ժողովում տեղի ունեցած երդմնակալությանը՝ որպես նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար, հարցվածների 68,6 %-ը համաձայնել է, որ Գուայդոն դառնա նախագահի լիազորություններով օժտված անձը, իսկ 19,4 %-ը՝ չի համաձայնել[115]։

Համացանցի արգելափակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տե՛ս նաև՝ Վիքիպեդիայի արգելափակումը Վենեսուելայում (2019)

Որոշ աղբյուրներ հաղորդում են, որ 2019 թվականի հունվարի 11-ին Վիքիպեդիայի հասանելիությունն արգելափակվեց անորոշ ժամկետով. արգելափակումը տեղի ունեցավ, երբ Խուան Գուայդոյի էջն իսպաներեն Վիքիպեդիայում թարմացվեց. հոդվածի տեքստի մեջ ավելացվեց տեղեկություն, որը վերաբերում էր ինքնահռչակ նախագահին, դրան հաջորդեց խմբագրումների պատերազմը. աղբյուրները հայտնում են, որ երկու ժամվա ընթացքում հայտարարությունը հոդվածի մեջ ընդհանուր առմամբ ավելացվել և հոդվածից հեռացվել է 37 անգամ[116][117][118]։

Վենեսուելական ոչ կառավարական կազմակերպությունները նաև հայտնում են Վենեսուելայում Ինստագրամի, Թվիթերի և ՅուԹյուբի արգելափակման մասին, այդ թվում՝ նախագահ Մադուրոյին հավատարիմ մնացած ուժային կառույցների կողմից մեդիայի աշխատանքի վրա զանազան միջոցների կիրառմամբ[119]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Croucher, Shane (2019 թ․ հունվարի 24). «Venezuela latest: Clashes claim lives as Russia backs Maduro and U.S. "stands ready to support" opposition leader». Newsweek (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 24-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Brutal represión del régimen de Maduro ha dejado 43 asesinados y 956 detenciones arbitrarias desde el #21Ene». La Patilla (եվրոպական իսպաներեն). 2019 թ․ հունվարի 29. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 29-ին.
  3. ↑ «Venezuelan attorney general orders Guaidó investigation as crisis deepens». The Guardian. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 29-ին.
  4. ↑ Раздвоение президента: что дальше будет в Венесуэле
  5. ↑ https://meduza.io/feature/2019/01/23/lider-parlamenta-venesuely-ob-yavil-sebya-ispolnyayuschim-obyazannosti-prezidenta-ego-podderzhali-tramp-i-lidery-yuzhnoamerikanskih-stran-glavnoe
  6. ↑ «Nicolás Maduro requests enabling law for one year». Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
  7. ↑ «Venezuela's President Maduro seeks to govern by decree». BBC News. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
  8. ↑ Anatoly Kurmanaev and Corina Pons (2013 թ․ հոկտեմբերի 9). «Venezuela's Maduro Seeks New Decree Powers for 'Economic War'». Bloomberg.com. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
  9. ↑ Cawthorne, Andrew; Ellsworth, Brian (2013 թ․ նոյեմբերի 19). «Venezuela's Congress approves decree powers for Maduro». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 7-ին.
  10. ↑ Casey, Nicholas; Torres, Patricia (2017 թ․ մարտի 30). «Venezuela Muzzles Legislature, Moving Closer to One-Man Rule». The New York Times. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 31-ին.
  11. ↑ «Venezuela starts validating recall referendum signatures». BBC. 2016 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  12. ↑ «Venezuela Suspends Recall Campaign Against President Maduro». Fox News. 2016 թ․ հոկտեմբերի 20. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  13. ↑ Rafael Romo (2017 թ․ մարտի 30). «Venezuela's high court dissolves National Assembly». CNN. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  14. ↑ «Venezuela rejects coup accusations». The Jamaica Observer. 2017 թ․ մարտի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  15. ↑ «Venezuela's Top Prosecutor Rebukes Supreme Court Power Grab». U.S. News & World Report. 2017 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  16. ↑ «Venezuela 'coup': Alarm grows as court takes power». BBC. 2017 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 31-ին.
  17. ↑ «Venezuela: Supreme court backtracks on powers bid». BBC. 2017 թ․ ապրիլի 1. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  18. ↑ Slotkin, Jason (2017 թ․ ապրիլի 1). «Venezuela's Top Court And President Reverse Course, Restore Powers To Legislature». NPR. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  19. ↑ Zuñiga, Mariana; Miroff, Nick (2017 թ․ ապրիլի 1). «Denounced as dictatorship, Venezuela backs down, reverses court's ruling on legislature's powers». The Washington Post. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  20. ↑ «Asamblea Nacional continuará proceso para elección de nuevos magistrados». El Nacional (իսպաներեն). 2017 թ․ հունիսի 13. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 10-ին.
  21. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny (2017 թ․ հունիսի 17). «CNE se saltó 70 procesos y auditorías para un proceso electoral al organizar la ANC». Efecto Cocuyo. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 19-ին.
  22. ↑ Goodman, Joshua; Sanchez, Fabiola (2017 թ․ օգոստոսի 8). «New Venezuela assembly declares itself superior government branch». Associated Press. The Chicago Tribune. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  23. ↑ https://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-idUSKCN1AY1VM
  24. ↑ https://www.theguardian.com/world/2017/aug/19/venezuela-crisis-deepens-maduro-strips-opposition-held-parliament-power
  25. ↑ «Asamblea Nacional reitera que no acatará sentencia de la Constituyente cubana». La Patilla (եվրոպական իսպաներեն). 2017 թ․ օգոստոսի 19. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  26. ↑ «Venezuela opposition weighs election run». BBC News. 2018 թ․ փետրվարի 8. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 8-ին.
  27. ↑ «CNE: El 22 de abril se realizarán las presidenciales». Globovision. 2018 թ․ փետրվարի 7. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 7-ին.
  28. ↑ Redacción, Voz de América - (2018 թ․ մարտի 1). «Postergan elecciones en Venezuela hasta mayo». Voice of America (իսպաներեն). Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  29. ↑ «Venezuela presidential election: Nicolas Maduro's government blocks opposition candidates from competing». The Independent.
  30. ↑ León, Ibis (2018 թ․ փետրվարի 12). «Estas son las garantías electorales que afecta la convocatoria "acelerada" del CNE, según el OEV». Efecto Cocuyo. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 14-ին.
  31. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny (2018 թ․ փետրվարի 23). «Aveledo compara megaelecciones de Maduro con plebiscito de 1957». Efecto Cocuyo. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.
  32. ↑ Rodríguez Rosas, Ronny (2018 թ․ փետրվարի 23). «Foro Penal no avala convocatoria a elecciones presidenciales». Efecto Cocuyo. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 24-ին.
  33. ↑ https://ru.euronews.com/2019/01/20/ru-venezuela-protest
  34. ↑ 34,0 34,1 [1]
  35. ↑ [2]
  36. ↑ Венесуэльские дела становятся все менее внутренними
  37. ↑ Olmo (@BBCgolmo), Guillermo D. (2019 թ․ հունվարի 10). «Por qué es polémico que Maduro jure como presidente de Venezuela y por qué lo hace ahora si las elecciones fueron en mayo». BBC News Mundo (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  38. ↑ «Maduro gana con la abstención histórica más alta en comicios presidenciales - Efecto Cocuyo». efectococuyo.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  39. ↑ «Сейчас это страна, из которой все бегут». Один из лидеров оппозиции Венесуэлы — о «выборах без выбора» // Коммерсантъ, 21.05.2018
  40. ↑ Sen, Ashish Kumar. «Venezuela's Sham Election». Atlantic Council (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  41. ↑ Corrales, Javier. «Venezuela's Odd Transition to Dictatorship». Americas Quarterly. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  42. ↑ Brodzinsky, Sibylla (2016 թ․ հոկտեմբերի 21). «Venezuelans warn of 'dictatorship' after officials block bid to recall Maduro». The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  43. ↑ «Almagro: Maduro se transforma en dictador por negarles a venezolanos derecho a decidir su futuro». CNN en Español. 2016 թ․ օգոստոսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  44. ↑ Николас Мадуро нашел точку опоры. На фоне противостояния с США президент Венесуэлы получил поддержку России // «Коммерсантъ» от 05.12.2018
  45. ↑ «Mexico urges regional bloc not to meddle in Venezuela». Reuters (անգլերեն). 2019 թ․ հունվարի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 13-ին.
  46. ↑ «Maduro asumió pese a EEUU, la OEA, la UE y las amenazas de la oposición». www.portalalba.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  47. ↑ «Venezuela Congress leader challenges Maduro's right to presidency - News - Al Jazeera». www.aljazeera.com. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 13-ին.
  48. ↑ 48,0 48,1 «Venezuela Swears in an illegitimate President». Financial Times (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 Herrero, Ana Vanessa (2019 թ․ հունվարի 10). «Venezuela Is in Crisis. So How Did Maduro Secure a Second Term?». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  50. ↑ «Peru, Paraguay recall diplomats over Maduro inauguration | Venezuela News | Al Jazeera». www.aljazeera.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  51. ↑ Smith, Scott (2019 թ․ հունվարի 10). «Isolation greets Maduro's new term as Venezuela's president». AP NEWS. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  52. ↑ «AN se declara en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República» [AN declares itself in emergency over the usurpation of Nicolás Maduro in the office of the Presidency of the Republic] (Spanish). National Assembly of Venezuela. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին. «La Asamblea Nacional de Venezuela se declaró en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República, así lo anunció el presidente del Parlamento venezolano, diputado Juan Guaidó ["The Venezuelan National Assembly has declared that it's in a State of emergency with the usurpation of the job of President of the Republic by Nicolás Maduro, as announced by the President of the Venezuelan Parliament, Deputy Juan Guaidó"]»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  53. ↑ C.A, GLOBAL HOST. «El Tiempo | Venezuela | Asamblea Nacional se declaró en emergencia y convocó a cabildo abierto | El Periódico del Pueblo Oriental» (Spanish). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  54. ↑ «El Parlamento venezolano se declara "en emergencia" para protestar por la jura de Maduro». El Español (եվրոպական իսպաներեն). 2019 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  55. ↑ «Asamblea Nacional arranca proceso para Ley de Transición». www.asambleanacional.gob.ve. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  56. ↑ Redacción (2019 թ․ հունվարի 7). «Christian Zerpa, el juez afín a Maduro que huyó a Estados Unidos y denuncia falta de independencia del poder judicial de Venezuela». BBC News Mundo (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  57. ↑ Caracas, Stephen Gibbs (2019 թ․ հունվարի 11). «World leaders shun Venezuela as 'dictator' Maduro sworn in». The Times (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  58. ↑ «Asamblea Nacional arranca proceso para Ley de Transicion». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.
  59. ↑ Smith, Scott (2019 թ․ հունվարի 10). «Isolation greets Maduro's new term as Venezuela's president». AP NEWS. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  60. ↑ «"AN se declara en emergencia ante la usurpación de Nicolás Maduro en el cargo de la Presidencia de la República"». www.asambleanacional.gob.ve. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.
  61. ↑ C.A, GLOBAL HOST. «El Tiempo | Venezuela | Asamblea Nacional se declaró en emergencia y convocó a cabildo abierto | El Periódico del Pueblo Oriental» (Spanish). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  62. ↑ 62,0 62,1 «Juan Guaidó: Me apego a los artículos 333, 350 y 233 para lograr el cese de la usurpación y convocar elecciones libres con la unión del pueblo, FAN y comunidad internacional». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  63. ↑ «Venezuela congress leader challenges Maduro's right to presidency». Al Jazeera. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  64. ↑ Phillips, Tom (2019 թ․ հունվարի 11). «Venezuela: opposition leader declares himself ready to assume presidency». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  65. ↑ В Венесуэле удвоилось число президентов Лидер оппозиции Хуан Гуаидо при поддержке США объявил себя главой республики
  66. ↑ Военные не поддержали переворот в Венесуэле Россия встала на сторону Николаса Мадуро
  67. ↑ В Венесуэле удвоилось число президентов Лидер оппозиции Хуан Гуаидо при поддержке США объявил себя главой республик
  68. ↑ «Prensa de la AN rectifica comunicado que proclama a Juan Guaidó Presidente de la República». Efecto Cocuyo. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  69. ↑ «Parallel government emerging in Venezuela». Argus Media. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  70. ↑ «Venezuela opposition plans incentives for officers who disavow Maduro». Reuters (անգլերեն). 2019 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  71. ↑ Venezuela: opposition leader declares himself ready to assume presidency
  72. ↑ «Tribunal Supremo de Justicia pide a Asamblea Nacional tomar la presidencia de Venezuela». El Salvador noticias (Spanish). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  73. ↑ Президента Венесуэлы испытывают «предателями родины». Группа бойцов нацгвардии взбунтовалась против Николаса Мадуро // «Коммерсантъ» от 21.01.2019
  74. ↑ Президента Венесуэлы испытывают «предателями родины»
  75. ↑ В Венесуэле удвоилось число президентов. Лидер оппозиции Хуан Гуаидо при поддержке США объявил себя главой республики // Газета «Коммерсантъ» № 12 от 24.01.2019
  76. ↑ Военные не поддержали переворот в Венесуэле / kommersant.ru, 24.01.2019
  77. ↑ «PDVSA поддерживает Мадуро». Oilcapital (ռուսերեն). oilcapital.ru. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 25-ին.
  78. ↑ 78,0 78,1 Война ультиматумов и обещаний: как развивается конфликт в Венесуэле
  79. ↑ Четыре европейских страны назвали условие признания Гуаидо президентом Венесуэлы // Коммерсантъ, 26.01.2019
  80. ↑ Венесуэла изменила решение о высылке американских дипломатов // РБК, 27.01.2019
  81. ↑ Оппозиция Венесуэлы ведёт переговоры с военными, чтобы отстранить Мадуро // Коммерсантъ, 28.01.2019
  82. ↑ Число арестованных во время протестов в Венесуэле достигло 850 человек // РБК, 29.01.2018
  83. ↑ https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/6056466 Верховный суд Венесуэлы запретил Хуану Гуайдо покидать страну // ТАСС, 30.01.2019
  84. ↑ 84,0 84,1 Стороны кризиса в Венесуэле концентрируют силы на фоне страдающей экономики // ТАСС, 31.01.2019
  85. ↑ Пескову не известно о каких-либо переговорах о продаже венесуэльского золота России // ТАСС, 01.02.2019
  86. ↑ Драгоценный груз остаётся неизвестным. Что было на борту российских самолетов, вылетевших из Венесуэлы // «Коммерсантъ FM» от 01.02.2019
  87. ↑ Гуайдо: оппозиция Венесуэлы признает только одобренные парламентом соглашения // ТАСС, 01.02.2019
  88. ↑ «Venezuela crisis: Juan Guaidó plans major nationwide protests», BBC, 2.02.2019
  89. ↑ СМИ: генерал ВВС Венесуэлы признал Гуайдо исполняющим обязанности президента // ТАСС, 02.08.2019
  90. ↑ «Мадуро предложил провести в Венесуэле досрочные парламентские выборы», Би-би-си, 03.02.2019
  91. ↑ Мадуро объявил о включении народного ополчения в ряды вооруженных сил Венесуэлы // ТАСС, 03.02.2019
  92. ↑ Национальная ассамблея Венесуэлы одобрила закон о «переходе к демократии» // ТАСС, 05.02.2019
  93. ↑ 93,0 93,1 Хуан Гуайдо обзаводится послами. Самопровозглашённый президент Венесуэлы назначает глав дипведомств в признавших его странах // Коммерсантъ, 06.02.2019
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 Оппозиция Венесуэлы заявила о перекрытии моста, по которому должна поставляться гумпомощь // ТАСС, 06.02.2019
  95. ↑ На востоке Колумбии открылся центр по распределению гуманитарной помощи для венесуэльцев // ТАСС, 09.02.2019
  96. ↑ Хуан Гуайдо обзаводится послами
  97. ↑ Мадуро дал старт «самым важным» в истории Венесуэлы военным учениям // РБК, 11.02.2019
  98. ↑ Гуманитарная помощь поступит в Венесуэлу 23 февраля, заявил Гуаидо. // РИА Новости, 12.02.2019.
  99. ↑ Четвёртая волна протестов прошла в Венесуэле в спокойной обстановке. // ТАСС, 13.02.2019.
  100. ↑ Без применения силы. В Венесуэле настраиваются на долгую борьбу за власть. Противостояние правительства и оппозиции может растянуться на недели или месяцы // ТАСС, 15.02.2019
  101. ↑ Президент Колумбии считает, что дипломатическая блокада Мадуро лучше военной интервенции // ТАСС, 15.02.2019
  102. ↑ Гуайдо дал армии Венесуэлы восемь дней для перехода на сторону мятежников. // ИА Regnum, 16.02.2019.
  103. ↑ Болтон заявил о тайных переговорах генералов с Гуайдо в Венесуэле
  104. ↑ AP: сенатор США Марко Рубио выступил с угрозами в отношении венесуэльских военных. // ТАСС, 18.02.2019.
  105. ↑ Гуайдо осудил решение властей Венесуэлы не пускать на территорию страны депутатов ЕП // ТАСС, 18.02.2019
  106. ↑ Трамп предупредил военных Венесуэлы о возможности «потерять все»
  107. ↑ Минобороны Венесуэлы заявило, что военные страны не будут отвечать на зарубежные призывы // ТАСС, 19.02.2019
  108. ↑ Бразилия доставит гуманитарную помощь к границе с Венесуэлой // ТАСС, 20.02.2019
  109. ↑ Венесуэла закрыла морскую границу с несколькими островами в Карибском море // ТАСС, 19.02.2019
  110. ↑ Мадуро поблагодарил Путина за предоставленные Венесуэле лекарства // ТАСС, 21.02.2019
  111. ↑ Оппозиция Венесуэлы заявила о переходе 11 дипломатов на сторону Гуаидо // РБК, 21.02.2019
  112. ↑ Выборы, отсрочка или война: сценарии политического кризиса в Венесуэле. // РБК, 21.02.2019.
  113. ↑ Мадуро объявил о закрытии границы с Бразилией. // РБК, 22.02.2019.
  114. ↑ Самопровозглашённый президент Венесуэлы подписал первый указ. // РБК, 22.02.2019.
  115. ↑ El 79,9 % de los venezolanos quiere que Maduro negocie ya su salida (encuesta flash Hercon)
  116. ↑ «Wikipedia blocked in Venezuela as internet controls tighten». NetBlocks (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 13-ին.
  117. ↑ Web, El Nacional (2019 թ․ հունվարի 12). «Usuarios de Cantv denuncian que el acceso a Wikipedia está bloqueado». El Nacional (իսպաներեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 13-ին.
  118. ↑ «Nota de Juan Guaidó en Wikipedia cambia 37 veces en dos horas y nueve minutos este #11E». Efecto Cocuyo (Spanish). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  119. ↑ Laura Vidal, El Nacional (2019 թ․ հունվարի 26). «Reports of internet blocks and media censorship as power struggle tensions escalate in Venezuela». Global voices (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 26-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քաղաքական_ճգնաժամ_Վենեսուելայում_(2019)&oldid=9365876» էջից