Jump to content

Տաթևի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Սյունիքի մարզ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Այս հոդվածը ներկայացնում է Սյունիքի մարզի Տաթև գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 71 հուշարձան (9 միավոր)։


հուշարձան կառուցված վայր, հասցե կոորդ համարանիշ նշան. հավելյալ նշումներ պատկեր
Աղբյուր 1745 թ. գյուղի հվ-աե մասում 9.97/1 Հ կառ.` Հովհան­նես Ղալու­մ­յանց Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին «Կեռ» 10 դ. գյուղից հվ-ամ, Տաթևի վանքից մոտ 300-400 մ հվ-ամ, ձորի հանդիպա­կաց կողմում, Տաթև գե­տի աջ ափին, «Տամ­բալակ» վայրում 9.97/2 Հ կառ.` Հակոբ եպիսկոպոս, կանգուն է միայն հս պատը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. եկեղեցու աե պատի մոտ 9.97/2.1 Հ ունի ընդարձակ նվիրա­տ­վա­կան արձանագրու­թյուն Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Մինաս 1646 թ. գյուղի մեջ 9.97/3 Հ եռանավ բազիլիկ, կառ.` Ներ­­սես եպիսկոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 17-19 դդ. եկեղեցու շուրջը 9.97/3.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Ցաքուտի 932 թ. գյուղից հս, Որոտանի ձախ ափին, «Սատանի կամրջի» մոտ, «Ցաքուտ» վայրում 9.97/4 Հ կառ.` Սյունյաց Հակոբ եպիսկո­պոս, ծածկը, գմբեթը և աե պատն ավեր­ված Լուսանկար վերբեռնել


Կամուրջ 1672 թ. Տաթևի վանքից ամ, Տանձատափ տանող ճանապարհին, Որոտանի վտակի վրա 9.97/5 Հ միաթռիչք Լուսանկար վերբեռնել


Հուշարձան Սուրեն Առաքելյանի 1983 թ. գյուղի մեջ, դպրոցի բակում 9.97/6 Տ ճարտ.՝ Ռ. Բալ­յան, քանդ.` Տ. Արզումանյան Լուսանկար վերբեռնել


Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1978 թ. գյուղի սկզբնամասում 9.97/7 Հ ճարտ.՝ Ս. Քալաշյան Լուսանկար վերբեռնել


Վանական համալիր Տաթևի Մեծ Անապատ 17 դ. 2-րդ կես-18 դ. գյուղից 2 կմ հվ-աե, Որոտանի կիրճում, գետի աջ ափին 39°23′16″ հս․. լ. 46°15′39″ ավ. ե.HGЯO 9.97/8 Հ հիմնադրել է Հակոբ Դ Ջուղայեցի կաթողիկոսը Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի խցեր 17 դ. համալիրի բակում և պարիսպներին կից 9.97/8.1 Հ պարիսպներին կից խցերը կառուցվել են 1660-1668 թթ., խցերի բակի խումբը` 1682 թ. Լուսանկար վերբեռնել


Գավիթ 1743 թ. կից է Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն ամ-ից 9.97/8.2 Հ եռակամար է, կառ.՝ Մելիք Եգան Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 1663 թ. համալիրի հվ-ամ մասում 9.97/8.3 Հ եռանավ բազիլիկ Լուսանկար վերբեռնել


Հնձան «Սևիի» 18 դ. հիմնական հուշարձա­նախմբից հս, անտառա­պատ լեռնա­լանջին 9.97/8.4 Հ երկհարկ Լուսանկար վերբեռնել


Ճեմարան 17-18 դդ. հվ-ից կից է պարսպին, աե-ից` սեղանատանը 9.97/8.5 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ - դամբարան 17 դ. կից է Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն հս-ից 9.97/8.6 Հ գմբեթավոր սրահ է, այս­տեղ թաղված է ա­նա­­­պատի հիմ­նա­դիր Արիստակես վարդապետը (մահ.` 1669 թ.) Լուսանկար վերբեռնել


Պարիսպ 1660- 1668 թթ. համալիրի շուրջը 9.97/8.7 Հ կառ.` Արիստա­կես վարդա­պետ, պարս­պա­պատերը խուլ են, ներ­քուստ` ողջ պարագծով կց­ված են բնա­կելի խցերը, կենցաղային և տնտեսական շի­նությունները Լուսանկար վերբեռնել


Սեղանատուն 17 դ. կից է հվ պարսպապատին 9.97/8.8 Հ թաղածածկ դահլիճ է, ծառա­­յել է նաև որ­պես ընթերցա­րան, աե-ից կից է խոհանոցը Լուսանկար վերբեռնել


Վանական համալիր Տաթևի վանք (Սբ. Եվստաթեոս առաքյալի ուխտ) 9-20 դդ. գյուղից մոտ 200 մ հվ, Որոտանի վտակի աջ ափին 39°22′46″ հս․. լ. 46°15′00″ ավ. ե.HGЯO 9.97/9 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Աղբյուր 13 դ. կից է հս պարսպին, ներքուստ 9.97/9.1 Հ միակամար Լուսանկար վերբեռնել


Բաղնիք 17 դ. հիմնական հուշարձա­նա­խմբից հս-աե 9.97/9.2 Հ թաղածածկ է, եռասրահ Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի մասնաշենք 17 դ. կից է ամ պարսպին 9.97/9.3 Հ արևմտյան, միահարկ, կառ.` Զաքարիա եպիսկո­պոս Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի մասնաշենք 17 դ. համալիրի հվ կողմում 9.97/9.4 Հ հարավային, երկհարկ, կառ.` Զաքարիա եպիսկոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի մասնաշենք 18-19 դդ. համալիրի հս կողմում, հվ-ից կից է դարպասին 9.97/9.5 Հ հյուսիսային, կառ.` Հո­վակիմ արքեպիսկոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Դամբարան Գրիգոր Տաթևացու 1787 թ. Սբ. Պողոս-Պետրոս եկե­ղեցու հվ մուտքի մոտ 9.97/9.6 Հ կառ.` Հո­վա­կիմ արք­եպիս­կոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Դարպաս 11 դ. պարսպի հս-աե հատվածում 9.97/9.7 Հ կառ.` Գրիգոր եպիսկոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 1087 թ. համալիրի հս-աե մասում, պարսպի մուտքի և դամբարանի ծածկերի վրա 9.97/9.8 Հ կենտ­րոնագմբեթ, կառ.` Գրիգոր եպիսկոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ 1295 թ. կից է Սբ. Պողոս-Պետրոս եկեղեցուն հվ-աե-ից 9.97/9.9 Հ կառ.` Ստե­փա­նոս արք­եպիս­կո­­պոս Օրբե­լ­յա­ն, ենթադր­վում է, որ ճար­տա­րապե­տը Մոմիկն է Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Կարապետ 11 դ. հս-ից կից է դարպասի թաղակապ անցմանը 9.97/9.10 Հ միանավ սրահ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Պողոս-Պետրոս 895-906 թթ. համալիրի կենտրոնում 9.97/9.11 Հ կառ.` Հով­հան­նես եպիսկոպոս, ունի որմնա­նկար­ներ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10 դ. ագուցված է եկեղեցու ամ ճակատին, մուտքից վեր 9.97/9.11.1 Հ Հովհաննես եպիսկոպոսի արձանագրու­թյամբ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Հայրապետ եպիսկոպոսի 1271 թ. եկեղեցու մեջ 9.97/9.11.2 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Զանգակատուն 1896 թ. - 20 դ. սկիզբ կից է Սբ. Պողոս-Պետրոս եկեղեցուն ամ-ից 9.97/9.12 Հ եռահարկ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. Սբ. Աստվածածին եկեղեցի տանող աստիճանների մոտ 9.97/9.13 Հ ստորին մասը կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. հենած է առաջնորդարանի ամ ճակատին 9.97/9.14 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. զանգակատան մոտ 9.97/9.15 Հ վերին կես` եռատված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. հենած է առաջնորդարանի հվ ճակատին 9.97/9.16 Հ արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. հենած է զանգակատան պատին 9.97/9.17 Հ ստորին կես Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. զանգակատան մոտ 9.97/9.18 Հ ընկած Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. համալիրի բակում, հուշասյունից 1.5 մ հվ 9.97/9.19 Հ 3 խաչքարերից կենտրոնինը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16 դ. համալիրի բակի հս-աե կողմում, ավերված շինության մոտ 9.97/9.20 Հ երկատված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Աբրահամի 1365 թ. ագուցված է վանքի բակի հվ-աե կողմի տնտեսական շինության պատին 9.97/9.21 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Անդրեասի 1269 թ. համալիրի բակում, հուշասյունից 1.5 մ հվ 9.97/9.22 Հ 3 խաչքարերից աջակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Գրիգոր րաբունապետի 1401 թ. Սբ. Աստվածածին եկեղեցու մոտ 9.97/9.23 Հ պատվիրատու` Առաքել եպիսկոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար թևավոր 10-11 դդ. Սբ. Աստվածածին եկեղեցու մոտ 9.97/9.24 Հ արձանագիր բեկոր, պահ­պան­վել են ստորին և ձախ հորի­զոնական խաչա­թևերը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Լալայի 1401 թ. ընկած է Սբ. Պողոս-Պետրոս եկեղեցու մոտ 9.97/9.25 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Շմավոն վարդապետի 1472 թ. համալիրի բակում, հուշասյունից 1.5 մ հվ 9.97/9.26 Հ պատվիրատու` Ստեփանոս արքեպիսկո­պոս, 3 խաչքա­րե­րից ձախա­կողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Վասակի 11 դ. հենած է առաջնոր­դա­րանի ամ ճակատին 9.97/9.27 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խոհանոց 18 դ. 1-ին կես համալիրի հվ-աե կողմում, սեղանատան դիմաց 9.97/9.28 Հ կառ.` Գասպար վարդապետ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1195 թ. ագուցված է խոհանոցի հս ճակատին 9.97/9.28.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. ագուցված է խոհանոցի հս ճակատին 9.97/9.28.2 Հ արձանագիր է, պատվիրատու` Խաթուն Լուսանկար վերբեռնել


Հյուրատուն 18 դ. կից է հս պարսպին, ներքուստ 9.97/9.29 Հ միահարկ է, թա­ղածածկ, կառ.` վա­նահայր Մինաս Շինաթաղեցի Լուսանկար վերբեռնել


Հուշասյուն «Գավազան» 906 թ. վանքի բակի հվ կողմում 9.97/9.30 Հ ութանիստ է, ճոճվող, կառ.` Հովհան­նես եպիսկո­պոս Լուսանկար վերբեռնել


Ձիթհան 1787 թ. հիմնական հուշարձա­նախմբից մոտ 20 մ հս-աե 9.97/9.31 Հ ունի 4 արտադրասենյակ, կառ.` Հո­վակիմ արքեպիսկո­պոս Լուսանկար վերբեռնել


Շենք առաջնորդարանի 17 դ. համալիրի հվ-աե մասում, Սբ. Գրիգոր եկե­ղե­ցուց հվ 9.97/9.32 Հ երկհարկ. կառ.` Զաքա­րիա եպիսկո­պոս Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12 դ. ագուցված է առաջնոր­դա­րանի ամ ճակատին 9.97/9.32.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. ագուցված է առաջնոր­դարանի ամ ճակատին 9.97/9.32.2 Հ խիստ վնասված արձա­նագրու­թյամբ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1306 թ. կամ 1308 թ. ագուցված է առաջնոր­դարանի ամ ճակատին 9.97/9.32.3 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1427 թ. ագուցված է առաջնոր­դարանի ամ ճակատին 9.97/9.32.4 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Հայրապետ եպիսկոպոսի 1269 թ. ագուցված է առաջնոր­դարանի ամ ճակատին 9.97/9.32.5 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Պարոնջանի և Գասպարի 12-13 դդ. ագուցված է առաջնոր­դարանի ամ ճակատին 9.97/9.32.6 Հ պատվիրատու` Ղարաման Լուսանկար վերբեռնել


Շենք դպրոցի 18 դ. 2-րդ քառորդ պարիսպներից դուրս, աե պարսպին գրեթե ուղղահայաց, դարպասի անկյունից աե 9.97/9.33 Հ կառ.` վա­նա­հայր Աբրա­համ Աստապա­տեցի, 16 դասասենյա­կով, գործել է մինչև 20 դ., ավերված Լուսանկար վերբեռնել


Պարիսպ 10, 18, 19 դդ. համալիրի շուրջը 9.97/9.34 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Սեղանատուն 18 դ. 1-ին կես վանքի հվ-աե մասում, ձորեզրին 9.97/9.35 Հ կառ.` Գասպար վարդապետ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1187 թ. ագուցված է սեղանա­տան սրահ - միջանցքի պատին 9.97/9.35.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 15 դ. ագուցված է սեղանա­տան սրահ - միջանցքի պատին 9.97/9.35.2 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Սյունասրահ 1043 թ. կից է Սբ. Պողոս - Պետրոս եկեղեցուն հվ-ից 9.97/9.36 Հ կառ.` Հովհան­նես եպիս­կոպոս Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. սյունասրահում 9.97/9.36.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. սյունասրահում 9.97/9.36.2 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. սյունասրահում 9.97/9.36.3 Հ արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. սյունասրահում 9.97/9.36.4 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]