Հարժիսի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Սյունիքի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Սյունիքի մարզի Հարժիս գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 44 հուշարձան (16 միավոր)։

Հարժիսի հուշարձաններ էջը Վիքիպահեստում

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Ամրոց Քարաբլուր	մ.թ.ա. 1-ին հզ	գյուղից 6 կմ հս, Երևան - Գորիս մայրուղուց Հարժիս թեքվող ճանապարհի սկզբնամասում, բլրագագաթին	—	9.56/1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակատեղի	մ.թ.ա. 1-ին հզ	գյուղից մոտ 3.7 կմ հս-ամ, սարալանջին	—	9.56/2	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակատեղի	մ.թ.ա. 1-ին հզ	գյուղից մոտ 4.3 կմ հս-աե, հեղեղատի ձախ ափին	—	9.56/3	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակատեղի	մ.թ.ա. 1-ին հզ - վաղ միջնա­դար	գյուղի հվ մատույցներում, Որոտանի կիրճի եզրին	—	9.56/4	Հ	արևելքից Որո­տան թափվող հեղեղատի և գե­տի միջև եղած հրվան­դանի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 1-ին հզ կեսեր	բնակատեղիի հս կողմում	—	9.56/4.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-19 դդ.	գյուղի հվ եզրին, հին Հարժիս տանող ճանապարհից ձախ	—	9.56/5	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.	ագուցված է գերեզմա­նոցի հվ-աե մասում գտնվող նորաշեն սրբա­տեղիի աե պատին, ներքուստ	—	9.56/5.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	10-18 դդ.	գյուղից մոտ 800 մ հս-աե, ջրբաժանի վրա	—	9.56/6	Հ	գյուղատեղի Վերին Քրդեր, Վերին Քյուրդլար	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	10-18 դդ.	գյուղից մոտ 3 կմ հվ-ամ, Որոտանի ձախ ափին	—	9.56/7	Հ	գյուղատեղի Ներքին Քրդեր, Ներքին Քյուրդլար	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-14 դդ.	գյուղատեղիի ամ եզրին, եկեղեցու շուրջը	—	9.56/7.1	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	—	9.56/7.1.1	Հ	տեղահանված է, կերտված է վիշապաքարի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի «Ալան թագավորի»	13-14 դդ.	գյուղատեղիի ամ եզրին	—	9.56/7.2	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	13-14 դդ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	—	9.56/7.2.1	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	գավթում	—	9.56/7.2.1.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.	գավթում	—	9.56/7.2.1.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.	գավթում	—	9.56/7.2.1.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.	գավթում	—	9.56/7.2.1.4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1326 թ.	գավթում	—	9.56/7.2.1.5	Հ	որսի տեսարանով	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.	գյուղատեղիի ավերակ­ներից մոտ 100 մ ամ, գոմերի մոտ	—	9.56/7.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի Հին Հարժիս	10-20 դդ.	գյուղից մոտ 500 մ հվ, Որոտանի ձախ ափին	—	9.56/8	Հ	այլ անվանում` Յայջի, ավեր­վել է 1931 թ. երկրաշար­ժից	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-17 դդ.	գյուղատեղիի հվ-ամ եզրին, հեղեղատի աջ ափին	—	9.56/8.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 -10 դդ.		—	9.56/8.1.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	9.56/8.1.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	16-20 դդ.	գյուղատեղիի կենտ­րո­նում, եկեղեցու շուրջը	—	9.56/8.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1606 թ.	եկեղեցուց աե	—	9.56/8.2.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	եկեղեցուց հվ	—	9.56/8.2.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	եկեղեցուց հվ-աե	—	9.56/8.2.3	Հ	արձանագիր է, կազմող` Վարդան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	եկեղեցուց հվ	—	9.56/8.2.4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1588 թ.	եկեղեցուց մոտ 25 մ ամ	—	9.56/8.2.5	Հ	խոյաձև է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	16 դ.	եկեղեցուց հվ-ամ	—	9.56/8.2.6	Հ	խնջույքի տեսարանով	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	19-20 դդ.	Գյուղատեղիի ամ եզրին, հեղեղատի աջ ափին	—	9.56/8.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Մինաս	19 դ.		—	9.56/8.4	Հ	եռանավ բազիլիկ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	18 դ.	ագուցված է եկեղեցու հվ-աե ավանդատան մուտքից վերև	—	9.56/8.4.1	Հ	կենցաղային պատկերներով	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	18 դ.	ագուցված է եկեղեցու հս-աե ավանդատան մուտքի վերնամասում	—	9.56/8.4.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	17-18 դդ.	գյուղատեղիի կենտրոնում, եկեղեցուց 25 մ աե	—	9.56/8.5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հազ.	գյուղի տարածքում	—	9.56/9	Հ	հայտնաբերվել են արձան - կո­թողներ, եռադեմ մի քանդակ տեղափոխել են Գորիսի թանգարան	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 1 հզ	գյուղից 1.6 կմ հս-ամ, գյուղից մայրուղի տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	9.56/10	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	16-17 դդ.	գյուղից 3.5 կմ հվ-աե, Ներքին Քրդեր գյուղա­տեղիից մոտ 400 մ հվ-աե, Որոտան գետի վրա	—	9.56/11	Հ	միաթռիչք	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1966 թ.	գյուղի հս-ամ եզրին, բլրի վրա	—	9.56/12	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Մենաքար (Մենհիր)	մ.թ.ա. 2 հզ վերջ - 1 հզ.	գյուղից 4.5 կմ հս-աե, գյուղից մայրուղի տանող ճանապարհի աջ կողմում	—	9.56/13	Հ	շինության կենտրոնում	Լուսանկար վերբեռնել
Ուղեցույց քար «Ցից քար»	14 դ.	գյուղից 4.3 կմ հս-ամ, քարավանատնից մոտ 850 մ ամ, Գորիս - Նախիջևան հին ճանապարհին	—	9.56/14	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Ուղեցույց քար «Ցից քար»	14 դ.	գյուղից 4.5 կմ հս-ամ, քարավանատնից մոտ 1 կմ ամ, Գորիս - Նախիջևան հին ճանապարհին	—	9.56/15	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Քարվանատուն «Կոտրած»	1319 թ.	գյուղից մոտ 3.5 կմ հս-ամ	—	9.56/16	Հ	«Կոտրած քարվանսարա», ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Ուղեցույց քար «Ցից քար»	14 դ.	քարավանատնից մոտ 10 մ հս-ամ	—	9.56/16.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել

Տես նաև

• Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ