Բալի նայն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բալի նայն
Քաղաքացիություն Ավստրալիա
Սպանություն

«Բալի նայն» (անգլ.՝ Bali Nine), ինը ավստրալիացիներից բաղկացած խումբ, որոնք դատապարտվել էին թմրավաճառության համար 2005 թվականի ապրիլին Ինդոնեզիայից 8,3 կգ (18 ֆունտ) հերոին մաքսանենգ ճանապարհով արտահանելու փորձի համար։ Հերոինը գնահատվել է մոտ 4 միլիոն ավստրալական դոլար և ուղարկվում էր Ավստրալիա[1]։ Պարագլուխներ Էնդրյու Չանը և Մուրան Սուկումարանը մահապատժի են դատապարտվել 2015 թվականի ապրիլի 29-ին[2]։ Վեց այլ մասնակիցներ ՝ Սի Յի Չենը, Մայքլ Չուգայը, Թան Դուկ Թան Նգուենը, Մաթյու Նորմանը, Սքոթ Ռուշը և Մարտին Սթիվենսը, դատապարտվել են ցմահ բանտարկության, իսկ մյուսը՝ Ռենե Լոուրենսը 20 տարվա ազատազրկման[3], բայց ազատ է արձակվել այն բանից հետո, երբ դատավճիռը մեղմացվել է 2018 թվականի նոյեմբերին։ 2018 թվականի հունիսի 5-ին Ինդոնեզիայի իշխանությունները հայտնել են, որ Թան Դուկ Թան Նգուենը մահացել է ստամոքսի քաղցկեղից[4]։

Նախապատմություն և ձերբակալություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրալիայի ոստիկանությանը պարզ չէր, թե ինչպես են կապվել Սիդնեյից և Բրիսբենից երկու խմբերը, բայց խմբի անդամների տեղաշարժերը հաստատվել են նախքան Ինդոնեզիա մեկնելը։ «Բալի նայն» մի քանիսը վարձվել են Էուրեստ Ավստրալիայի կողմից, որը սննդի բազմազգ ընկերություն է ավելի քան 9000 աշխատակիցներով։ Նորմանը, Լոուրենսը, Սթիվենսը և Չանը, վերջինս ընկերության վերահսկիչն էր, բոլորը աշխատում էին Էուրեստում, որը սննդային հյուրասիրության ծառայություններ էր մատուցում Սիդնեյի Կրիկետ Գրաունդ մարզադաշտում, որտեղ աշխատում էր խումբը[5]։ Ռաշը և Չուգայը պնդում էին, որ իրենք հավաքագրվել են իրենց հետ մեղադրվող Թան Դուկ Թան Նգուենի կողմից, ով թմրավաճառության ծրագրի ֆինանսիստ էր և հավաքագրել էր Բրիսբենի կարաոկե բարում զրուցելիս[6]։

Ապացույցները հուշում են, որ Ռաշը Նգուենի հետ ծանոթացել է վեց ամիս առաջ ձկնորսության ժամանակ։ Այնուհետև նա Նգուենի հետ մեկնել է Սիդնեյ՝ մասնակցելու 21 ամյակի ծննդյան երեկույթին, որտեղ նրան ներկայացրել են Սուկումարան, ով իրեն անվանում էր «Մարկ»։ Պնդվում էր, որ Նգուենը նրանց անվճար ուղևորություններ է առաջարկել Բալի։ Մի քանի օր անց Ռաշը և նրա ընկեր Չուգայը վերադարձան Սիդնեյ, որտեղ միջոցներ ձեռնարկվեցին Ինդոնեզիա մեկնելու համար։ Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությունը (AFP) եզրակացրեց, որ Սուկումարանը, Չանը, Լոուրենսը և Նորմանը մաս են կազմում ավելի մեծ սինդիկատի, որը 2004 թվականի հոկտեմբերի 23-ին Ինդոնեզիայից հաջողությամբ ներմուծել է հերոինի առևտրային խմբաքանակ Ավստրալիա։ Սինդիկատի մյուս անդամները ձերբակալվել են 2005 թվականի մայիսի սկզբին Սիդնեյում և Բրիսբենում Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանության կողմից[7]։

Ձերբակալություններ Ինդոնեզիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լոուրենսը և Սթիվենսը Ինդոնեզիա ժամանեցին 2005 թվականի ապրիլի 6-ին, որին հետևեցին Ռաշը և Չուգայը՝ դպրոցական հին ընկերներ Բրիսբենից, ովքեր ժամանեցին երկու օր անց։ Խումբը ժամանել է հյուրանոց, որտեղ հանգրվանել էին Չանն ու Սուկումարանը, ովքեր ավելի վաղ ժամանել էին Բալիից[8]։

Չանը և Սուկումարան բաժանեցին սիմ-քարտեր կապի մեջ մնալու համար։ Ոստիկանությունը նշել է, որ իրենց գտնվելու ընթացքում խումբը շատ ժամանակ է անցկացրել իրենց հյուրանոցային սենյակներում, թեև Ռուշն ու Չուգայը իրենց ժամանակի մեծ մասն անցկացրել են Բալիում և գնումներ են կատարել, կերել, խմել և զբաղվել ջրային սպորտով։ Ապրիլի 16-ին խումբը կրկին հանդիպել է այն բանի համար, որը ըստ ոստիկանության վերջին քննարկումն էր, մինչև օդանավակայանում վերջին անգամ հանդիպելը, նախքան ապրիլի 17-ի նրանց ձերբակալությունը: Այս խմբի վերաբերյալ Ինդոնեզիայի դաշնային ոստիկանությունից տեղեկատվություն ստանալուց հետո, ներառյալ անունները, անձնագրի սերիաները և թմրամիջոցների հնարավոր ապօրինի շրջանառության հետ նրանց կապերի վերաբերյալ տեղեկությունները, Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը խմբին մշտական հսկողության տակ է վերցրել նրանց ձերբակալությունից մեկ շաբաթ առաջ[1]:

Խումբը ձերբակալվել է ապրիլի 17-ին։ Նրանք պլաստիկ տոպրակների մեջ ունեցել են ավելի քան 8,3 կգ (18 ֆունտ) հերոին։ Նույն երեկոյան Չանին հեռացրել են Australian Airlines-ի չվերթից, որը պետք է Նգուրա Ռայ օդանավակայանից թռչեր Ավստրալիա։ Չանն իր մոտ մի քանի բջջային հեռախոս է ունեցել, սակայն ձերբակալության ժամանակ նրա մոտ թմրանյութ չի եղել։ Ենթադրվում էր, որ նա պատասխանատու էր Ավստրալիա ժամանելուն պես մատակարարներից հերոինը ստանալու համար[2]:

Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը կարծում է, որ 22-ամյա թայլանդուհի Չերի Լիկիտ Բանակորնը հերոին է մատակարարել։  Ենթադրվում էր, որ նա լքել է Բալին 2005 թվականի ապրիլի 18-ին, ինը ավստրալացիների ձերբակալության հաջորդ օրը, և կարճ ժամանակով ձերբակալվել է Թաի-մալազիական սահմանին, բայց ազատ է արձակվել, քանի որ Ինդոնեզիային արտահանձնելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը բացակայում էին[9]։

Դատավարությունների ժամանակ դիտորդական խմբի ղեկավար Նյոման Գատրան դատարանում ցուցմունք է տվել ամբաստանյալների օգտին, այն մասին, որ ոստիկանությունն ի սկզբանե չգիտեր, որ Սուկումարանը խմբի մաս է կազմում, քանի որ Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությունից ստացված նախնական տեղեկատվության մեջ նրա անունը չի նշվել։ Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը ենթադրում էր, որ Սուկումարանը Չանի թիկնապահն էր, քանի որ նրան տեսել էին Բալիում Չանին ուղեկցելիս[3]:

Քրեական դատավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախաքննություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինդոնեզիայի օրենսդրությունը չի պահանջում, որ ձերբակալված անձանց անհապաղ մեղադրանք առաջադրվի հանցագործության համար, և մինչև 2005 թվականի ապրիլի 22-ը դեռ մեղադրանք չի առաջադրվել։ Ոստիկանությունը հայտնել է, որ օդանավակայանում հինգ ձերբակալվածների մեղադրանք կառաջադրվի թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության համար, ինչը ենթադրում է մահապատիժ, մինչդեռ հյուրանոցում ձերբակալվածներին մեղադրանք կառաջադրվի ավելի քիչ ծանր հանցագործության՝ թմրանյութեր պահելու համար, որի առավելագույն պատիժը տասը տարվա ազատազրկումն է։ Ենթադրվում է, որ Էնդրյու Չանը հավաքագրել է մնացած ութին որպես թմրանյութը տեղափոխողներ, ովքեր կասկած չէին հարուցի հերոին Ավստրալիա տեղափոխելիս, և նրանց առաջարկել է 10,000 դոլլարից մինչև 15,000 դոլլար, յուրաքանչյուր առաջադրանքը կատարելու համար, տրվում էր նաև 5000 դոլլար կանխիկ գումար ընթացիկ ծախսերի համար[10]։

2005 թվականի ապրիլի 27-ին Բալիի ոստիկանության թմրամիջոցների դեմ պայքարի բաժնի պետ գնդապետ Բամբանգ Սուգիարտոն ասաց, որ ոստիկանությունը կփորձի բոլոր ինը մեղադրյալներին ներկայացնել այն հանցակազմերը, որոնց համար նախատեսված է մահապատիժ։ Նա հայտնել է, որ 9-ից մի քանիսը նախկինում Բալի են այցելել կեղծ անձնագրերով, ինչը թույլ է տալիս ենթադրել, որ նրանք նախկինում հանդես են եկել որպես թմրակուրիերներ։ Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը հրապարակել է տեսաապացույցներ, որոնք ցույց են տալիս, թե ինչպես է օդանավակայանում հերոինը դուրս բերվել չորս ձերբակալվածների մարմիններից։ Ինդոնեզիայի ոստիկանությունն ի սկզբանե պնդում էր, որ Չանը ներմուծման ծրագրի «ոգեշնչողն» է[11]։

Ավստրալիայի ոստիկանությունը հայտարարել է, որ, իրենց կարծիքով, այդ ծրագրի հետևում կանգնած է եղել ավստրալական թմրասինդիկատը։ Շուտով որոշվեց, որ Մուրան Սուկումարանը, այլ ոչ թե Չանը, մաքսանենգ դավադրության իրական առաջնորդն էր[12]։ Փաստաբանները խոստովանել են, որ օդանավակայանում ձերբակալվածներից չորսը հանդես են եկել որպես թմրակուրիերներ, սակայն հայտարարել են, որ դա արել են հանուն փողի՝ իրենց անապահով ընտանիքներին օգնելու համար, և նրանց սպառնացել են ֆիզիկական հաշվեհարդարով եթե չհնազանդվեն։ Նրանք նաև հայտարարել են, որ տեղյակ չեն եղել, թե ինչ են տեղափոխում, և տեղյակ չեն եղել, որ Ինդոնեզիայում թմրանյութերի ապօրինի շրջանառությունը պատժվում է մահապատժով[13]։

Արձագանք Ավստրալիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռաշի և Լոուրենսը ծնողները քննադատել են Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությանը այն բանի համար, որ այն թույլ է տվել Ինդոնեզիայի ոստիկանությանը ձերբակալել ինին, փոխարենը թույլ տալով նրանց թռչել Ավստրալիա և նրանց ձերբակալել Սիդնեյում վերադառնալուն պես։ 2005 թվականի ապրիլի 24-ին Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությունը հանձնակատար Միք Քիլթին հայտարարեց, որ Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությունը կփոխանցի «Բալի նայն»-ի դեմ ձեռք բերված բոլոր ապացույցները[14]։

Քաղաքականությունն այն է, որ մենք չենք տրամադրի ապացույցներ կամ տեղեկություններ, որոնք կարող են ուղղակիորեն հանգեցնել որևէ մեկի մահվան դատավճռի, բայց իրականությունն այս դեպքում այն է, որ ըստ պնդման, այդ մարդիկ Ինդոնեզիայում բռնվել են հերոինի գործով։

Լոուրենսի հայրը՝ Բոբ Լոուրենսը, 2005 թվականի հոկտեմբերին ասաց, որ ցանկանում է դեմ առ դեմ հանդիպել Քիլթիին այն բանից հետո, երբ իմացավ, որ Լի Ռաշի կողմից արված մեկնաբանությունների մասին[15]։

Որքան ես հասկանում եմ, և ներողություն եմ խնդրում արտահայտության համար, (Կիլտին) ապուշ է ։ Այս երեխաներին բռնի ուժով քաշեցին դրա մեջ... նրանց կամ պետք է ձերբակալեին այստեղ ՝ օդանավակայանում, կամ հետևեին առաջնորդներին։ Ես չգիտեմ, թե ինչպես կարող են նրանք գիշերը քնել... նույնիսկ եթե (Բալինյան ինը) մեղավոր էին դա կամավոր անելու մեջ, դա դեռ արժանի չէ մահապատժի։
- Bob Lawrence, father of Renae Lawrence, October 2005.


2006 թվականի փետրվարի 13-ին Ռաշի ծնողները հարցազրույց են տվել ABC ալիքի Ավստրական պատմություն ծրագրին խոսելով Ավստրալիայի Դաշնային ոստիկանության գործողությունների դեմ ։  Մեջբերվել են Ռաշի ծնողների խոսքերը[16][17][18][19]։

Առավոտյան ժամը 1.30-ին ինձ տեղեկացրին, որ Սքոթի հետ կխոսեն և կխնդրեն չթռչել Բալի։ Ես ասացի. Մենք չկարողացանք կանգնեցնել նրան, նրանք թույլ տվեցին, որ նա անցնի, և նա Բալիի ճանապարհին է։ Նա ասաց. Ես ոչ մի պարագայում չեմ արդարացնում թմրանյութերի ապօրինի շրջանառությունը.ինձ առանձնապես դուր չեն գալիս ցանկացած տեսակի թմրամիջոցներ, միշտ դուր չեն եկել։ Երբ ինձ զանգահարեցին Ավստրալիայի կառավարական մարմիններից և հայտնեցին, որ Սքոթը ձերբակալվել է Ինդոնեզիայում հերոին արտահանելու փորձի համար, Ես լալկվեցի, ինձ բանտարկեցին մինչև հոգուս խորքը։
ես ինձ շատ հիասթափված եմ զգում մեր Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությունից. մենք փորձել ենք օրինական կերպով խանգարել մեր որդու երկիրը լքելուն։ Մենք չենք կարողացել դա անել.... դաշնային ոստիկանությունը կարող է անել, գնալ այնտեղ, որտեղ ցանկանում է, անել ցանկացած բան, ցանկացած պահի, առանց Ավստրալիայի գլխավոր դատախազի կամ արդարադատության նախարարի վերահսկողության....դա լավ չէ ավստրալացիների համար, և մեր օրենքները պետք է փոխվեն ՝ մեր քաղաքացիներին պաշտպանելու համար, և դա չպետք է կրկնվի Ավստրալիայի որևէ քաղաքացու հետ։ Քրիստին Ռաշ, Սքոթ Ռուշի մայրը, 2006 թվականի փետրվար

Ցուցադրված հարցազրույցի նույն դրվագում Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությանիցՄայք Ֆելանը պատասխանեց Ռաշ ընտանիքի քննադատությանը և ասաց[16][20]։

Նույնիսկ հետադարձ հայացք գցելով ՝ մենք կարող ենք ասել, որ եթե հանգամանքների նույն համադրությունը կրկնվեր մեկ այլ սինդիկատի կամ այլ մարդկանց հետ, մենք նույն կերպ կվարվեինք։ Մյուս կողմում եղել են նաև մեծ թվով երիտասարդ կյանքեր, որոնք փրկվել են Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանության գործունեության արդյունքում։
- AFP's Mike Phelan interviewed on ABC TV's Australian Story, February 2006.

Քիլթին շարունակելով ասաց, որ եթե ինչ-որ մեկը վերադառնա Լի Ռուշի մոտ և վստահեցնի նրան, որ Սքոթը չէր կարող չգնալ, դա նրանց որոշումն է[21]։

Մենք երբեք ոչ մի երաշխիք չէինք տա, քանի որ նրա ուղևորությանը խոչընդոտելու օրինական հիմքեր չկային ։ Ես կարեկցում եմ Լի Ռաշին, քանի որ ինչ-որ մեկը նրան մոլորեցրել է։ Նա, ով լի Ռաշին երաշխիքներ տվեց, որ իր որդուն արգելվելու է ճանապարհորդել, անազնիվ գործեց ։ Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանությունում ոչ ոք ոչ մի կերպ չէր կարողանա նման երաշխիք տրամադրել, քանի որ պարզապես նրան ձերբակալելու լիազորություն չկար։ Նրա նկատմամբ հետախուզում չի հայտարարվել, չեն եղել գրավի դիմաց նրան ազատ արձակելու պայմաններ, որոնք կխանգարեն նրան մեկնել արտերկիր ։
- AFP Commissioner Keelty on ABC TV's Lateline, February 2006.

Արդարադատության դաշնային նախարար Քրիս Էլիսոնը պաշտպանել Է Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանության գործողությունները[22]։

Այն, ինչ մենք ունենք, լուրջ մեղադրանքներ են այն հանցավոր գործունեության համար, որը ենթադրաբար տեղի է ունեցել Ինդոնեզիայի հողում, և Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը գործել է իրավիճակին համապատասխան։ Մենք պետք է հասկանանք, թե ինչ է կատարվում, - ասաց նա։ Մենք նույնը կսպասեինք Ավստրալիայի ոստիկանությունից, եթե իրավիճակը հակադարձվեր։
- Federal Justice Minister, Senator Chris Ellison, April 2005.

Արտաքին գործերի նախարար Ալեքսանդր Դաուները հայտարարել է, որ Ավստրալիան դեմ է մահապատժին և այդ խմբի համար ներում կշնորհի, եթե նրանք դատապարտվեն[23]։

Մեջբերվել են դաշնային պատգամավոր Ֆիլիպ Ռադոկի խոսքերը։

Մենք չենք համագործակցի քրեական գործերի հետ կապված, եթե վստահություն չլինի, որ մահապատիժ չի կիրառվի։ Եթե լրացուցիչ տեղեկություններ լինեին, որոնք պետք է մահապատժի ենթարկվեն, Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանության միջոցով, մենք երաշխիքներ կխնդրեինք, որ Ինդոնեզիան մահապատիժ չի ենթարկելու այս գոծից մասնակիցներից որևէ մեկին։
- Philip Ruddock, MP, September 2005.

Քրեական գործընթացներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեղադրյալների դեմ քրեական դատավարությունները սկսվել են Դենպասարի շրջանային դատարանում 2005 թվականի հոկտեմբերի 11-ին։ Մելաստիի ամառանոցում ձերբակալված չորս անձանցից երեքը ՝ Նգուենը, Չենը և Նորմանը, միասին կանգնել են դատարանի առաջ, իսկ մյուս վեց մեղադրյալները կանգնել են դատարանի առաջ առանձին-առանձին։ Բոլոր մեղադրյալներին սպառնում էր առավելագույն պատիժ ՝ մահապատժի միջոցով, եթե նրանց մեղավոր ճանաչեն։  Դատավարությունները հաճախ հետաձգվում էին ամբաստանյալների հիվանդությունների, գլխացավերի և սրտխառնոցի բողոքների պատճառով։ Ավստրալիայի վարչապետ Ջոն Հովարդը հայտարարել է, որ Ավստրալիայի կառավարությունը դեմ է լինելու ցանկացած մահապատժի[24]։

2005 թվականի դեկտեմբերի 6-ին ավստրալացի փաստաբաններ Ռոբերտ Ռիխտերը և Բրայան Ուոլթերսը դիմեցին համագործակցելու գլխավոր դատախազին 9-ին Ավստրալիային արտահանձնել հերոինի հետ կապված դավադրության մեղադրանքներով[25]։  2005 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Դենպասարի և Վայան Յասա Աբադի շրջանային դատարանի դատավոր կոչ արեց ավստրալացիներին չմիջամտել Ինդոնեզիայում դատավարություններին ՝ ասելով[26]․

Դրսից քննադատությունը սպասելի է, բայց ինդոնեզական դատարանները կհետևեն միայն այդ երկրում կիրառվող օրենքներին, և դա ներառում է մահապատիժը։ Դատավորները տեղից չեն շարժվի, մեզ վրա չի ազդի հասարակական կարծիքը կամ լրատվամիջոցները։
- Denpasar District Court Judge I Wayan Yasa Abadhi, December 2005.

Սուկումարանը հիմնականում լռում էր դատավարության ողջ ընթացքում և նշում էր ամնեզիան այն բանի համար, որ լավ չի հիշում իր ձերբակալությանը հանգեցրած իրադարձությունները։ Դատական գործընթացները նախատեսվում էր ավարտել դատավճիռների հրապարակմամբ մինչև 2006 թվականի փետրվարի 23-ը ՝ մինչև խմբի կալանքի տակ պահելու օրենքով սահմանված ժամկետի ավարտը ։

Լոուրենսը պնդում էր, որ իրեն և իր ընտանիքին վնասելու սպառնալիքներ է ստացել, եթե չիրականացնի Ավստրալիա հերոին ներմուծելու ծրագիրը. նա ցուցմունք է տվել Դենպասարի շրջանային դատարանում, որ իրեն հրահանգվել է ինքնաթիռի տոմս պատվիրել դեպի Բալի։ Նա պնդում էր, որ ինքը չգիտեր, թե ինչու է իրեն հրահանգվել ճանապարհորդել, և նրա գործընկեր Սթիվենսը պնդում է, որ իրեն նույնպես հրահանգվել է սպառնալիքներով Բալի մեկնել Չանից, ով նրան ցույց է տվել իր ընտանիքի մի քանի լուսանկարներ, երբ նրանք զբաղվում էին իրենց առօրյա կյանքով՝ ասելով, որ նրանք կսպանվեն, եթե նա չհամագործակցի։ Նա նաև պնդում է, որ իրեն հրահանգել է գործել Չանը[27]։

Ռաշը նաև մեղադրեց Չանին ռետինե տոպրակներով հերոինը իր մարմնին կապելու մեջ։ Չանը հայտարարեց իր անմեղության մասին և պաշտպանեց իր լռությունը իր վերջին հայտարարության ժամանակ՝ կարդալով երկու էջանոց հայտարարություն[28]։

Ես դատարանում ոչինչ չեմ ասել, քանի որ եթե ես դա անեի, ես ստելու էի։ Ճշմարտությունն այն է, որ ես ոչինչ չգիտեմ։ Իմ դեմ շատ ստեր են ասվել, բայց ռեալ իրականությունն այն է, որ ես այն մարդը չեմ, ում մարդիկ դավաճանում են։ Ես իմ կյանքում երբեք ոչ մեկին չեմ սպառնացել։ Իհարկե, ես և իմ ընտանիքը կցանկանայինք, որ դուք ինձ ազատեիք, քանի որ ես դրա հետ ոչ մի կապ չունեի։
- Andrew Chan, reading from his statement before the Denpasar District Court prior to his sentencing, February 2006.

Լոուրենսի դատավճիռը հրապարակելիս դատավորները ոչ մի ապացույց չեն գտել՝ աջակցելու նրա պնդմանը, որ նրա կյանքին վտանգ է սպառնում, և չնայած դատախազները խնդրել են 20 տարով մեղմացնել պատիժը ոստիկանության հետ նրա վաղ համագործակցության պատճառով, դատավորները նրան դատապարտել են ցմահ ազատազրկման։ Հաջորդ օրը մյուս երեք մեղադրյալները ՝ Չենը, Նգուենը և Նորմանը, նույնպես դատապարտվեցին ցմահ ազատազրկման։ 2006 թվականի հունվարի 24-ին դատախազությունը մահապատիժ պահանջեց Սուկումարանի համար, և սա առաջին դեպքն էր, երբ մահապատժի պահանջ ներկայացվեց Բալի նայնից որևէ մեկի նկատմամբ։ Նրանք Բալիի դատարանին հայտնել են, որ 24-ամյա երիտասարդի նկատմամբ ներողամտություն ցուցաբերելու պատճառ չկա, քանի որ նա օգնել է կազմակերպել հերոինի մաքսանենգության գործողությունը։ Դատախազները նաև պնդում են, որ հենց Սուկումարանն է հերոինը կապել իր գործընկեր մեղադրյալների մարմիններին։ Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը Սուկումարանային ճանաչել է որպես խոշոր մաքսանենգ խմբավորման ղեկավարներից մեկը[29]։ Հունվարի 26-ին առաջարկվել է նաև Էնդրյու Չանին դատապարտել մահապատժի[30]։

2006 թվականի փետրվարի 14-ին, իմանալով իր ճակատագրի մասին, Սուկումարանը հարձակվեց լուսանկարիչների վրա և ջրի շշեր նետեց դատարանի շենքի մոտ հավաքված ցուցարարների և հավաքվածների վրա[31]։

Այն լուրերից հետո, որ մահապատիժ է որոշվել, Ավստրալիայի այն ժամանակվա վարչապետ Ջոն Հովարդը նշելով, որ մահապատժի մասին նախազգուշացումները տասնամյակներ շարունակ գործում էին Ինդոնեզիայում, կոչ է արել Ավստրալիայի երիտասարդությանը ուշադրություն դարձնել դրան և չգնալ նման «սարսափելի ռիսկի»[32][33]։

Մահվան դատավճիռները քննադատության են ենթարկվել որոշ ավստրալացիների կողմից, ովքեր դրանք համեմատել են 2002 թվականին Բալիում պայթյուններ իրականացրած ահաբեկչական խմբավորման Ինդոնեզիայի առաջնորդ Աբու Բաքար Բաշիրի կողմից կայացված մեղմ դատավճռի հետ, որի արդյունքում զոհվել է ավելի քան 200 մարդ, այդ թվում ՝ 88 ավստրալացի[34]։ Մահվան երկու դատավճիռներն էլ հաստատվել են դատարանում ներկա գտնվողներից մի քանիսի կողմից[35]։

2015 թվականի ապրիլի 27-ին Ինդոնեզիայի դատական իշխանություններին մեղադրանք է առաջադրվել կաշառակերության համար՝  նպատակ ունենալով մեղմացնել դատավճիռները մինչև 20 տարվա ազատազրկում։ Չանի և Սուկումարանի նախկին փաստաբանը հայտարարել է, որ ի սկզբանե պահանջվող գումարը կազմում էր ավելի քան 1 միլիարդ ռուփի (133,000 ԱՄՆ դոլար), սակայն նրանց դատավճիռ կայացնելուց երկու շաբաթ առաջ «գործարքը» ձախողվեց և հակադարձեց՝ առաջացնելով մահապատժի պահանջ[36]։ Ավստրալիայի արտաքին գործերի նախարար Ջուլի եպիսկոպոսը իր մտահոգությունն է հայտնել դատական գործընթացի ազնվության կասկածի վերաբերյալ[37]։

Դատավճիռների և բողոքարկման ժամկետներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2006 թվականի փետրվարի 13-ին Լոուրենսը և Ռուշը ինը դատապարտվածներից առաջինը, դատապարտվեցին ցմահ ազատազրկման[38]։ Հաջորդ օրը Չուգայը և Սթիվենսը դատապարտվեցին ցմահ ազատազրկման[32], իսկ խմբի պարագլուխները՝ Չանը և Սուկումարանը, մահապատժի ենթարկվելու միջոցով դառձան Դենպասարի շրջանային դատարանի առաջին մահապատիժը[39]։ Մյուս երեքը ՝ Նորմանը, Չենը և Նգուենը, դատապարտվել են ցմահ ազատազրկման 2006 թվականի փետրվարի 15-ին[40]։ 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Լոուրենսը, Նգուենը, Չենը և Նորմանը բողոքարկեցին, և նրանց դատավճիռները կրճատվեցին մինչև 20 տարի[41], մինչդեռ Չուգայի և Սթիվենսի ցմահ բանտարկությունները մնացին ուժի մեջ։ Դատախազները բողոքարկել են իրենց դատավճիռները փոխելու համար։

2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին հայտնի դարձավ, որ դատախազության կողմից ներկայացված և Գերագույն դատարանի կողմից լսված բողոքարկումների արդյունքում Չենգյուն ևս դատապարտվել է մահապատժի այն բանից հետո, երբ նրա մեղմացված ցմահ պատիժը չեղարկվել է[42] ։  Ռաշը, Նգուենը և Նորմանը նույնպես հասել են իրենց վճիռների վերաքննման չեղյալ հայտարարմանը և մահապատժի վերաբերյալ դատավճիռների փոփոխմանը։ Մահվան նոր դատավճիռներն անսպասելի էին։  Դատախազները 20 տարվա ազատազրկման իրենց բողոքարկումներում, որոնց ենթարկվել են 9 մեղադրյալների մեծ մասը, միայն խնդրել են նրանց փոխարինել ցմահ բանտարկությամբ։ Չուգայի ցմահ բանտարկությունը, այն բանից հետո, երբ նա բողոքարկման արդյունքում կրճատվեց մինչև 20 տարի, վերականգնվեց[43]։ Սթիվենսի ցմահ դատավճիռը բողոքարկվել է, ինչպես նաև Սուկումարանի և Չանի մահվան դատավճիռները։ Լոուրենսը հետագա բողոք չի ներկայացրել իր 20 տարվա դատավճռի վերաբերյալ, ուստի նրա դատավճիռը չի վերանայվել[41]։

2008 թվականի մարտի 6-ին հայտնի դարձավ, որ «Բալի 9»- ի չորս բանտարկյալներից երեքը (Նորման, Չեն և Նգուեն), որոնց դատավճիռները բողոքարկվել են, նրանց դատավճիռները փոխարինվել են ցմահ բանտարկությամբ ։  Կրճատման մասին պաշտոնապես չի հայտարարվել, սակայն դատարանի աղբյուրները հաստատում են, որ դատավորները որոշել են պահպանել նրանց կյանքը[44]։ 2010 թվականի օգոստոսին Ռաշը ներկայացրեց իր վերջին բողոքարկումը մահապատժի վերացման վերաբերյալ, և նրան տրվեց դատական վերանայում, որը սկսվեց 2010 թվականի օգոստոսի 18-ին։ 2011 թվականի մայիսի 10-ին Ռաշի բողոքարկումը բավարարվել է, և նրա դատավճիռը մեղմացվել է մինչև ցմահ ազատազրկում[45]։  2010 թվականի սեպտեմբերի 21-ին թմրանյութերի մաքսանենգների հանցախմբի ղեկավարներ Չանը և Սուկումարանը բողոքարկել են իրենց սպասող մահվան դատավճիռը և նրանց ազատազրկման ժամկետը կրճատել մինչև 20 տարի նախկին ցմահ ազատազրկման փոխարեն[46]։ 2011 թվականի հունիսի 17-ին հայտարարվեց, որ Չանի վերջնական դատական բողոքը մերժվել է մայիսի 10-ին[47][48]։  2011 թվականի հուլիսի 7-ին հայտարարվեց, որ Սուկումարանի վերջնական դատական բողոքը մերժվել է։  2014 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Ինդոնեզիայի նախագահ Ջոկո Վիդոդոն իր ելույթում հայտարարեց, որ չի հաստատի թմրանյութերի հետ կապված հանցագործությունների համար ներման որևէ միջոց։ Դեկտեմբերի 30-ին Սուկումարանի ներման խնդրանքը մերժվել է[49][50][51], իսկ Չանի ներման միջնորդությունը մերժվել է 2015 թվականի հունվարի 22-ին[52][53][54]։

Ամփոփող նախադասություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոլոր Բալի նայնի մասնակիցները դատապարտվել են հերոինի ապօրինի շրջանառության համար ։

Ամփոփող նախադասություններ
Ամբաստանյալ Որտեղից է Նշումներ
Էնդրյու Չան Էնֆիլդ, Նոր Հարավային Ուելս
  • Դատապարտվել է գնդակահարության 2006 թվականի փետրվարի 14-ին Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից[55]
  • Դատավճիռը ուժի մեջ է մնացել 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձր դատարան բողոք ներկայացնելուց հետո[41]
  • Դատավճռի վերանայումը ներկայացվել է Դենպասարի շրջանային դատարան 2010 թվականի օգոստոսի 13-ին[56]
  • Դատավճիռը ուժի մեջ է մնացել 2011 թվականի մայիսի 10-ին Ինդոնեզիայի գերագույն դատարան բողոք ներկայացնելուց հետո[47]
  • Ներման խնդրագիրը մերժվել է Ինդոնեզիայի նախագահ Ջոկո Վիդոդոյի կողմից 2015 թվականի հունվարի 22-ին[52][53]
  • Դատական վերանայման վերջնական բողոքարկումը մերժվել է Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2015 թվականի փետրվարի 4-ին[57]
  • 2015 թվականի ապրիլի 6-ին պետական վարչական դատարանը մերժեց նախագահական ներման մերժման հետագա բողոքարկումը[58]
  • Մահապատժի է ենթարկվել 2015 թվականի ապրիլի 29-ին նուսակամբանգան բանտում գնդակահարող անձնակազմի կողմից[59]։
Սի Յի Չեն Դունսայդ, Նոր Հարավային Ուելս
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 15-ին[40]
  • Դատավճիռը 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձրագույն դատարանում դատավոր Արսան Պարդեդեի բողոքարկման արդյունքում կրճատվեց մինչև 20 տարի[41]
  • Վերաքննիչ բողոքի հիման վրա գերագույն դատարանը մահվան դատավճիռ է կայացնում 2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին[42]
  • Վերաքննիչ դատարանը մեղմացնում է դատավճիռը մինչև ցմահ ազատազրկում 2008 թվականի մարտի 6-ը[44]
  • Պատիժը դեռ կրում է Քերոբոկան բանտում[60]
Մայքլ Չուգայ Օքսլի, Քվինսլենդ
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 14-ին[32]
  • Դատավճիռը 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձրագույն դատարանում դատավոր Արսան Պարդեդեի որոշման արդյունքում կրճատվեց մինչև 20 տարի[41]
  • Վերաքննիչ դատարանը վերականգնել է ցմահ ազատազրկման դատավճիռը 2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին[44]
  • Քերոբոկանի բանտում դեռ պատիժը կրում է[61]
Ռենե Լոուրենս Նյուքասլ, Նոր Հարավային Ուելս
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 13-ին[38]
  • Դատավճիռը 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձրագույն դատարանում դատավոր Արսան Պարդեդեի վճռի արդյունքում կրճատվեց մինչև 20 տարի[41]
  • Հինգ ամսվա թողություն Մերդեկայի օրը 2009 թվականի օգոստոսի 17-ին[62]
  • Ի սկզբանե պատիժը կրել է Քերոբոկան բանտում, 2013 թվականին տեղափոխվել է Նեգարա, Բալի, այն բանից հետո, երբ իշխանությունները նրան մեղադրել են բանտի պահակներին սպանելու դավադրության մեջ, 2014 թվականին տեղափոխվել է Բալի[63]։
  • Դատավճիռը մեղմացվել է, ազատ է արձակվել 2018 թվականի նոյեմբերի 21-ին[64]։
Թան Դուկ Թան Նգուեն Բրիսբեն, Քվինսլենդ
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 15-ին[40]
  • Դատավճիռը 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձրագույն դատարանում դատավոր Արսան Պարդեդեի որոշման արդյունքում կրճատվեց մինչև 20 տարի[41]
  • Վերաքննիչ բողոքի հիման վրա գերագույն դատարանը 2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին դատապարտեց մահապատժի[42]
  • Վերաքննիչ բողոքի հիման վրա գերագույն դատարանը 2008 թվականի մարտի 6-ին մեղմացրել Է դատավճիռը մինչև ցմահ ազատազրկում[44]
  • Ի սկզբանե պատիժը կրել է Քերոբոկանի բանտում, 2014 թվականին տեղափոխվել է Մալանգ, Արևելյան Ջավա, երբ հայտնի դարձավ, որ նա խախտել է բանտի կանոնները[63]
  • Մահացել է քաղցկեղից 2018 թվականի հունիսին Ջակարտայի հիվանդանոցում[65]
Մեթյու Նորման Սիդնեյ, Նոր Հարավային Ուելս
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 15-ին[40]
  • Դատավճիռը 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձրագույն դատարանում դատավոր Արսան Պարդեդեի բողոքարկման արդյունքում կրճատվեց մինչև 20 տարի[41]
  • Վերաքննիչ բողոքի հիման վրա գերագույն դատարանը մահվան դատավճիռ է կայացնում 2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին[42]
  • Վերաքննիչ դատարանը մեղմացնում է դատավճիռը մինչև ցմահ ազատազրկում 2008 թվականի մարտի 6-ը[44]
  • Պատիժը կրում է Քերոբոկան բանտում[66]
Սքոթ Ռուշ Չելմեր, Քվինսլենդ
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 13-ին[38]
  • Բողոքարկմամբ Բալիի գերագույն դատարանը մահապատժի Է դատապարտել 2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին[42]
  • Վերաքննիչ բողոքի հիման վրա գերագույն դատարանը մեղմացրել Է դատավճիռը մինչև ցմահ ազատազրկում 2011 թվականի մայիսի 10-ը[45]
  • Ի սկզբանե պատիժը կրել է Կերոբոկան բանտում, 2014 թվականին տեղափոխվել է Կարանգասեմ, Բալի[63]
Մարտին Սթիվենս Թուրոջի, Նոր Հարավային Ուելս
  • Դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման Դենփասարի շրջանային դատարանի կողմից 2006 թվականի փետրվարի 14-ին[32]
  • Ցմահ ազատազրկման դատավճիռը ուժի մեջ է մնացել դատավոր Լանանգ Պարբավայի բողոքարկմամբ Բալիի բարձրագույն դատարանում 2006 թվականի ապրիլի 26-ին[41]
  • Վերաքննիչ դատարանը ցմահ ազատազրկման դատավճիռն ուժի մեջ է թողել 2011 թվականի հունվարի 14-ին[67]
  • Ի սկզբանե պատիժը կրել է Քերոբոկան բանտում, 2014 թվականին տեղափոխվել է Մալանգ, Արևելյան Ջավա, երբ հայտնի է դարձել, որ նա խախտել է բանտի կանոնները[63]
Մուրան Սուկումարան Օբերն, Նոր Հարավային Ուելս
  • Մահապատժի Է դատապարտվել 2006 թվականի փետրվարի 14-ին Դենփասարի շրջանային դատարանի կողմից[55]
  • Դատավճիռը ուժի մեջ է թողնվել 2006 թվականի ապրիլի 26-ին Բալիի բարձր դատարանի կողմից[41]
  • Դատավճիռը ուժի մեջ է մնացել Ինդոնեզիայի գերագույն դատարանում 2011 թվականի հուլիսի 6-ին[68]
  • Ներման խնդրագիրը մերժվել է Ինդոնեզիայի նախագահ Ջոկո Վիդոդոյի կողմից 2014 թվականի դեկտեմբերի 30-ին[49]
  • Դատական վերանայման վերջնական բողոքարկումը մերժվել է Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից 2015 թվականի փետրվարի 4-ին[57]
  • 2015 թվականի ապրիլի 6-ին պետական վարչական դատարանը մերժեց նախագահական ներման մերժման հետագա բողոքարկումը[58]
  • Մահապատժի է ենթարկվել 2015 թվականի ապրիլի 29-ին նուսակամբանգան բանտում գնդակահարող անձնակազմի կողմից[59]

Անդրադարձներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Բալի նայնը» բողոքարկման մի քանի տարբերակ ուներ։ Փաստաբանները դատավճռից յոթ օր անց կարող էին բողոքարկումներ ներկայացնել։ Դատապարտյալների համար Ինդոնեզիայի նախագահից ներում խնդրելու ժամանակային սահմանափակում չկար, բայց դա պահանջում է մեղքի ընդունում, և մինչև 2009 թվականը այն երբեք չի տրվել թմրանյութերի հետ կապված հանցագործությունների համար։ Բոլորը բողոք են ներկայացրել՝ խնդրելով չեղարկել իրենց դատավճիռը։ Չենի, Չուգայի, Նգուենի, Նորմանի և Սթիվենսի դատավճիռները նախատեսում են ցմահ ազատազրկում, իսկ Լոուրենսի դատավճիռը բողոքարկումից հետո մնում է 20 տարի։ 2011 թվականի մայիսին Ռաշի մահվան դատավճիռը փոխարինվեց ցմահ դատավճռով այն բանից հետո, երբ նա վերջնական բողոք ներկայացրեց 2010 թվականի օգոստոսին[45]։

Չանը և Սուկումարանը վերջնական բողոքարկումներ են ներկայացրել 2010 թվականի օգոստոսին իրենց մահապատիժների մեղմացման վերաբերյալ[69]։ Չանը բողոքարկեց Ինդոնեզիայի գերագույն դատարանում 2011 թվականի մայիսի 10-ին, իսկ Սուկումարանի բողոքարկումը մերժվեց 2011 թվականի հուլիսի 6-ին։ Երկուսն էլ ներման խնդրագրեր են ներկայացրել Ինդոնեզիայի նախագահին, որոնք մերժվել են 2014 թվականի դեկտեմբերին[49] և 2015 թվականի հունվարին[52]։

2015 թվականի հունվարի վերջին Չանի և Սուկումարանի փաստաբանները միջնորդություն ներկայացրեցին գործերը դատական կարգով վերանայելու համար[70][71], որը մերժվեց Դենպասարի շրջանային դատարանի կողմից մի քանի օր անց[72][73]։ Մինչդեռ, երբ Ինդոնեզիայի գլխավոր դատախազի ներկայացուցիչը հայտարարեց, որ դատական վերանայման խնդրանքները չեն խոչընդոտում դատավճռի կատարման գործընթացին, Ինդոնեզիայի պաշտոնյաները շարունակում էին պլանավորել Չանի և Սուկումարանի առաջիկա մահապատիժները[74]։

2015 թվականի փետրվարի 9-ին Չանի և Սուկումարանի փաստաբանները հազվագյուտ հայց ներկայացրեցին Ինդոնեզիայի նախագահի կողմից նրանց ներում շնորհելու մերժման վերաբերյալ, որը մերժվեց Ինդոնեզիայի կառավարության կողմից մեկ օր անց[75]։

2015 թվականի ապրիլի 6-ին Ինդոնեզիայի դատարանը մերժեց Չանի և Սուկումարանի բողոքարկումը՝ որոշելով, որ նրանք չեն կարող դատարանում վիճարկել Ինդոնեզիայի նախագահի կողմից տրվող ներման որոշումը[76]։  Նրանց փաստաբաններից մեկը հայտարարել է, որ Ինդոնեզիայի սահմանադրական դատարան ևս մեկ բողոք կներկայացվի՝ Վիդոդոյի ներման մերժումը քննարկելու համար[77]։ Այնուամենայնիվ, Ինդոնեզիայի գլխավոր դատախազը մեղադրեց փաստաբաններին այն բանում, որ նրանք պարզապես փորձում են ժամանակ շահել և հայտարարեց, որ դատավճիռների կատարման ավելի շատ ուշացումներ չեն լինի[78]։

Երկուսի ներկայացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չանը և Սուկումարանը գնդակահարվել են 2015 թվականի ապրիլի 29-ի վաղ առավոտյան Նուսա Կամբանգան բանտային կղզում, թմրանյութերի հետ կապված հանցագործությունների համար դատապարտված վեց այլ բանտարկյալների հետ միասին[59]։ Վեց այլ տղամարդիկ էին Զանալ (կամ Զայնալ) Աբիդինը (ինդոնեզացի), Ռոդրիգո Գուլարտեն (բրազիլացի) և չորս նիգերիացիներ՝ Սիլվեստր Օբիեկվե Նվոլիսեն, Ռահիմ Ագբաջե Սալամին, Օքվուդիլի Օյատանզեն և Մարտին Անդերսոնը։  Ֆիլիպինուհի Մերի Ջեյն Վելոզուին վերջին պահին դատավճռի կատարումը հետաձգվել է՝ կապված իր հայրենի երկրում թմրավաճառների սինդիկատի դեմ սկսված շարունակական հետաքննության հետ, որի շրջանակներում նա ցուցմունք պետք է տար[79][80]։

Մահապատիժները լայն աջակցություն են ստացել ինդոնեզական հասարակության շրջանում, մինչդեռ օտարերկրյա դիվանագետները բողոքում են դրանց դեմ[81]։

Հետագա արձագանք Ավստրալիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի հունվարի 29-ի երեկոյան Սիդնեյի Մարտին Փլեյսում տեղի ունեցավ մոմավառություն, որը կազմակերպվել էր «Մերսի» արշավի կողմից, որը կոչվում էր «Երաժշտություն ողորմության համար»-ի պաշտպանություն Չանի և Սուկումարանի։ Համերգին ելույթ ունեցան Արչիբալդ մրցանակի կատարող Բեն Քուիլթին, երաժիշտներ Մեգան Վաշինգտոնը, Ջոշ Պիկեն, Քեյթ Միլլեր-Հայդկեն, Փոլ Մաքը, Գլեն Ռիչարդսը Օուգ Մարչից, ինչպես նաև Փրեսենթսը և Ջուլիան Հեմիլթոնը, մեդիա գործիչներ Էնդրյու Դենտոնի և նրա գործընկեր Ջենիֆեր Բիրնի և երաժիշտ Միսսի Հիգինսի հետ, ովքեր ձայնագրեցին աջակցության տեսաուղերձներ Չանի և Սուկումարանի համար[82][83]։ Համաներման միջազգային կազմակերպությունը նմանատիպ միջոցառումներ է կազմակերպել ֆեդերացիայի հրապարակում, ինչպես նաև Ադելաիդայում, Կանբերրայում[84][85]։

Մելբուռնի Սվինբուրնի համալսարանի գիտնականը Չանի և Սուկումարանի մահապատժից հետո դասախոսության ժամանակ հայտարարել է, որ մտադիր է ինդոնեզացի միջազգային ուսանողներին խնդրել լքել իր լսարանը։ Հետագայում նա ներողություն է խնդրել իր արտահայտությունների համար[86]։

Հարցումն անցկացվել է Ռոյ Մորգան հետազոտական ընկերության կողմից 2015 թվականի փետրվարի 27-ից մարտի 1-ը։ Հարցումը ցույց է տվել, որ ավստրալացիների 53%-ը դեմ է արտահայտվել Էնդրյու Չանի և Մուրան Սուկումարանի մահապատժին, մինչդեռ 47% - ը կողմ է դրան[87][88]։ Հաղորդվում է, որ Ինդոնեզիայի գլխավոր դատախազ Մուհամմադ Պրասետիոն հայտարարել է, որ Ավստրալիայում կա մահապատժի ուժեղ աջակցություն[89]։

Կապված ձեռբակալություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2005 թվականի ապրիլի 27-ին Ինդոնեզիայի ոստիկանությունը գնդակահարեց Բոստոն Չանգին՝ ինդոնեզացի հայտնի խոշոր թմրավաճառին, որը ենթադրվում էր, որ անմիջականորեն կապված է եղել «Բալի նայն»-ի հետ։ Չանգը, ով ծագումով ավստրալացի է, սպանվել է, երբ ոստիկանությունը մտավ նրա տունը[90]։

Ավստրալիայի դաշնային ոստիկանության հանձնակատար Միք Քիլթին հայտարարել է, որ Չանգը անմիջականորեն կապված է եղել «Բալինյան նայնի» հետ[91]։ Բրիսբենում 19-ից 25 տարեկան վեց տղաներ ձերբակալվել և գրավի դիմաց ազատ են արձակվել թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության մեղադրանքով, որոնք ենթադրաբար կապված են «Բալինյան նայնի» հետ։ 2006 թվականի փետրվարի 12-ին Հարավային Կորեայից չվերթով ժամանելուց հետո Բրիսբենի օդանավակայանում ոստիկանությունը ձերբակալել է 25-ամյա հարավկորեացի Հյոն Լիին։ Լին մեղադրվում էր թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության և ներմուծման մեջ և Բրիսբենի դատարանի առջև կանգնեց 2006 թվականի փետրվարի 13-ին, նույն օրը, երբ Ինդոնեզիայում ինը մեղադրյալներից առաջինը իմացավ նրանց ճակատագրի մասին Լին ազատ է արձակվել գրավի դիմաց, որպեսզի ևս հինգ հոգու հետ կրկին կանգնի դատարանի առջև 2006 թվականի ապրիլի 3-ին[92]։ Քիլթին Սենատի գնահատման հանձնաժողովի լսումների ժամանակ նշել է, որ նոր ձերբակալություններ են սպասվում[93]։

Նախորդ քրեական գրառումները և մեղադրանքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ մեղադրյալների նախորդ քրեական դատավարությունների մանրամասները չեն հրապարակվել դատավարության ընթացքում Ինդոնեզիայում միջամտություններից խուսափելու համար։ Երբ Դենպասարի շրջանային դատարանը մեղադրական դատավճիռներ կայացրեց Ավստրալիայի ԶԼՄ-ները հաղորդեցին, որ խմբի անդամները դատապարտվել են Ավստրալիայում հանցագործությունների համար նախքան Ինդոնեզիայում նրանց ձերբակալելը։ 2004 թվականի դեկտեմբերին Ռաշը Քվինսլենդի Ինալայի դատարանում իրեն մեղավոր է ճանաչել 16 հանցագործությունների համար, այդ թվում ՝ թմրանյութեր պահել, խարդախություն, գողություն և հարբած վիճակում մեքենա վարելը։ Ավստրալիայում նրա ձերբակալման վկայականը ուժի մեջ է մնում կեղծ չեկի միջոցով համագործակցության բանկից 4797 ավստրալական դոլար գողանալու կապակցությամբ։ Չուգայը, որը նույնպես բրիսբենից է, ունի 14 դատվածություն հանցագործությունների համար, ներառյալ գողությունը, կանխամտածված վնաս հասցնելը, ճանապարհային երթևեկության խախտումները և ուղեվարձի վճարումից խուսափելը[94]։

Լոուրենսն ու Նորմանը ձերբակալվել են 2005 թվականի մարտի 26-ին Նոր Հարավային Ուելսում, երբ նրանք առևանգված Ֆորդ Լասերով Խաղաղ օվկիանոսի մայրուղով մեքենա էին վարում այն բանից հետո, երբ ոստիկանությունը գողացված մեքենան գտնելու համար օգտագործում էր ճանապարհային հսկում։ Երկուսն էլ պետք է ներկայանային Գոսֆորդի դատարան մեքենա գողանալու և ճանապարհային երթևեկության կանոնները խախտելու մեղադրանքով։ 2005 թվականի ապրիլի 26-ին նրանք չէին ներկայացել Ինդոնեզիայում իրենց ազատազրկման պատճառով մեկ շաբաթ առաջ 2005 թվականի ապրիլի 17-ին[95]։ Լոուրենսը 2005 թվականի ապրիլի 17-ին Ինդոնեզիայում իր ձերբակալությունից հետո խոստովանել է, որ մինչ այդ երկու անգամ այցելել է Բալի 2004 թվականի հոկտեմբեր և նոյեմբեր ամիսներին։ Ավելի վաղ նա և Չանը հոկտեմբերին կատարած այցի ընթացքում Բալիից հերոին են տեղափոխել Ավստրալիա[96]։ Երկրորդ մատակարարումը, որը նախատեսված էր 2004 թվականի դեկտեմբերին, ընդհատվել է այն պատճառով, որ հերոին մատակարարողները չեն կարողացել առաքել ապրանքը։ Նա ոստիկանությունում ցուցմունք է տվել, որում ասվում է, որ հերոինի առաքման համար իրեն վճարել են 10000 դոլար, բայց ավելի ուշ հրաժարվել է իր ցուցմունքից[97]։

Արձագանք կատարումից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաներման միջազգային կազմակերպությունը խստորեն դատապարտել է Չանի և Սուկումարանի մահապատիժները թմրանյութերի հետ կապված վեց այլ դատապարտյալների հետ միասին 2015 թվականի ապրիլի 29-ին ՝ դրանք անվանելով դատապարտելի[98]։ «Մահապատիժը միշտ էլ մարդու իրավունքների խախտում է, բայց կան մի շարք գործոններ, որոնք այսօրվա մահապատիժներն էլ ավելի տխուր են դարձնում»- ասում է մարդու իրավունքների փաստաբան և ճգնաժամային արշավի ակտիվիստ Դիանա Սայեդը[99]։ Ինդոնեզիայում Ավստրալիայի դեսպանը հետ է կանչվել այն բանից հետո, երբ մահապատժի են ենթարկվեցին Չանն ու Սուկումարանը։ Ավստրալիայի վարչապետ Թոնի Էբոթը հայտարարել է, որ մահապատիժները «դաժան և անհարկի» են եղել նշելով, որ երկու տղամարդիկ էլ «լիովին վերափոխվել են» բանտում գտնվելու ընթացքում[100]։ Ընդդիմության առաջնորդ Բիլ Շորթենը համաձայնել է ասելով, որ ինքը վրդովված է մահապատժից[101]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Call to execute Bali nine 'ringleader'». Sydney Morning Herald. 2006 թ․ հունվարի 24. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  2. ↑ «The 7 Foreigners and 1 Indonesian Executed for Drug Offenses». The New York Times. 2015 թ․ ապրիլի 24.
  3. ↑ Schipp, Debbie (2017 թ․ մայիսի 26). «Schapelle's nightmare is over, but the Bali Nine's continues». news.com.au. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  4. ↑ Agence France-Presse (2018 թ․ հունիսի 5). «Member of Bali Nine drug smuggling gang dies in prison». The Guardian. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 5-ին.
  5. ↑ Cornford, Philip (2005 թ․ մայիսի 1). «Fears for Bali Nine youngest». The Age. Australia. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  6. ↑ «Third key member of Bali Nine identified». Sydney Morning Herald. 2005 թ․ մայիսի 2. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  7. ↑ Murdock, Lindsay; Todd, Mark; Cuming, Angela; Duff, Eamonn (2005 թ․ մայիսի 8). «Bali nine: earlier drug run alleged». The Age.
  8. ↑ Palmer, Tim (2005 թ․ հոկտեմբերի 11). «Bali nine trials begin». Lateline. ABC TV. Արխիվացված է օրիգինալից (transcript) 2007 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  9. ↑ Masters, Chris (2006 թ․ փետրվարի 27). «Big Fish, Little Fish». Four Corners. Australia: Australian Broadcasting Corporation. Արխիվացված է օրիգինալից (transcript) 2007 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  10. ↑ Cornford, Philip (2005 թ․ ապրիլի 23). «Long day's journey into a nightmare». Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 30-ին.
  11. ↑ Moore, Matthew; Murdoch, Lindsay; Cornford, Philip (2005 թ․ ապրիլի 28). «Police want death for Bali nine». Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 30-ին.
  12. ↑ Cornford, Philip (2005 թ․ մայիսի 6). «Surprise at alleged Bali nine leader». Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 30-ին.
  13. ↑ «Bali nine face firing squad». Sydney Morning Herald. 2005 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 30-ին.
  14. ↑ «Howard government leaves 'Bali nine' alleged drug runners to their fate». World Socialist Web Site. 2005 թ․ մայիսի 11. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  15. ↑ Kelly, Rick (2005 թ․ հոկտեմբերի 31). «"Bali Nine" alleged drug traffickers set up for execution by Australian police». World Socialist Web Site. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Road to Kerobokan transcript». Australian Story. Australia: ABC. 2006 թ․ փետրվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  17. ↑ «Bali Nine's Rush regrets pain caused». Australia: ninemsn. 2006 թ․ փետրվարի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  18. ↑ «Lawrence, Rush set to appeal life sentences». ABC News. Australia. 2006 թ․ փետրվարի 13. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  19. ↑ «Rush, Lawrence get life for drug trafficking» (transcript). PM. Australia. 2006 թ․ փետրվարի 13. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  20. ↑ «Death Penalty and the Australian Federal Police». NSW CCL. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  21. ↑ «Mick Keelty unapologetic about fate of Bali Nine» (transcript). Lateline. Australia: ABC. 2006 թ․ փետրվարի 17. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  22. ↑ «Indonesia police make bribe claim». New Zealand: TVNZ News. 2005 թ․ ապրիլի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  23. ↑ «Downer to support clemency pleas for Bali nine». ABC News. Australia. 2006 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  24. ↑ «PM to oppose Bali death sentences». News.com.au. 2006 թ․ փետրվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 5-ին.
  25. ↑ «Lawyers seek charges to extradite Bali nine». ABC News. Australia. 2005 թ․ դեկտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  26. ↑ «Don't interfere: Bali 9 judges». Sydney Morning Herald. 2005 թ․ դեկտեմբերի 7.
  27. ↑ «More Bali Nine arrests Profiles of the Bali Nine». Paras Indonesia. 2006 թ․ փետրվարի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  28. ↑ «Renae Lawrence to learn fate». AM. Australia: ABC Radio. 2006 թ․ փետրվարի 13.
  29. ↑ «Call to execute Bali nine 'ringleader'». Sydney Morning Herald. 2006 թ․ հունվարի 24.
  30. ↑ «Bali 'godfather' smiles at verdict». The New Zealand Herald. 2006 թ․ հունվարի 27.
  31. ↑ «Bali Nine enforcers rough up media». ninemsn. 2006 թ․ փետրվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 12-ին.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 «Bali nine masterminds to face firing squad». 2014 թ․ հունիսի 1.
  33. ↑ «Australian drug smugglers sentenced to death». England: Channel 4. 2006 թ․ փետրվարի 14.
  34. ↑ «Death sentences anger Australia». Television New Zealand. 2006 թ․ սեպտեմբերի 7. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  35. ↑ Vickers, Adrian (2006 թ․ փետրվարի 17). «Indonesia caught in moral panic». The Age.
  36. ↑ Allard, Tom (2015 թ․ ապրիլի 27). «'They wanted $130,000 ... and then more': explosive Bali nine bribe allegations». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  37. ↑ Massola, James (2015 թ․ ապրիլի 27). «Julie Bishop 'disappointed' Indonesia ignored Anzac Day request over Bali nine pair». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 5-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 «Bali nine pair jailed for life». Sydney Morning Herald. 2006 թ․ փետրվարի 13.
  39. ↑ Forbes, Mark; McMahon, Neil (2006 թ․ փետրվարի 15). «Death for Bali ringleaders». The Age. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 «Remaining Bali nine given life sentences». Lateline. Australia: ABC. 2006 թ․ փետրվարի 15. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  41. ↑ 41,00 41,01 41,02 41,03 41,04 41,05 41,06 41,07 41,08 41,09 «Some Bali nine jail terms cut». ABC News. Australia. 2006 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 42,4 Forbes, Mark (2006 թ․ սեպտեմբերի 6). «Execution shock for four of the Bali nine». The Age.
  43. ↑ «Four of Bali Nine have sentences reduced». Australia: ninemsn. 2006 թ․ ապրիլի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ ապրիլի 28-ին.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 44,4 Forbes, Mark (2008 թ․ մարտի 6). «Bali three spared death». The Age. Australia. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 6-ին.
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 «Bali Nine's Scott Rush avoids death penalty». Adelaide Now. Australia. 2011 թ․ մայիսի 10. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 10-ին.
  46. ↑ correspondents in Denpasar (2010 թ․ սեպտեմբերի 21). «Bali Nine ringleaders beg forgiveness». News.com.au. Australian Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  47. ↑ 47,0 47,1 «Bali Nine's Andrew Chan loses final appeal». Sydney Morning Herald. Australian Associated Press. 2011 թ․ հունիսի 17. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 17-ին.
  48. ↑ Brown, Matt (2011 թ․ հունիսի 17). «Bali Nine ringleader loses final appeal». ABC News. Australia. Australian Associated Press. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 17-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 Bachelard, Michael; Rompies, Karuni (2015 թ․ հունվարի 8). «No second chance for Bali Nine member Myuran Sukumaran, says Indonesian president Joko Widodo». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  50. ↑ «Tony Abbott confirms Bali Nine member Myuran Sukumaran has lost appeal against death penalty». ABC News. Australia. 2015 թ․ հունվարի 8. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  51. ↑ «Bali Nine ringleader Andrew Chan denied clemency in Indonesia». BBC News. BBC. 2015 թ․ հունվարի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 7-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 Roberts, George (2015 թ․ հունվարի 22). «Bali Nine member Andrew Chan has clemency plea against death sentence rejected». ABC News. Australia. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 22-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 Topsfield, Jewel; Alexander, Harriet (2015 թ․ հունվարի 17). «Bali nine pair to be executed together if Chan loses appeal». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 17-ին.
  54. ↑ «Indonesian President Joko Widodo rejects Bali Nine clemency for Andrew Chan and Myuran Sukumaran». news.com.au. 2014 թ․ դեկտեմբերի 10. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 17-ին.
  55. ↑ 55,0 55,1 «Bali duo sentenced to death». Sydney Morning Herald. Australian Associated Press. 2006 թ․ փետրվարի 14.
  56. ↑ «Australian death row pair Andrew Chan and Myuran Sukumaran finally admit Bali Nine roles». The Australian. Australian Associated Press. 2010 թ․ օգոստոսի 13.
  57. ↑ 57,0 57,1 «Bali Nine Executions: Andrew Chan And Myuran Sukumaran's Appeal For Judicial Review Rejected». Daily Telegraph. 2015 թ․ փետրվարի 5.
  58. ↑ 58,0 58,1 «Bali Nine: Indonesian court rejects Andrew Chan, Myuran Sukumaran's last-ditch appeal against execution». ABC News. 2015 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 30-ին.
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 Sydney, Michael Safi; Janeiro, Jonathan Watts Rio de; Jakarta, Kate Lamb; Cilicap, Dina Indrasafi (2015 թ․ ապրիլի 29). «Bali Nine: Australia recalls ambassador as world condemns executions». The Guardian. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  60. ↑ «Si Yi Chen– Jail Project». Foreign Prisoner Support Service. 2007. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 13-ին.
  61. ↑ Cassrels, Deborah (2010 թ․ մայիսի 7). «Keelty's belated Bali lifeline». The Australian. News Limited. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 26-ին.
  62. ↑ «Schapelle Corby, Renae Lawrence get sentence cuts». News.com.au. Australia. Australian Associated Press. 2009 թ․ օգոստոսի 17. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 22-ին.
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 63,3 «Bali Nine duo moved from Kerobokan jail after 'violating rules'». news.com.au. 2014 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 18-ին.
  64. ↑ Massola, James; Rosa, Amilia (2018 թ․ նոյեմբերի 12). «Bali Nine's Renae Lawrence to be released». Canberra Times. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  65. ↑ Lipson, David (2018 թ․ հունիսի 5). «Bali Nine member Tan Duc Thanh Nguyen dies in hospital in East Java». ABC News. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 5-ին.
  66. ↑ Neubauer, Ian Lloyd (2017 թ․ օգոստոսի 28). «Kerobokan prison: How Bali tourists are getting inside to visit inmates». news.com.au. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  67. ↑ «Bali Nine Martin Stephens' sentence upheld». The Daily Telegraph. Australia. Australian Associated Press. 2011 թ․ հունվարի 14. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 21-ին.
  68. ↑ «Bali Nine ringleader Myuran Sukumaran 'calm' after death appeal loss». The Australian. Australian Associated Press. 2011 թ․ հուլիսի 7. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 5-ին.
  69. ↑ Alford, Peter (2010 թ․ օգոստոսի 27). «My life is in your hands, drug mule Scott Rush tells Indonesian Judges». The Australian. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  70. ↑ Roberts, George (2015 թ․ հունվարի 30). «Bali Nine: Andrew Chan, Myuran Sukumaran file application for judicial review into their cases». ABC News. Australia. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  71. ↑ Topsfield, Jewel (2015 թ․ հունվարի 28). «Lawyer for Andrew Chan and Myuran Sukumaran says judges made 'serious mistakes'». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  72. ↑ «Bali pair Andrew Chan, Myuran Sukumaran lose execution appeal». The Australian. AAP. 2015 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 4-ին.
  73. ↑ Mukhopadhyay, Sounak (2015 թ․ փետրվարի 4). «Indonesia Defies Australia's Appeal, Justifies Execution Of Bali Nine Drug Convicts Chan and Sukumaran». International Business Times. Australia. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 4-ին.
  74. ↑ Roberts, George (2015 թ․ հունվարի 31). «Bali Nine: Andrew Chan and Myuran Sukumaran's judicial review application won't prevent executions, Indonesia's A-G office says». ABC News. Australia. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  75. ↑ Roberts, George (2015 թ․ փետրվարի 10). «Bali Nine: Indonesia dismisses challenge against president's refusal to grant pardon to Andrew Chan and Myuran Sukumaran» (transcript). AM. Australia: ABC Radio. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 10-ին.
  76. ↑ «Bali Nine Australians' death row appeal fails». BBC. 2015 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին.
  77. ↑ «Death row appeal fails: Australian 'Bali Nine' drug smugglers face execution». 2015 թ․ ապրիլի 6.
  78. ↑ «Bali nine: Myuran Sukumaran and Andrew Chan lose appeal». 2015 թ․ ապրիլի 7.
  79. ↑ List of executed men, news2.onlinenigeria.com; accessed 4 May 2015.
  80. ↑ Maryono, Agus (2015 թ․ ապրիլի 29). «RI executes 8 drug convicts». The Jakarta Post. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  81. ↑ «Foreign policy: Less talk, more action: Indonesia's stance towards the rest of the world has become more assertive». The Economist. 2016 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 16-ին.
  82. ↑ Koziol, Michael (2015 թ․ հունվարի 28). «Music for Mercy: Ben Quilty, Megan Washington to hold Martin Place vigil for Bali Nine death row inmates». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 29-ին.
  83. ↑ «Bali Nine vigil: Supporters of Bali Nine death row inmates Myuran Sukamaran and Andrew Chan gather in Sydney». ABC News. Australia. 2015 թ․ հունվարի 29. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 29-ին.
  84. ↑ «Vigil held for Bali Nine duo Chan, Sukumaran». Australia: Sky News. 2015 թ․ փետրվարի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 9-ին.
  85. ↑ Turnbull, Samantha (2015 թ․ փետրվարի 4). «Vigil for Bali Nine's Chan and Sukumaran on death row». ABC News. North Coast NSW. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 9-ին.
  86. ↑ Payne, Nicholas (2015 թ․ ապրիլի 30). «Swinburne University lecturer apologises for sparking controversy among students over Indonesian executions». Herald Sun. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 29-ին.
  87. ↑ Allard, Tom (2015 թ․ մարտի 2). «No Death Penalty for Andrew Chan and Myuran Sukumaran». Roy Morgan research. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  88. ↑ Hall, Ashley (2015 թ․ փետրվարի 5). «Triple j partly to blame if Bali Nine executed, says anti-death penalty campaigner». The World Today. Australia: ABC News. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 9-ին.
  89. ↑ «'Bali Nine' ringleaders 'next in line' to be executed». BBC News. Asia. 2015 թ․ փետրվարի 2. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 4-ին.
  90. ↑ Moore, Matthew (2005 թ․ օգոստոսի 1). «Dead reckoning». The Age. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  91. ↑ Moore, Matthew (2005 թ․ հուլիսի 9). «Drug dealer takes vital information to grave». The Sydney Morning Herald.
  92. ↑ «Bali nine 'organiser' arrested». The Sydney Morning Herald. AAP. 2006 թ․ փետրվարի 13.
  93. ↑ «More Bali Nine arrests tipped». Television New Zealand. AAP. 2006 թ․ փետրվարի 18.
  94. ↑ «Drug mule Czugaj had a life of crime». The Age. AAP. 2006 թ․ փետրվարի 15.
  95. ↑ Munro, Catharine (2005 թ․ ապրիլի 24). «How Renae lost her way and landed on death row». The Sun-Herald.
  96. ↑ «Just reward for doing the Devil's footwork». The Daily Telegraph. Australia. 2006 թ․ փետրվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ փետրվարի 16-ին.
  97. ↑ McMahon, Neil & Forbes, Mark (2005 թ․ նոյեմբերի 19). «A crooked trail of greed and naivety». The Age. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  98. ↑ «Indonesia: 'Reprehensible' executions show complete disregard for human rights safeguards». Amnesty International. 2015 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 28-ին.
  99. ↑ «State sanctioned killings in Indonesia: cruel, senseless and abhorrent». Amnesty International. 2015 թ․ ապրիլի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  100. ↑ «Indonesia executes 8 drug smugglers by firing squad». CNN. 2015 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  101. ↑ Marks, Kathy (2015 թ․ ապրիլի 30). «Bali Nine: Executions 'appalling tragedy'». The New Zealand Herald.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բալի_նայն&oldid=9809278» էջից