«Ըմբշամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝) |
չ մաքրվեց, փոխարինվեց: ։ → : (25) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Սպորտ}} |
{{Տեղեկաքարտ Սպորտ}} |
||
[[Պատկեր:Pankratiasten in fight copy of greek statue 3 century bC.jpg|մինի|250px]] |
[[Պատկեր:Pankratiasten in fight copy of greek statue 3 century bC.jpg|մինի|250px]] |
||
'''Ըմբշամարտ''', երկու մարզիկների գոտեմարտի ընդհանուր անվանում, որը ներառում է մի քանի մարզաձևեր՝ [[հունահռոմեական ըմբշամարտ|հունահռոմեական]], [[ազատ ոճի ըմբշամարտ|ազատ ոճի]], [[ձյուդո]] և [[սամբո]], որոնցից առաջին երեքը մտնում են [[օլիմպիական խաղեր]]ի ծրագրի մեջ, ինչպես նաև ազգային |
'''Ըմբշամարտ''', երկու մարզիկների գոտեմարտի ընդհանուր անվանում, որը ներառում է մի քանի մարզաձևեր՝ [[հունահռոմեական ըմբշամարտ|հունահռոմեական]], [[ազատ ոճի ըմբշամարտ|ազատ ոճի]], [[ձյուդո]] և [[սամբո]], որոնցից առաջին երեքը մտնում են [[օլիմպիական խաղեր]]ի ծրագրի մեջ, ինչպես նաև ազգային ըմբշամարտերը: |
||
== Կանոնների պատմությունից == |
== Կանոնների պատմությունից == |
||
Ըմբշամարտը որոշակի կանոններ ունեցող մենապայքարային մարզաձև է, ուր գոտեմարտողների նպատակն է մրցակցի նկատմամբ առավելության հասնել՝ միավորներ ձեռք բերելով կամ մրցակցի թիկունքը դիպցնելով |
Ըմբշամարտը որոշակի կանոններ ունեցող մենապայքարային մարզաձև է, ուր գոտեմարտողների նպատակն է մրցակցի նկատմամբ առավելության հասնել՝ միավորներ ձեռք բերելով կամ մրցակցի թիկունքը դիպցնելով գետնին: Վաղնջական ժամանակներից, երբ ըմբիշները գոտեմարտում էին, մարտերի տևողությունը սահմանափակված չէր և շարունակվում էր մինչև մրցակիցներից մեկի հաղթանակը: Ըմբշամարտում չկային [[քաշային կարգ]]եր, և բոլոր մարզիկները անկախ սեփական քաշերի զգալի տարբերությունից պարտավոր էին մարտ վարել միմյանց դեմ: Առավելությունը ստանում էր ավելի ծանր քաշ ունեցող մարզիկը, և, բնականաբար, նա հաղթանակ էր տանում ավելի հաճախ: Ըմբշամարտի նման մրցումները տարածված էին բազմաթիվ երկրներում: Դրանք կազմակերպվում էին հին հունական օլիմպիական խաղերում, հայկական ազգային տոնախմբություններում, այլ երկրների ազգային տոներում և հաճախ ավարտվում էին առավել թեթև քաշ ունեցող մարզիկների պարտությամբ կամ զգալի վնասվածքներով, իսկ երբեմն՝ նույնիսկ մահով: |
||
Գործերի նման վիճակը մտահոգությունների առիթ էր տալիս, և հիմնահարցերը սկսեցին լուծում ստանալ 1912-ից, երբ հիմնադրվեց [[Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիա]] |
Գործերի նման վիճակը մտահոգությունների առիթ էր տալիս, և հիմնահարցերը սկսեցին լուծում ստանալ 1912-ից, երբ հիմնադրվեց [[Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիա]]ն: Ֆեդերացիան սահմանեց քաշային կարգեր, ինչը հավասարություն մտցրեց մրցակիցների միջև, պակասեցրեց վնասվածներիքանակը: Սակայն այդ քաշային կարգերը անփոփոխ չեն: Ժամանակի ընթացքում տարբեր պատճառներով դրանք ենթարկվել և շարունակվում են ենթարկվել փոփոխության: |
||
Փոփոխվել են նաև գոտեմարտի տևողությունը, մրցամասերի քանակը, մարտերի ընթացքում տրվող ընդմիջումների քանակն ու տևողությունը և |
Փոփոխվել են նաև գոտեմարտի տևողությունը, մրցամասերի քանակը, մարտերի ընթացքում տրվող ընդմիջումների քանակն ու տևողությունը և այլն: Այսպես, մինչև 1924-ը գոտեմարտերը շարունակվում էին մինչև մարզիկներից մեկի հաղթանակը: 1924 թ-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 40 րոպե, որը բաժանվում էր 20 րոպեանոց երկու մրցամասի: 1928-ին գոտեմարտի տևողությունը կիսով չափ կրճատվեց, և ըմբիշները մարտը վարում էին 10 րոպե կանգնած դրությունում, այնուհետև՝ 3-ական րոպե՝ ծնրադիր վիճակում և վերջին 4 րոպեն՝ նորից կանգնած դրությունում: 1933-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 10 րոպե, ըստ որում ըմբիշները գոտեմարտում էին միայն կանգնած դրությունում: |
||
1945-ին ազատ ոճի ըմբիշների գոտեմարտը սահմանվեց 15 րոպե՝ առաջին վեց րոպեին կանգնած դրությունում, 3-ական րոպե՝ ծնկադիր և վերջին 3 րոպեն՝ կանգնած |
1945-ին ազատ ոճի ըմբիշների գոտեմարտը սահմանվեց 15 րոպե՝ առաջին վեց րոպեին կանգնած դրությունում, 3-ական րոպե՝ ծնկադիր և վերջին 3 րոպեն՝ կանգնած դրությունում: 1950-ին այս կարգը սահմանվեց նաև հունահռոմեական ըմբշամարտի համար: 1956-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 12 րոպե, որից առաջին 6 րոպեն՝ կանգնած դրությունում, 2-ական րոպե՝ ծնրադիր, վերջին 2 րոպեն՝ կանգնած դրությունում: |
||
1961-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 10 րոպե՝ 5-ական րոպեանոց 2 մրցամասով՝ մեկ րոպե |
1961-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 10 րոպե՝ 5-ական րոպեանոց 2 մրցամասով՝ մեկ րոպե ընդմիջմամբ: |
||
1969-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 9 րոպե՝ 3-ական րոպեանոց 3 մրցամասերով՝ երկու մեկ րոպեանոց |
1969-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 9 րոպե՝ 3-ական րոպեանոց 3 մրցամասերով՝ երկու մեկ րոպեանոց ընդմիջումներով: |
||
1980-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 6 րոպե՝ երկու երեքական րոպեանոց մրցամասերով՝ մեկ րոպեանոց |
1980-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 6 րոպե՝ երկու երեքական րոպեանոց մրցամասերով՝ մեկ րոպեանոց ընդմիջմամբ:<ref>Միքայել Իսպիրյան, Վահրամ Առաքելյան, Մարզական հանրագիտարան, Երևան, 2007, էջ 124-125:</ref> |
||
== Կանանց ըմբշամարտ == |
== Կանանց ըմբշամարտ == |
||
2001 թվականին Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիան որոշում կայացրեց ազատ ոճի ըմբշամարտի մրցումներ կազմակերպել կանանց |
2001 թվականին Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիան որոշում կայացրեց ազատ ոճի ըմբշամարտի մրցումներ կազմակերպել կանանց համար: Ըստ որում՝ նրանք միջազգային մրցումներում, աշխարհի և մայրցամաքային առաջնություններում մրցելու են յոթ, իսկ օլիմպիական խաղերում՝ չորս քաշային կարգերում: |
||
== Ազգային ըմբշամարտեր == |
== Ազգային ըմբշամարտեր == |
02:23, 14 Ապրիլի 2016-ի տարբերակ
Ըմբշամարտ | |
---|---|
Տեսակ | ուժային սպորտ, մենամարտ, Սվինաձև և օլիմպիական մարզաձև |
Տարբերվում է | պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտ, սպորտային ըմբշամարտ և Գույքագրում |
Wrestling Վիքիպահեստում |
Ըմբշամարտ, երկու մարզիկների գոտեմարտի ընդհանուր անվանում, որը ներառում է մի քանի մարզաձևեր՝ հունահռոմեական, ազատ ոճի, ձյուդո և սամբո, որոնցից առաջին երեքը մտնում են օլիմպիական խաղերի ծրագրի մեջ, ինչպես նաև ազգային ըմբշամարտերը:
Կանոնների պատմությունից
Ըմբշամարտը որոշակի կանոններ ունեցող մենապայքարային մարզաձև է, ուր գոտեմարտողների նպատակն է մրցակցի նկատմամբ առավելության հասնել՝ միավորներ ձեռք բերելով կամ մրցակցի թիկունքը դիպցնելով գետնին: Վաղնջական ժամանակներից, երբ ըմբիշները գոտեմարտում էին, մարտերի տևողությունը սահմանափակված չէր և շարունակվում էր մինչև մրցակիցներից մեկի հաղթանակը: Ըմբշամարտում չկային քաշային կարգեր, և բոլոր մարզիկները անկախ սեփական քաշերի զգալի տարբերությունից պարտավոր էին մարտ վարել միմյանց դեմ: Առավելությունը ստանում էր ավելի ծանր քաշ ունեցող մարզիկը, և, բնականաբար, նա հաղթանակ էր տանում ավելի հաճախ: Ըմբշամարտի նման մրցումները տարածված էին բազմաթիվ երկրներում: Դրանք կազմակերպվում էին հին հունական օլիմպիական խաղերում, հայկական ազգային տոնախմբություններում, այլ երկրների ազգային տոներում և հաճախ ավարտվում էին առավել թեթև քաշ ունեցող մարզիկների պարտությամբ կամ զգալի վնասվածքներով, իսկ երբեմն՝ նույնիսկ մահով:
Գործերի նման վիճակը մտահոգությունների առիթ էր տալիս, և հիմնահարցերը սկսեցին լուծում ստանալ 1912-ից, երբ հիմնադրվեց Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիան: Ֆեդերացիան սահմանեց քաշային կարգեր, ինչը հավասարություն մտցրեց մրցակիցների միջև, պակասեցրեց վնասվածներիքանակը: Սակայն այդ քաշային կարգերը անփոփոխ չեն: Ժամանակի ընթացքում տարբեր պատճառներով դրանք ենթարկվել և շարունակվում են ենթարկվել փոփոխության:
Փոփոխվել են նաև գոտեմարտի տևողությունը, մրցամասերի քանակը, մարտերի ընթացքում տրվող ընդմիջումների քանակն ու տևողությունը և այլն: Այսպես, մինչև 1924-ը գոտեմարտերը շարունակվում էին մինչև մարզիկներից մեկի հաղթանակը: 1924 թ-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 40 րոպե, որը բաժանվում էր 20 րոպեանոց երկու մրցամասի: 1928-ին գոտեմարտի տևողությունը կիսով չափ կրճատվեց, և ըմբիշները մարտը վարում էին 10 րոպե կանգնած դրությունում, այնուհետև՝ 3-ական րոպե՝ ծնրադիր վիճակում և վերջին 4 րոպեն՝ նորից կանգնած դրությունում: 1933-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 10 րոպե, ըստ որում ըմբիշները գոտեմարտում էին միայն կանգնած դրությունում:
1945-ին ազատ ոճի ըմբիշների գոտեմարտը սահմանվեց 15 րոպե՝ առաջին վեց րոպեին կանգնած դրությունում, 3-ական րոպե՝ ծնկադիր և վերջին 3 րոպեն՝ կանգնած դրությունում: 1950-ին այս կարգը սահմանվեց նաև հունահռոմեական ըմբշամարտի համար: 1956-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 12 րոպե, որից առաջին 6 րոպեն՝ կանգնած դրությունում, 2-ական րոպե՝ ծնրադիր, վերջին 2 րոպեն՝ կանգնած դրությունում:
1961-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 10 րոպե՝ 5-ական րոպեանոց 2 մրցամասով՝ մեկ րոպե ընդմիջմամբ:
1969-ին գոտեմարտի տևողությունը դարձավ 9 րոպե՝ 3-ական րոպեանոց 3 մրցամասերով՝ երկու մեկ րոպեանոց ընդմիջումներով:
1980-ին գոտեմարտի տևողությունը սահմանվեց 6 րոպե՝ երկու երեքական րոպեանոց մրցամասերով՝ մեկ րոպեանոց ընդմիջմամբ:[1]
Կանանց ըմբշամարտ
2001 թվականին Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիան որոշում կայացրեց ազատ ոճի ըմբշամարտի մրցումներ կազմակերպել կանանց համար: Ըստ որում՝ նրանք միջազգային մրցումներում, աշխարհի և մայրցամաքային առաջնություններում մրցելու են յոթ, իսկ օլիմպիական խաղերում՝ չորս քաշային կարգերում:
Ազգային ըմբշամարտեր
- Կոխ (Հայաստան)
- Ջիդաօբա (Վրաստան)
- Գյուլաշ (Ադրբեջան)
- Կուրես (Ղազախստան)
- Կուրաշ (Ուզբեկստան)
- Կուրեշ (Ղրղզստան)
- Գորեշ (Թուրքմենիա)
- Տրինտե (Մոլդովա)
- Բարիլդա (Մոնղոլիա)
- Կետչ Գոլդ (Անգլիա)
- Քոշտի (Իրան)
- Գուշտինգիրի (Տաջիկստան)
- Խափսագայ (Յակուտիա)
- Սումո (Ճապոնիա)
Տես նաև՝
Աղբյուրներ
- ↑ Միքայել Իսպիրյան, Վահրամ Առաքելյան, Մարզական հանրագիտարան, Երևան, 2007, էջ 124-125:
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ըմբշամարտ» հոդվածին։ |
|
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված: |