Նավթալին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նավթալին
Изображение химической структуры
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգումնավթալին
Քիմիական բանաձևC₁₀H₈
Ֆիզիկական հատկություններ
Ագրեգատային վիճակհոտով, անգույն բյուրեղներ
Մոլային զանգված2,1E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն1,15 ± 0,01 գ/սմ³[2] գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա8,12 ± 0,01 Էլեկտրոն-վոլտ[2] և 1,3E−18 ջոուլ[3] կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան176 ± 1 ℉[2], 80 °C[4], 81 °C[5] և 80,2 °C[3] °C
Եռման ջերմաստիճան424 ± 1 ℉[2], 218 °C[4] և 217,99 °C[3] °C
Այրման ջերմաստիճան174 ± 1 ℉[2]
Գոյացան էնթալպիա78,53 կՋ/մոլ[6] կՋ/մոլ
Գոլորշու ճնշում0,08 ± 0,01 mm Hg[2]
Քիմիական հատկություններ
Բեկման ցուցիչ1,5898[6]
Դիպոլ մոմենտ0 Կլ·մ[3]
Դասակարգում
CAS համար91-20-3
PubChem931
EINECS համար202-049-5
SMILESC1=CC=C2C=CC=CC2=C1
ЕС202-049-5
RTECSQJ0525000
ChEBI906
IDLH1310 ± 10 mg/m³[2]
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Նավթալին, արոմատիկ ածխաջրածին, բնորոշ հոտով, անգույն բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը 80,3 °C, եռմանը՝ 218 °C, խտությունը՝ 1151,7 կգ/մ³։ Վատ է լուծվում ջրում, լավ՝ օրգանական լուծիչներում։ Հեշտ ցնդում է, թորվում է ջրային գոլորշիների հետ։ Նավթալինը տալիս է էլեկտրաֆիլ տեղակալման՝ նիտրման, հալոգենացման սուլֆացման, ալկիլման, ացիլման ռեակցիաներ։ Սովորաբար տեղակալվում են և՛ α և՛ β ջրածինները և ստացվում իզոմերների խառնուրդներ։ Նաֆթալինի նիտրմամբ ստանում են α-նիտրոնավթալին, հիդրմամբ՝ տետրալին և դեկալին, օքսիդացմամբ՝ ֆթալաթթվի անհիդրիդ։ Նավթալին ստանում են քարածխի խեժից (պարունակում է 8—10% նաֆթալին), նաև նավթի պիրոլիզի արդյունքներից։ Նավթալինն և նրա ածանցյալները բազմաթիվ օրգանական նյութերի և ներկանյութերի ստացման ելանյութ են։ Նաֆթալինի ածանցյալներից արդյունաբերական նշանակություն ունեն ֆթալանհիդրիդը, նավթոլները, նավթիլամինները և սուլֆոթթուները։ Քարածխի խեժը պարունակում է նաև մեթիլնավթալիններ, որոնք նաֆթալինի հոմոլոգներն են և օգտագործվում են բույսերի աճման կարգավորիչներ ստանալու համար։ Նաֆթալինն և բազմամեթիլ նաֆթալինները միջատասպան նյութեր են։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նավթալին» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 192