Դոմինիկ դե Գուսման
| Դոմինիկ դե Գուսման | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 8, 1170 |
| Ծննդավայր | Caleruega, Կաստիլիայի թագավորություն |
| Մահացել է | օգոստոսի 6, 1221 (50 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բոլոնիա |
| Գերեզման | Arca di San Domenico |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Լեոնի թագավորություն |
| Կրոն | կաթոլիկություն |
| Կրթություն | Պալենսիայի համալսարան |
| Մասնագիտություն | կաթոլիկ քահանա, founder of Catholic religious community և ֆրաիլես |
| Ծնողներ | մայր՝ Joan of Aza? |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Master of the Order of Preachers? |
 Saint Dominic Վիքիպահեստում | |
Դոմինիկ դե Գուսման Գարսես (իսպ.՝ Domingo de Guzmán Garcés, օգոստոսի 8, 1170, Caleruega, Կաստիլիայի թագավորություն - օգոստոսի 6, 1221, Բոլոնիա), իսպանացի կաթոլիկ հոգևորական, քարոզիչ, դոմինիկյան միաբանության հիմնադիր[1]։
Սրբադասված է կաթոլիկ եկեղեցու կողմից։ Գեղարվեստորեն և խորհրդանշականորեն պատկերված է Սև թիկնոցի տակ սպիտակ հագուստով, շուշանը ձեռքին՝ որպես մաքրակենցաղության նշան, երբեմն ճակատին աստղ՝ որպես նրա կողմից արտանետվող սրբության արտահայտություն[2]։ Հիշատակի օրն է օգոստոսի 8-ը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դոմինիկ դե Գուսմանը ծնվել է Կալերուեգում Գուսմանների ազնվական ընտանիքում 1170 թվականին։ Նա սովորել է Պալենսիայի դպրոցում, որտեղ տասը տարի ուսումնասիրել է Ազատ արվեստներ և Աստվածաբանություն։ Երիտասարդ տարիքում Դոմինիկը հայտնի է դարձել իր բարությամբ և կարեկցանքով, հայտնի է, որ նա վաճառում էր իր արժեքավոր գրքերը և նույնիսկ հագուստը՝ օգնելու սովից տառապող և մավրերի կողմից գերեվարված հայրենակիցներին։
1196 թվականին Դոմինիկը ձեռնադրվել է քահանա և դարձել Օսմա քաղաքի կանոնադիր ժողովի անդամ։
1203 թվականին եպիսկոպոս Դիեգո դե Ասևեդան Կաստիլիայի թագավոր Ալֆոնս IX-ի կողմից ուղարկվել է Դանիա դիվանագիտական առաքելությամբ, որը նպատակ ուներ համաձայնության հասնել Դանիական արքայադստեր և Իսպանիայի արքայազնի ամուսնության հարցում։ Դոմինիկն ընդգրկվել է այս դեսպանախմբի կազմում։ Անցնելով Հարավային Ֆրանսիայի տարածքով ՝ եպիսկոպոսը և նրա ուղեկիցները զարմացան այս տարածքում Ալբիգոյան հերետիկոսության տարածման ծավալներից։ Հյուսիսային Եվրոպայից վերադառնալուց հետո եպիսկոպոս դե Ասեվեդան և Դոմինիկը մնացին Ֆրանսիայի հարավում ՝ որոշելով նվիրվել Ավետարանի քարոզմանը և տարածաշրջանում հերետիկոսության դեմ պայքարին։ 1206 թվականին նրանք հիմնել են Պրույլի կանանց համայնքը, որը բաղկացած էր ազնվական կաթոլիկների դուստրերից և հերետիկոսությունից դարձի եկած կանանցից։
Եպիսկոպոսը շուտով հետ է կանչվել Հռոմի պապի կողմից, բայց Դոմինիկը մնացել է Ֆրանսիայում և շարունակել իր գործունեությունը։
1209-1213 թվականներին Դոմինիկը կրկին քարոզել է Լանգեդոկում ալբիգոյաների դեմ խաչակրաց արշավանքի ժամանակ, որը հետագայում գլխավորել է կոմս Սիմոն դե Մոնֆորը։ Ըստ Լեո Տաքսիլի հակակաթոլիկ պամֆլետների՝ Դոմինիկն այս արշավի ընթացքում ակտիվորեն կոչ էր անում հաշվեհարդար տեսնել հերետիկոսների նկատմամբ, և, ընդհանուր առմամբ, համարվում է նրանցից մեկը, ում շնորհիվ ինկվիզիցիա բառը սկսել է ասոցացվել այլախոհների նկատմամբ դաժան հաշվեհարդարների հետ։
1214 թվականին հայտնվում է առաջին համայնքը Թուլուզում, վեց համախոհների այս համայնքը դարձել է միաբանության առանցքը։
1215 թվականին Լատերանի IV տաճարի աշխատանքի ընթացքում, Դոմինիկը ժամանել է Հռոմ և դիմել Հռոմի պապ Իննոկենտիոս III-ին` միաբանությունը հաստատելու խնդրանքով, բայց միաբանության կանոնադրությունը հաստատվել է արդեն 1216 թվականին, Հաջորդ Հռոմի Պապ Հոնորիոս III-ի կողմից։ Միաբանությունը ստացել է քարոզիչների անվանումը, հետագայում այն ավելի հաճախ սկսել են անվանել Դոմինիկյան՝ հիմնադրի անունով։ Միաբանության հիմնական խնդիրներն էին Ավետարանի քարոզումը և գիտությունների ուսումնասիրությունը։
.jpg)
1217 թվականին Դոմինիկը տեղափոխվել է Հռոմ, որտեղ սկսել է ինտենսիվ աշխատանք՝ ի շահ իր ստեղծած և արագ աճող միաբանության։ 1218-1219 թվականներին նա այցելել է Դոմինիկյան վանքեր Ֆրանսիայում, Իսպանիայում և Իտալիայում։ Միաբանության առաջին ընդհանուր ժողովում Դոմինիկը որոշեց դրա կառուցվածքը, մասնավորապես, մտցրեց միաբանության բաժանումը գավառների։ Դոմինիկը հիմնել է Սուրբ Սաբինա հռոմեական եկեղեցուն կից վանք։
Մահացել է 1221 թվականին Բոլոնիայում[3], Սուրբ Դոմինիկի մասունքները հանգչում են նրա անունով Բոլոնիայի բազիլիկում։ 1234 թվականին Հռոմի Պապ Գրիգոր IX-ը սրբադասեց Դոմինիկին։ «Բոլորը սիրում էին նրան՝ հարուստներն ու աղքատները, հրեաներն ու հեթանոսները», — Հիշում է ժամանակակիցը[4]։
Կաթոլիկ եկեղեցում Դոմինիկի հիշատակի օրը օգոստոսի 8-ն է։ Բացի Բոլոնիայից, Սուրբ Դոմինիկի պատվին կաթոլիկ տաճարներ են կանգնեցվել շատ այլ վայրերում, օրինակ՝ Թուրինում, Տաորմինայում, Չիետիում, Պոպոլիում, Սանտյագոյում, Օախակե դե Խուարեսում, Սան Կրիստոբալ դե Լաս Կասասում և այլն ։ Նրա անունով են կոչվում Սանտո Դոմինգո քաղաքը՝ Դոմինիկյան Հանրապետության մայրաքաղաքը, որի հովանավորն է նա, ինչպես նաև մի քանի քաղաքներ Չիլիում, Կոլումբիայում, Կոստա Ռիկայում, Էկվադորում, ԱՄՆ-ում, Կուբայում, Ֆիլիպիններում, Թայվանի բերդը ։
Ավանդույթներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կաթոլիկ Եկեղեցու ավանդույթը Սուրբ Դոմինիկի անվան հետ կապում է Վարդարանի տեսքը՝ վարդարանի վրա տարածված կաթոլիկ աղոթքը ։ Ըստ լեգենդի՝ Վարդարանը հանձնվել է Սուրբ Դոմինիկին 1214 թվականին՝ Մարիամ Աստվածածնի հայտնության ժամանակ ։
Մեկ այլ ավանդույթ կապում է Դոմինիկյան միաբանության խորհրդանիշը՝ վազող շունը, իր ատամների մեջ բոցավառ ջահով։ Այն կապվում է Սուրբ Դոմինիկի մոր երազի հետ, որում նման շուն է տեսել իր որդու ծննդյան նախօրեին։ Հնարավոր է նաև, որ այս խորհրդանշանը ծագել է բառախաղից՝ լատին․ ՝ Domini canes –«Տիրոջ շները»։
Պատկերագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սուրբ Դոմինիկը պատկերված է Դոմինիկյան վանականի սպիտակ տունիկով և սև թիկնոցով; Սուրբ Դոմինիկի պատկերագրական խորհրդանիշներն են շուշանը, աստղը ճակատին, Ավետարանի գիրքը (առավել հաճախ բացված էջում ՝ Մարկոսի Ավետարանից «Գնացեք և քարոզեք» (16:15-16) բառերով), հիմնադրի խաչը (հայրապետական), տաճարը (Լատերանի բազիլիկ), ջահ ունեցող շունը, վարդի այգին, գավազանը ։
Սրբի կերպարի ամենավաղ մեկնաբանությունները արտացոլող13-րդ դարի պատկերներ կան Ֆլորենցիայի Սանտա Մարիա Նովելլայի վանքում և Ասիզիի Սուրբ Ֆրանցիսկոսի բազիլիկայում, ինչպես նաև Սան Դոմենիկո Մաջորե եկեղեցու Ջոտտոյի դպրոցի որմնանկարները Նեապոլում։
Դոմինիկի կյանքի տեսարանների շարքը ներկայացված է Պիզայի սուրբ Եկատերինա եկեղեցում (XIV դար)։ Սուրբ Դոմինիկի հոգևոր պատկերների շարքը ստեղծվել է Բեատո Անջելիկոյի կողմից (15-րդ դար)։ Պեդրո Բերուգետեի նկարը (15-րդ դար) պատկերում է այսպես կոչված "կրակի հրաշքը", որը տեղի է ունեցել 1207 թվականին Ֆանժոյում, երբ օրդալիայի ընթացքում այրվեցին ալբիգոյաների հերետիկոսական գրքերը, իսկ Սուրբ Դոմինիկի գիրքը անվնաս դուրս թռավ կրակից։
Կրեսպիի, Դոմենիկինոյի, Ջորդանոյի, Տիեպոլոյի և այլ նկարիչների աշխատանքներում պատկերված է Մարիամ Աստվածածինը, նա սուրբ Դոմինիկին տալիս է տերողորմյա՝ Վարդարանի աղոթքի խորհրդանիշը
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Saint Dominic | Franciscan Media». www.franciscanmedia.org (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ օգոստոսի 8. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 25-ին.
- ↑ Le langage secret de la Renaissance: le symbolisme caché de l'art italien / Richard Stemp. — National geographic France, 2012. — С. 109. — 224 с. — ISBN 9782822900003
- ↑ Guiraud, Jean (1909). Saint Dominic. University of California Libraries. London, Duckworth.
- ↑ Саймон Тагуэлл «Св. Доминик и Орден проповедников»
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Анри Лакордер, «Жизнь Святого Доминика»
- Святой Доминик // Католическая энциклопедия. М.: Изд. францисканцев, 2002.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դոմինիկ դե Գուսման» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
