Ալֆոնսո IX Լեոնացի

Ալֆոնսո IX Լեոնացի
Մասնագիտություն՝	գերիշխան
Դավանանք	կաթոլիկություն
Ծննդյան օր	օգոստոսի 15, 1171
Ծննդավայր	Սամորա, Կաստիլիա և Լեոն, Իսպանիա
Վախճանի օր	սեպտեմբերի 24, 1230 (59 տարեկան) կամ սեպտեմբերի 23, 1230(1230-09-23) (59 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սարիա, Լուգո, Գալիսիա, Իսպանիա
Թաղված	Royal Pantheon of Santiago de Compostela
Դինաստիա	House of Burgundy - Castile and León?
Քաղաքացիություն	Լեոնի թագավորություն և  Գալիսիայի թագավորություն
Հայր	Ferdinand II of León?
Մայր	Urraca of Portugal?
Ամուսին	մոտ Բերենգարիա կաստիլացի և Theresa of Portugal?
Զավակներ	Berengaria of León?, Ֆերդինանդ III (Կաստիլիայի թագավոր), Alfonso of Molina?, Sancha, heiress of León?, Dulce of León?, Urraca Alfonso de León?, Ferdinand of León?, Pedro Alfonso de León?, Rodrigo Alfonso de León?, Martín Alfonso of Leon?, Aldonza Alfonso de León?, Maria Alfonso de Leon?, Leonor de León?, Constanza de León?, Fernando Alfonso de León?, Teresa Alfonso de León?, Sancha Alfonso of León? և Urraca Alfonso de León?

Ալֆոնսո IX Լեոնացի (օգոստոսի 15, 1171, Սամորա, Կաստիլիա և Լեոն, Իսպանիա - սեպտեմբերի 24, 1230 կամ սեպտեմբերի 23, 1230(1230-09-23), Սարիա, Լուգո, Գալիսիա, Իսպանիա), Լեոնի և Գալիսիայի թագավորը Բուրգունդյան արքայատոհմից, կառավարել է 1188-1230 թվականներին։ Ֆերդինանդ II-ի և Ուռակա Պորտուգալացու որդին է։ Գահ է բարձրացել հոր մահից հետո և կառավարել մինչև մահ։ Ըստ Իբն Խալդունի՝ նա ունեցել է Baboso (Թացմորուքավոր) մականունը, որը կրում էր այն պատճառով, քանի զայրանալիս բերանից փրփուր էր դուրս գալիս։

Կենսագրություն

Ալֆոնսո IX-ի հուշարձանը Բայոնում

Ալֆոնսոն ծնվել է Սամորայում և եղել է Ֆերդինանդ II-ի և Ուռակա Պորտուգալացու միակ որդին։ Դառնալով Լեոնի կառավարիչը՝ ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Ռեկոնկիստային՝ արաբներից նվաճելով գրեթե ամբողջ Էստրեմադուրան։

Կառավարման ժամանակ մեկ այլ առավել կարևոր իրադարձություն էր 1188 թվականի Լեոնում գումարված Կորտեսը՝ առաջին եվրոպական խորհրդարանը՝ համաձայն ՅՈՒՆԵՍԿՕ-յի «Աշխարհի հիշողություն» ծրագրի։ Այս քայլին գնալուն թագավորին հարկադրել է իր կառավարման սկզբնական շրջանում տնտեսական դժվար դրությունը և անհրաժեշտություն է ստեղծվել մեծացնելու հարկերը. անհրաժեշտ էր բարձրացնել ընչազուրկ դասակարգի հարկերը, որոնք էլ սկսեցին բողոքել։ Այդ ժամանակ Ալֆոնսոն որոշում է կայացրել հրավիրել ընդհանուր ժողով բնակիչների, հոգևորականների և քաղաքը ներկայացնողների հետ, որոնք պահանջում էին փոխհատուցում և վերահսկողություն սահմանել թագավորի ծախսերին։

Այն բանից հետո, երբ Ալֆոնսո VIII Կաստիլացին Ալարկոսի մոտ ճակատամարտում ջախջախվել է, Ալֆոնսո IX-ը մուսուլմաների օգնությամբ ներխուժել է Կաստիլիա։ 1197 թվականին ամուսնացել է իր զարմուհի Բերենգարիա Կաստիլացու հետ՝ Լեոնի և Կաստիլիայի միջև խաղաղությունն ամրապնդելու նպատակով։ Քանի որ ամուսինները սերտ ազգակցական կապեր ունեին, Հռոմի պապ Ցելեստին III-ի թագավորի և թագավորության վրա ինտերդիկտ է դրել։ Հետագայում պապը փոխել է իր որոշումը՝ միայն Ալֆոնսոյին վտարելով եկեղեցուց, ինչն իրականում այդքան էլ չի անհանգստացրել թագավորին, որը հոգևորականության մեջ ուներ իր սեփական աջակցությունը։

1218 թվականին Ալֆոնսոն հիմնել է Սալամանկայի համալսարանը՝ հնագույնն Իսպանիայում։ Թագավորը իր կյանքի վերջին տարիներին ուղևորվել է Սանտյագո դե Կոմպոստելա՝ այցելելու Սուրբ Հակոբի մասունքներին, որի մասին չափազանց շատ էր կարդացել։ Ճանապարհին իրեն վատ է զգացել և կանգ է առել Վիլյանուեվա դե Սառիա մոտ, որտեղ էլ մահացել է 1230 թվականի սեպտեմբերի 23-ին կամ 24-ին։ Համաձայն կտակի՝ թաղվել է Սանտյագո մայր տաճարի մոտ՝ հոր կողքին։

Երեխաներ

• Թերեզա Պորտուգալացու հետ առաջին ամուսնությունից.
  • Ֆեռնանդո՝ (մոտ 1192-1214 թվականի օգոստոս), ամուսնացած չի եղել և զավակներ չի ունեցել,
  • Երանելի Սանչա՝ (մոտ 1193-1270 թվականներ)։ Ալֆոնսոյի ապագա ժառանգորդը, կարող էր գահի հավակնորդ լինել, սակայն մոր և հոր երկրորդ կնոջ բանակցությունների արդյունքում նա թագուհի չի դարձել, փոխարենը ստացել է լավ ժառանգություն և թոշակի անցել վանքում։ Մահից հետո սրբացվել է։
  • Դուլսա՝ անվանել են նաև Ալդոնսա (մոտ 1194-1195 թվականներից 1243-ից հետո), չի ամուսնացել, ամբողջ կյանքն ապրել է մոր հետ։ Երեխաներ չի ունեցել։
• Բերենգարիա Կաստիլացու հետ երկրորդ ամուսնությունից՝
  • Լեոնորա՝ (1198/1199-1202)
  • Ֆեռնանդո՝ (1199-1252), Կաստիլիայի թագավոր։ Երկու անգամ ամուսնացած է եղել՝ առաջին ամունսությունը Բեատրիսե Շվաբացու՝ Շվաբի դուքս Ֆիլիպի և Իրինա Անգելինայի դստեր հետ, որից ունեցել է 10 երեխա։ Երկրորդ անգամ ամուսնացել է Օմալ Սիմոն դե Դամմարտենիի և Մարիա Պոնտյեի դստեր՝ Ժաննա դե Դամմարտենի հետ, որից ունեցել է հինգ երեխա։
  • Կոնստանցա՝ (1200-1242), միանձնուհի Լաս Ուելգաս վանքում՝ Բուրգոսի մոտ։
  • Ալֆոնսո՝ (1202—1272)՝ 3 անգամ ամուսնացած է եղել՝ առաջին ամուսնությունը Գոնսալո Նունես դե Լարայի և Մարիա Դիաս Յամես դե Լիմայի դստեր՝ Մաֆալդե Գոնսալես դե Լարայի հետ, որից ունեցել է տղա ու աղջիկ։ Բացի երեք ամուսնություններից հետո երեխաներին, Ալֆոնսոն ունեցել է նաև վեց ապօրինի երեխա։
  • Բերենգարիա (1204-1237)՝ ամուսնացած է եղել Երուսաղեմի Ժան I թագավորի հետ՝ լինելով 4 երեխաների մայր

Բացի ամուսնությունների օրինական երեխաներին, Ալֆոնսոն ունեցել է նաև ապօրինի շատ երեխաներ, որոնցից միայն 15-ի անուններն են հայտնի։ Անօրինական աղջիկներից մեկին՝ Ալդոնսային ամուսնացրել են Պեդրո Պոնսե դե Կաբրեր ասպետի հետ։ Ի նշան արքա Լեոնից ծագման՝ նրա հետնորդներն ընդունել են Պոնսե դե Լեոն ազգանունը։

Աղբյուրներ

• Константин Рыжов Все монархи мира. Западная Европа. Энциклопедия.
• Doubleday, Simon R., The Lara family: crown and nobility in medieval Spain, Harvard University Press, 2001.
• Echols, Anne and Marty Williams, An Annotated index of Medieval Women, Markus Weiner Publishing Inc, 1992.
• Medieval Iberia: an encyclopedia, Ed. E. Michael Gerli and Samuel G. Armistead, Routledge, 2003.
• Moore, John Clare, Pope Innocent III (1160/61-1216): To root up and to plant, BRILL, 2003.
• Ruano, Ruano and Joannes Ribadas, Casa de la Cabrera en Cordoba, 1779.
• Анонимные авторы. (2011 թ․ օգոստոսի 24). «Испанские средневековые хроники: Хроника Карденьи I. Хроника Карденьи II. Анналы Толедо I. Анналы Толедо II. Анналы Толедо III». www.kuprienko.info (А. Скромницкий). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 17-ին.

Գրականություն

• «Альфонс, короли Кастилии и Леона». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Shadis, Miriam Berenguela of Castile (1180-1246) and Political Women in the High Middle Ages. — Springer, 2009. — 251 p. — ISBN 0230103138, 9780230103139
• Alonso, Isabel (2002). «Desheredamiento y desafuero, o la pretendida justificación de una revuelta nobiliaria». Cahiers d'Études Hispaniques Médiévales (իսպաներեն). No. 25. էջեր 99–129. ISSN 2108-7083.
• Ayala Martínez, Carlos de (1997). «Las órdenes militares en el siglo XII castellano. La consolidación de los maestrazgos». Anuario de Estudios Medievales (իսպաներեն). No. 27. Consejo Superior de Investigaciones Científicas, CSIC: Institución Milá y Fontanals. ISSN 0066-5061.
• Calderón Medina, Inés (2011). «Las otras mujeres del rey: El concubinato regio en el reino de León (1157- 1230)» (PDF). Seminário Medieval 2009–2011 (իսպաներեն). Coordinators:Ferreira, María do Rosário; Laranjinha, Ana Sofia; Ribeiro Miranda, José Carlos. Oporto: Instituto de Filosofía da Faculdade de Letras da Universidade do Porto. էջեր 255–289. ISBN 9789898459145. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
• Doubleday, Simon R. (2001). The Lara family: crown and nobility in medieval Spain. Harvard University Press. ISBN 9780674034297.
• Echols, Anne; Williams, Marty (1992). An Annotated index of Medieval Women. Markus Weiner Publishing Inc. ISBN 9780910129275.
• Fernandes Marques, Maria Alegría (2008). Estudos sobre a Ordem de Cister em Portugal (պորտուգալերեն). Coímbra: Estudos da Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra. ISBN 978-972-772-019-4.
• Flórez, Enrique (1761). Antonio Marín (ed.). Memorias de las Reynas Catholicas, historia genealógica de la Casa Real de Castilla, y de León, todos los infantes: Trages de las Reynas en estampas: y nuevo aspecto de la historia de España. Vol. Vol. I. Madrid. OCLC 220697158. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
• Gerli, E. Michael; Armistead, Samuel G., eds. (2003). Medieval Iberia: an encyclopedia. Routledge. ISBN 9780415939188.
• Lower, Michael (2014). «The Papacy and Christian Mercenaries of Thirteenth-Century North Africa». Speculum. The University of Chicago Press. Vol. 89, No. 3 JULY. {{cite journal}}: |volume= has extra text (օգնություն)
• Martínez Díez, Gonzalo (2007). Alfonso VIII, rey de Castilla y Toledo (1158-1214) (իսպաներեն). Gijón: Ediciones Trea, S.L. ISBN 978-84-9704-327-4.
• Martínez Martínez, Martín (1997). Cartulario de Santa María de Carracedo 992-1500 (իսպաներեն). Vol. Vol. I: 992-974. Ponferrada: Instituto de Estudios Bercianos. ISBN 84-88635-07-9. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
• Moore, John Clare (2003). Pope Innocent III (1160/61-1216): To root up and to plant. Brill. ISBN 9781423712138.
• Reilly, Bernard F. (1993). The Medieval Spains. Cambridge University Press. ISBN 9780521394369.
• Rodríguez López, Ana (2004). «Sucesión regia y legitimidad política en Castilla en los siglos XII y XIII. Algunas consideraciones sobre el relato de las crónicas latinas castellano-leonesas». Annexes des Cahiers de linguistique et de civilisation hispaniques médiévales (իսպաներեն). Vol. Vol. 16, no. 1. doi:10.3406/cehm.2004.1312. {{cite news}}: |volume= has extra text (օգնություն)
• Sánchez de Mora, Antonio (2004). «Nuño González de Lara: "El más poderoso omne que sennor ouiese e más honrado de Espanna"». Historia, instituciones, documentos (իսպաներեն). No. 31. Seville: University of Seville. ISSN 0210-7716.(չաշխատող հղում)
• Shadis, Miriam (2010). Berenguela of Castile (1180–1246) and Political Women in the High Middle Ages. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23473-7.
• Túy, Lucas (2003). Rey, Emma Falque (ed.). Chronicon mundi. Turnhout: Brepols. ISBN 9782503037417.
• Wright, Roger (2000). El tratado de Cabreros (1206): estudio sociofilológico de una reforma ortográfica. London: Queen Mary and Westfield College. ISBN 9780904188592.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալֆոնսո IX Լեոնացի» հոդվածին։