«Փանոս Թերլեմեզյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ →top: ջնջվեց: {{Արևմտահայերեն|Փանոս Թէրլէմէզեան}} |
No edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ նկարիչ}} |
{{Տեղեկաքարտ նկարիչ}} |
||
'''Փանոս Թերլեմեզյան''' ({{ԱԾ}}), հայ նկարիչ և հասարակական գործիչ։ |
'''Փանոս Պողոսի Թերլեմեզյան''' ({{ԱԾ}}), հայ նկարիչ և հասարակական գործիչ։ ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ (1935): |
||
== Կենսագրություն == |
== Կենսագրություն == |
||
Ծնվել է [[Վան]] քաղաքի [[Այգեստան]] արվարձանում [[1865]] թվականին։ Սովորել է տեղի տարրական դպրոցում ([[1870]]), որտեղ էլ առաջին անգամ սեր է արթնանում նրա մեջ նկարչության հանդեպ։ 1881- |
Ծնվել է [[Վան]] քաղաքի [[Այգեստան]] արվարձանում [[1865]] թվականին։ Սովորել է տեղի տարրական դպրոցում ([[1870]]), որտեղ էլ առաջին անգամ սեր է արթնանում նրա մեջ նկարչության հանդեպ։ 1881-1886 թվականներին սովորել է Վանի՝ Մկրտիչ Փորթուգալյանի անվան կենտրոնական վարժարանում։ Այդ տարիներին հարել է [[Արմենական կազմակերպություն|Արմենական կազմակերպությանը]]<ref>[http://www.armenakan.am/History/Eraxtavorner/%D5%93%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D4%B9%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A5%D5%B4%D5%A5%D5%A6%D5%B5%D5%A1%D5%B6.aspx Փանոս Թերլեմեզյանի մասին Արմենական ռամկավար ազատական կուսակցության կայքում]</ref>։ |
||
[[1886]]-[[1889]] |
[[1886]]-[[1889]] թվականներին [[գծագրություն]], [[գեղագիտություն]] ու [[աշխարհագրություն]] է դասավանդում Վանի դպրոցներում։ |
||
[[1889]] |
[[1889]] թվականին հարում է սուլթանական կառավարության դեմ պայքարող երիտասարդական խմբավորման, որի համար հետապնդվում է և [[1890]] թվականին ձերբակալվում։ Վեց ամիս հետո ազատ է արձակվում՝ ապացույցների բացակայության պատճառով։ |
||
1891 |
1891 թվականին դատապարտվում է մահապատժի, սակայն [[1893]] թվականին նրան հաջողվում է բանտից փախչել [[Իրան]], ապա մեկնել [[Թիֆլիս]]՝ աշխատանք որոնելու։ Մինչև [[1895]] թվականը Թիֆլիսում աշխատում է նախ իբրև փայտահատ, ապա տպարանում՝ որպես գրաշար և «Մշակ» թերթի խմբագրատանը՝ իբրև թերթի ցրիչ։ [[1895]] թ. մեկնում է [[Սանկտ Պետերբուրգ]] և ընդունվում գեղարվեստը խրախուսող ընկերության դպրոցը, երկրորդ տարում ուսանում ակադեմիկոս Լև Դմիտրի-Կավկազսկու արվեստանոցում։ Սովորում է [[Մկրտիչ Ա Վանեցի|Խրիմյան Հայրիկի]] նշանակած թոշակով։ |
||
[[1897]] թվականի ամռանը ուսանողական ընկերների հետ ստեղծագործելու նպատակով մեկնում է [[Էստոնիա]]։ Այնտեղ էլ թուրքական կառավարության պահանջով ձերբակալվում է և կալանքն անցկացնում Ռևալի, այնուհետև՝ [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ի, [[Մոսկվա]]յի, [[Դոնի Ռոստով|Ռոստով]]ի, [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ի, [[Դիլիջան]]ի ու [[Երևան]]ի բանտերում։ |
[[1897]] թվականի ամռանը ուսանողական ընկերների հետ ստեղծագործելու նպատակով մեկնում է [[Էստոնիա]]։ Այնտեղ էլ թուրքական կառավարության պահանջով ձերբակալվում է և կալանքն անցկացնում Ռևալի, այնուհետև՝ [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ի, [[Մոսկվա]]յի, [[Դոնի Ռոստով|Ռոստով]]ի, [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ի, [[Դիլիջան]]ի ու [[Երևան]]ի բանտերում։ |
||
Տող 20. | Տող 20. | ||
[[1904]] թ. ավարտում է Ժյուլիանի ակադեմիան և վերադառնում [[Հայաստան]]։ Լինում է [[Էջմիածին|Էջմիածնում]], [[Սանահին]]ում, ստեղծում է «Թումանյանը որսի ժամանակ», «Լոռեցի հովիվը», «Սանահին վանքի գավիթը» կտավները և այլ էտյուդներ ու բնանկարներ։ |
[[1904]] թ. ավարտում է Ժյուլիանի ակադեմիան և վերադառնում [[Հայաստան]]։ Լինում է [[Էջմիածին|Էջմիածնում]], [[Սանահին]]ում, ստեղծում է «Թումանյանը որսի ժամանակ», «Լոռեցի հովիվը», «Սանահին վանքի գավիթը» կտավները և այլ էտյուդներ ու բնանկարներ։ |
||
[[1905]]-[[1908]] |
[[1905]]-[[1908]] թվականներին Թերլեմեզյանն ապրում և ստեղծագործում է [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ում, դասավանդում [[Ներսիսյան դպրոց (Թիֆլիս)|Ներսիսյան]] և Հովնանյան դպրոցներում, ակտիվորեն մասնակցում մշակութային կյանքին։ |
||
[[1908]] թ. Ճանապարհորդության է մեկնում [[Եգիպտոս]], լինում [[Կահիրե]]ում, [[Ալեքսանդրիա]]յում, մեկնում է [[Ալժիր]], այնտեղից՝ [[Ֆրանսիա]]։ |
[[1908]] թ. Ճանապարհորդության է մեկնում [[Եգիպտոս]], լինում [[Կահիրե]]ում, [[Ալեքսանդրիա]]յում, մեկնում է [[Ալժիր]], այնտեղից՝ [[Ֆրանսիա]]։ |
||
[[1908]]-[[1910]] |
[[1908]]-[[1910]] թվականներին ապրում և ստեղծագործում է [[Փարիզ]]ում, նկարում [[Շիրվանզադե]]ի դիմանկարը։ |
||
[[1910]]-[[1915]] թ. ապրում է [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլսում]]։ Այնտեղ մտերիմ փոխհարաբերություն է հաստատում [[Կոմիտաս]]ի, [[Դանիել Վարուժան]]ի, [[Սիամանթո]]յի, [[Երվանդ Օտյան]]ի և ուրիշների հետ։ [[1907]] թ. Պոլսում նկարիչ [[Լևոն Քյուրքչյան]]ի հետ բացում է նկարչական դպրոց։ |
[[1910]]-[[1915]] թ. ապրում է [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլսում]]։ Այնտեղ մտերիմ փոխհարաբերություն է հաստատում [[Կոմիտաս]]ի, [[Դանիել Վարուժան]]ի, [[Սիամանթո]]յի, [[Երվանդ Օտյան]]ի և ուրիշների հետ։ [[1907]] թ. Պոլսում նկարիչ [[Լևոն Քյուրքչյան]]ի հետ բացում է նկարչական դպրոց։ |
||
Տող 36. | Տող 36. | ||
[[1915]] թ. կազմակերպվում է [[Վանի հերոսամարտ|Վանի ինքնապաշտպանություն]]ը, որտեղ բնակվող շուրջ 23.000 հայերին միանում են նաև շրջակա գյուղերից այստեղ ապաստանած հազարավոր հայեր։ Ձևավորված ինքնապաշտպանական մարմինի անդամ էր նաև Փանոս Թերլեմեզյանը։ Նույն թվականին գաղթականների հետ գնում է [[Էջմիածին]], այնտեղից՝ [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]։ |
[[1915]] թ. կազմակերպվում է [[Վանի հերոսամարտ|Վանի ինքնապաշտպանություն]]ը, որտեղ բնակվող շուրջ 23.000 հայերին միանում են նաև շրջակա գյուղերից այստեղ ապաստանած հազարավոր հայեր։ Ձևավորված ինքնապաշտպանական մարմինի անդամ էր նաև Փանոս Թերլեմեզյանը։ Նույն թվականին գաղթականների հետ գնում է [[Էջմիածին]], այնտեղից՝ [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]։ |
||
[[1916]]-[[1917]] |
[[1916]]-[[1917]] թվականներին [[Հայ արվեստագետների միության|Հայ արվեստագետների միություն]] (1916) և նրա ռոստովյան մասնաճյուղի (1917) կազմակերպիչներից և հիմնադիր անդամներից մեկը։ |
||
[[1920]]-[[1923]] |
[[1920]]-[[1923]] թվականներին ստեղծագործական ուղևորություններ է կատարում [[Իտալիա]], [[Փարիզ]], [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլիս]]՝ նկարելով ծովային տեսարաններ, այդ թվում երգիչ [[Արմենակ Շահմուրադյան]]ի դիմանկարը։ |
||
[[1920]] թ. [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլսի]] Հայ ակումբում կազմակերպվում է Թերլեմեզյանի ու [[Լևոն Քյուրքչյան]]ի համատեղ ցուցահանդեսը։ |
[[1920]] թ. [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլսի]] Հայ ակումբում կազմակերպվում է Թերլեմեզյանի ու [[Լևոն Քյուրքչյան]]ի համատեղ ցուցահանդեսը։ |
||
1923-1928 |
1923-1928 թվականներին բնակվում է Ամերիկայում՝ [[Նյու Յորք]], [[Ֆրեզնո (Կալիֆոռնիա)|Ֆրեզնո]], [[Սան Ֆրանցիսկո]] ու [[Լոս Անջելես]] քաղաքներում։ [[Նյու-Յորք]]ում նկարում է դերասաններ [[Հովհաննես Աբելյան|Հ. Աբելյան]]ի ու [[Հովհաննես Զարիֆյան]]ի դիմանկարները։ |
||
[[1924]] թ. մասնակցում է [[Վենետիկ]]ի XIV բիեննալեին։ Կազմակերպում է անհատական ցուցահանդեսներ [[Նյու Յորք]]ում։ Ամերիկայում գրում է կտակ, որի համաձայն իր ստեղծագործություններն ու ողջ ունեցվածքը նվիրաբերում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ|Հայաստանի պետական թանգարանին]]։ |
[[1924]] թ. մասնակցում է [[Վենետիկ]]ի XIV բիեննալեին։ Կազմակերպում է անհատական ցուցահանդեսներ [[Նյու Յորք]]ում։ Ամերիկայում գրում է կտակ, որի համաձայն իր ստեղծագործություններն ու ողջ ունեցվածքը նվիրաբերում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ|Հայաստանի պետական թանգարանին]]։ |
||
Տող 54. | Տող 54. | ||
[[1929]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ|Երևան պետական թանգարանում]]։ |
[[1929]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ|Երևան պետական թանգարանում]]։ |
||
[[1928]]-[[1930]] |
[[1928]]-[[1930]] թվականներին ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում [[Գորիս]], [[Ղափան]], [[Տաթև]], [[Ալավերդի]], Ձորագես՝ նկարելով արդյունաբերական թեմաներով պատկերներ, բանվորների դիմանկարներ, բնանկարներ։ Ստեղծում է [[Ռոմանոս Մելիքյան]]ի, [[Ավետիք Իսահակյան]]ի, [[Հրաչյա Աճառյան]]ի, [[Ակսել Բակունց]]ի և այլոց դիմանկարները։ |
||
[[Պատկեր:Panos Terlemezyan 150.JPG|մինի|«Փանոս Թերլեմեզյան» հոբելյանական ցուցահանդես ՀԱՊ-ում]] |
[[Պատկեր:Panos Terlemezyan 150.JPG|մինի|«Փանոս Թերլեմեզյան» հոբելյանական ցուցահանդես ՀԱՊ-ում]] |
||
[[1930]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ում։ |
[[1930]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ում։ |
06:48, 25 Հունիսի 2019-ի տարբերակ
Փանոս Թերլեմեզյան | |
---|---|
Ծնվել է | մարտի 11, 1865[1][2] |
Ծննդավայր | Վան[1][2] |
Վախճանվել է | ապրիլի 30, 1941[1][2] (76 տարեկան) |
Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2] |
Ազգություն | հայ |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ |
Կրթություն | Վանի կեդրոնական վարժարան (1886)[1], Գեղարվեստը խրախուսող կայսերական ընկերություն (1897)[1] և Ժյուլիանի ակադեմիա (1904)[1] |
Մասնագիտություն | նկարիչ |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Սանահինի վանքի գավիթը, Լոռեցի հովիվ և Աշխատավորուհին աղբյուրի մոտ. Բրետան |
Պարգևներ | |
Փանոս Թերլեմեզյան Վիքիքաղվածքում | |
Փանոս Թերլեմեզյան Վիքիդարանում | |
Panos Terlemezian Վիքիպահեստում |
Փանոս Պողոսի Թերլեմեզյան (մարտի 11, 1865[1][2], Վան[1][2] - ապրիլի 30, 1941[1][2], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2]), հայ նկարիչ և հասարակական գործիչ։ ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ (1935):
Կենսագրություն
Ծնվել է Վան քաղաքի Այգեստան արվարձանում 1865 թվականին։ Սովորել է տեղի տարրական դպրոցում (1870), որտեղ էլ առաջին անգամ սեր է արթնանում նրա մեջ նկարչության հանդեպ։ 1881-1886 թվականներին սովորել է Վանի՝ Մկրտիչ Փորթուգալյանի անվան կենտրոնական վարժարանում։ Այդ տարիներին հարել է Արմենական կազմակերպությանը[3]։
1886-1889 թվականներին գծագրություն, գեղագիտություն ու աշխարհագրություն է դասավանդում Վանի դպրոցներում։
1889 թվականին հարում է սուլթանական կառավարության դեմ պայքարող երիտասարդական խմբավորման, որի համար հետապնդվում է և 1890 թվականին ձերբակալվում։ Վեց ամիս հետո ազատ է արձակվում՝ ապացույցների բացակայության պատճառով։
1891 թվականին դատապարտվում է մահապատժի, սակայն 1893 թվականին նրան հաջողվում է բանտից փախչել Իրան, ապա մեկնել Թիֆլիս՝ աշխատանք որոնելու։ Մինչև 1895 թվականը Թիֆլիսում աշխատում է նախ իբրև փայտահատ, ապա տպարանում՝ որպես գրաշար և «Մշակ» թերթի խմբագրատանը՝ իբրև թերթի ցրիչ։ 1895 թ. մեկնում է Սանկտ Պետերբուրգ և ընդունվում գեղարվեստը խրախուսող ընկերության դպրոցը, երկրորդ տարում ուսանում ակադեմիկոս Լև Դմիտրի-Կավկազսկու արվեստանոցում։ Սովորում է Խրիմյան Հայրիկի նշանակած թոշակով։
1897 թվականի ամռանը ուսանողական ընկերների հետ ստեղծագործելու նպատակով մեկնում է Էստոնիա։ Այնտեղ էլ թուրքական կառավարության պահանջով ձերբակալվում է և կալանքն անցկացնում Ռևալի, այնուհետև՝ Սանկտ Պետերբուրգի, Մոսկվայի, Ռոստովի, Թիֆլիսի, Դիլիջանի ու Երևանի բանտերում։
1898 թ. գաղտնի աքսորվում է Պարսկաստան, որտեղից փախչում է Բաթում և մեկնում Փարիզ։ Ընդունվում է Փարիզի՝ Ժյուլիան ակադեմիա (ուսուցիչներ՝ Բենժամեն Կոնստան, Ժան-Պոլ Լորանս)։ Պարբերաբար մասնակցում է ֆրանսիացի նկարիչների և Արևելագետների ընկերության ցուցահանդեսներին։
1900 թ. Ժյուլիանի ակադեմիայի ուսանողական ցուցահանդեսում «Մերկ տղամարդու ֆիգուր» գծանկարն արժանանում է առաջին մրցանակի։
1901 թ. Խրիմյան Հայրիկի հրավերով մեկնում է Էջմիածին, նկարում բնանկարներ, ընդօրինակում Մուրիլյոյի «Անարատ հղություն» ստեղծագործությունը։ 1904 թ. ավարտում է Ժյուլիանի ակադեմիան և վերադառնում Հայաստան։ Լինում է Էջմիածնում, Սանահինում, ստեղծում է «Թումանյանը որսի ժամանակ», «Լոռեցի հովիվը», «Սանահին վանքի գավիթը» կտավները և այլ էտյուդներ ու բնանկարներ։
1905-1908 թվականներին Թերլեմեզյանն ապրում և ստեղծագործում է Թիֆլիսում, դասավանդում Ներսիսյան և Հովնանյան դպրոցներում, ակտիվորեն մասնակցում մշակութային կյանքին։
1908 թ. Ճանապարհորդության է մեկնում Եգիպտոս, լինում Կահիրեում, Ալեքսանդրիայում, մեկնում է Ալժիր, այնտեղից՝ Ֆրանսիա։
1908-1910 թվականներին ապրում և ստեղծագործում է Փարիզում, նկարում Շիրվանզադեի դիմանկարը։
1910-1915 թ. ապրում է Պոլսում։ Այնտեղ մտերիմ փոխհարաբերություն է հաստատում Կոմիտասի, Դանիել Վարուժանի, Սիամանթոյի, Երվանդ Օտյանի և ուրիշների հետ։ 1907 թ. Պոլսում նկարիչ Լևոն Քյուրքչյանի հետ բացում է նկարչական դպրոց։
1912 թվականին Փանոս Թերլեմեզյանը Կոմիտասի հետ մեկնում է նրա ծննդավայրը՝ Կուտինա, որտեղ էլ ստեղծում է Կոմիտասի դիմանկարը։
1913 թ. կազմակերպում է առաջին անհատական ցուցահանդեսը։ Նույն թվականին մասնակցում է Մյունխենի միջազգային ցուցահանդեսին։ Նրա «Սանահին վանքի գավիթը» նկարն արժանանում է ոսկե մեդալի։
1914 թվականին նա ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում դեպի Վան։ Նկարում է «Սիփան սարը Կտուց կղզուց» և «Վանա լիճը» բնանկարները։
1915 թ. կազմակերպվում է Վանի ինքնապաշտպանությունը, որտեղ բնակվող շուրջ 23.000 հայերին միանում են նաև շրջակա գյուղերից այստեղ ապաստանած հազարավոր հայեր։ Ձևավորված ինքնապաշտպանական մարմինի անդամ էր նաև Փանոս Թերլեմեզյանը։ Նույն թվականին գաղթականների հետ գնում է Էջմիածին, այնտեղից՝ Թիֆլիս։
1916-1917 թվականներին Հայ արվեստագետների միություն (1916) և նրա ռոստովյան մասնաճյուղի (1917) կազմակերպիչներից և հիմնադիր անդամներից մեկը։
1920-1923 թվականներին ստեղծագործական ուղևորություններ է կատարում Իտալիա, Փարիզ, Պոլիս՝ նկարելով ծովային տեսարաններ, այդ թվում երգիչ Արմենակ Շահմուրադյանի դիմանկարը։
1920 թ. Պոլսի Հայ ակումբում կազմակերպվում է Թերլեմեզյանի ու Լևոն Քյուրքչյանի համատեղ ցուցահանդեսը։
1923-1928 թվականներին բնակվում է Ամերիկայում՝ Նյու Յորք, Ֆրեզնո, Սան Ֆրանցիսկո ու Լոս Անջելես քաղաքներում։ Նյու-Յորքում նկարում է դերասաններ Հ. Աբելյանի ու Հովհաննես Զարիֆյանի դիմանկարները։
1924 թ. մասնակցում է Վենետիկի XIV բիեննալեին։ Կազմակերպում է անհատական ցուցահանդեսներ Նյու Յորքում։ Ամերիկայում գրում է կտակ, որի համաձայն իր ստեղծագործություններն ու ողջ ունեցվածքը նվիրաբերում է Հայաստանի պետական թանգարանին։
1925 թ. անհատական ցուցահանդես Ֆրեզնոյում:
1926 թ. անհատական ցուցահանդես Սան Ֆրանցիսկոյում, Ֆրեզնոյում և Լոս Անջելեսում։
1928 թ. Հայաստանի կառավարության հրավերով Թերլեմեզյանը վերադառնում է հայրենիք և մշտական բնակություն հաստատում Երևանում։
1929 թ. անհատական ցուցահանդես Երևան պետական թանգարանում։
1928-1930 թվականներին ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում Գորիս, Ղափան, Տաթև, Ալավերդի, Ձորագես՝ նկարելով արդյունաբերական թեմաներով պատկերներ, բանվորների դիմանկարներ, բնանկարներ։ Ստեղծում է Ռոմանոս Մելիքյանի, Ավետիք Իսահակյանի, Հրաչյա Աճառյանի, Ակսել Բակունցի և այլոց դիմանկարները։
1930 թ. անհատական ցուցահանդես Թիֆլիսում։
1930 թ. Փանոս Թերլեմեզյանին շնորհվում է ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում։ Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով։
1932 թ. ԽՍՀՄ Նկարիչների միության անդամ։
Փանոս Թերլեմեզյանը վախճանվել է 1941 թ. Երևանում։ Թաղված է Կոմիտասի անվան այգու Պանթեոնում։
Հայաստանի կառավարությունը Թերլեմեզյանի անունով է կոչել Երևանի գեղարվեստի ուսումնարանը։
2015 թվականին Հայաստանի ազգային պատկերասրահում բացվել է Փանոս Թերլեմեզյանի ծննդյան 150-ամյակին նվիրված հոբելյանական ցուցահանդես[4][5]:
Մեջբերումներ Թերլեմեզյանի մասին
Թերլեմեզյանի գեղարվեստական կտավներով, որոնք արտացոլում են մեր լեռնային հրաշալի հայրենիքը, միշտ մեր նկարասրահների զարդը կլինեն։ |
Թերլեմեզյան նկարիչը այն անհատներից է, որոնք իրենց ժամանակի և մայր ժողովրդի կյանքի հետ են ընթացել, ոչ միայն ստեղծագործական իմաստով, այլ իրենց կյանքով։ |
Պատկերասրահ
-
Սանահինի վանքի գավիթը (1904)
-
Լոռեցի հովիվ (1905)
-
Աշխատավորուհին աղբյուրի մոտ. Բրետան (1900)
Գրականություն Թերլեմեզյանի մասին
- Թորգոմյան Ծ. Փանոս Թերլեմեզյան։ Հուշեր գրքում.- Եր.։ Հայաստան, 1960, էջ 64-86;
- Մարտիկյան Ե. Փանոս Թերլեմեզյան.- Եր.։ Հայաստան, 1974. -105 էջ։
- Բաշինջաղյան Զ. Նրա անունը երբեք չի մոռացվի.- Սովետ. Հայաստան, 1975, 19 դեկտեմբեր։
- Խաչատրյան Շ. Մարդը, քաղաքացին, արվեստագետը.Սովետ. Հայաստան, 1975, թիվ 10, էջ 16-18։
- Մահարի Գ. Ճանապարհորդություն դեպի անցյալ.Սովետ. արվեստ, 1974, N 7, էջ 40-52։
- Մարտիկյան Ե. Վաղեմի մտերիմները.- Հայրենիքի ձայն, 1969, 12 նոյեմբեր։
- Սարգսյան Մ. Հայ մեծ նկարիչը.- Սովետ. Հայաստան, 1975, 19 դեկտեմբեր։
- Թերլեմեզյան տոհմ։ Զավակներ Վասպուրական երկրի։ Կազմող և խմբ. Կ. Լ. Թերլեմեզյան, Երևան, 2010, 44 էջ։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
- ↑ Փանոս Թերլեմեզյանի մասին Արմենական ռամկավար ազատական կուսակցության կայքում
- ↑ Փանոս Թերլեմեզյան-150 հոբելյանական ցուցահանդես
- ↑ Փանոս Թերլեմեզյան՝ հոբելյանական ցուցահանդես ՀԱՊ-ում
Արտաքին հղումներ
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փանոս Թերլեմեզյան» հոդվածին։ |
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փանոս Թերլեմեզյան» հոդվածին։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փանոս Թերլեմեզյան» հոդվածին։ |
|