Լիբոր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լիբորն իր անունը ստացել է Լոնդոն քաղաքից:

Լոնդոնի միջբանկային առաջարկվող տոկոսադրույք (Libor), [Ն 1] միջին տոկոսադրույք, որը հաշվարկվում է Լոնդոնի առաջատար բանկերի կողմից ներկայացված գնահատականներից։ Յուրաքանչյուր բանկ հաշվարկում է, թե ինչ գանձում կկատարվի այլ բանկերից վարկ վերցնելու դեպքում[1][Ն 2]։ Այն Euribor-ի հետ մեկտեղ առաջնային հենանիշ է կարճաժամկետ տոկոսադրույքների համար ամբողջ աշխարհում[2][3]։ Libor-ը փուլ առ փուլ դուրս եկավ 2021 թվականի վերջին, և շուկայի մասնակիցներին խրախուսվում է անցնել ռիսկից զերծ տոկոսադրույքներին, ինչպիսիք են SOFR-ը և SARON-ը[4][5][6]։

2022 թվականի վերջի դրությամբ դրա մի մասը դադարեցվել է, իսկ մնացած մասը նախատեսվում է ավարտել 2023 թվականին։ Ապահովված մեկ գիշերվա ֆինանսավորման տոկոսադրույքը (SOFR) դրա փոխարինումն է[7][8]։

Libor-ի տոկոսադրույքները հաշվարկվում են հինգ արժույթների և փոխառության յոթ ժամանակաշրջանների համար, որոնք տատանվում են մեկ գիշերից մինչև մեկ տարի և հրապարակվում են ամեն աշխատանքային օր Thomson Reuters-ի կողմից[9]։ Շատ ֆինանսական հաստատություններ, հիփոթեքային վարկատուներ և վարկային քարտերի գործակալություններ սահմանում են իրենց տոկոսադրույքները դրա համեմատ։ Առնվազն 350 տրիլիոն դոլար ածանցյալ գործիքներ և այլ ֆինանսական ապրանքներ կապված են Libor-ի հետ[10]։

2012 թվականի հունիսին Barclays Bank-ի կողմից բազմաթիվ հանցավոր գործարքները բացահայտեցին զգալի խարդախություն և դավադրություն անդամ բանկերի կողմից՝ կապված տոկոսադրույքների ներկայացման հետ, ինչը հանգեցրեց Libor սկանդալի[11][12][13]։ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան 2012 թվականի սեպտեմբերի 25-ին հայտարարել է, որ Libor-ի վերահսկողությունը կփոխանցի Մեծ Բրիտանիայի կարգավորող մարմիններին, ինչպես առաջարկվում է Ֆինանսական ծառայությունների մարմնի կառավարիչ տնօրեն Մարտին Ուիթլիի անկախ վերանայման առաջարկներով[14]։ Wheatley-ի վերանայումը խորհուրդ է տվել, որ Libor-ին տոկոսադրույքներ ներկայացնող բանկերը պետք է հիմնվեն միջբանկային ավանդային շուկայի իրական գործարքների վրա և պահեն այդ գործարքների գրանցումները, որ առանձին բանկերի Libor-ի ներկայացումները հրապարակվեն երեք ամիս հետո, և առաջարկեց քրեական պատժամիջոցներ՝ հատուկ ելակետային տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի համար[15]։ Ֆինանսական հաստատությունների հաճախորդները կարող են զգալ ավելի բարձր և ավելի անկայուն փոխառության և հեջավորման ծախսեր առաջարկվող բարեփոխումների իրականացումից հետո[16]։ Մեծ Բրիտանիայի կառավարությունը համաձայնել է ընդունել Wheatley Review-ի բոլոր առաջարկությունները և ճնշում գործադրել դրանք կիրարկող օրենսդրության վրա[17]։

Wheatley Review-ին համապատասխան զգալի բարեփոխումները ուժի մեջ են մտել 2013 թվականին, իսկ 2014 թվականի սկզբին նոր ադմինիստրատորը ստանձնել է պաշտոնը[18][19]։ Բրիտանական կառավարությունը կարգավորում է Libor-ը խորհրդարանի կողմից ընդունված քրեական և կարգավորող օրենքների միջոցով[20][21]։ Մասնավորապես, 2012 թվականի Ֆինանսական ծառայությունների մասին օրենքը Libor-ին դնում է Մեծ Բրիտանիայի կարգավորող վերահսկողության ներքո և քրեական հանցագործություն է ստեղծում՝ գիտակցաբար կամ միտումնավոր կեղծ կամ ապակողմնորոշիչ հայտարարություններ կատարելու համար՝ կապված հենանիշերի սահմանման հետ[18][22]։

Ներածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լոնդոնի միջբանկային առաջարկվող տոկոսադրույքը (LIBOR) լայն տարածում գտավ 1970-ականներին՝ որպես եվրոդոլար օֆշորային շուկաներում գործարքների համար հղման տոկոսադրույք[23][24][25]։ 1984 թվականին ակնհայտ դարձավ, որ աճող թվով բանկեր ակտիվորեն առևտուր են անում շուկայական մի շարք համեմատաբար նոր գործիքներով, մասնավորապես տոկոսադրույքների սվոպներով, արտարժույթի օպցիոններով և ֆորվարդային փոխարժեքի պայմանագրերով։ Գիտակցելով, որ նման գործիքներն ավելի շատ բիզնես և ավելի խորություն են բերում Լոնդոնի միջբանկային շուկային, բանկիրները անհանգստանում էին, որ ապագա աճը կարող է արգելակվել, եթե չներդրվի միատեսակության չափանիշ։ 1984 թվականի հոկտեմբերին Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան (BBA)՝ աշխատելով այլ կողմերի հետ, օրինակ՝ Անգլիայի Բանկի հետ, ստեղծեց տարբեր աշխատանքային խմբեր, որոնք ի վերջո ավարտվեցին տոկոսադրույքների սվոպների համար BBA ստանդարտի կամ «BBAIRS» պայմանների մշակմամբ։ Այս ստանդարտի մի մասը ներառում էր BBA տոկոսադրույքների սահմանումը, որը նախորդում էր BBA Libor-ին։ 1985 թվականի սեպտեմբերի 2-ից BBAIRS-ի պայմանները դարձան ստանդարտ շուկայական պրակտիկա։ BBA Libor-ի ամրագրումները պաշտոնապես չեն սկսվել 1986 թվականի հունվարի 1-ից առաջ։ Այնուամենայնիվ, մինչ այդ ամսաթիվը՝ որոշ դրույքաչափեր սահմանվել էին 1984 թվականի դեկտեմբերին սկսվող փորձաշրջանի համար։

Անդամ բանկերը միջազգային են, 2008 թվականի դրությամբ ավելի քան վաթսուն երկիր ներկայացված է իր 223 անդամների և 37 ասոցիացված մասնագիտական ընկերությունների մեջ։ Տասնյոթ բանկեր, օրինակ, ներկայումս նպաստում են ԱՄՆ դոլարի Libor-ի ամրագրմանը։ Վահանակը պարունակում է հետևյալ անդամ բանկերը[26]։

Շրջանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Libor-ը լայնորեն օգտագործվում է որպես բազմաթիվ ֆինանսական գործիքների հղման դրույքաչափ ինչպես ֆինանսական շուկաներում, այնպես էլ առևտրային ոլորտներում։ Գոյություն ունեն տոկոսադրույքների ամրագրման գործիքների երեք հիմնական դասակարգում, ներառյալ ստանդարտ միջբանկային ապրանքները, առևտրային ոլորտի արտադրանքները և հիբրիդային արտադրանքները, որոնք հաճախ օգտագործում են Libor-ը որպես իրենց հղման տոկոսադրույքը[27]։

Ստանդարտ միջբանկային ապրանքներ՝

Առևտրային ոլորտի արտադրանք՝

Հիբրիդային արտադրանք՝

Միացյալ Նահանգներում 2008 թվականին հիմնական կարգավորվող տոկոսադրույքով հիփոթեքային վարկերի մոտ վաթսուն տոկոսը և գրեթե բոլոր ենթապրայմ հիփոթեքային վարկերը ինդեքսավորվել են ԱՄՆ դոլարի Libor-ով[28][29]։ 2012 թվականին հիմնական կարգավորվող տոկոսադրույքով հիփոթեքային վարկերի շուրջ 45 տոկոսը և ենթավճարների ավելի քան 80 տոկոսը ինդեքսավորվել են Libor-ում[28][30]։ Ամերիկյան համայնքները նաև փոխառել են իրենց գումարի մոտ 75 տոկոսը ֆինանսական ապրանքների միջոցով, որոնք կապված են Libor-ի հետ[31][32]։ Մեծ Բրիտանիայում եռամսյա բրիտանական Libor ֆունտը օգտագործվում է որոշ հիփոթեքային վարկերի համար, հատկապես անբարենպաստ վարկային պատմություն ունեցողների համար։ Շվեյցարական ֆրանկ Libor-ն օգտագործվում է նաև Շվեյցարիայի Ազգային բանկի կողմից որպես դրամավարկային քաղաքականության իրենց հենակետային դրույքաչափ[33]։

Այնուամենայնիվ, եվրոյով արտահայտված տոկոսադրույքով ապրանքների համար սովորական հղման դրույքը Euribor-ն է, որը կազմվել է Եվրոպական բանկային ֆեդերացիայի կողմից ավելի մեծ բանկային վահանակից։ Եվրո Լիբոր գոյություն ունի, բայց հիմնականում՝ սվոպ պայմանագրերում շարունակականության նպատակով, որոնք սկսվում են մինչ ԵՄՄ ժամանակներից։ Libor-ը գնահատական է և նախատեսված չէ ընկերության պարտադիր պայմանագրերում։ Այնուամենայնիվ, այն հատուկ նշվում է որպես հղման տոկոսադրույք շուկայական ստանդարտ Միջազգային սվոպների և ածանցյալ գործիքների ասոցիացիայի փաստաթղթերում, որոնք օգտագործվում են այն կողմերի կողմից, ովքեր ցանկանում են գործարքներ կատարել արտաբորսային տոկոսադրույքով ածանցյալ գործիքներով։

Սահմանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Libor-ը սահմանվում է հետևյալ կերպ.

«Այն տոկոսադրույքը, որով անհատ ներդրող խմբի բանկը կարող էր միջոցներ վերցնել, եթե դա աներ՝ խնդրելով և այնուհետև ընդունելով միջբանկային առաջարկներ շուկայական ողջամիտ չափով, Լոնդոնի ժամանակով ժամը 11.00-ից անմիջապես առաջ»։

Այս սահմանումը ընդլայնվում է հետևյալ կերպ.

  • Յուրաքանչյուր բանկ ներկայացվող տոկոսադրույքը պետք է ձևավորվի միջբանկային շուկայում իր միջոցների արժեքի վերաբերյալ տվյալ բանկի ընկալումից։
  • Ներդրումները պետք է ներկայացնեն Լոնդոնում և ոչ այլուր ձևավորված դրույքաչափերը։
  • Ներդրումները պետք է լինեն համապատասխան արժույթի համար, այլ ոչ թե մեկ արժույթի արտադրության ծախսերը՝ այլ արժույթով փոխառելու և արտարժույթի շուկաների միջոցով անհրաժեշտ արժույթը մուտք գործելու միջոցով։
  • Դրույքաչափերը պետք է ներկայացվեն բանկի անձնակազմի կողմից, որն առաջնային պատասխանատվություն է կրում բանկի կանխիկ դրամի կառավարման համար, այլ ոչ թե բանկի ածանցյալ գրքույկի։
  • «Ֆոնդ» հասկացությունը հետևյալն է՝ չապահովված միջբանկային կանխիկ կամ դրամական միջոցներ, որոնք հավաքագրվել են միջբանկային ավանդային վկայագրերի առաջնային թողարկման միջոցով։

Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան հրապարակել է BBA Libor-ի հիմնական ուղեցույցը, որը պարունակում է շատ մանրամասներ նրա պատմության և ներկայիս հաշվարկի վերաբերյալ[34]։

Տեխնիկական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաշվարկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Libor-ը հաշվարկվում է Intercontinental Exchange-ի (ICE) կողմից և հրապարակվում է Refinitiv-ի կողմից։ Դա ինդեքս է, որը չափում է ֆինանսական ծախսերը համաշխարհային խոշոր բանկերի համար, որոնք գործում են Լոնդոնի ֆինանսական շուկաներում կամ Լոնդոնում գործող գործընկերների հետ։ Ամեն օր BBA-ն ուսումնասիրում է բանկերի վահանակը (18 խոշոր համաշխարհային բանկ՝ USD Libor-ի դիմաց)՝ հարցնելով՝ «Ի՞նչ տոկոսադրույքով կարող էիք վարկ վերցնել, արդյոք դուք դա կանեիք՝ խնդրելով և այնուհետև ընդունելով միջբանկային առաջարկներ ողջամիտ շուկայական չափով հենց առավոտյան ժամը 11-ից առաջ»։ BBA-ն դուրս է նետում ամենաբարձր չորս և ամենացածր չորս պատասխանները և միջինում է մնացած միջին տասնյակը՝ ստանալով 22% կրճատված միջին։ Միջինը հաղորդվում է ժամը 11:30 -ին[35]։

Libor-ը իրականում ինդեքսների մի շարք է։ Հինգ արժույթներից յուրաքանչյուրի համար կան յոթ տարբեր մարման ժամկետների (պարտքի մարման ժամկետի) առանձին Libor դրույքաչափեր[9][36]։ Ամենակարճ ժամկետը մեկ գիշերն է, ամենաերկարը՝ մեկ տարի: Միացյալ Նահանգներում մասնավոր պայմանագրերից շատերը վկայակոչում են եռամսյա դոլարային Libor-ը, որն այն ցուցանիշն է, որն առաջանում է այն բանից հետո, երբ հանձնաժողովին հարցնում են, թե ինչ տոկոսադրույք են նրանք վճարելու երեք ամսով դոլար փոխառելու համար[37]։

Արժույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1986 թվականին Libor-ը սկզբում սահմանեց փոխարժեքներ երեք արժույթների համար։ Դրանք էին ԱՄՆ դոլարը, բրիտանական ֆունտ ստեռլինգը և գերմանական մարկը։ Ժամանակի ընթացքում այն աճեց մինչև տասնվեց արժույթի։ Այն բանից հետո, երբ 2000 թվականին այս արժույթներից մի քանիսը միավորվեցին եվրոյին, մնացին տասը արժույթ[38]։ 2013 թվականի բարեփոխումներից հետո Libor-ի տոկոսադրույքները հաշվարկվել են հինգ արժույթների համար[9][18][36][39]։

Գործում է մինչև 2023 թվականի հունիս՝

Անգործուն է 2021 թվականի դեկտեմբերից՝

Անգործուն է 2013 թվականից՝

Նշենք, որ Euro LIBOR-ը չպետք է շփոթել EURIBOR-ի հետ։

Մարման ժամկետները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 1998 թվականը ամենակարճ ժամկետը եղել է մեկ ամիս, որից հետո ավելացվել է մեկ շաբաթվա դրույքաչափը։ 2001 թվականին սահմանվեցին մեկ օրվա և երկու շաբաթվա դրույքաչափեր[38][40]։ 2013 թվականի բարեփոխումներից հետո Libor-ի տոկոսադրույքները հաշվարկվել են 7 մարման ժամկետների համար[9][18][36][39]։

Գործում է մինչև 2023 թվականի հունիս

Անգործուն է 2021 թվականի դեկտեմբերից

  • 1 շաբաթ
  • 2 ամիս

Անգործուն է 2013 թվականից

  • 2 շաբաթ
  • 4 ամիս
  • 5 ամիս
  • 7 ամիս
  • 8 ամիս
  • 9 ամիս
  • 10 ամիս
  • 11 ամիս

Libor-ի վրա հիմնված ածանցյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Libor ֆյուչերսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

GBP և CHF LIBOR ֆյուչերսները վաճառվում են Intercontinental Exchange-ում (ICE)[41] և CurveGlobal-ում, որը հանդիսանում է Լոնդոնի ֆոնդային բորսայի խմբի մաս[42]։ ԱՄՆ դոլարի LIBOR ֆյուչերսները (նույնն է՝ Eurodollar ֆյուչերսները) վաճառվում են Չիկագոյի ապրանքային բորսայում։ JPY LIBOR ֆյուչերսները (նույնը` Եվրոյեն ֆյուչերսներ) վաճառվում են Տոկիոյի ֆինանսական բորսայում և Չիկագոյի ապրանքային բորսայում։

Տոկոսադրույքի սվոպներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տոկոսադրույքների սվոպները, որոնք հիմնված են Libor-ի կարճ տոկոսադրույքների վրա, ներկայումս միջբանկային շուկայում առևտուր են անում մինչև 50 տարի մարման ժամկետով։ Սվոպ շուկայում «հնգամյա Libor» տոկոսադրույքը վերաբերում է հնգամյա սվոփի տոկոսադրույքին, որտեղ սվոպի լողացող հատվածը վերաբերում է երեք կամ վեցամսյա Libor-ին (սա կարող է ավելի ճշգրիտ արտահայտվել որպես օրինակ՝ «5 տարվա տոկոսադրույք ընդդեմ 6-ամսյա Libor»)։ Libor + «բազիսային միավորներ», երբ խոսում ենք պարտատոմսի մասին, նշանակում է, որ պարտատոմսի դրամական հոսքերը պետք է զեղչվեն սվոպների զրոյական արժեկտրոնային եկամտաբերության կորի հիման վրա, որը տեղափոխվում է բազային կետերով՝ հավասարեցնելու պարտատոմսի փաստացի շուկայական գնին։ Տոկոսադրույքների սվոպներում Libor-ի տոկոսադրույքների օրվա հաշվարկի պայմանը Actual/360 է, բացառությամբ GBP արժույթի, որի համար այն Actual/365 է (ֆիքսված)[43]։

Հուսալիություն և սկանդալ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հինգշաբթի օրը՝ 2008 թվականի մայիսի 29-ին, The Wall Street Journal-ը (WSJ) հրապարակեց հակասական ուսումնասիրություն, որը ենթադրում է, որ բանկերը կարող էին թերագնահատել փոխառության ծախսերը, որոնք նրանք հայտնել էին Libor-ի համար 2008 թվականի վարկային ճգնաժամի ժամանակ[44]։ Նման թերհաշվետվությունը կարող էր տպավորություն ստեղծել, որ բանկերը կարող են այլ բանկերից ավելի էժան վարկ վերցնել, քան իրականում։ Դա կարող էր նաև ստիպել բանկային համակարգին կամ կոնկրետ ներդրող բանկին ավելի առողջ թվալ, քան 2008 թվականի վարկային ճգնաժամի ժամանակ էր։ Օրինակ՝ ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այն տոկոսադրույքները, որոնցով խոշոր բանկերից մեկը (Citigroup) ասել է, որ «կարող է դոլար պարտք վերցնել երեք ամսով, մոտավորապես 0,87 տոկոսային կետով ցածր է, քան հաշվարկված տոկոսադրույքը` որը հաշվարկվել է դեֆոլտի ապահովագրության տվյալների հիման վրա»։

2008 թվականի սեպտեմբերին Անգլիայի Բանկի դրամավարկային քաղաքականության կոմիտեի նախկին անդամ Վիլեմ Բյութերը Libor-ը նկարագրեց որպես «այն տոկոսադրույք, որով բանկերը միմյանց վարկ չեն տալիս» և կոչ արեց փոխարինել այն[45]։ Անգլիայի բանկի նախկին կառավարիչ Մերվին Քինգը հետագայում օգտագործեց նույն նկարագրությունը գանձապետարանի ընտրության հանձնաժողովի առջև[46][47]։

Այս դեպքը հետագայում բացահայտելու համար The Wall Street Journal-ը 2011 թվականի մարտին զեկուցեց, որ կարգավորիչները կենտրոնացել են Bank of America Corp.-ի, Citigroup Inc.-ի և UBS AG-ի վրա[48]։ Գործ հարուցելը շատ դժվար կլինի, քանի որ Libor-ի փոխարժեքի որոշումը բաց բորսայում չի լինում։ Իրավիճակին ծանոթ մարդկանց խոսքով, երեք բանկերին տրվել են ծանուցագրեր։

Ի պատասխան WSJ-ի հրապարակած հետազոտության՝ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան հայտարարեց, որ Libor-ը շարունակում է վստահելի լինել նույնիսկ ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ։ Ըստ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիայի՝ ֆինանսական առողջության այլ վստահված միջոցներ, ինչպիսին է դեֆոլտի վարկային ապահովագրության շուկան, պարտադիր չէ, որ ավելի առողջ լինեն, քան Libor-ը ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ, թեև դրանք ավելի լայնորեն օգտագործվում են Լատինական Ամերիկայում, հատկապես Էկվադորի և Բոլիվիայի շուկաներում։

Բացի այդ, որոշ այլ իշխանություններ հակասում էին Wall Street Journal-ի հոդվածին։ Միջազգային հաշվարկների բանկը 2008 թվականի մարտի իր եռամսյակային ակնարկում նշել է, որ «առկա տվյալները չեն հաստատում այն վարկածը, որ ներդրող բանկերը շահարկել են իրենց գնանշումները՝ ամրագրումների հիման վրա դիրքերից շահույթ ստանալու համար»[49]։ Այնուհետև, 2008 թվականի հոկտեմբերին Արժույթի միջազգային հիմնադրամը հրապարակեց իր հերթական «Գլոբալ ֆինանսական կայունության» ակնարկը, որը նաև պարզեց, որ «Չնայած ԱՄՆ դոլարի Libor-ի ֆիքսման գործընթացի ամբողջականությունը կասկածի տակ է դրվել շուկայի որոշ մասնակիցների և ֆինանսական մամուլի կողմից, թվում է, որ ԱՄՆ դոլարի Libor-ը շարունակում է ճշգրիտ չափել տիպիկ վարկունակ բանկի կողմից չապահովված ԱՄՆ դոլարով ժամկետային ֆինանսավորման սահմանային արժեքը»[50]։

2012 թվականի հուլիսի 27-ին Financial Times-ը հրապարակեց նախկին վաճառողի հոդվածը, որում ասվում էր, որ Libor-ի մանիպուլյացիաները սովորական են եղել առնվազն 1991 թվականից[51]։ Այս մասին լրացուցիչ հաղորդումներ են ստացվել BBC-ից[52][53] և Reuters-ից[54]։ 2012 թվականի նոյեմբերի 28-ին Բունդեսթագի ֆինանսական հանձնաժողովը լսումներ է անցկացրել՝ խնդրի մասին ավելին իմանալու համար[55]։

2012 թվականի սեպտեմբերի վերջին Barclays-ը տուգանվեց 290 միլիոն ֆունտ ստեռլինգով՝ Libor-ը մանիպուլյացիայի ենթարկելու փորձերի պատճառով, և այլ բանկերի նկատմամբ հետաքննություն է սկսվել՝ նման կերպ վարվելու համար։ Ուիթլին կոչ է արել, որ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան կորցնի Libor-ը որոշելու իր լիազորությունը, և որ FSA-ն կարողանա քրեական պատժամիջոցներ կիրառել, ինչպես նաև տասը կետից բաղկացած հիմնանորոգման ծրագրում այլ փոփոխություններ կիրառել[56][57][58]։

Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան սեպտեմբերի 25-ին հայտարարել է, որ LIBOR-ի վերահսկողությունը կփոխանցի Մեծ Բրիտանիայի կարգավորող մարմիններին, ինչպես առաջարկել են Financial Services Authority-ի գործադիր տնօրեն Մարտին Ուիթլին և Ֆինանսական վարքագծի նոր մարմնի գործադիր տնօրեն նշանակվածը[14]։

Սեպտեմբերի 28-ին հրապարակվեց Ուիթլիի անկախ ակնարկը՝ առաջարկելով, որ կառավարությունն ու կարգավորող մարմինները ներկայացնող անկախ կազմակերպություն, որը կոչվում է Մրցութային կոմիտե, կառավարի LIBOR-ի ներդրման գործընթացը արտաքին վերահսկողության նոր գործընթացի ներքո՝ թափանցիկության և հաշվետվողականության համար։ Բանկերը, որոնք ներկայացնում են LIBOR-ին, պետք է դրանք հիմնվեն ավանդների շուկայի միջբանկային իրական գործարքների վրա և պահեն իրենց գործարքների գրառումները, որոնք աջակցում են այդ ներկայացումներին։ Վերանայումը նաև առաջարկեց, որ առանձին բանկերի LIBOR-ի հայտերը հրապարակվեն, բայց միայն երեք ամիս հետո, որպեսզի նվազեցնեն ռիսկը, որ դրանք օգտագործվեն որպես ներկայացնող բանկերի վարկունակության չափանիշ։ Վերանայումը բաց թողեց այն հնարավորությունը, որ կարգավորիչները կարող են պարտադրել լրացուցիչ բանկերի մասնակցել հայտերին, եթե դրանց թիվը կամավոր լինի։ Վերանայումը առաջարկել է քրեական պատժամիջոցներ՝ հատուկ հենանիշային տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի համար, ինչպիսին է LIBOR-ը, նշելով, որ ֆինանսական գործիքների մանիպուլյացիայի գործող քրեական կանոնակարգերը անբավարար են[15]։ LIBOR-ի տոկոսադրույքները կարող են լինել ավելի բարձր և ավելի անկայուն այս բարեփոխումների իրականացումից հետո, ուստի ֆինանսական հաստատությունների հաճախորդները կարող են զգալ ավելի ու ավելի անկայուն փոխառությունների և հեջավորման ծախսեր[16]։ Մեծ Բրիտանիայի կառավարությունը համաձայնել է ընդունել Wheatley Review-ի բոլոր առաջարկությունները և ճնշում գործադրել դրանք կիրարկող օրենսդրության վրա[17]։

Bloomberg LP-ի գործադիր տնօրեն Դեն Դոկտորոֆը Եվրախորհրդարանին ասել է, որ Bloomberg LP-ն կարող է մշակել այլընտրանքային ինդեքս, որը կոչվում է Bloomberg միջբանկային առաջարկվող տոկոսադրույք, որը կօգտագործի այնպիսի գործարքների տվյալներ, ինչպիսիք են շուկայական գնանշումները վարկային դեֆոլտի սվոպ գործարքները և կորպորատիվ պարտատոմսերը[59][60]։

Քրեական հետաքննություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականի փետրվարի 28-ին պարզվեց, որ ԱՄՆ Արդարադատության նախարարությունը քրեական հետաքննություն էր վարում Լիբորի չարաշահումների վերաբերյալ[61]։ Հետաքննվող չարաշահումների թվում էր նաև այն հնարավորությունը, որ առևտրականները ուղղակիորեն շփվում էին բանկիրների հետ նախքան տոկոսադրույքների սահմանումը, ինչը նրանց առավելություն էր տալիս այդ օրվա ամրագրումը կանխատեսելու հարցում։ Libor-ն ունի մոտավորապես 350 տրիլիոն դոլար ածանցյալ գործիքներ։ Առևտրականներից մեկի հաղորդագրությունները ցույց էին տալիս, որ յուրաքանչյուր բազային կետի համար (0,01%), որը տեղափոխվել է Libor, ներգրավվածները կարող էին զուտ «մոտ մի քանի միլիոն դոլար»[62]։

2012 թվականի հունիսի 27-ին Barclays Bank-ը տուգանվել է 200 մլն դոլարով ապրանքների ֆյուչերսների առևտրային հանձնաժողովի կողմից[11], ԱՄՆ արդարադատության նախարարության կողմից $160 մլն դոլարով[12] և 59,5 միլիոն ֆունտ Ֆինանսական ծառայությունների մարմնի կողմից[13]՝ Libor և Euribor տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի փորձի համար[63]։ Միացյալ Նահանգների արդարադատության նախարարությունը և Barclays-ը պաշտոնապես համաձայնել են, որ «ներկայացումների շահարկումը որոշ դեպքերում ազդել է ֆիքսված դրույքաչափերի վրա»[64][65]։ 2012 թվականի հուլիսի 2-ին Barclays-ի նախագահ Մարկուս Ագիուսը հրաժարական տվեց իր պաշտոնից տոկոսադրույքների կեղծման սկանդալից հետո[66]։ Բոբ Դայմոնդը՝ Barclays-ի գլխավոր գործադիր տնօրենը, հրաժարական տվեց 2012 թվականի հուլիսի 3-ին։ Մարկուս Ագիուսը պետք է զբաղեցներ նրա պաշտոնը՝ մինչև փոխարինող գտնվի[67][68]։ Barclays-ի գլխավոր օպերացիոն տնօրեն Ջերի դել Միսիերը նույնպես հրաժարական է տվել։ Դել Միսիեն այնուհետև խոստովանեց, որ հրահանգել է իր ենթականերին կեղծված LIBOR-ներ ներկայացնել Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիային[69]։

2012 թվականի հուլիսի 4-ին սկանդալի լայնությունն ակնհայտ էր և դարձավ նորությունների և ֆինանսական հաղորդումների վերլուծության թեմա, որոնք փորձում էին բացատրել սկանդալի կարևորությունը[70]։ Հուլիսի 6-ին հայտարարվեց, որ Մեծ Բրիտանիայի Լուրջ Խարդախության գրասենյակը նույնպես քրեական հետաքննություն է սկսել տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի փորձի առնչությամբ[71]։

2012 թվականի հոկտեմբերի 4-ին ԱՄՆ հանրապետական սենատորներ Չակ Գրասլին և Մարկ Քըրքը հայտարարեցին, որ իրենք հետաքննում են ֆինանսների նախարար Թիմոթի Գեյթներին՝ տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի սկանդալին մեղսակցության համար։ Նրանք Գեյթներին մեղադրեցին տոկոսադրույքների ամրագրման մասին իմացության և անգործության մեջ, ինչը նպաստեց դատավարությանը, որը «սպառնում է խցանել մեր դատարանները բազմամիլիարդանոց խմբակային հայցերով», պնդելով, որ շահարկված դրույքաչափերը վնաս են հասցրել նահանգին, մունիցիպալ և տեղական ինքնակառավարման մարմիններին։ Սենատորներն ասացին, որ ամերիկյանի վրա հիմնված տոկոսադրույքի ինդեքսն ավելի լավ այլընտրանք է, որի ստեղծման ուղղությամբ իրենք քայլեր կձեռնարկեն[72]։

Հետևանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ գնահատականներն այն են, որ տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի սկանդալը ԱՄՆ նահանգների, շրջանների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների վրա արժեցել է առնվազն 6 միլիարդ դոլար խարդախ տոկոսների վճարումներ, ինչը գերազանցում է 4 միլիարդ դոլարը, որը նահանգների և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն արդեն ստիպված են եղել ծախսել տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի ենթարկված իրենց դիրքերը թուլացնելու համար[73]։

Բարեփոխումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Libor-ի կառավարումն ինքնին դարձել է կարգավորվող գործունեություն, որը վերահսկվում է Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական վարքագծի մարմնի կողմից[39]։ Ավելին, հենանիշերի սահմանման հետ կապված գիտակցաբար կամ միտումնավոր կեղծ կամ ապակողմնորոշիչ հայտարարություններ անելը Միացյալ Թագավորության օրենսդրությամբ քրեական հանցագործություն է համարվել՝ համաձայն 2012 թվականի Ֆինանսական ծառայությունների մասին օրենքի[18][20][22]։

Դանիայի, Շվեդիայի, Կանադայի, Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի Libor դրույքաչափերը դադարեցվել են[18][39]։

2013 թվականի հուլիսի վերջից ամեն օր կգնանշվեն ընդամենը հինգ արժույթ և յոթ մարման ժամկետներ (35 տոկոսադրույքներ), որոնք նվազեցված են 150 տարբեր Libor փոխարժեքից՝ 15 մարման ժամկետ տասը արժույթից յուրաքանչյուրի համար, ինչը ավելի հավանական է դարձնում, որ ներկայացված տոկոսադրույքները հիմնված են իրական առևտրի վրա[18][39]։

2013 թվականի հուլիսի սկզբից բանկերից ստացվող յուրաքանչյուր առանձին ներկայացման արգելանք է դրվում երեք ամսով` նվազեցնելու վարկունակության շողոքորթ պատկեր ներկայացնելու համար կեղծ տոկոսադրույք ներկայացնելու մոտիվացիան[18][74]։

Նոր վարքականոնը, որը ներկայացվել է նոր ժամանակավոր վերահսկիչ հանձնաժողովի կողմից, հիմնված է դրա վրա՝ ուրվագծելով այն համակարգերը և վերահսկումները, որոնք ընկերությունները պետք է ունենան Libor-ի շուրջ։ Օրինակ, այժմ յուրաքանչյուր բանկ պետք է ունենա Libor-ի համար պատասխանատու անձ, որը պետք է հաշվետու լինի, եթե կա որևէ ապօրինություն։ Բանկերը պետք է պահեն հաշվառումներ, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում դրանք կարողանան ստուգել կարգավորող մարմինները[18][75][76]։

2014 թվականի սկզբին NYSE Euronext-ը ստանձնեց Libor-ի կառավարումը Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիայից[77]։ Նոր ադմինիստրատորը NYSE Euronext Rates Administration Limited-ն էր[78]՝ Լոնդոնում տեղակայված, Մեծ Բրիտանիայում գրանցված ընկերություն, որը կարգավորվում է Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական վարքագծի մարմնի կողմից[18]։

2013 թվականի նոյեմբերի 13-ին Intercontinental Exchange (ICE) Group-ը հայտարարեց NYSE Euronext-ի ձեռքբերման հաջող ավարտի մասին։ Այս գնման արդյունքում NYSE Euronext Rate Administration Limited-ը վերանվանվեց ICE Benchmark Administration Limited-ի։ Նոր ադմինիստրատորի նշանակումը լուրջ առաջընթաց է LIBOR-ի բարեփոխման գործում[79]։

Սկանդալը նաև հանգեցրեց Եվրահանձնաժողովի առաջարկին ԵՄ-ի ողջ չափանիշի կարգավորման վերաբերյալ[80], որը կարող է ազդել նաև Libor-ի վրա։

LIBOR-ի դադարեցումը և առկա այլընտրանքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բազմաթիվ գործոններից ելնելով՝ ներառյալ Libor-ի սկանդալը, տոկոսադրույքների ճշգրտության վերաբերյալ մտահոգությունները և բանկերի բիզնեսը վարելու փոփոխությունները, որոշում է կայացվել աստիճանաբար դադարեցնել Libor-ը[81][82]։ LIBOR-ի կարգավորումների մեծ մասը կդադարի թողարկվել կամ կդառնա ոչ ներկայացուցչական 2021 թվականի վերջին, մինչդեռ ԱՄՆ դոլարի որոշ կարգավորումներ կշարունակվեն տրամադրվել մինչև 2023 թվականի հունիսի վերջը[83][84]։ Ֆինանսական վարքագծի մարմինը կարող է շարունակել հրապարակել որոշակի սինթետիկ դրույքաչափեր այս ամսաթվերից հետո այն վարկերի համար, որոնք հեշտությամբ չեն կարող փոխանցվել[84][85]։

2021 թվականի մարտի հաշվարկների համաձայն՝ խոշոր բանկերը կծախսեն ավելի քան 100 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ LIBOR-ից հեռանալու համար[84]։ 2022 թվականի հունվարից վարկավորման տոկոսադրույքը չի կարող օգտագործվել որպես ելակետային դրույքաչափ ցանկացած նոր ածանցյալ պայմանագրերում, վարկերի և վարկային քարտերի առաջարկներում[86]։

Առաջարկվել են LIBOR-ի մի շարք փոխարինումներ[82][84]։ Որոշ դեպքերում բանկերը թույլ են տալիս իրենց հաճախորդներին ընտրել, թե որ տոկոսադրույքին հետևեն[87]։

ԱՄՆ դոլարի LIBOR-ի այլընտրանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այլընտրանքային հղման դրույքաչափերի հանձնաժողով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականին ԱՄՆ Դաշնային պահուստային խորհուրդը և Նյու Յորքի Դաշնային պահուստային բանկը հայտարարեցին Այլընտրանքային դրույքաչափերի հղումների կոմիտեի (ARRC) ստեղծման մասին՝ LIBOR-ի կենսունակ այլընտրանքները գնահատելու համար[88]։

2016 թվականին ARRC-ն հրապարակեց իր առաջին զեկույցը հնարավոր ցուցանիշների վերաբերյալ, որոնք կարող են փոխարինել LIBOR-ին։

2018 թվականի մարտի 7-ին ՀՌԱԿ-ը հայտարարեց, որ կոմիտեն վերակազմավորվել է և մասնակցում են հետևյալ խմբերը[89]։

ARRC-ն բաղկացած կլինի հետևյալ հաստատություններից.

Ի լրումն, հետևյալ գործակալությունները կծառայեն ի պաշտոնե որպես ARRC անդամներ.

Ապահովված մեկ գիշերվա ֆինանսավորման տոկոսադրույք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի հունիսին ARRC-ը հայտարարեց գանձապետական ռեպո ֆինանսավորման լայն տոկոսադրույք՝ SOFR, որպես ԱՄՆ դոլարի LIBOR-ի առաջարկվող այլընտրանք։ Այս ընտրության հիմնավորման մեջ ARRC-ն ասել է.

SOFR-ը լիովին գործարքների վրա հիմնված տոկոսադրույք է, որը կունենա ամենալայն ծածկույթը գանձապետական ռեպո հասանելի ցանկացած տոկոսադրույքից և այն կհրապարակվի ամեն օր Նյու Յորքի Դաշնային պահուստային բանկի կողմից 2018 թվականի ապրիլի 3-ից սկսած։ Իր ծածկույթի շրջանակի պատճառով SOFR-ը լավ ներկայացնում է Գանձապետական ռեպո շուկայի մեկ գիշերվա ֆինանսավորման ընդհանուր պայմանները։ Որպես այդպիսին, այն կարտացոլի վարկավորման և փոխառության տնտեսական ծախսերը, որոնք վերաբերում են այս շուկաներում ակտիվ շուկայի մասնակիցների լայն շրջանակին, ներառյալ բրոքեր դիլերներին, դրամական շուկայի հիմնադրամներին, ակտիվների կառավարիչներին, ապահովագրական ընկերություններին, արժեթղթերի փոխատուներին և կենսաթոշակային հիմնադրամներին:

Ամերիբոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիբորը հենանիշային տոկոսադրույք է, որը ստեղծվել է Ամերիկյան ֆինանսական բորսայի կողմից։ Ameribor-ն արտացոլում է հազարավոր փոքր, միջին և տարածաշրջանային բանկերի փոխառության իրական ծախսերը ամբողջ Ամերիկայում, բայց այն նաև օգտակար է ավելի մեծ բանկերի և ֆինանսական հաստատությունների համար, որոնք բիզնես են անում այս բանկերի հետ, ինչպես նաև փոքր և միջին շուկայի ընկերությունների համար։ Ameribor-ը 2015 թվականի սկզբից ի վեր վաճառել է ավելի քան 550 միլիարդ դոլար։ Բացի այդ, AFX-ը թողարկել է Ameribor ֆյուչերսները 2019 թվականի օգոստոսի 16-ին[90][91]։

ԱՄՆ դոլար ICE Bank-ի եկամտաբերության ինդեքս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ դոլարի ICE բանկի եկամտաբերության ինդեքսը ինդեքս է, որն առաջարկվել է Intercontinental Exchange Benchmark Administration-ի (IBA) կողմից 2019 թվականի հունվարին՝ չափելու եկամտաբերությունը, որով ներդրողները պատրաստ են ԱՄՆ դոլարով վարկ տրամադրել խոշոր, միջազգային ակտիվ բանկերին մեծածախ, չապահովված հիմունքներով մեկամսյա, եռամսյա և վեցամսյա ժամկետներում[92]։ Դրա օգտագործումը նախատեսված է նման լինել Libor-ի ներկայիս օգտագործմանը[93]։

Այլընտրանք Յեն LIBOR-ի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տոկիոյի գիշերվա միջին փոխարժեքը (TONAR):

Տես նաեւ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետագա ընթերցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Carrick Mollenkamp and Mark Whitehouse, "Study Casts Doubt on Key Rate: WSJ Analysis Suggests Banks May Have Reported Flawed Interest Data for Libor", The Wall Street Journal, Thursday, 29 May 2008, p. 1.
  • Donald MacKenzie, "What's in a Number?", London Review of Books, 25 September 2008, pp. 11–12.
  • Matt Taibbi: Everything Is Rigged: The Biggest Price-Fixing Scandal Ever, Rolling Stone 25 April 2013
  • Nguyen, Lananh; Smialek, Jeanna (2022 թ․ հունվարի 12). «Libor, Long the Most Important Number in Finance, Dies at 52». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Q&A: what is Libor and what did Barclays do to it? Արխիվացված 30 Հոկտեմբեր 2014 Wikiwix – CityWire 29 June 2012 at 17:05.
  2. ↑ Zibel, Alan (2008 թ․ սեպտեմբերի 30). «Q&A: What is Libor, and how does it affect you?». The Seattle Times. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.
  3. ↑ «Barclays fined for attempts to manipulate key bank rates». BBC News. 2012 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 27-ին.
  4. ↑ «The future of LIBOR». UK Financial Conduct Authority (FCA). 2017 թ․ հուլիսի 26. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 16-ին.
  5. ↑ «LIBOR: preparing for the end». UK Financial Conduct Authority (FCA). 2019 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 16-ին.
  6. ↑ «Transition from LIBOR to risk-free rates». Bank of England.
  7. ↑ Miranda Marquit; Benjamin Curry (2022 թ․ սեպտեմբերի 6). «What Is Libor And Why Is It Being Abandoned?». Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  8. ↑ The LIBOR index for adjustable-rate loans is being discontinued, 2021 թ․ դեկտեմբերի 7, «The United Kingdom financial regulator that oversees LIBOR has announced that they'll discontinue the index by June 2023.»
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 «ICE Benchmark Administration (IBA) ICE LIBOR». IntercontinentalExchange. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին.
  10. ↑ «Behind the Libor Scandal». The New York Times. 2012 թ․ հուլիսի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «CFTC Orders Barclays to pay $200 Million Penalty for Attempted Manipulation of and False Reporting concerning LIBOR and Euribor Benchmark Interest Rates».
  12. ↑ 12,0 12,1 «Barclays Bank PLC Admits Misconduct Related to Submissions for the London Interbank Offered Rate and the Euro Interbank Offered Rate and Agrees to Pay $160 Million Penalty». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 13-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Barclays fined £59.5 million for significant failings in relation to LIBOR and EURIBOR». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 Main, Carla (2012 թ․ սեպտեմբերի 26). «Libor Spurned, Credit Score Review, Germany's Audit: Compliance». Bloomberg. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Alexis Levine and Michael Harquail (5 October 2012) "Wheatley Review May Mean Big Changes for LIBOR" Արխիվացված 15 Նոյեմբեր 2012 Wayback Machine Blakes Business (Blake, Cassels & Graydon LLP)
  16. ↑ 16,0 16,1 Karen Brettell (28 September 2012) "Libor reform may add volatility, increase some funding costs" Reuters
  17. ↑ 17,0 17,1 Ainsley Thomson (17 October 2012) "UK Treasury Minister: Government Accepts Recommendations Of Wheatley Libor Review In Full"(չաշխատող հղում) Dow Jones Newswires / Fox Business
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 Anthony Browne, chief executive of the British Bankers' Association (2013 թ․ հուլիսի 11). «Libor now has a new administrator – but our reforms have gone much further». City A.M. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 20-ին.
  19. ↑ «BBA Libor Benchmark Administrator's News». The British Bankers' Association. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 25-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 «UK Government Policy: Creating stronger and safer banks». UK Government. 2013 թ․ հուլիսի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 21-ին.
  21. ↑ «UK Parliament General Committee Debates». UK Parliament. 2013 թ․ փետրվարի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 22-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 «Financial Services Bill receives Royal Assent» (Press release). UK Government. 2012 թ․ դեկտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
  23. ↑ Newburg, Andre W.G. (1978 թ․ հուլիս). «Financing in the Euromarket by U.S. Companies: A Survey of the Legal and Regulatory Framework». The Business Lawyer. American Bar Association. 33 (4): 2177–82. JSTOR 40685905.
  24. ↑ International Monetary Fund, Annual Report, 1981 (PDF) (Report). էջեր 52–53. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 11-ին.
  25. ↑ Finch, Gavin and Liam Vaughan (2016 թ․ նոյեմբերի 29). «The Man Who Invented the World's Most Important Number». Bloomberg.com. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 11-ին.
  26. ↑ «ICE LIBOR». theice.com. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 26-ին.
  27. ↑ Wilson F. C. Chan (June 2011). "An Analysis of the Relationship between Choice of Interest Rate Reference & Interest Rate Risks of Corporate Borrowers", page 12. «Archived copy» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 22-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  28. ↑ 28,0 28,1 Schweitzer, Mark; Venkatu, Guhan (2009 թ․ հունվարի 21). «Adjustable-Rate Mortgages and the Libor Surprise». Federal Reserve Bank of Cleveland. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 3-ին.
  29. ↑ Matthews, Dylan (2012 թ․ հուլիսի 5). «Ezra Klein's WonkBlog: Explainer: Why the LIBOR scandal is a bigger deal than JPMorgan». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 10-ին.
  30. ↑ Research Economist (2013 թ․ նոյեմբերի 1). «Meet The Team». clevelandfed. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  31. ↑ LIBOR: Frequently Asked Questions «Archived copy» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 4-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  32. ↑ Popper, Nathaniel (2012 թ․ հուլիսի 10). «Rate Scandal Stirs Scramble for Damages». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 9-ին.
  33. ↑ SARON® – An innovation for the financial markets Արխիվացված 16 Հուլիս 2011 Wayback Machine
  34. ↑ «Welcome to bbalibor: The Basics». The British Bankers' Association. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  35. ↑ «bbalibor: The Basics». The British Bankers' Association. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 Hou, David; Skeie, David (2014 թ․ մարտի 1), LIBOR: Origins, Economics, Crisis, Scandal, and Reform (staff report) (PDF), New York: Federal Reserve Bank of New York, էջ 4, Staff Report No. 667, Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 16-ին, Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին
  37. ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 4-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  38. ↑ 38,0 38,1 «Welcome to bbalibor: Frequently Asked Questions (FAQs)». The British Bankers' Association. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 39,4 «LIBOR becomes a regulated activity» (Press release). The British Bankers' Association. 2013 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 25-ին.
  40. ↑ «Welcome to bbalibor: BBA Repo Rates». The British Bankers' Association. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  41. ↑ «Three Month Sterling (Short Sterling) Future». Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  42. ↑ «Our product offering». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  43. ↑ «Calculating Interest». bbalibor.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
  44. ↑ Mollenkamp, Carrick; Whitehouse, Mark (2008 թ․ մայիսի 29). «Study Casts Doubt on Key Rate». The Wall Street Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 29-ին.
  45. ↑ Osborne, Alistair (2008 թ․ սեպտեմբերի 11). «Former MPC man calls for Libor to be replaced». The Daily Telegraph. London. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  46. ↑ Flanders, Stephanie (2012 թ․ հուլիսի 4). «Inconvenient truths about Libor». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 9-ին. «It is in many ways the rate at which banks do not lend to each other, ... it is not a rate at which anyone is actually borrowing.»
  47. ↑ «House of Commons - Treasury - Minutes of Evidence». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Q34
  48. ↑ Enrich, David; Mollenkamp, Carrick; Eaglesham, Jean (2011 թ․ մարտի 18). «U.S. Libor Probe Includes BofA, Citi, UBS». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 10-ին.
  49. ↑ Gyntelberg, Jacob; Wooldridge, Philip (2008 թ․ մարտ). «Interbank rate fixings during the recent turmoil» (PDF). BIS Quarterly Review. Bank for International Settlements: 70. ISSN 1683-0121. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 10-ին.
  50. ↑ «Global Financial Stability Report» (PDF). World Economic and Financial Surveys. International Monetary Fund: 76. 2008 թ․ հոկտեմբեր. ISSN 1729-701X. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.
  51. ↑ Keenan, Douglas (27 July 2012), "My thwarted attempt to tell of Libor shenanigans". Financial Times. (An extended version of this article is on the author's web site.)
  52. ↑ BBC News (10 August 2012), "Libor scandal: Review finds system 'no longer viable'".
  53. ↑ BBC News Online (10 August 2012), "Libor review: Wheatley says system must change".
  54. ↑ Reuters (7 August 2012), "Libor collusion was rife, culture went right to the top".
  55. ↑ "Britischer Finanzexperte berichtet von langjährigen Zinssatz-Manipulationen" Արխիվացված 4 Հունվար 2013 Wayback Machine – in German. More information, in English, is on the trader's web site.[1]
  56. ↑ Treanor, Jill (2012 թ․ սեպտեմբերի 28). «Libor: government urged to implement reforms». The Guardian. London.
  57. ↑ «Libor interest rate riggers 'should face prosecution'». BBC News. 2012 թ․ սեպտեմբերի 28.
  58. ↑ «UPDATE 4-UK seeks to mend "broken" Libor, not end it». Reuters. 2012 թ․ սեպտեմբերի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 15-ին.
  59. ↑ Michelle Price "Libor tender puts focus on data providers" Արխիվացված 1 Նոյեմբեր 2012 Wayback Machine, "Financial News", 28 September 2012
  60. ↑ Ben Moshinsky and Lindsay Fortado "U.K. Lawmakers Seek Speedy Overhaul of Libor Following Review", "Bloomberg News", 28 September 2012
  61. ↑ «U.S. conducting criminal Libor probe». Reuters. 2012 թ․ փետրվարի 28.
  62. ↑ «Libor: Eagle fried». The Economist. 2012 թ․ հունիսի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 24-ին.
  63. ↑ Pollock, Ian (2012 թ․ հունիսի 28). «Libor scandal: Who might have lost?». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 28-ին.
  64. ↑ «Statement of Facts» (PDF). United States Department of Justice. 2012 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.
  65. ↑ Taibbi, Matt, Why is Nobody Freaking Out About the LIBOR Banking Scandal? Արխիվացված 7 Հուլիս 2012 Wayback Machine, Rolling Stone, 3 July 2012
  66. ↑ Reuters (2012 թ․ հուլիսի 2). «Barclays chairman resigns over interest rate rigging scandal». NDTV profit. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 2-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)
  67. ↑ «Barclays boss Bob Diamond resigns amid Libor scandal». BBC News. 2012 թ․ հուլիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 22-ին.
  68. ↑ «Bob Diamond». 2012 թ․ հուլիսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 10-ին.
  69. ↑ Scott, Mark (2012 թ․ հուլիսի 16). «Former Senior Barclays Executive Faces Scrutiny in Parliament». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 9-ին.
  70. ↑ Capitalism Without Failure Արխիվացված 11 Հուլիս 2012 Wayback Machine coverage of a discussion among Matt Taibbi, Eliot Spitzer, and Dennis Kelleher on Viewpoint with Eliot Spitzer on 4 July 2012 regarding the emerging LIBOR Scandal
  71. ↑ «Bloomberg Business». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.
  72. ↑ HITC Business (4 October 2012) "Senators Launch Investigation Into Treasury Secretary Geithner’s Involvement In Libor Manipulation" Արխիվացված 17 Հունվար 2013 Wayback Machine (FOX Business)
  73. ↑ Darrell Preston (10 October 2012) "Rigged LIBOR costs states, localities $6 billion" Արխիվացված 23 Օգոստոս 2014 Wayback Machine Bloomberg
  74. ↑ «Announcement of LIBOR changes» (Press release). The British Bankers' Association. 2013 թ․ հունիսի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 25-ին.
  75. ↑ «Code of Conduct for Contributing Banks becomes Industry Guidance and Whistleblowing policy issued» (Press release). The British Bankers' Association. 2013 թ․ հուլիսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 25-ին.
  76. ↑ «BBA Libor Limited has established the Interim LIBOR Oversight Committee (ILOC)» (Press release). The British Bankers' Association. 2013 թ․ հուլիսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 25-ին.
  77. ↑ «NYSE EURONEXT SUBSIDIARY TO BECOME NEW ADMINISTRATOR OF LIBOR» (Press release). NYSE Euronext. 2013 թ․ հուլիսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 21-ին.
  78. ↑ «BBA to hand over administration of LIBOR to NYSE Euronext Rate Administration Limited» (Press release). The British Bankers' Association. 2013 թ․ հուլիսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 20-ին.
  79. ↑ ICE Benchmark Administration Ltd take responsibility for administrating LIBOR Արխիվացված 25 Մարտ 2014 Wayback Machine,
  80. ↑ «New measures to restore confidence in benchmarks following LIBOR and EURIBOR scandals» (Press release). European Commission. 2013 թ․ սեպտեմբերի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  81. ↑ Kagan, Julia. «How the London Inter-Bank Offered Rate (LIBOR) Works». Investopedia (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 8-ին.
  82. ↑ 82,0 82,1 Marquit, Miranda (2020 թ․ հոկտեմբերի 22). «What Is Libor And Why Is It Being Abandoned?». Forbes Advisor. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 8-ին.
  83. ↑ «Announcements on the end of LIBOR». FCA (անգլերեն). 2021 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 10-ին.
  84. ↑ 84,0 84,1 84,2 84,3 «Libor Enters 'Final Chapter' as Global Regulators Set End Dates». Bloomberg.com (անգլերեն). 2021 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 10-ին.
  85. ↑ «LIBOR Cessation and the Impact on Fallbacks – International Swaps and Derivatives Association». www.isda.org. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 10-ին.
  86. ↑ «Libor to take firm step towards oblivion on New Year's Day». Financial Times. 2021 թ․ դեկտեմբերի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  87. ↑ «LIBOR pains : Planet Money». NPR.org (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  88. ↑ «Alternative Rates Reference Committee». Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 14-ին.
  89. ↑ «Membership for ARRC Broadened to Facilitate LIBOR Transition» (PDF). New York Fed. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 2-ին.
  90. ↑ «A scramble to replace LIBOR is under way». The Economist. 2018 թ․ սեպտեմբերի 27. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  91. ↑ «American Financial Exchange (AFX)». MarketsWiki. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  92. ↑ Alex Harris (2019 թ․ հունվարի 25). «There's a New Rival to Libor, Built by Those Who Oversee Libor». Bloomberg.
  93. ↑ ICE Benchmark Administration (2019 թ․ հունվարի 25). «U.S. Dollar ICE Bank Yield Index» (PDF).

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

GND: 1096212676 · Microsoft: 153364924
  1. ↑ The resulting average rate is usually abbreviated to Libor (/ˈlaɪbɔːr/) or LIBOR, or more officially to ICE LIBOR (for Intercontinental Exchange LIBOR). It was formerly known as BBA Libor (for British Bankers' Association Libor or the trademark bba libor) before the responsibility for the administration was transferred to Intercontinental Exchange.
  2. ↑ Note in particular that it is an estimated borrowing rate, not an estimated lending rate. The average rate is computed after excluding the highest and lowest quartile of these estimates – for much of its history, there were sixteen banks in each panel, so the highest and lowest four were removed.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լիբոր&oldid=9805211» էջից