Թաթուլ Կրպեյան
| Թաթուլ Կրպեյան Թաթուլ Ժորժիկի Կրպեյան |
|
|---|---|
Արցախյան ազատամարտի հերոս
|
|
| Ծնվել է | ապրիլի 21, 1965 |
| Ծննդավայր | Արեգ, ՀԽՍՀ, |
| Մահացել է | ապրիլի 30, 1991 (26 տարեկանում) |
| Մահվան վայր | Գետաշեն |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ( ՀԽՍՀ)→ Հայաստան |
| Ազգություն | հայ |
| Կրոն |  Հայ Առաքելական եկեղեցի |
| Կրթություն | Երևանի պետական համալսարան |
| Ստեղծագործություն(ներ) | Թաթուլ. բանաստեղծություններ |
| Մասնագիտություն | զինվոր |
| Ամուսին | Իրինա Բարսեղյան-Կրպեյան |
| Ծնողներ | Ժորժիկ Կրպեյան, Սեդա Կրպեյան |
| Քաղաքական կուսակցություն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն |
| Պարգևներ և մրցանակներ |
Հայաստանի ազգային հերոս |
| Երեխաներ | Ասպրամ Կրպեյան |
Թաթուլ Կրպեյան, Արցախյան պատերազմի մասնակից, ՀՀ ազգային հերոս։ Արցախյան ազատամարտի ժամանակ՝ 1990 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1991 թվականի մայիս ամիսը, եղել է Գետաշեն-Մարտունաշեն ենթաշրջանի ինքնապաշտպանության ընդհանուր հրամանատարը։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թաթուլը ծնվել է 1965 թվականի ապրիլի 21-ին Հայաստանի Թալինի շրջանի Արեգ գյուղում։ Տարրական և միջնակարգ կրթությունն ստացել է Թալինի Տեխնիկական դպրոցում, որն ավարտել է գերազանցությամբ։ Խորհրդային Միության բանակում ծառայելուց հետո ընդունվել է ԵՊՀ Պատմության ֆակուլտետ։ Համալսարանի չորրորդ կուրսում Թաթուլը միացել է Հայկական ազատագրական շարժմանը։ Թաթուլը այդժամ անգամ կարևորում էր ուսումը և այդ օրերին պատմություն էր դասավանդում Գետաշենի երկու դպրոցներում։ Թաթուլը նաև Արցախը Հայաստանի հետ վերամիավորելուն ուղղված «Միացում» կազմակերպության անդամ էր։
1989 թվականին Թաթուլ Կրպեյանն ամուսնացել է Իրինա Բարսեղյանի հետ։ 1990 թվականի փետրվարի 20-ին ծնվել է նրանց դուստրը՝ Ասպրամ Կրպեյանը։ Ընտանիքը բնակվել է Նոր Նորքի 2-րդ զանգվածի՝ ասպիրանտների համար նախատեսված 18 հարկանի շենքում։
1990 թվականի սեպտեմբերին Թաթուլը մեկնեց Արցախ, որտեղ վիճակը շարունակում էր վատանալ։ Իր իսկ հիմնած զինված խմբով 1990 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1991 թվականի մայիս ղեկավարել է Գետաշենի ենթաշրջանի (Գետաշեն-Մարտունաշեն) ինքնապաշտպանությունը՝ ընդդեմ ադրբեջանական զինված ուժերի և ոստիկանական խմբավորումների։ Թաթուլն ասում էր.
 |
Ինչո՞ւ եք վախենում մահից։ Հողի համար ես հենց հիմա պատրաստ եմ մեռնելու։ Հողի, ազգի համար։ Ես ոչ մի անգամ չեմ գնա Երևանի օդանավակայանում իջնեմ, ասեմ՝ Գետաշենը հանձնեցի։ Ես այստեղ կը մեռնեմ, այդ բանը չեմ անի...
- Թաթուլ Կրպեյան
|
 |
Վերջին անգամ, երբ գալիս է Երևան, գնալիս ասում է հետևյալը.
|
Գիտեմ, որ Երևան այլևս չեմ գա, ինձ կբերեն... | |
Զոհվել է 1991 թվականի ապրիլի 30-ին՝ «Օղակ» գործողության ժամանակ։ 1996 թվականի սեպտեմբերի 20-ին արժանացել է ՀՀ Ազգային հերոսի կոչման։
2015 թվականի մարտի 18-ին Երևանի ավագանու որոշմամբ մայրաքաղաքի զբոսայգիներից մեկը վերանվանվեց Թաթուլ Կրպեյանի անվամբ[1]: 2015 թվականի հոկտեմբերին նրա անվամբ անվանակոչվեց Երևանի թիվ 62 ավագ դպրոցը[2]:
Օղակ գործողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1991 թվականի գարնանը Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հյուսիսային շրջաններում ավելի էր սրվում պատերազմական իրադրությունը։ 1991 թվականի ապրիլին խորհրդային և ադրբեջանական իշխանություններն այս գյուղերի դեմ ուղղված ռազմական գործողություն սկսելու որոշում ընդունեցին։
Մոսկվայում ստեղծված մարդու իրավունքների «Մեմորիալ» կենտրոնը վերականգնել է այդ օրերի իրադարձությունները։ 1991 թվականի ապրիլի 30-ին Չորրորդ բանակը, իսկ քիչ ավելի ուշ՝ ադրբեջանական «ՕՄՕՆ»-ը հարձակվեցին Շահումյանին մոտ գտնվող Գետաշենի վրա։ Օմօնականները, հարձակվելով տների վրա, սկսեցին թալանել և կողոպտել դրանք. միևնույն ժամանակ հարձակման ենթարկվեցին տեղի բնակիչները։ Մահացածների մեծ մասը տասնութից տասնինը տարեկան էր[3]։
|
Թաթուլին շատ լավ եմ հիշում։ Ասես Սասնոյ ֆիդայի լիներ՝ թիկնեղ, գանգուր մազերով, թավ մորուքով։ Զինված ջոկատը ղեկավարելուց զատ՝ ուսուցչություն էր անում տեղի երկու դպրոցներում։ Նրա առաքելությունը սոսկ կռվելուց ավելին էր[4] | |
Քաղվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թաթուլը հաճախ էր կրկնում, որ «Գետաշենը կդատարկվի միայն իր դիակի վրայով»[5]։ Վերջին անգամ Երևանում գտնված ժամանակ Թաթուլ ասել է բառացիորեն հետևյալը. «Գիտեմ, որ Երևան այլևս չեմ գա, ինձ կբերեն...»։ [փա՞ստ]
Թաթուլ Կրպեյանի կերպարը արվեստի մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Թաթուլ Կրպեյանին (և ընկերներին) են նվիրված Ռաֆայել Սահակյանի «Արծվապաշտ երկիր» փաստագեղարվեստական վեպը, «Կարոտից խելառը» տեսաֆիլմը[6], ինչպես նաև «Լեռան լանջին» (հեղ.՝ Ներսիկ Իսպիրյան) և «Մայրամուտ իջավ» (հեղ.՝ աշուղ Գևորգ) երգերը։
- Աշոտ Բաբայան Սոնատ թավջութակի և դաշնամուրի համար (1993 թվական), նվիրված Թ. Կրպեյանին
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ LLC Helix Consulting։ «Մայրաքաղաքում բացվել է Թաթուլ Կրպեյանի անվան զբոսայգին»։ www.tert.am։ Վերցված է 2016-04-26
- ↑ «Թիվ 62 ավագ դպրոցը անվանակոչվել է Թաթուլ Կրպեյանի անունով»։ News.am։ 20 Հոկտեմբեր 2015։ Վերցված է 26 Ապրիլ 2016
- ↑ Waal, Thomas De (2003-01-01) (անգլերեն). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. NYU Press. ISBN 9780814719459. https://books.google.am/books?id=pletup86PMQC.
- ↑ Հարմիկ Հովսեփյանի հիշողություններ
- ↑ «ԳԵՏԱՇԷՆԻ ԱՐԾԻՒԸ՝ ԹԱԹՈՒԼ ԿՐՊԷԵԱՆ»։ Asbarez - Armenian (en-US)։ 2008-04-23։ Վերցված է 2016-04-26
- ↑ LLC Helix Consulting։ ««Կարոտից խելառը». Նշվեց Թաթուլ Կրպեյանի 45–ամյակը»։ www.tert.am։ Վերցված է 2016-04-26
Բարսեղյան-Կրպեյան Ի. Վ., Թաթուլ Կրպեյան. Հյուսիսային Արցախի Գետաշենի ենթաշրջանի ինքնապաշտպանությունը, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, 2016, 257 էջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|||||||||||||
