Արաբական Միացյալ Էմիրությունների տնտեսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Արաբական Միացյալ Էմիրությունների տնտեսություն
Վիճակագրություն
ՀՆԱ382 575 085 091,9 $[1]
ՀՆԱ-ի աճ2,7 ± 0,1 տոկոս[2]
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով40 698 $[3]
Գնաճ (ՍԳԻ)1,8 ± 0,1 տոկոս[4]

Արաբական Միացյալ Էմիրությունները բարձր եկամուտ ունեցող զարգացող շուկայական տնտեսություն է։ ԱՄԷ-ի տնտեսությունը մեծությամբ 3-րդն է Միջին Արևելքում (Թուրքիայից և Սաուդյան Արաբիայից հետո)՝ 2021-2023 թվականներին համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) կազմել է 415 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (1,83 տրլն Արաբական Էմիրությունների դոլար (ԱԷԴ))։

ԱՄԷ տնտեսությունը մեծապես կախված է նավթից և բնական գազից ստացվող եկամուտներից՝ հատկապես Աբու Դաբիում։ 2009 թվականին ԱՄԷ-ի տնտեսության ավելի քան 85%-ը հիմնված է եղել նավթի արտահանման վրա[5][6]։ 2011 թվականին նավթի արտահանումը կազմել է ԱՄԷ-ի պետբյուջեի 77%-ը[7]։ Վերջին տարիներին որոշակի տնտեսական դիվերսիֆիկացում է նկատվել[8]՝ մասնավորապես Դուբայում։ Աբու Դաբին և ԱՄԷ մյուս էմիրությունները համեմատաբար պահպանողական են մնացել դիվերսիֆիկացման իրենց մոտեցման հարցում։ Դուբայը շատ ավելի փոքր նավթի պաշարներ ունի իր գործընկերների համեմատ[9]։

Զբոսաշրջությունը ԱՄԷ-ում ոչ նավթային եկամտի ամենամեծ աղբյուրներից մեկն է։ Զանգվածային շինարարական հաջողությունները, ընդլայնվող արտադրական բազան և բարգավաճող ծառայությունների ոլորտն օգնում են երկրին դիվերսիֆիկացնել իր տնտեսությունը։ Երկրում ներկայումս կան 350 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի ակտիվ շինարարական ծրագրեր[10]։

ԱՄԷ-ն Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության և ՕՊԵԿ-ի անդամ է։

Տնտեսական ակնարկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄԷ-ն արաբական աշխարհում երկրորդ ամենամեծ տնտեսությունն ունի (Սաուդյան Արաբիայից հետո)[11], 2018 թվականին համախառն ներքին արդյունքը կազմել է (ՀՆԱ) 414 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (1,52 տրիլիոն ԱԷԴ)[12]։ ՀՆԱ-ի մեկ երրորդը նավթային եկամուտներից է[11]։ Ակնկալվել է, որ 2013 թվականին տնտեսության աճը կկազմի 4–4,5 տոկոս՝ նախորդ հինգ տարիների 2,3–3,5 տոկոսի դիմաց։ 1971 թվականի անկախությունից ի վեր ԱՄԷ-ի տնտեսությունն աճել է մոտ 231 անգամ՝ մինչև 1,45 տրիլիոն ԱԷԴ-ի՝ 2013 թվականին։ Ոչ նավթային առևտուրն աճել է մինչև 1,2 տրիլիոն ԱԷԴ, ինչը շուրջ 28 անգամ աճել է 1981 թվականից մինչև 2012 թվականը[11] :

ԱՄԷ-ի տնտեսությունը աշխարհի ամենաբաց տնտեսություններից մեկն է և նրա տնտեսական պատմությունը գալիս է այն ժամանակներից, երբ նավերը նավարկում էին Հնդկաստան՝ Սուահիլի ափի երկայնքով, մինչև Մոզամբիկի հարավը[13]։

Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) ակնկալում էր, որ ԱՄԷ-ի տնտեսական աճը 2015 թվականին կավելանա մինչև 4,5 տոկոս՝ 2014 թվականի 4,3 տոկոսի դիմաց։ ԱՄՀ-ն Համաշխարհային տնտեսական հեռանկարների զեկույցում ԱՄԷ-ի պոտենցիալ ուժեղ տնտեսական աճը վերագրել է ոչ նավթային հատվածների աճին, որը 2014 և 2015 թվականներին գրանցել է ավելի քան 6% աճ։ Նման ներդրումը ներառում է բանկային գործունեությունը, զբոսաշրջությունը, առևտուրը և անշարժ գույքը։ Զգալիորեն աճել է Էմիրաթի գնողունակության աճը և ենթակառուցվածքային ծրագրերում պետական ծախսերը։

Միջազգային մակարդակով ԱՄԷ-ն ընդգրկված է ծառայությունների գլոբալ բիզնեսի լավագույն 20-յակում, ըստ AT Kearney-ի՝ Համաշխարհային տնտեսական ֆորումօի «ամենացանցային երկրների» լավագույն 30-յակում, իսկ TI-ի տվյալներով այն կոռուպցիայի ինդեքսով ամենաքիչ կոռումպացված երկիրն է առաջին եռամսյակում[14]։

Արաբական Միացյալ Էմիրությունների կառավարությունը հայտարարել է իր դաշնային գործակալությունների ավելի քան 50%-ի, այդ թվում՝ նախարարությունների և գերատեսչությունների լայնածավալ վերակազմավորման և միավորման մասին՝ փորձելով հաղթահարել և վերականգնվել տնտեսական ցնցումներից՝ ամիսներ տևած կորոնավիրուսային արգելափակումից հետո[15]։

Պատմական նախադրյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև Միացյալ Թագավորությունից անկախանալը և 1971 թվականին միավորվելը՝ յուրաքանչյուր էմիրություն պատասխանատու է եղել միայն իր տնտեսության համար։ Այն ժամանակ մարգարիտային սուզումը, ծովագնացությունը և ձկնորսությունը միասին տնտեսության հիմքն են հանդիսացել, մինչև ճապոնական մշակության մարգարիտների զարգացումը և առևտրային քանակությամբ նավթի հայտնաբերումը[16]։ ԱՄԷ-ի նախկին նախագահ Զայեդ բին Սուլթան Ալ Նահյանին նկարագրվում է որպես անձ, որը երկիրը 20-րդ դար է առաջ տարել և նավթի արտահանումից ստացված եկամուտն օգտագործել է բոլոր անհրաժեշտ զարգացումները ֆինանսավորելու համար։ ԱՄԷ նախկին փոխնախագահ Ռաշիդ բին Սաիդ Ալ Մաքթումը համարձակ տեսլական է ունեցել Դուբայի էմիրության համար և կանխատեսել է ապագան ոչ միայն նավթի, այլ նաև այլ ոլորտներում[17]։

1980-ականներին Դուբայի դիվերսիֆիկացիան կենտրոնացած է եղել առևտրի և բեռնափոխադրումների և լոգիստիկ կենտրոնների ստեղծման շուրջ, մասնավորապես Պորտ Ռաշիդը և Ջեբել Ալի նավահանգիստն ու ազատ գոտին, ինչպես նաև Դուբայի միջազգային օդանավակայանը[18], ինչը հանգեցրել է նավագնացության, փոխադրման և լոգիստիկայի ոլորտում համաշխարհային մի շարք խոշոր մրցակիցների առաջացմանը (DP World, Emirates, DNATA):

Վերջին պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դուբայի անշարժ գույքի աշխույժ շուկայի ի հայտ գալը հակիրճ կերպով ստուգվել 2007-2008 թվականների համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամով, երբ Դուբայը փրկվել է Աբու Դաբիի կողմից[19]։ Գերտաքացած շուկայից վերականգնումը հանգեցրել է ավելի խիստ կանոնակարգման և վերահսկողության, ինչպես նաև անշարժ գույքի ավելի իրատեսական շուկայի ստեղծմանը ողջ ԱՄԷ-ում, բազմաթիվ «սպասված» նախագծերի վերսկսմամբ։ Չնայած նրան, որ շուկան շարունակում է ընդլայնվե՝, մշակողների համար ներկայիս շուկայական պայմանները բնութագրվել են որպես «կոշտ»[20]։

COVID-19 համավարակի արդյունքում ԱՄԷ-ի տնտեսությունը 2020 թվականին կրճատվել է 6,1%-ով[21]։ Երկրի հաշվեկշռի մնացորդը 2020 թվականին իջել է ՀՆԱ-ի վեց տոկոսի՝ 2019 թվականի 8,5 տոկոսից՝ պայմանավորված ինչպես ածխաջրածինների, այնպես էլ ոչ ածխաջրածինների արտահանման թերակատարմամբ, որը նվազեցվել է ներմուծման ավելի ցածր մակարդակով[22]։

2021 թվականի վերջին իշխանությունները հայտարարել են, որ ԱՄԷ-ի բանկային ակտիվները ակնկալվում է, որ 2022 թվականին կգրանցեն աճ՝ 8 տոկոսից մինչև 10 տոկոս, քանի որ երկրորդ ամենամեծ արաբական տնտեսությունը շարունակում է վերականգնվել COVID-19 համաճարակից[23]։ Նաև հայտարարվել է, որ ԱՄԷ-ի տնտեսությունը կարող է աճել ավելի արագ, քան կանխատեսված տեմպերը՝ հասնելով 4,6%-ի 2022 թվականին[24]։

Տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս 1980–2021 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները (ԱՄՀ անձնակազմի գնահատականներով 2022–2027 թվականներին)[25]։ 5%-ից ցածր գնաճը կանաչ գույնով է։ Տարեկան գործազրկության մակարդակը վերցված է Համաշխարհային բանկից, թեև Արժույթի միջազգային հիմնադրամը դրանք անհուսալի է համարում[26]։

Տարի ՀՆԱ

(մլրդ. ԱՄՆ Դոլլար)

Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ

(ԱՄՆ դոլար՝ ըստ ՊՄԳ-ի)

ՀՆԱ

(անվանական ԱՄՆ դոլարով)

Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ

(անվանական արտահայտությամբ ԱՄՆ դոլարով)

ՀՆԱ աճ

(Իրական)

Գնաճի մակարդակ

(տոկոսներով)

Գործազրկություն

(տոկոսներով)

Պետական պարտք

(ՀՆԱ-ն %-ով)

1980 90.0 89,074.1 40.4 40,014.6 Decrease-1.8% negative increase10.1% n/a n/a
1981 106.4 96,707.3 45.0 40,910.9 8.0% negative increase7.9% n/a n/a
1982 Decrease104.8 Decrease89,599.7 Decrease41.8 Decrease35,767.7 Decrease-7.2% negative increase7.1% n/a n/a
1983 Decrease103.2 Decrease85,304.3 Decrease38.3 Decrease31,690.1 Decrease-5.3% 1.3% n/a n/a
1984 111.7 Decrease85,269.5 Decrease38.0 Decrease29,017.1 4.5% 2.4% n/a n/a
1985 112.3 Decrease81,397.9 Decrease37.3 Decrease27,036.0 Decrease-2.5% 3.5% n/a n/a
1986 Decrease92.5 Decrease64,243.7 Decrease29.6 Decrease20,533.0 Decrease-19.3% negative increase5.4% n/a n/a
1987 99.8 66,551.4 32.5 21,644.1 5.3% negative increase5.5% n/a n/a
1988 100.6 Decrease56,221.3 33.0 Decrease18,435.2 Decrease-2.6% 5.0% n/a n/a
1989 121.0 65,073.3 38.1 20,478.5 15.7% 2.8% n/a n/a
1990 155.2 84,138.8 49.1 26,621.5 23.6% 0.6% n/a n/a
1991 163.8 84,998.1 49.8 Decrease25,847.4 2.1% 3.4% 1.9% n/a
1992 172.8 85,904.5 52.2 25,961.0 3.1% negative increase6.4% positive decrease1.8% n/a
1993 176.8 Decrease84,876.5 53.4 Decrease25,654.4 Decrease0.0% negative increase5.3% 1.8% n/a
1994 193.9 86,936.8 57.5 25,762.5 7.4% negative increase5.7% 1.8% n/a
1995 211.0 87,498.1 63.6 26,394.4 6.6% 4.3% 1.8% n/a
1996 226.3 92,629.0 71.0 29,058.9 5.3% 3.0% negative increase1.9% n/a
1997 249.9 96,853.9 76.2 29,534.5 8.6% 3.0% negative increase2.0% n/a
1998 254.7 Decrease89,871.1 Decrease73.4 Decrease25,897.7 0.8% 2.0% negative increase2.1% n/a
1999 268.0 Decrease88,352.1 82.9 27,321.0 3.8% 2.1% negative increase2.2% 4.8%
2000 307.8 102,780.9 103.9 34,689.0 12.3% 1.3% negative increase2.3% positive decrease3.1%
2001 318.8 Decrease100,665.1 Decrease103.3 Decrease32,621.3 1.3% 2.8% negative increase2.5% positive decrease2.7%
2002 331.8 Decrease99,074.3 109.8 32,790.7 2.5% 2.9% negative increase2.6% negative increase3.4%
2003 368.2 103,680.0 124.3 35,017.3 8.8% 3.1% negative increase2.8% positive decrease3.3%
2004 414.3 110,145.3 147.8 39,304.5 9.6% negative increase5.0% negative increase2.9% negative increase4.1%
2005 448.0 Decrease109,107.3 180.6 43,984.1 4.9% negative increase6.2% negative increase3.1% negative increase4.5%
2006 507.3 Decrease101,203.9 222.1 44,313.6 9.8% negative increase9.3% positive decrease2.9% negative increase5.1%
2007 537.8 Decrease86,479.4 257.9 Decrease41,472.2 3.2% negative increase11.1% 2.9% negative increase8.9%
2008 565.8 Decrease70,073.8 315.5 Decrease39,074.7 3.2% negative increase12.3% positive decrease2.7% negative increase8.9%
2009 Decrease539.6 Decrease65,805.6 Decrease253.5 Decrease30,920.4 Decrease-5.2% 1.6% 2.7% negative increase21.1%
2010 554.8 67,134.0 289.8 35,065.9 1.6% 0.9% positive decrease2.5% positive decrease19.5%
2011 605.6 72,143.6 350.7 41,775.7 6.9% 0.9% positive decrease2.3% negative increase21.5%
2012 631.7 74,088.2 374.6 43,932.9 4.5% 0.7% positive decrease2.2% positive decrease21.2%
2013 647.3 74,733.9 390.1 45,040.1 5.1% 1.1% positive decrease2.0% positive decrease16.0%
2014 678.3 77,094.2 403.1 45,817.1 4.3% 2.3% positive decrease1.9% positive decrease14.2%
2015 Decrease601.2 Decrease67,253.7 Decrease358.1 Decrease40,064.4 5.1% 4.1% positive decrease1.8% negative increase16.7%
2016 Decrease598.8 Decrease65,650.7 Decrease357.0 Decrease39,144.7 3.1% 1.6% positive decrease1.6% negative increase19.4%
2017 637.4 68,504.5 385.6 41,443.9 2.4% 2.0% negative increase2.5% negative increase21.6%
2018 660.4 70,501.5 422.2 45,075.6 1.2% 3.1% positive decrease2.4% positive decrease20.9%
2019 695.1 73,141.9 Decrease417.2 Decrease43,900.2 3.4% -1.9% positive decrease2.2% negative increase27.1%
2020 Decrease660.3 Decrease71,139.1 Decrease358.9 Decrease38,661.2 Decrease-6.1% -2.1% negative increase3.2% negative increase40.4%
2021 703.4 73,575.0 410.0 42,883.7 2.3% 0.2% negative increase3.4% positive decrease38.3%
2022 779.2 78,255.0 501.4 50,348.8 4.2% 3.7% n/a positive decrease31.7%
2023 833.1 82,023.7 506.2 Decrease49,842.0 3.8% 2.8% n/a negative increase32.7%
2024 886.4 85,982.0 518.1 50,254.2 3.8% 2.0% n/a positive decrease32.5%
2025 939.8 89,816.3 535.7 51,196.7 3.9% 2.0% n/a positive decrease32.0%
2026 997.0 93,869.4 558.7 52,606.1 4.0% 2.0% n/a positive decrease31.2%
2027 1,059.9 98,317.2 586.4 54,393.1 4.2% 2.0% n/a positive decrease30.1%

Արտաքին առևտուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտահանումը Էմիրություններից 2006 թվականին

2012 թվականին 273,5 միլիարդ դոլարի ներկրմամբ ԱՄԷ-ն առաջ է անցել Սաուդյան Արաբիայից՝ որպես տարածաշրջանի ամենամեծ սպառողական շուկա։ Արտահանումը կազմել է 314 մլրդ դոլար՝ ԱՄԷ-ն դարձնելով երկրորդ խոշորագույն արտահանողը տարածաշրջանում[11]։

ԱՄԷ-ն և Հնդկաստանը միմյանց համար հիմնական առևտրային գործընկերներն են, ընդ որում վերջինս ունի բազմաթիվ քաղաքացիներ, որոնք աշխատում և ապրում են ԱՄԷ-ում։ Առևտրի ծավալը կազմե; է ավելի քան 75 միլիարդ դոլար (275,25 միլիարդ ԱԷԴ)[27]։

2021 թվականին ԱՄԷ-ի արտահանման հիմնական գործընկերներն են եղել Հնդկաստանը (14,2%), Ճապոնիան (8,3%), Չինաստանը (մայրցամաքային) (7,7%), Սաուդյան Արաբիան (7,5%), Իրաքը (4,8%), Սինգապուրը (4,0%)։, Եվրամիություն (4,0%), Օմանը (3,8%), Հոնկոնգը (3,4%) և Թաիլանդը (3,0%)[28]։

Ներմուծման հիմնական գործընկերները 2012 թվականին եղել են Չինաստանը (17.3%), Եվրամիությունը (12.1%), Հնդկաստանը (9.4%), ԱՄՆ (5.5%), Սաուդյան Արաբիան (5.2%), Միացյալ Թագավորությունը (2.8%), Մալին (2,7%), Ճապոնիան (2,6%), Թուրքիան (2,1%) և Վիետնամը (2,0%)[28]։

ԱՄԷ-ի տնտեսության դիվերսիֆիկացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած ԱՄԷ-ն GCC-ում ունի ամենադիվերսիֆիկացված տնտեսությունը՝ ԱՄԷ-ի տնտեսությունը մնում է չափազանց կախված նավթից։ Բացառությամբ Դուբայի, ԱՄԷ-ի մեծ մասը կախված է նավթային եկամուտներից։ Նավթն ու բնական գազը շարունակում են կենտրոնական դեր խաղալ տնտեսության մեջ, հատկապես Աբու Դաբիում։ 2009 թվականին ԱՄԷ-ի տնտեսության ավելի քան 85%-ը հիմնված է եղել նավթի արտահանման վրա[5][29]։ Մինչ Աբու Դաբին և ԱՄԷ մյուս էմիրությունները համեմատաբար պահպանողական են մնացել դիվերսիֆիկացման շուրջ իրենց մոտեցման հարցում՝ Դուբայը, որն ունի շատ ավելի փոքր նավթի պաշարներ, ավելի համարձակ է եղել դիվերսիֆիկացման քաղաքականության մեջ[9]։ 2011 թվականին նավթի արտահանումը կազմել է ԱՄԷ-ի պետբյուջեի 77%-ը[30]։

Դուբայը զգալիորեն տուժել է 2007-2010 թվականների տնտեսական ճգնաժամից և փրկվել Աբու Դաբիի նավթային հարստության շնորհիվ։ Դուբայի ներկայիս բարգավաճումը վերագրվում է Աբու Դաբիի նավթադոլարներին[31]։ 2014 թվականին Դուբայը ընդհանուր առմամբ 142 միլիարդ դոլարի պարտք է ունեցել[32]։ ԱՄԷ կառավարությունն աշխատել է նավթի արտահանումից տնտեսության կախվածությունը նվազեցնելու ուղղությամբ մինչև 2030 թվականը[33]։ Տարբեր ծրագրեր են իրականացվել, որոնք կարողացել են օգնել հասնել դրան, որոնցից ամենավերջինը Խալիֆա նավահանգիստն է, որը բացվել է Աբու Դաբիի Էմիրությունում 2012 թվականի վերջին։ ԱՄԷ-ն նաև իրավունք է ստացել հյուրընկալել World Expo 2020-ը, որն ինչպես ենթադրվում է, դրական ազդեցություն է ունեցել ապագա աճի վրա, թեև կան որոշ թերահավատներ, որոնք նշում են հակառակը[34]։

Տասնամյակների ընթացքում Դուբայի էմիրությունը սկսել են եկամուտի լրացուցիչ աղբյուրներ փնտրել։ Շարունակվում է զարգանալ բարձրակարգ զբոսաշրջությունը և միջազգային ֆինանսները։ Այս նախաձեռնությանը համահունչ հայտարարել է Դուբայի միջազգային ֆինանսական կենտրոնը, որն առաջարկում է 55,5% օտարերկրյա սեփականություն, առանց պահումների հարկի, հողի և գրասենյակային տարածքների և հարմարեցված ֆինանսական կարգավորման համակարգ, որի փորձի լավագույն օրինակները վերցվել են այլ առաջատար ֆինանսական կենտրոններից՝ ինչպիսիք են Նյու Յորքը, Լոնդոնը, Ցյուրիխը և Սինգապուրը։ DIFC-ում հայտարարվել է նոր ֆոնդային շուկայի մասին՝ տարածաշրջանային ընկերությունների և այլ նախաձեռնությունների համար։ Դուբայը նաև զարգացրել է ինտերնետ և մեդիա ազատ գոտիներ՝ առաջարկելով 100% օտարերկրյա սեփականություն, առանց հարկային գրասենյակի տարածք՝ աշխարհի առաջատար ՏՀՏ և մեդիա ընկերությունների համար՝ նրանց սպասարկելով կապի նորագույն ենթակառուցվածքով։ Աշխարհի առաջատար ընկերություններից շատերն այժմ մասնաճյուղեր են բացել և նույնիսկ իրենց գլխամասային գրասենյակները տեղափոխել են այնտեղ։ Անշարժ գույքի շուկայի վերջին ազատականացումը, որը թույլ է տալիս ոչ քաղաքացիներին ձեռք բերել սեփականություն հանդիսացող հողատարածք, հանգեցրել է շինարարության և անշարժ գույքի ոլորտների մեծ զարգացման՝ մի շարք ստորագրված զարգացումներով, ինչպիսիք են 2 Արմավենիների կղզիները, Աշխարհ (կղզեխումբը), Դուբայի Մարինա, Յումերիա Լեյք Թաուերսը և մի շարք այլ մշակումներ՝ առաջարկելով վիլլաներ և բարձրահարկ բնակարաններ և գրասենյակային տարածքներ։ Emirates ընկերությունը (Emirates Group-ի մի մասը) ձևավորվել է Դուբայի կառավարության կողմից 1980-ականներին և ներկայումս այն սակավաթիվ ավիաընկերություններից է, որն ականատես է լինում աճի բարձր մակարդակի։ Emirates-ը նաև Airbus A380 ինքնաթիռի խոշորագույն օպերատորն է։ 2001 թվականի դրությամբ կառավարության բյուջեով նախատեսված եկամուտները կազմել են ԱՄԷ-ի շուրջ 29,7 մլրդ ԱԷԴ, իսկ ծախսերը ՝ շուրջ 22,9 մլրդ ԱԷԴ։ Բացի ազգային տնտեսությունը պահպանելու նոր ուղիներ գտնելուց, ԱՄԷ-ն նաև առաջընթաց է գրանցել էլեկտրաէներգիայի արտադրության նոր, կայուն մեթոդների ներդրման գործում։ Այդ մասին են վկայում Մասդար քաղաքում արևային էներգիայի տարբեր նախաձեռնությունները և երկրի որոշ հատվածներում վերականգնվող էներգիայի այլ զարգացումները[35][36]։

Բացի այդ ԱՄԷ-ն սկսում է տեսնել տեղական արտադրության ի հայտ գալը՝ որպես տնտեսական զարգացման նոր աղբյուր, նաև հաջողված են կառավարության գլխավորած զգալի ներդրումների օրինակները, ինչպիսիք են Strata-ն օդատիեզերական արդյունաբերության մեջ՝ Մուբադալայի օրոք, մինչդեռ կան նաև փոքրածավալ ձեռնարկատիրական ձեռնարկություններ, ինչպիսին է Zarooq Motors-ը ավտոմոբիլային արդյունաբերության մեջ[37]։

2020 թվականի օգոստոսին գործարկվել է Բարաքա ատոմակայանը՝ արաբական աշխարհում առաջին ատոմակայանը[38]։

Արտաքին շուկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչ վերաբերում է արտաքին առևտրին, ապա ԱՄԷ-ի շուկան աշխարհի ամենադինամիկ շուկաներից մեկն է ամբողջ աշխարհում՝ տեղավորված ապրանքների 16 խոշորագույն արտահանողների և 20 խոշորագույն ներմուծողների շարքում[39]։ 2014 թվականին ԱՄԷ-ի գլխավոր գործընկեր երկրների հնգյակում են Իրանը (3,0%), Հնդկաստանը (2,9%), Սաուդյան Արաբիան (1,5%), Օմանը (1,4%) և Շվեյցարիան (1,2%)։ Ինչ վերաբերում է ԱՄԷ մատակարարների առաջատար հնգյակին, ապա դրանք են Չինաստանը (7,4%), ԱՄՆ-ը (6,4%), Հնդկաստանը (5,8%), Գերմանիան (3,9%) և Ճապոնիան (3,5%)։

ԱՄԷ արտաքին առևտրի ցուցանիշները[40]
Ցուցանիշներ 2010 2011 2012 2013 2014
Ապրանքների ներմուծում (մլն ԱՄՆ դոլար) 165,000 203,000 226,000 251,000 262,000
Ապրանքների արտահանում (մլն ԱՄՆ դոլար) 214,000 302,000 349,000 379,000 360,000
Ծառայությունների ներմուծում (մլն ԱՄՆ դոլար) 41,337 55,702 62,301 66,413 70,279
Ծառայությունների արտահանում (մլն ԱՄՆ դոլար) 11,028 12,063 15,276 17,345 19,769
Ապրանքների և ծառայությունների ներմուծում (տարեկան % փոփոխություն) 2.1 18.8 5.2 6.5 6.1
Ապրանքների և ծառայությունների արտահանում (տարեկան % փոփոխություն) 2.5 20.7 17.0 4.5 8.2
Ապրանքների և ծառայությունների ներմուծում (ՀՆԱ-ի % - ով) 72.2 72.3 75.3 76.8 77.9
Ապրանքների և ծառայությունների արտահանում (ՀՆԱ-ի % - ով) 78.8 90.3 100.6 101.3 98.0

2014 թվականին Արաբական Միացյալ Էմիրություններին հաջողվել է արտահանել 380,4 միլիարդ, որում գերակշռել են չորս ապրանքներ, որոնք են նավթային և բիտումային յուղեր (19.8%), Ադամանդներ՝ (3.4%) Ոսկի (3.2%) ներառյալ պլատինեպատ ոսկին, ոսկերչական իրեր և դրանց մասեր (2.8%): Նույն տարում Արաբական Միացյալ Էմիրությունները ներմուծել է 298,6 մլրդ, որոնցում գերակշռում են հինգ երկրներ՝ Չինաստան (7,4%), ԱՄՆ (6,4%), Հնդկաստան (5,8%), Գերմանիա (3,9%), Ճապոնիա (3,5%)։

Մի կողմից Արաբական Միացյալ Էմիրություններին 2013 թվականին հաջողվել է արտահանել 17 մլրդ ԱՄՆ դոլար ծառայություններ, որոնցում գերակշռում են ճանապարհորդությունները (67,13%), տրանսպորտը (28,13%), պետական ծառայությունները (4,74%)։ Մյուս կողմից՝ ներմուծվել է 63,9 մլրդ ԱՄՆ դոլարի ծառայություններ, որոնցում գերակշռում են տրանսպորտը (70,68%), ճանապարհորդությունը (27,70%) և պետական ծառայությունները (1,62%)։

2021 թվականի սեպտեմբերին ԱՄԷ-ն հայտարարել է այլ տնտեսությունների, մասնավորապես Ասիայի և Աֆրիկայի հետ առևտրային կապերը սրելու իր պլանների մասին։ Երկիրը նշել է, որ մոտ 150 միլիարդ դոլարի ներքին օտարերկրյա ներդրումներ է փնտրում առաջիկա ինը տարում, այսինքն՝ մինչև 2030 թվականը։ Էմիրությունները նպատակ է ունեցել լինել աշխարհի տասը խոշորագույն ներդրումային երկրներից մեկը։ Այնուամենայնիվ նա ստիպված է եղել դիմակայել իր հարևան Սաուդյան Արաբիայի ուժեղ մրցակցությանը՝ ստեղծելով ավելի լայն պատնեշ երկու երկրների միջև երբեմնի ենթադրյալ դաշինքում։ Էմիրաթի արտաքին առևտրի պետնախարարն ասել է, որ «Թող սաուդցիները մեծացնեն մրցակցությունը։ Դա նշանակում է, որ կարկանդակն ավելի մեծ է լինելու, իսկ ավելի մեծ կարկանդակ ունենալը նշանակում է, որ ԱՄԷ-ի մասնաբաժինը այս կարկանդակից ավելի մեծ է լինելու»[41]։

Եվրոպական միությունը հայտնաբերել է, որ էմիրաթական ընկերությունները ներգրավված են եղել Ռուսաստանի հետ զենքի բաղադրիչների ուղղակի առևտուրում։ Միության պատժամիջոցները ուղղված են ԱՄԷ-ում գործող երկու ընկերությունների՝ I Jet Global-ին և Success Aviation Services-ին, որոնք արտահանել են երկակի նշանակության ապրանքներ։ Եվրոմիությունը նախազգուշացրել է, որ այն երկրները, որոնք օգտակար կլինեն ի շահ Ռուսաստանի, կարող են սպառնալ ԵՄ ռազմական և բարձր տեխնոլոգիական սարքավորումների ներմուծման ամբողջական արգելքին։ Բացի այդ սպասվում էր առևտրային պատերազմ ԱՄԷ-ի հետ, եթե երկիրը շարունակեր առևտուրը Ռուսաստանի հետ[42]։

Արաբական Միացյալ Էմիրությունները էական փոփոխություններ են մտցրել երկրի ներսում օտարերկրյա ներդրումային ֆոնդերի խրախուսման և բաշխման վերաբերյալ իր կանոնակարգում։ Որպես այս փոփոխությունների մաս, որը ներառված է Արժեթղթերի և ապրանքների մարմնի մի քանի որոշումներում՝ այն է, որ օտարերկրյա սեփականություն հանդիսացող հիմնադրամներն այլևս չեն կարող ուղղակիորեն գովազդել կամ բաշխել միավորները ԱՄԷ-ում։ Փոխարենը այս գործողությունները սահմանափակվում են մասնավոր բաշխմամբ՝ ուղղված պրոֆեսիոնալ ներդրողներին և/կամ շուկայական գործընկերներին։ Այս փոփոխությունը նշանակում է ռազմավարական քայլ՝ խստացնելու այն հանգամանքները, որոնց դեպքում օտարերկրյա ֆոնդերը կարող են շփվել ԱՄԷ-ում գործող ներդրողների, մասնավորապես մանրածախ հաճախորդների և պրոֆեսիոնալ ներդրողների հետ՝ ընդգծելով ավելի կանոնակարգված ներդրումային միջավայրի մղումը[43]։

Այս կարգավորիչ թարմացումները հանգեցրել են նաև պրոֆեսիոնալ ներդրողների բաշխման փոփոխության, քանի որ նրանք այժմ այլևս չեն ազատվում Արժեթղթերի և ապրանքների մարմնի կանոնակարգից։ Միայն SCA-ի կողմից «Խթանման» կարգավորվող գործունեությունը իրականացնելու համար լիցենզավորված ընկերություններն այժմ թույլատրվում են խթանել նման ֆոնդերը, այն էլ միայն մասնավոր տեղաբաշխման հիմունքներով։ Մանրածախ ներդրողներին օտարերկրյա միջոցների խթանումը կամ բաշխումն ուղղակի արգելված է, թեև մանրածախ ներդրողներից հակադարձ միջնորդությունն ինքնին արգելված չէ։ ԱՄԷ-ում բաշխվող բոլոր օտարերկրյա միջոցները պետք է գրանցվեն SCA-ում, բացառելով նրանց, որոնք կարող են ապացուցել փաստաթղթավորված հակադարձ միջնորդությունը[44]։

Մարդկային ռեսուրսներ և զբաղվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատ շենքեր կառուցվել են հիմնականում Հարավային Ասիայի և Արևելյան Ասիայի աշխատողների կողմից[45][46]։ Դա հիմնականում պայմանավորված է նրանով, որ ԱՄԷ-ի տեղացիների ներկայիս սերունդը նախընտրում է պետական աշխատատեղերը, այլ ոչ թե մասնավոր[47][48]։ 2008 թվականի հունիսի 17-ին Բուրջ Խալիֆա շինհրապարակում աշխատել են մոտ 7500 հմուտ աշխատողներ[49]։ Մամուլի հաղորդագրությունները ցույց են տվել, որ 2006 թվականին հմուտ ատաղձագործները օրական վաստակել են 4,34 ֆունտ ստեռլինգ, իսկ բանվորները՝ 2,84[45]: BBC-ի հետաքննության և Human Rights Watch-ի զեկույցի համաձայն՝ աշխատողները ապրել են անմխիթար պայմաններում և երկար ժամեր են աշխատել ցածր վարձատրությամբ[50][51][52]։ Շինարարության ընթացքում գրանցվել է շինարարության հետ կապված միայն մեկ մահվան դեպք[53]։ Սակայն աշխատավայրում վնասվածքներն ու մահերը ԱՄԷ-ում «վատ փաստաթղթավորված են», ըստ Human Rights Watch-ի[50]։

2006 թվականի մարտին մոտ 2500 աշխատակիցներ, որոնք վրդովված են եղել ավտոբուսների պատճառով, որոնք ուշանում էին իրենց հերթափոխի ավարտին, բողոքի ցույց են կազմակերպել և անկարգություններ առաջացրել՝ վնասելով մեքենաներ, գրասենյակներ, համակարգիչներ և շինարարական սարքավորումներ[45]։ Դուբայի ՆԳՆ պաշտոնյան ասել է, որ անկարգությունները պատճառել են գրեթե 500,000 ֆունտ ստեռլինգ վնաս[45]։ Խռովության մեջ ներգրավված աշխատողների մեծ մասը վերադարձել է հաջորդ օրը, սակայն հրաժարվել է աշխատել[45]։ Բողոքի ակցիա են անցկացրել նաև Դուբայի օդանավակայանի աշխատակիցները։

Էմիրատացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավարևելյան Ասիայից երկու աշխատողներ լուսանկարվում են Բուրջ Խալիֆայի երկնաքերի ֆոնին:

Էմիրացումն ԱՄԷ-ի կառավարության նախաձեռնությունն է՝ ավելի շատ ԱՄԷ քաղաքացիների բովանդակալից և արդյունավետ կերպով պետական և մասնավոր հատվածներում աշխատանքի տեղավորելու[54][55]։ Թեև ծրագիրը գործում է ավելի քան մեկ տասնամյակ և արդյունքները կարելի է տեսնել պետական հատվածում, մասնավոր հատվածը դեռևս հետ է մնում, քանի որ քաղաքացիները ներկայացնում են մասնավոր հատվածի աշխատուժի միայն 0,34%-ը[56]։

Թեև ընդհանուր համաձայնություն կա էմիրացման կարևորության վերաբերյալ սոցիալական, տնտեսական և քաղաքական պատճառներով, կան նաև որոշակի վեճեր կազմակերպչական արդյունավետության վրա տեղայնացման ազդեցության վերաբերյալ։ Դեռևս հայտնի չէ, թե արդյոք և որքանով է քաղաքացիների զբաղվածությունը եկամուտներ բերում Մերձավոր Արևելքում գործող կառույցներին։ Վերջին հետազոտությունները նշում են, որ տեղայնացումը միշտ չէ, որ ձեռնտու է տարածաշրջանում գործող ընկերություններին և դրա արդյունավետությունը կախված է մի շարք պայմանական գործոններից[57][58]։

2009 թվականի դեկտեմբերին ԱՄԷ քաղաքացիների դրական ազդեցությունը աշխատավայրում բացահայտվել է թերթի հոդվածում, որը վկայակոչում էր դեռևս չհրապարակված ուսումնասիրություն[59], որի առավելությունը զարգացող ուժային կառույցներում ցանցերի օգտագործումն է եղել։

Ընդհանուր առմամբ մասնավոր հատվածում ներգրավվածությունը մնացել է ցածր՝ անկախ կրթության ոլորտում զգալի ներդրումներից, որոնք հասել են ռեկորդային մակարդակի, որտեղ կրթությունն այժմ կազմում է 2010 թվականի համար նախատեսված ընդհանուր բյուջեի 22,5%-ը կամ 2,6 միլիարդ դոլարը[60]։ Բազմաթիվ կառավարական նախաձեռնություններ ակտիվորեն խթանել են էմիրացմանը բոլորին կրթելով՝ ավագ դպրոցը թողածներից մինչև շրջանավարտներ, ԱՄԷ-ի հիմնականում Արևմտյան աշխատանքային միջավայրում աշխատելու համար անհրաժեշտ բազմաթիվ հմտություններով, այդ նախաձեռնությունները ներառում են Tawteen UAE[61], ENDP[62] կամ Abu Dhabi Tawteen Council ծրագրերը[63]։

Աշխատանքային հարցերի հետ կապված խտրականության դեմ շատ քիչ օրենքներ կան, ընդ որում Էմիրություններին և GCC-ի այլ քաղաքացիներին նախապատվությունը տրվում է աշխատանքի տեղավորման հարցում[64]։ Արհմիությունները հիմնականում արգելված են և ցանկացած աշխատանքային խնդիր ունեցող աշխատողներին խորհուրդ է տրվում բողոքի կամ աշխատանքից հրաժարվելու փոխարեն կապի մեջ լինել Աշխատանքի նախարարության հետ։ Միգրանտ աշխատողները հաճախ դժգոհում են աշխատավայրում վատ անվտանգությունից և ազգային պատկանելությունից ելնելով աշխատավարձից, թեև այդ հարցը դանդաղորեն լուծվում է[65]։

Կրթական նախաձեռնությունների անմիջական հովանավորությունից բացի՝ Էմիրությունների բարեգործության հիմնադրամը ֆինանսավորում է էմիրացման հիմնական գիտահետազոտական նախաձեռնությունները մրցակցային հետազոտական դրամաշնորհների միջոցով՝ թույլ տալով համալսարաններին, ինչպիսիք են Արաբական Միացյալ Էմիրությունների համալսարանը կամ Դուբայի Կառավարության դպրոցը, ստեղծել և տարածել փորձաքննություն այդ թեմայով[66]։

Էմիրացման տարբեր ասպեկտների վրա աշխատող ակադեմիկոսներից են Փոլ Դայերը և Նատաշա Ռիջը Դուբայի կառավարման դպրոցից, Ինգո Ֆորստենլեչները՝ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների համալսարանից, Քասիմ Ռանդարին՝ Դուբայի բրիտանական համալսարանից և Փոլ Նոգլինգերը՝ FHWien-ից։

2020 թվականին Արաբական Միացյալ Էմիրությունների տնտեսությունը խոցելի է դարձել COVID-19 համավարակի նկատմամբ՝ ականատես լինելով տնտեսական անջատմանը։ Էմիրություններում Դուբայը հայտնվել էր ծայրահեղ իրավիճակում, որտեղ արտագնա աշխատողները մնացել էին անգործ։ Քաղաքում աշխատող հազարավոր բրիտանացիներ սկսել են վաճառել իրենց ունեցվածքը՝ գումար հավաքելու համար, քանի որ վիզային ռեժիմի խիստ կանոնները ստիպել են նրանց վերադառնալ Մեծ Բրիտանիա[67]։

Համաձայն 2021 թվականի ապրիլի թափանցիկության դեմոկրատական կենտրոնի կողմից հրապարակված զեկույցի՝ ԱՄԷ-ում ապրող օտարերկրացիների և արտագաղթողների նկատմամբ, որոնք ապրում են ընդդեմ Էմիրաթի քաղաքացիների, չնայած ԱՄԷ-ում աշխատանքային բարեփոխումներին, օտարերկրացիները և հմուտ կամ ոչ հմուտ աշխատանքային միգրանտները բախվում են խտրականության և ռասայականացման։ երկրի քաղաքացիներից՝ օտարերկրացիները և արտագաղթածները հաճախ ենթարկվում են աշխատանքի խտրականության՝ կապված առաջխաղացման և աշխատավարձի կամ գենդերային անհավասարության հետ։ DCT-ի բացահայտումները վերաբերում են կազմակերպությանը, քանի որ ԱՄԷ-ի տնտեսությունը մեծապես հենվում է օտարերկրյա աշխատողների վրա և այդպիսով կատարում է միջազգային կարևոր դեր։ Կազմակերպությունը պահանջել է ԱՄԷ-ից պահպանել մարդու իրավունքների համընդհանուր սկզբունքները[68][69]։

2021 թվականի Համաշխարհային զեկույցի 31-րդ հրատարակությունը, որը հրապարակվել է Human Rights Watch-ի կողմից՝ կրկնում է, որ ԱՄԷ-ում շարունակվում են աշխատանքային չարաշահումները, որոնք պայմանավորված են շահագործական կաֆալա համակարգով։ Covid-19 համավարակի ժամանակ աշխատանքային միգրանտները բախվել են գործազրկության մեծ խնդիրների հետ, ինչպես նաև մնացել են ծանր պայմաններում՝ առանց օրինական բնակության։ Նաև շատ միգրանտներ տուժել են աշխատավարձերի գողությունից և չեն կարողացել վարձավճար վճարել կամ սնունդ գնել[70]։

Ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականի հոկտեմբերին Բլումբերգի կողմից ԱՄԷ-ում ցուցակված ընկերությունների արժեթղթերի շուկայական կապիտալիզացիան գնահատվել է 109,9 միլիարդ դոլար[71]։

Արտաքին ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառավարության կողմից ստեղծվել են ներդրումային հաստատություններ՝ ԱՄԷ-ի կողմից արտերկրում կատարված ներդրումները կառավարելու համար.

Աբու Դաբիի ներդրումային մարմին (ADIA)

  • Աբու Դաբիի ներդրումային խորհուրդ (ADIC)
  • Mubadala Development Company (MDC)
  • Միջազգային նավթային ներդրումային ընկերություն (IPIC)
  • Դուբայի աշխարհ
  • Դուբայի միջազգային մայրաքաղաք (DIC)[72]

Ներքին ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաշխարհային մրցունակության ինդեքսով (GCI) ԱՄԷ-ն 17-րդ տեղում է։ Զեկույցում ասվում է, որ ԱՄԷ-ի մրցունակությունը բխում է «բարձրորակ [...] ենթակառուցվածքից» և «բարձր արդյունավետ լավ շուկաներից»[73]։

Կորպորատիվ կառավարական օրենսգիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արժեթղթերի և ապրանքների մարմինը (SCA) ներկայացրել է կորպորատիվ կառավարման նոր կանոնակարգ (Կորպորատիվ կառավարման օրենսգիրք), որը վերաբերում է բոլոր բաժնետիրական ընկերություններին և հաստատություններին, որոնց արժեթղթերը ցուցակված են Դուբայի ֆինանսական շուկայում (DFM) և Աբու Դաբիի արժեթղթերի բորսայում (ADX)[74]:

Բանկային համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի հունիսի 19-ին Moody's վարկանիշային գործակալությունը փոխել է իր տեսակետը Արաբական Միացյալ Էմիրությունների ութ բանկերի վերաբերյալ՝ կայունից դառնալով բացասական։ Փոփոխությունը պայմանավորված է եղել «նրանց առանձին վարկային պրոֆիլների պոտենցիալ նյութի թուլացմամբ», որտեղ ԱՄԷ-ի տնտեսությունը լրացուցիչ մարտահրավերների էր բախվում COVID-19 համավարակի և նավթի ցածր գների պայմաններում։ Ութ բանկերի թվում եղել են հետևյալ բանկերը՝ Abu Dhabi Commercial Bank, Emirates NBD, HSBC Bank Middle East, Dubai Islamic Bank, Abu Dhabi Islamic Bank, National Bank of Fujairah, National Bank of Ras al-Kaimah և Mashreq Bank[75]:

Fitch Ratings-ը 2020 թվականի հունիսի 22-ի իր զեկույցում կանխատեսել էր, որ ԱՄԷ-ում գործող բանկերի առանձին վարկային պրոֆիլները հնարավոր է թուլանան հաջորդ տարի՝ կապված կորոնավիրուսային համավարակի և նավթի գնի անկման հետևանքով առաջացած ֆինանսական ճգնաժամի հետ։ Ըստ Fitch-ի զեկույցի՝ չնայած տնտեսությանն աջակցող ժամանակին միջոցների իրականացմանը, ԱՄԷ-ում բանկերի շահութաբերության վրա հակված է ազդել ոչ տոկոսային եկամուտների ցածր մակարդակի վրա, որը վատթարացել է վերահսկվող բիզնեսի ծավալով, ցածր տոկոսադրույքներով և ավելի բարձր վարկերի վերականգնման վճարներւվ։ Բացի այդ ակնկալվում է, որ ակտիվների որակը նույնպես կթուլանա տնտեսական անկման ազդեցությունից հետո, որին բոլոր վարկառուները չեն կարող դիմանալ[76]։

Անշարժ գույք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դուբայի միջազգային ֆինանսական կենտրոնը

Վերջին տարվա ընթացքում անշարժ գույքի և ենթակառուցվածքների ոլորտների զարգացումը նպաստել է երկիրը համաշխարհային զբոսաշրջային ուղղություն դարձնելուն։ Էմիրատների ՀՆԱ-ում զբոսաշրջության ներդրումը 1990-ականների կեսերին 3%-ից աճել է մինչև 2010 թվականի վերջին՝ ավելի քան 16,5%։ Այս միտումին նպաստում են զբոսաշրջային նախագծերում պետական հսկայական ներդրումները (տարեկան 47 միլիարդ դոլար), որոնք հիմնականում ուղղվում են օդանավակայանների ծախսմանը, դրանց հզորությունների ավելացմանը, նոր օդանավակայանների և նավահանգիստների ստեղծմանը։

Անշարժ գույքի ոլորտը դրական ազդեցություն է ունեցել զարգացման, աշխատատեղերի, ներդրումների և զբոսաշրջության վրա, քանի որ անշարժ գույքի նախագծերը մեկնարկել են շուկայի կարիքները և բնակարանների և առևտրային միավորների աճող պահանջարկը բավարարելու համար, հատկապես Դուբայում և Աբու Դաբիում։

ԱՄԷ-ն ունի տարածաշրջանի նավթի և գազի արդյունաբերության, քիմիական արդյունաբերության, էներգետիկայի և ջրի և աղբի նախագծերի մոտ 37%-ը։ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների կառավարությունը հսկայական միջոցներ է ներդնում զբոսաշրջության և անշարժ գույքի ոլորտում, հատկապես Աբու Դաբիում և Դուբայում։ Ալ Սաադիյաթ Այլնդը Աբու Դաբիում և Բուրջ Խալիֆա Դուբայում՝ աշխարհի ամենաբարձր աշտարակն է, որը կենտրոնական է «Ջեբել Ալի»-ի մոտ, այն կարևորագույն կետերից է, որոնք ԱՄԷ-ին տվել են համաշխարհային զբոսաշրջային ուղղության բարձր վարկանիշ։ Համաձայն 2013-2014 թվականների Համաշխարհային մրցունակության զեկույցի ՝ ԱՄԷ-ն ենթակառուցվածքների որակով աշխարհում զբաղեցնում է չորրորդ տեղը։

2020 թվականի նոյեմբերի 28-ին Աբու Դաբիի ԶԼՄ-ների գրասենյակը հայտարարել է, որ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների կառավարությունը՝ 49-րդ Ազգային տոնին ընդառաջ, 2 միլիարդ դոլար արժողությամբ (7,2 միլիարդ դիրհամ) տների փոխառություններ է տրամադրել իրենց քաղաքացիներին։ Նշվում է, որ փաթեթը բաղկացած է 3099 հողատարածքից, 2000 տան վարկից և 601 բնակարանից և մահացած քաղաքացիների և թոշակառուների որոշ ընտանիքների ազատում է հիփոթեքային վարկի մարումից։ Աբու Դաբիի բնակարանային հասարակության գլխավոր տնօրեն Բաշիր Ալ Մեհայրբին ասել է, որ կայուն բնակարաններ տրամադրելու նախաձեռնությունն ուղղված է ԱՄԷ-ի քաղաքացիների համար լավ կենսամակարդակի ապահովմանը[77]։

Անշարժ գույքի նախագծեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անշարժ գույքի ոլորտում նշանակալի նախագծերից են.

  • Բուրջ Խալիֆա
  • Creek Tower
  • Մուհամեդ բին Ռաշիդ քաղաք
  • Falcon City of Wonders
  • Միջազգային քաղաք
  • Դուբայի Մարինա
  • Jumeirah Beach Residence
  • Jumeirah Lakes Towers (JLT)
  • Business Bay
  • Դուբայ Հիլզ
  • Դուբայի հարավ
  • Քաղաքի զբոսանք
  • Ալ Ֆուրջան
  • Դուբայի սպորտային քաղաք
  • Դուբայի շարժիչ քաղաք
  • Սաադիաթ կղզի
  • Աշխարհը, արմավենիները (արհեստական կղզիներ)
  • Dubai Miracle Garden, աշխարհի ամենամեծ բնական ծաղիկների այգին։
  • Մասդար քաղաք, զրոյական ածխածնի և զրո թափոնների քաղաք։
  • Յաս կղզին, Աբու Դաբիում, որտեղ ներկայացված են այնպիսի տեսարժան վայրեր, ինչպիսիք են Ferrari World-ը,
  • Յաս Մարինա

Ֆինանսական կենտրոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄԷ-ի ամենահայտնի ֆինանսական կենտրոններից են՝

  • Դուբայի միջազգային ֆինանսական կենտրոն (DIFC), Դուբայում գործող դաշնային ֆինանսական ազատ գոտի
  • Աբու Դաբիի համաշխարհային շուկա (ADGM), միջազգային ֆինանսական կենտրոն, որը գտնվում է Ալ Մարյա կղզում

Տարածաշրջանային ՀՆԱ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցուցադրված տվյալները 2023 թվականի համար են՝ անվանական թվերով։

Էմիրություն ՀՆԱ (միլիարդ ԱՄՆ դոլար)[78] Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ (ԱՄՆ դոլար)
Աբու Դաբի 219.1 65700
Աջման 10.9 22600
Դուբայ 138.1 44600
Ֆուջեյրա 6.8 23,500
Ռաս Ալ Խայմա 14.3 30700
Շարժա 56.1 32,100
Ում Ալ Քուվեյն 0.7 7700
ԱՄԷ ԱՄԷ 446.0 48000

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  2. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
  3. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  4. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
  5. ↑ 5,0 5,1 «The World Factbook». CIA. 2022 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  6. ↑ «WTO Trade Statistic 2009». Stat.wto.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  7. ↑ «Economic diversification in the GCC countries» (PDF). 2013 թ․ հունվար. էջ 13. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  8. ↑ Kader, Binsal Abdul (2011 թ․ ապրիլի 20). «Diversification raises non-oil share of UAE's GDP to 71%». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «United Arab Emirates profile». BBC News. 2012 թ․ նոյեմբերի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  10. ↑ 3 Արխիվացված 2009-06-04 Wayback Machine
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 «UAE's economy growth momentum set to pick up». Khaleej Times. 2013 թ․ դեկտեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 5-ին.
  12. ↑ «GDP to hit $474.2b in 2018». Khaleej Times. 2013 թ․ հուլիսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 5-ին.
  13. ↑ «UAE Economy». UAE Embassy in Washington, DC. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  14. ↑ «UAE Economy». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
  15. ↑ Kerr, Simeon (2020 թ․ հուլիսի 5). «UAE merges ministries in ambitious government restructuring». Financial Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 5-ին.
  16. ↑ «UAE History & Traditions: Pearls & pearling – UAEinteract». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  17. ↑ «The Hong Kong of the Middle East». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  18. ↑ Cuthbert, Jon. «The 40 year history of UAE logistics: Part one – Ports | ArabianSupplyChain.com». www.arabiansupplychain.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 10-ին.
  19. ↑ «Abu Dhabi helps Dubai with bank bailout». Arabian Business (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 10-ին.
  20. ↑ Editor, Babu Das Augustine, Banking (2017 թ․ փետրվարի 16). «Tough year ahead for UAE real estate market». GulfNews. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 10-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  21. ↑ «UAE economy shrank 6.1% last year amid COVID-19 crisis -preliminary data». Reuters (անգլերեն). 2021 թ․ մայիսի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  22. ↑ Abbas, Waheed. «UAE economy to grow faster at 4.6% in 2022: World Bank». Khaleej Times (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  23. ↑ «UAE banking assets to grow by up to 10% next year amid Expo boost and economic recovery». The National. 2021 թ․ հոկտեմբերի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  24. ↑ Abbas, Waheed. «UAE economy to grow faster at 4.6% in 2022: World Bank». Khaleej Times (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  25. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  26. ↑ «Unemployment, total (% of total labor force) (modeled ILO estimate) - United Arab Emirates | Data». data.worldbank.org. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 9-ին.
  27. ↑ «UAE and India sign crucial investment protection pact». Gulf News. 2013 թ․ դեկտեմբերի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 5-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 «Import Partners of United Arab Emirates». The Observatory of Economic Complexity. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 7-ին.
  29. ↑ «WTO Trade Statistic 2009». Stat.wto.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  30. ↑ «Economic diversification in the GCC countries» (PDF). 2013 թ․ հունվար. էջ 13. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  31. ↑ «Speaking of Water». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 14-ին.
  32. ↑ «Dubai Drowning in Debt». 2014 թ․ մարտի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  33. ↑ «UAE Industry Builds Capability». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  34. ↑ «Dubai world Expo bid stirs worry of second bubble». HuffPost. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  35. ↑ «Renewable energy across the MENA region : Clyde & Co (en)». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  36. ↑ «Masdar City: A Rising Star». The Ecologist. 2013 թ․ ապրիլի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  37. ↑ «Trio hope 'fastest snake in desert' is start of UAE car industry | The National». www.thenational.ae. 2015 թ․ հոկտեմբերի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 1-ին.
  38. ↑ «UAE's first reactor starts supplying power». World Nuclear News. 2020 թ․ օգոստոսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  39. ↑ «UAE foreign trade in figures». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
  40. ↑ «WTO – Statistics – Trade and tariff indicators». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 30-ին.
  41. ↑ «UAE to Grow Asia, Africa Trade, Seek $150 Billion Investment». Bloomberg.com. 2021 թ․ սեպտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  42. ↑ Rettman, Andrew (2023 թ․ մայիսի 9). «The EU fears that Chinese and UAE firms could be supplying weapons components to Russia, new sanctions indicate». euobserver (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 4-ին.
  43. ↑ «In new rule, UAE investors can no longer subscribe directly to 'foreign funds'». gulfnews.com (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 2. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 2-ին.
  44. ↑ «The Securities and Commodities Authority has introduced a new funds regime and curtailed foreign fund distribution».
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 45,3 45,4 Whitaker, Brian (2006 թ․ մարտի 23). «Riot by migrant workers halts construction of Dubai skyscraper». The Guardian. UK. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2006 թ․ մարտի 25-ին.
  46. ↑ «Burj Dubai opens tomorrow, final height still a secret!». The Hindu. India. 2010 թ․ հունվարի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 6-ին.
  47. ↑ Ayesha Almazroui. «Emiratisation won't work if people don't want to learn». thenational.ae. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  48. ↑ Rania Moussly, Staff Reporter. «Blacklist seeks to deter Emirati job aspirants from being fussy». gulfnews.com. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  49. ↑ «Emaar increases height of Burj Dubai; completion in September 2009». Emaar Properties. 2008 թ․ հունիսի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  50. ↑ 50,0 50,1 «Building Towers, Cheating Workers Section V.». Human Rights Watch. 2006 թ․ նոյեմբերի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 26-ին.
  51. ↑ «Dark side of the Dubai dream». BBC. 2009 թ․ ապրիլի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 15-ին.
  52. ↑ «Behind the Glamorous Facade of the Burj Khalifa». Migrant-Rights.org. 2010 թ․ հունվարի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 6-ին.
  53. ↑ «Keeping the Burj Dubai site safe for workers». gulfnews. 2010 թ․ հունվարի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  54. ↑ Gulf News – New emiratisation drive Արխիվացված 2009-02-03 Wayback Machine
  55. ↑ Gulf News – Call for cautious Emiratisation Արխիվացված 2009-03-16 Wayback Machine
  56. ↑ Kerr, S. and A. England (2009).
  57. ↑ Mellahi, K. (2007).
  58. ↑ Forstenlechner, I. (2010).
  59. ↑ «The National - Latest US news, sport & opinion». www.thenational.ae. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 6-ին.
  60. ↑ http://www.uaeinteract.com Արխիվացված 2010-09-18 Wayback Machine.
  61. ↑ «UAETAW TEEN». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  62. ↑ «:: Emirates Nationals Development Programme ::». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  63. ↑ http://www.tawteencouncil.ae Արխիվացված 2011-06-28 Wayback Machine
  64. ↑ Emiratisation won't work if people don't want to learn | The National Արխիվացված 26 Ապրիլ 2016 Wayback Machine.
  65. ↑ «Indian workers jailed in Dubai over violent protest». Reuters. 2008 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  66. ↑ «Welcome to Emirates Foundation». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  67. ↑ Browne, Gareth (2020 թ․ հունիսի 20). «Britons in Dubai sell possessions and return home as coronavirus ends expat dream». The Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 21-ին.
  68. ↑ «Discrimination against foreigners and expatriates living in the UAE versus Emirati citizens». Democracy Centre for Transparency. 2021 թ․ ապրիլի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 26-ին.
  69. ↑ «Discrimination against foreigners and expatriates living in the UAE versus Emirati citizens» (PDF). Democracy Centre for Transparency. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 26-ին.
  70. ↑ «UAE: Reality of Abuses Contradicts Tolerance Rhetoric». Human Rights Watch. 2021 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 13-ին.
  71. ↑ «Bloomberg». Bloomberg News. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  72. ↑ «Financial Sector». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
  73. ↑ «Arab World Competitiveness Report 2013». World Economic Forum. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
  74. ↑ «Resolution No. (518) of 2009 Concerning Governance Rules and Corporate Discipline Standards» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  75. ↑ «Moody's revises outlook to negative on eight UAE banks». Reuters. 2020 թ․ հունիսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
  76. ↑ «UAE Banks' Asset Quality under Pressure». Fitch Ratings. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  77. ↑ «UAE to grant citizens $2 billion in homes, loans to mark National Day». Live Mint. 2020 թ․ նոյեմբերի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  78. ↑ «TelluBase—UAE Fact Sheet (Tellusant Public Service Series)» (PDF). Tellusant. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արաբական_Միացյալ_Էմիրությունների_տնտեսություն&oldid=9943684» էջից