Ֆելիքս Բեատո

Ֆելիքս Բեատո անգլ.՝ Felix Beato
Ծնվել է	1832[…]
Ծննդավայր	Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 29, 1909(1909-01-29)
Մահվան վայր	Ֆլորենցիա, Իտալիայի թագավորություն
Քաղաքացիություն	Լոմբարդո-Վենետիկ,  Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն և  Իտալիայի թագավորություն
Մասնագիտություն	լուսանկարիչ, լրագրող, պատերազմի լուսանկարիչ, ֆոտոլրագրող և architectural photographer
Felice Beato Վիքիպահեստում

Ֆելիքս Բեատո, Ֆելիչե Բեատո (անգլ.՝ Felix Beato, անգլ.՝ Felice Beato, 1832^[…], Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն - հունվարի 29, 1909(1909-01-29), Ֆլորենցիա, Իտալիայի թագավորություն), բրիտանացի ճանապարհորդ, առաջին լուսանկարիչներից մեկը, որ սկսել է նկարել Արևելյան Ասիան, ինչպես նաև ռազմական առաջին լուսանկարիչներից մեկը։ Հայտնի է Միջերկրական ծովի և Ասիայի իր համայնապատկերներով, ժանրային աշխատանքներով, դիմանկարներով և բնապատկերներով։ Նրա աշխատանքները լուսաբանում են Ղրիմի պատերազմը, Հնդկական ժողովրդական ապստամբությունը, Ափիոնային երկրորդ պատերազմը և Բոշին պատերազմը։

Կենսագրություն

Ծագում

Ֆելիքս Բեատոյի ծննդյան և մահվան օրերը երկար ժամանակ եղել են անհայտ։ Նրա մահվան վկայականը գտնվել է միայն 2009 թվականին, որից հետևում է, որ նա ծնվել է 1832 թվականին Վենետիկում։ Ըստ երևույթին, կյանքի առաջին տարիներին Բեատոն եղել է Կերկիրա կղզում՝ Հոնիական հանրապետությունում, որը բրիտանական կառավարության պրոտեկտորատ էր։ Սակայն դեռ 1797 թվականին Կերկիրան Վենետիկի հանրապետության տարածք էր, այնուհետև՝ Ֆրանսիայի տիրապետություն և միայն 1815 թվականին է անցել բրիտանական վերահսկողության տակ։ Հետևաբար պատմական որոշ գրառումներում Բեատոն հիշատակվում է որպես իտալացի։ Այսպիսով՝ նա եղել է իտալական ծագմամբ բրիտանացի հպատակ։

Վաղ տարիներ

Ռազմական ճամբար Բալակլավայում Ղրիմի պատերազմի ժամանակ: «Ռոբերթսոն և Բեատո» ալբումինային տպագրություն, 1855:

Ֆելիքս Բեատոն իր առաջին տեսախցիկը ձեռք է բերել 1851 թվականին Փարիզում։ 1850 թվականին նա Մալթայում հանդիպել է լուսանկարիչ Ջեյմս Ռոբերթսոնին, որը մինչ այդ Օսմանյան կայսրության դրմատանն աշխատում էր որպես փորագրանկարիչ, 1851 թվականին նրանք միասին գնացել են Կոստանդնուպոլիս։ 1853 թվականին Ռոբերթսոնն ու Բեատոն դարձել են գործընկերներ և սկսել միասին լուսանկարել, նույն կամ էլ 1854 թվականին նրանք բացել են սեփական ընկերությունը և այն անվանել «Ռոբերթսոն և Բեատո», Կոստանդնուպոլսում բացվել է նրանց ֆոտոստուդիան։ 1854 թվականին նրանք Ֆելիքսի եղբոր՝ Անտոնիո Բեատոյի հետ մեկնել են Մալթա, 1856 թվականին՝ Հունաստան և 1857 թվականին՝ Երուսաղեմ։ Մի շարք լուսանկարներ ստորագրված են «Ռոբերթսոն, Բեատո և Կո», որտեղ Կոն, ըստ երևույթին, Անտոնիոն է։

1854 թվականի վերջին կամ 1855 թվականի սկզբին Ջեյմս Ռոբերթսոնն ամուսնացել է Բեատո եղբայրների քրոջ՝ Լեոնիդա Մարիա Մաթիլդա Բեատոյի հետ։ Նրանք ունեցել են 3 դուստր՝ Կատերինա Գրեյսը (ծնված 1856 թվականին), Էդի Մարկոն Վյորջենսը (ծնված 1859 թվականին) և Հելեն Բեատրուկը (ծնված 1861 թվականին)։

Ղրիմի պատերազմ

1855 թվականին Ֆելիքս Բեատոն և Ջեյմս Ռոբերթսոնը մեկնել են Ղրիմ՝ Բալակլավա։ Ֆելիքս Բեատոն Ղրիմի պատերազմում ռազմական լուսանկարիչ էր, լուսանկարչական իր ալբոմներում նա փորձել է ճշգրիտ կերպով վերստեղծել իրադարձությունների ժամանակագրությունը, նույնիսկ երբ իրադարձությունները հակասական էին։ Հարկ է նշել, որ այդ ժամանակ տեխնիկական հնարավորությունները սահմանափակ էին, այդ պատճառով էլ լուսանկարները ստատիկ էին և չէին կարող հաղորդել, օրինակ, հանդիսավոր դիմավորումը հաղթանակից հետո կամ էլ պարտվածների ցավն ու տառապանքը, չնայած Ֆելիքս Բեատոն հենց դա էր ցանկանում։

Հնդկաստան

Լաքհնաուում Սիկանդար Բագի պալատի արտաքին տեսքը, 1858 թվականի մարտ: Ալբումինային արծաթե տպագրություն, Ֆելիքս Բեատո:

Լաքհնաուում Սիկանդար Բագի պալատը 93rd Highlanders և 4th Punjab Regt 2000-անոց ապստամբ զորքերի սպանությունից հետո, 1858 թվականի մարտ: Ալբումինային արծաթե տպագրություն, Ֆելիքս Բեատո:

1858 թվականի փետրվարին Ֆելիքս Բեատոն ժամանել է Կալկաթա և ճանապարհորդել Հյուսիսային Հնդկաստանում, որպեսզի փաստաթղթավորի 1857 թվականի հնդկական ժողովրդական ապստամբության հետևանքները։ Հնարավոր է, որ այդ ժամանակաընթացքում է նա առաջին անգամ դիակներ լուսանկարել։ Ենթադրվում է, որ Լաքհնաուում Սիկանդար Բագի պալատի լուսանկարներից առնվազն մեկի համար նա փորել ու վերադասավորել է հնդիկ ապստամբների մնացորդները, որպեսզի մեծացնի դրամատիկ ազդեցությունը։ Նա նաև այցելել է Դելի, Կանպուր, Միրաթ, Վարանասի, Ամրիթսար, Ագրա, Շիմլա և Լահոր քաղաքները։

Սակայն հարկ է նշել, որ Բեատոն դեռ առևտրական լուսանկարիչ էր, իսկ այդ ժամանակ ֆոտոստուդիան շատ ավելի լավ ու կայուն եկամուտ էր բերում, քան հետազոտական ժամանակագրական ֆոտոռեպորտաժները։ 1859 թվականին Ֆելիքս Բեատոն ֆոտոստուդիա է բացել Կալկաթայում։ Այդ ժամանակների առևտրական մյուս լուսանկարիչների նման Ֆելիքս Բեատոն ֆոտոստուդիայում զբաղվում էր իր նկարների տիրաժավորմամբ։ Տեխնոլոգիան կազմված էր հետևյալ հաջորդական քայլերից. պատրաստի պատկերի հարթ մակերեսով ամրակցում հատուկ սևեռակների օգնությամբ, կրկին լուսանկարում։ Դրա հետևանքով որոշ լուսանկարների ծայրերին մնում էին սևեռակների կլոր հետքերը, ինչպես նաև յուրաքանչյուր լուսանկարման հետ ընկնում էր նկարի որակը, մանրամասները ջնջվում էին, և լուսանկարը դառնում էր բավականին մշուշոտ։

1858 թվականի հուլիսին Ֆելիքս Բեատոյի մոտ է գնացել եղբայրը՝ Անտոնիոն, բայց նույն թվականի դեկտեմբերին վերջինս առողջական խնդիրների պատճառով լքել է Հնդկաստանը։ Անտոնիո Բեատոն 1860 թվականին կանգ է առել Եգիպտոսում և երկու տարի անց՝ 1862 թվականին, Թեբեում բացել ֆոտոստուդիա։

Չինաստան

Դագու ամրոցը անգլիո-ֆրանսիական զորքերի կողմից գրավումից հետո, օգոստոսի 21, 1860 թվական, Ֆելիքս Բեատո

1860 թվականին Ֆելիքս Բեատոն լքել է «Ռոբերթսոն և Բեատո» ընկերությունը, թեև Ռոբերթսոնը շարունակել է օգտագործել այդ անունը մինչև 1867 թվականը։ Ֆելիքս Բեատոն Հնդկաստանից մեկնել է նկարելու անգլո-ֆրանսիական ռազմական արշավանքը Չինաստանում Ափիոնային երկրորդ պատերազմի ժամանակ։ Նա Հոնկոնգ է ժամանել մարտին և անմիջապես սկսել լուսանկարել քաղաքն ու նրա նայրամասերը, այդ թվում Կանտոնը։ Ֆելիքս Բեատոյի լուսանկարները Չինաստանի ամենահին նկարներից են։

Հոնկոնգում Բեատոն հանդիպել է The Illustrated London News շաբաթաթերթի ծաղրանկարիչ և ռեպորտյոր Չարլզ Վիրգմանին։ Երկուսն էլ ուղեկցում էին անգլո-ֆրանսիական ուժերին մինչև Դալյանվան ծովածոցը, և ավելի ուշ Բեյթանի Դագու ամրոցում ու Պեկինի Ամառային պալատի շրջակայքում։ Չարլզ Վիրգմանը The Illustrated London News շաբաթաթերթի համար նկարազարդումներ կատարելիս հաճախ հիմնվել է Ֆելիքս Բեատոյի՝ ճանապարհին արված լուսանկարների վրա։

Դագու ամրոցի գրավում

Ամառային պալատի տեսքը մինչև ավերվելը, 1860 թվականի հոկտեմբեր, Ֆելիքս Բեատո

Ֆելիքս Բեատոյի՝ Ափիոնային երկրորդ պատերազմի լուսանկարները ռազմական ընկերության առաջին փաստաթուղթն էին։ Դագու ամրոցի նրա լուսանկարները ցույց են տալիս մարտերի վերսկսման նարատիվ մոտեցումը։ Լուսանկարները ներկայացնում են ամրոցին մոտենալը, պատերի և ամրաշինությունների ռմբակոծման հետևանքները, բերդի կործանումն ու չինացի զոհված զինվորների մարմինները։ Ալբոմներում լուսանկարները դասավորված են այնպես, որ վերարտադրեն ճակատամարտի հաջորդականությունը։

Ֆելիքս Բեատոյի՝ զոհված չինացիների լուսանկարները (նա երբեք չի լուսանկարել զոհված բրիտանացիների կամ ֆրանսիացիների) ցույց են տալիս ֆոտոլրագրության նրա գաղափարախոսական յուրահատկությունը։ Լուսանկարները ներկայացնում են բրիտանական իմպերիալիզմի ռազմական հաջողություններն ու հզորություն, առևտրային տեսանկյունից նրա աշխատանքների հիմնական գնորդները բրիտանացի զինվորները, գաղութային վարչարարները, առևտրականներն ու զբոսաշրջիկներն էին։ Մեծ Բրիտանիայում Բեատոյի լուսանկարներն արդարացնում էին Ափիոնային երկրորդ պատերազմը, ինչպես նաև գաղութային մյուս պատերազմները։ Դրանք հասարակական կարծիք էին ձևավորել նաև Արևելքի մասին։

Ամառային պալատ

Ֆելիքս Բեատոն ստեղծել է չինացի կայսրերի մասնավոր նստավայր Ամառային պալատի (Պեկին) լուսանկարների շարք, որը ներառում է պալատի տաղավարի, վանքի, գեղատեսիլ լճի և այգիների նկարները։ Դրանցից որոշները, ներառյալ 1860 թվականի հոկտեմբերի 6-18-ն արվածները, պատկերում էին լորդ Էլգինի հրամանով Բրիտանական առաջին դիվիզիայի կողմից հրդեհած շենքը, որպես վրիժառություն Միացյալ դիվանագիտական առաքելության 20 անդամների խոշտանգումների ու սպանության համար։ Չինաստանում Ֆելիքս Բեատոյի արած վերջին լուսանկարները լորդ Էնգինի, որը Պեկին էր ժամանել Պեկինյան համաձայնագիրն ստորագրելու, և արքայազն Կունգայի դիմանկարներն են։

Մեծ Բրիտանիա

Բեատոն Անգլիա է վերադարձել 1861 թվականի նոյեմբերին և ձմռան ընթացքում Հենրի Գերինգին՝ Լոնդոնի դիմանկարների առևտրային լուսանկարչին, վաճառել Հնդկաստանի և Չինաստանի ավելի քան 400 լուսանկար։ Գերինգը լուսանկարները կրկնօրինակել է և վերավաճառել։ Ֆելիքս Բեատոյի՝ Չինաստանի լուսանկարների հավաքածուի արժեքը 1867 թվականին միջին տարեկան եկամուտը (լատին․՝ per capita) գերազանցել է Անգլիայում և Ուելսում, իսկ Հնդկաստանի լուսանկարների հավաքածուի արժեքը գերազանցել է այն գրեթե 2 անգամ։

Սացումա տոհմի սամուրայները Բոշին պատերազմի ժամանակ, (1868-1869), Ֆելիքս Բեատո

Ճապոնիա

Գեյշան 1860-ական թվականներին, Ֆելիքս Բեատո

Մահապատիժ Ճապոնիայում, Ֆելիքս Բեատո

1863 թվականին Ֆելիքս Բեատոն մեկնել է Ճապոնիայի Յոկոհամա քաղաք, որտեղ միացել է Չարլզ Վիրգմանին, որն այդտեղ էր 1861 թվականից։ Նրանք ստեղծեցին «Բեատո և Վիրգման, նկարիչներ և լուսանկարիչներ» ընկերությունը, որը գործել է 1864-1867 թվականներին։ Վիրգմանը կրկին նկարում էր Բեատոյի լուսանկարների հիման վրա, իսկ վերջինս լուսանկարում էր Չարլզ Վիրգմանի որոշ ուրվանկարներ և աշխատանքներ։ Բեատոյի ճապոնական լուսանկարները ներառում են դիմանկարներ, ժանրային լուսանկարներ, բնանկարներ, քաղաքների համայնապատկերներ։ Ֆելիքս Բեատոյի լուսանկարները եզակի են ոչ միայն իրենց որակով, այլ նաև Ճապոնիայում Էդոյի ժամանակաշրջանի հազվադեպ լուսանկարներով։

Սյամիսենով կուրտիզանուհին 1860-ական թվականներին, Ֆելիքս Բեատո

Ֆելիքս Բեատոն Ճապոնիայում շատ ակտիվ էր։ 1864 թվականի սեպտեմբերին նա Սիմոնոսեկի ռազմական արշավախմբի պաշտոնական լուսանկարիչն էր։ Հաջորդ տարում Բեատոն ստեղծել է Նագասակի քաղաքի և նրա շրջակայքի տեսարանների շարքը։ 1866 թվականից Ֆելիքս Բեատոյի հետ ծաղրանկարներ էին նկարում Վիրգմանի կողմից հիմնադրված «Ճապոնական հարված» ամսագրում։ 1866 թվականի հոկտեմբերին հրդեհը ոչնչացրել է Յոկոհամայի մեծ մասը, Բեատոն կորցրել է իր ստուդիան և նեգատիվները, հաջորդ երկու տարում նա ջանասիրաբար աշխատել է՝ ստեղծելով նյութեր կորցրածը վերականգնելու համար։ Արդյունքը լուսանկարների 2 հատորն էր՝ Ազգային տեսարաններ (ներառում է 100 դիմանկար և ժանրային աշխատանքներ) և Ճապոնիայի տեսարաններ (ներառում է 98 բնանկարներ և քաղաքային համայնապատկերներ)։ Բազմաթիվ լուսանկարներ ներկվել են ձեռքով՝ ճապոնական ջրաներկով և փայտի վրա փորագրության բարելավված տեխնիկաների օգնությամբ։ 1869-1877 թվականներին Ֆելիքս Բեատոն, արդեն առանց Վիրգմանի, ասիստենտ Գ. Վուլետտի և ճապոնացի 4 լուսանկարչի ու 4 նկարչի հետ Յոկոհամայում աշխատեցնում էր «Ֆ. Բեատո & Կո., լուսանկարնիչեր» ստուդիան։ Հնարավոր է, որ Կուսակաբե Կիմբեյը մինչև լուսանկարիչ դառնալը Բեատոյի նկարիչ-օգնականներից մեկն էր։ Ֆելիքս Բեատոն լուսանկարել է ճապոնացի առաջին լուսանկարիչներ Ուենո Հիրոմայի և այլոց հետ, ինչպես նաև, հնարավոր է, որ լուսանկարչություն է սովորեցրել ավստրիացի լուսանկարիչ Ռայմունդ ֆոն Շտիլֆրիդին։

1871 թվականին Բեատոն ծովակալ Ռոջերսի Ամերիկյան ծովային արշավախմբի պաշտոնական լուսանկարիչն էր Կորեայում։ Այդ արշավախմբի կազմում Բեատոյի արած լուսանկարները Կորեայի և նրա բնակիչների ամենավաղ լուսանկարների հաստատումն են։

Ֆելիքս Բեատոն և Սայգո Ցուգումիտին (երկուսն էլ նստած են առջևում) օտարերկրացի ընկերների հետ։ Ֆրանսիացի լուսանկարիչ Հյուգո Կրաֆտի լուսանկարը, 1882 թվական:

Ֆելիքս Բեատոն Ճապոնիայում լուսանկարելուց բացի հողերի և մի քանի ֆոտոստուդիաների սեփականատեր էր, սեփականության ոլորտի խորհրդատու, ֆինանստական հետաքրքրություն ուներ Յոկոհամայի Գրանդ Հոթելում և դիլեր էր գորգերի ու կանացի պայուսակների ներկրման ոլորտում։ Մի քանի անգամ նա հայտնվել է դատարանում տարբեր կարգավիճակներով։ 1873 թվականի օգոստոսի 6-ին Բեատոն նշանակվել է Ճապոնիայում Հունաստանի գլխավոր հյուպատոս. այս ֆաստն անուղղակիորեն հաստատում է նրա՝ Կորֆու կղզում ծնված լինելու փաստը։

1877 թվականին Բեատոն «Ստիլֆրիդ և Անդերսեն» ընկերությանն է վաճառել իր աշխատանքների մեծ մասը։ Իրենց հերթին «Ստիլֆրիդ և Անդերսեն» ընկերությունը 1885 թվականին վաճառել է իտալացի լուսանկարիչ Ադոլֆո Ֆարսարիի աշխատանքները։ Այդ գործարքից հետո Բեատոն մի քանի տարով հեռացել է լուսանկարչությունից և զբաղվել ֆինանսական չարաշահումներով ու առևտրով։ 1884 թվականի նոյեմբերի 29-ին նա լքել է Ճապոնիան և մեկնել Պորտ Սաիդ (Եգիպտոս)։ Ճապոնական թերթերում գրվել է, որ նա իր ամբողջ փողը կորցրել է Յոկոհամայի արծաթի բորսայում։

Ի լրումն առօրյա տեսարանների ու ժանրային տեսարանների բազմաթիվ պատկերների պատճենահանմանը՝ Բեատոն յուրացրել է գունավոր տպագրության տեխնիկան, այն է՝ պատրաստի պատկերների գունավորման տեխնիկան։ Ֆելիքս Բեատոն նկարել է ծավալային համայնապատկերներ, օրինակ՝ Պետանգի համայնապատկերը գրեթե առանց կարերի էր և ուներ 2.5 մետր երկարություն։

Յոկոհամայի համայնապատկեր, Ֆելիքս Բեատո, 1863-1870

Էդոյի համայնապատկեր, Ֆելիքս Բեատո, 1865-1866

Վերջին տարիներ

Թագուհու արծաթե մեհյան, Մանդալայ, Ֆելիքս Բեատո, 1889

1884-1885 թվականներին Բեատոն պաշտոնական լուսանկարիչ էր բարոն Գ. Վոլսելեյի արշավախմբում, որը շարժվում էր Խարթում (Սուդան)՝ օգնելու գեներալ Չարլզ Գորդոնին։ Ֆելիքս Բեատոյի՝ Սուդանում արած ոչ մի լուսանկար չի պահպանվել։ 1886 թվականին նա լուսանկարչություն էր ուսուցանում «լոնդոնյան և գավառական լուսանկարչական հասարակությունում», սակայն արդեն 1888 թվականին նա նորից լուսանկարել է Ասիայում, այս անգամ Բրիտանական Բիրմայում։ 1896 թվականից նա ունեցել է ֆոտոստուդիա, կահույքի ու հնարժեք իրերի բիզնես Մանդալայում և բաժանմունք Ռանգունում։ Բիրմայում հայտնի են նրա աշխատանքների հավաքածուներից գոնե երկուսը։

Ֆելիքս Բեատոյի կյանքի վերջին տարիների մասին գրեթե ոչինչ հայտնի չէ։ Հավանաբար, 1899 թվականից հետո նա այլևս չի լուսանկարել, սակայն «Բեատո Լտդ.» նրա ֆիրման գոյություն է ունեցել մինչև 1907 թվականը, երբ սնանկացել է։ Ֆելիքս Բեատոն մեկնել է Իտալիա և մահացել Ֆլորենցիայում 1909 թվականի հունվարի 29-ին, ինչպես նշված է վերջերս գտնված մահվան վկայականում, համաձայն այդ փաստաթղթի՝ լուսանկարիչը մահացել է ամուրի։

Ներդրումներ համաշխարհային ժառանգության մեջ

Ֆելիքս Բեատոյի ամենախոշոր ներդրումն այն է, որ նրա ֆոտոռեպորտաժների օգնությամբ եվրոպացիները հնարավորություն ունեցան ծանոթանալու բոլորովին այլ մշակույթի, այլ երկրների ու մայրցամաքների մարդկանց կյանքին, իմացան՝ ինչ է կատարվում աշխարհում, իսկ մարդկությունն այսօր հստակ պատկերացումներ ունի իր նախնիների ավանդույթների և սովորույթների մասին։ Ֆելիքս Բեատոն ազդեցություն է ունեցել լուսանկարիչների մի ամբողջ սերնդի վրա, որոնց հետ կամ ինքն է աշխատել, կամ էլ նրանք տեսել են Բեատոյի աշխատանքները։ Այդպիսի լուսանկարիչներից են Ջեյմս Ռոբերթսոնը, Կուսակաբե Կիմբեյը, Հյուգո Կրաֆտը, Ռայմունդ ֆոն Շտիլֆրիդը, Ադոլֆո Ֆարսարին և այլք։ Ֆելիքս Բեատոն միևնույն ժամանակ ցույց է տվել, որ, չնայած շատ անկատար սարքավորումներին, լուսանկարչության մեջ ինքը հասել է բավականին բարձր որակի՝ փոխանցելով տրամադրությունը, կյանքի ոճը, ինչպես նաև հեղինակի աշխարհայացքը, ուշադրություն դարձնելով ճիշտ լուսավորությանը, օբյեկտների և մարդկանց տեղադրությանը։ Ֆելիքս Բեատոն տեղական բնակչությանը հաճախ լուսանկարել է այնպես, որ ընդգծի աշխարհագրական և ճարտարապետական առանձնահատկությունները, այդ պատճառով էլ երբեմն մարդիկ (կամ էլ շարժվող մյուս օբյեկտները) ստացվել են անորոշ կամ կիսաթափանցիկ։ Այդպիսի անորոշությունն ընդհանրապես բնորոշ է 19-րդ դարի լուսանկարներին։ Ֆելիքս Բեատոն հիմնականում աշխատել է ալբումինային արծաթե տպագրությամբ՝ կազմված ապակե նեգատիվից։ Բեատոն նաև առաջիններից մեկն է, որ յուրացրել ու փորձարկել է գունավոր տպագրությունն ու գունամշակումը։ Նա կրկին առաջիններից մեկն է եղել, որ լուսանկարել է համայնապատկերներ, որտեղ նորից հասել է այդ ժամանակների համար զարմանալի որակի. համայնապատկերներն ստացվել են գրեթե առանց կցակարերի և ծայրակցվածքների։

Ներկայումս նրա լուսանկարները գտնվում են բազմաթիվ մասնավոր հավաքածուներում, քանի որ դրանք վերատպագրվել են ինչպես հեղինակի, այնպես էլ նոր սեփականատերերի կողմից։ Բավական է թվարկել համաշխարհային հռչակ ունեցող որոշ թանգարաններ տարբեր մայրցամաքներում, որպեսզի պարզ լինի, թե ինչքան են տարածված նրա աշխատանքները. Շոտլանդիայի ազգային պատկերասրահ, Փոլ Գեթիի թանգարան Օրսե թանգարան, Վիկտորիայի ազգային պատկերասրահ, Վիկտորիայի և Ալբերտի թանգարան, Քլիվլենդի արվեստի թանգարան, Լյուդվիգ թանգարան, Ռուսաստանի կինոյի և լուսանկարչական փաստաթղթերի պետական արխիվ։

Գրականություն

• Terry Bennett: Early Japanese Images. Charles E. Tuttle Company, Rutland Vermont 1996. ISBN 0-8048-2029-5
• John Clark: Japanese Exchanges in Art, 1850s to 1930s with Britain, continental Europe, and the USA. Papers and Research Materials. Power Publications, Sydney 2001. ISBN 1-86487-303-5
• Vidya Dehejia: India through the Lens — Photography 1840—1911. Freer Gallery of Art and Arthur M. Sackler Gallery. Ahmedabad Mapin Publishing, Washington D.C. 2000. ISBN 3-7913-2408-X
• Sebastian Dobson: 'I been to keep up my position': Felice Beato in Japan, 1863—1877 und Reflecting Truth: Japanese Photography in the Nineteenth Century. Herausgegeben von Nicole Coolidge Rousmaniere und Mikiko Hirayama. Hotei Publishing, Amsterdam 2004. ISBN 90-74822-76-2
• en:Helmut Gernsheim: Geschichte der Photographie — Die ersten Hundert Jahre. Propyläen Verlag, Wien 1983. ISBN 3-549-05213-8
• Helmut Gernsheim: The Rise of Photography, 1850—1880, The Age of Collodion. Thames and Hudson Ltd, London 1988. ISBN 0-500-97349-0
• David Harris: Of Battle and Beauty. Felice Beato’s Photographs of China. Santa Barbara Museum of Art, Santa Barbara 1999. ISBN 0-89951-101-5
• Beaumont Newhall: Geschichte der Photographie. Schirmer-Mosel, München 1998. ISBN 3-88814-319-5
• Nissan N. Perez: Focus East. Early Photography in the Near East, 1839—1885. Harry N. Abrams, New York 1988. ISBN 0-8109-0924-3
• Claudia Gabriele Philipp, Dietmar Siegert und Rainer Wick (Hg.): Felice Beato in Japan — Photographien zum Ende der Feudalzeit 1863—1873. Edition Braus, Heidelberg 1991. ISBN 3-925835-79-2
• Auer, Michèle i Michel Auer. Encyclopédie internationale des photographes de 1839 à nos jours/Photographers Encyclopaedia International 1839 to the Present (Hermance: Editions Camera Obscura, 1985).
• Bachmann Eckenstein Art & Antiques. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Banta, Melissa i Susan Taylor, eds. A Timely Encounter: Nineteenth-Century Photographs of Japan (Cambridge, Massachusetts: Peabody Museum Press, 1988).
• Bennett, Terry. 'Early Japanese Images' (Rutland, Vermont: Charles E. Tuttle Company, 1996).
• Bennett, Terry. Felice Beato and the United States Expedition to Korea of 1871, Old Japan Արխիվացված 2012-07-17 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Bennett, Terry. Korea: Caught in time (Reading, UK: Garnet Publishing Limited, 1997).
• Bernard J Shapero Rare Books London, at Ideageneration.co.uk, Photo-London Արխիվացված 2021-03-03 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Best, Geoffrey. Mid-Victorian Britain, 1851-75 (Londyn: Fontana Press, 1971).
• Blau, Eve i Edward Kaufman, eds. Architecture and Its Image: Four Centuries of Architectural Representation, Works from the Collection of the Canadian Centre for Architecture (Montréal: Centre Canadien d’Architecture/Canadian Centre for Architecture, 1989).
• Boston University Art Gallery. Of Battle and Beauty: Felice Beato’s Photographs of China Արխիվացված 2007-03-06 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Broecker, William L., ed. International Center of Photography Encyclopedia of Photography (Nowy Jork: Pound Press, Crown Publishers, 1984).
• Brown University Library; Anne S. K. Brown Military Collection: Photographic views of Lucknow taken after the Indian Mutiny Արխիվացված 2006-01-14 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Canadian Centre for Architecture; Collections Online, s.v. «Beato, Felice» Արխիվացված 2009-05-24 Wayback Machine. Dostęp 29 września 2005.
• Canadian Centre for Architecture; Collections Online, «Panorama of Edo (now Tokyo)», PH1981:0809:001-005 Արխիվացված 2007-03-10 Wayback Machine. Dostęp 10 marca 2006.
• Clark, John. Japanese Exchanges in Art, 1850s to 1930s with Britain, continental Europe, and the USA: Papers and Research Materials (Sydney: Power Publications, 2001).
• Clark, John, John Fraser, and Colin Osman. «A revised chronology of Felice (Felix) Beato (1825/34?-1908?)». In Japanese Exchanges in Art, 1850s to 1930s with Britain, Continental Europe, and the USA: Papers and Research Materials. (Sydney: Power Publications, 2001).
• Dehejia, Vidya, et al. India through the Lens: Photography 1840—1911 (Waszyngton: Freer Gallery of Art and Arthur M. Sackler Gallery; Ahmedabad: Mapin Publishing; Munich, Prestel, 2000).
• Dobson, Sebastian. «'I been to keep up my position': Felice Beato in Japan, 1863—1877», in Reflecting Truth: Japanese Photography in the Nineteenth Century, ed. Nicole Coolidge Rousmaniere, Mikiko Hirayama (Amsterdam: Hotei Publishing, 2004)
• Dobson, Sebastian. «Yokohama Shashin». In Art & Artifice: Japanese Photographs of the Meiji Era — Selections from the Jean S. and Frederic A. Sharf Collection at the Museum of Fine Arts, Boston (Boston: MFA Publications, 2004), 16, 38.
• George Eastman House: «India»; «Technology and War» Արխիվացված 2009-04-18 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Gernsheim, Helmut. The Rise of Photography: 1850—1880: The Age of Collodion (Londyn: Thames and Hudson Ltd., 1988).
• Griffiths, Alan. Second Chinese Opium War (1856—1860), Luminous-Lint. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Harris, David. Of Battle and Beauty: Felice Beato’s Photographs of China (Santa Barbara: Santa Barbara Museum of Art, 1999).
• Masselos, Jim and Narayani Gupta. Beato’s Delhi 1857, 1997 (Delhi: Ravi Dayal, 2000).
• Masselos, Jim. The Photographer’s Gaze: Seeing 19th Century India, VisAsia.
• Musée Nicéphore Niépce; Collection du musée Niépce. Thé/Laque/Photographie. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Nagasaki University Library; Japanese Old Photographs in Bakumatsu-Meiji Period, s.v. «F. Beato». Dostęp 24 stycznia 2007.
• The New York Public Library, s.v. «Beato, Felice». Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Osman, Colin. «Invenzione e verità sulla vita di Felice Beato». In 'Felice Beato: Viaggio in Giappone, 1863—1877', eds. Claudia Gabriele Philipp, et al. (Mediolan: Federico Motta, 1991), str. 17
• Oztuncay, Bahattin. James Robertson: Pioneer of Photography in the Ottoman Empire (Stambuł: Eren, 1992), 24-26.
• Pare, Richard. Photography and Architecture: 1839—1939 (Montréal: Centre Canadien d’Architecture/Canadian Centre for Architecture; Nowy Jork: Callaways Editions, 1982).
• Peabody Essex Museum Collections; Photography Արխիվացված 2007-07-05 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Perez, Nissan N. Focus East: Early Photography in the Near East, 1839—1885 (Nowy Jork: Harry N. Abrams, Inc. 1988).
• Phoebe A. Hearst Museum of Anthropology. The World in a Frame: Photographs from the Great Age of Exploration, 1865—1915, s.v. «Felice Beato» Արխիվացված 2013-03-18 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Rahman, Ram. Camera Indica: Photography as history and memory in the 19th century, Frontline Volume 18, Issue 15, 21 July — 3 August 2001. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Robinson, Bonnell D. «Transition and the Quest for Permanence: Photographer and Photographic Technology in Japan, 1854-1880s». In A Timely Encounter: Nineteenth-Century Photographs of Japan, ed. Melissa Banta, Susan Taylor (Cambridge, Massachusetts: Peabody Museum Press, 1988), 48.
• Rosenblum, Naomi. A World History of Photography (Nowy Jork: Abbeville Press, 1984).
• Turner, Jane, ed. The Dictionary of Art, vol. 3 (Nowy Jork: Grove, 1996).
• Union List of Artists Names, s.v. «Beato, Felice». Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Vintage Works, Ltd., s.v. «Robertson, James» Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Vintage Works, Ltd., s.v. «Robertson, James and Beato, Felice» Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine. Dostęp 3 kwietnia 2006.
• Zannier, Italo. Antonio e Felice Beato (Wenecja: Ikona Photo Gallery, 1983).
• Zannier, Italo. Verso oriente: Fotografie di Antonio e Felice Beato (Florencja: Alinari, 1986).

Արտաքին հղումներ

• Biography of Felice Beato, with links to 40 photographs. J. Paul Getty Museum.
• Gallery of Felice Beato photographs (53 images including landscapes and portraits). The Freer Gallery of Art and Arthur M. Sackler Gallery Archives.
• "Photographic views of Lucknow taken after the Indian Mutiny". Brown University Library; Anne S. K. Brown Military Collection.
• Photographs by Beato, "Japanese Old Photographs in Bakumatsu-Meiji Period". Nagasaki University Library.
• Collections Online, s.v. "Beato, Felice" Արխիվացված 2010-07-27 Wayback Machine. Canadian Centre for Architecture.
• "Photographers: Felice Beato, 1825–1908" Wayback Machine (արխիվացված 9 Մայիս 2007). Asia through the Lens. Bachmann Eckenstein Art & Antiques, 2006. Archived by the Wayback Machine on 9 May 2007.
• Catalogue search for "Beato, Felice". New York Public Library.
• Gallery of Felice Beato photographs from Wellcome Images. (74 images from China and India). Wellcome Library, London.
• Fostinum: Felice Beato

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆելիքս Բեատո» հոդվածին։