Օսկար Ուայլդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Օսկար Ուայլդ
անգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde
Oscar Wilde (1854-1900) 1889, May 23. Picture by W. and D. Downey.jpg
Ծննդյան անունանգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde
Ծնվել էհոկտեմբերի 16, 1854(1854-10-16)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԴուբլին, Իռլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4]
Վախճանվել էնոյեմբերի 30, 1900(1900-11-30)[5][1][2][…] (46 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզ, Ֆրանսիա[6]
ԳերեզմանOscar Wilde's tomb
Գրական անունС.3.3., Սեբաստիան Մելմոտ
Մասնագիտությունբանաստեղծ, դրամատուրգ, վիպասան, լրագրող, մանկագիր, վիպասան, գրող, հեղինակ, արձակագիր, հրապարակախոս, ակնարկագիր և առակագիր
Լեզուֆրանսերեն և անգլերեն
Ազգությունիռլանդացի
ՔաղաքացիությունFlag of the United Kingdom.svg Միացյալ Թագավորություն[7] և Իռլանդիա
ԿրթությունՄագդալեն քոլիջ և Թրինիթի քոլեջ
Ստեղծագործական շրջան1881—1898
Ժանրերկոմեդիա, ողբերգություն, հեքիաթ, պոեմ, վեպ, պատմվածք, էսսե
Գրական ուղղություններէսթետիզմ և անկումային արվեստ
Ուշագրավ աշխատանքներՈրքան կարևոր է լինել լուրջ, Դորիան Գրեյի դիմանկարը, Քենթերվիլյան ուրվականը և The Soul of Man under Socialism?
Պարգևներ
ԱմուսինԿոնստանս Լլոյդ[9][10]
Համատեղ ապրողԱլֆրեդ Դուգլաս[9]
ԶավակներՎիվիան Հոլանդ[10] և Սիրիլ Հոլանդ
Изображение автографа
Կայքcmgww.com/historic/wilde/
Օսկար Ուայլդ Վիքիքաղվածքում
Commons-logo.svg Oscar Wilde Վիքիպահեստում

Օսկար Ֆինգալ Օ'Ֆլայերթի Ուիլիս Ուայլդ (անգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, հոկտեմբերի 16, 1854(1854-10-16)[1][2][3][…], Դուբլին, Իռլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4] - նոյեմբերի 30, 1900(1900-11-30)[5][1][2][…], Փարիզ, Ֆրանսիա[6]), ծագումով իռլանդացի բրիտանական հանրաճանաչ բանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ, էսսեիստ, քննադատ։ Հայտնի ստեղծագործություններից են «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» վեպը (1891), «Սալոմե» ողբերգությունը (1891), «Կինը՝ անարժան ուշադրության» (1893), «Իդեալական ամուսինը» (1895), «Լրջախոհ լինելու կարևորությունը» (շուրջ 1895) կատակերգությունները, «Երջանիկ արքայազնը» հեքիաթների ժողովածուն և այլն։ Ուայլդի ստեղծագործություններին բնորոշ են նուրբ հումորը և յուրօրինակ գեղագիտությունը։ Կենդանության օրոք Լոնդոնի ամենահայտնի թատերագիրներից մեկն էր։ Դեկանդանսի առավել հայտնի ներկայացուցիչներից է։

Գրական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1879 թվականին ավարտել է Օքսֆորդի համալսարանը։ Հաջողություն է ունեցել «Բանաստեղծություններ» (1881) ժողովածուն։ 1882 թվականին շրջել է ԱՄՆ-ի քաղաքներում, հանդես է եկել գեղագիտության վերաբերյալ դասախոսություններով, հրատարակել է (ԱՄՆ-ում) երիտասարդ գրողի խռովարարական տրամադրություններն արտահայտող «Հավատ կամ Բիհիլիստներ» (1882) հեղափոխական մելոդրաման և «Պադուայի դքսուհին» (1883) չափածո ողբերգությունը։ Վերադարձել է Լոնդոն, աշխատակցել է թերթերին ու հանդեսներին։ Անբարոյականության մեղադրանքով դատապարտվել է երկու տարվա բանտարկության (1895-1897)։ Ուայլդի հուզական ընկճվածությունն արտացոլված է «Ռեդինգյան բանտի բալլադը» (1898) պոեմում և հետմահու լույս տեսած «De profundis» (1905) խոստովանանքում։ Ուայլդը հարել է իր ժամանակի գրականության մեջ ու թատրոնում գոյություն ունեցած հակաբուրժուական ուղղությանը։

Ուայլդի հեքիաթները («Երջանիկ արքայազնը», «Աստղամանուկը») և «Արձակ բանաստեղծություններ»-ը քնարական են, ոճով ու բովանդակությամբ՝ վեհ։ «Քենթերվիլյան ուրվականը» և «Լորդ Արթուր Սևիլի հանցագործությունը» հեգնանքով ներթափանցված բազմասյուժե նովելներ են։ 19-րդ դարավերջի ինտելեկտուալ վեպի նմուշ է «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» (1891)։ Ուայլդի «Պադուայի դքսուհին», «Սալոմե» (1893), «Ֆլորենցիական ողբերգություն» (1895) ողբերգությունները մեծ կրքերը բանաստեղծական դրամայի վերածելու փորձեր են։ Այլ բնույթ ունեն աշխարհիկ կատակերգությունները, որոնք լի են սրամիտ պարադոքսներով և տիրող դասակարգերի բարքերի դեմ ուղղված էպիգրամներով («Լեդի Ուինդերմիրի հովհարը» (1892), «Կինը՝ անարժան ուշադրության» (1893), «Լրջախոհ լինելու կարևորությունը» (1899)։ Սոցիալ-քննադատական մոտիվներն ուժեղ են «Իդեալական ամուսինը» (1895) կատակերգությունում։

1880-ական թվականներին քննադատական հոդվածներում («Մտահղացումներ» ժողովածու, 1891) Ուայլդը լուսաբանել է ժամանակակից անգլիական գրականության իրեն առավել հոգեհարազատ ու քաջածանոթ երևույթները։

Օսկար Ուայլդի ստեղծագործությունները թարգմանվել են հայերեն[11][12][13]։

Օսկար Ուայլդը հայերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde — 2000.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 RKDartists (նիդերլ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #118632779 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Le Temps (ֆր.) — 1900. — P. 3. — ed. size: 29592
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  7. ↑ LIBRIS — 2014.
  8. ↑ Bell A. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
  9. ↑ 9,0 9,1 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  10. ↑ 10,0 10,1 Kindred Britain
  11. ↑ «Սալոմե»։ Դրամա 1 արարվածով։/Օ. Ուայլդ; Թարգմ. ռուս.՝ Ն. Պահլավունի. - Երևան։ Մուղնի, 2003. - 48 էջ։
  12. ↑ «Դորիան Գրեյի դիմանկարը»։ «Իդեալական ամուսինը»։ [Վեպ։ Պիես] / Օ. Ուայլդ ; Թարգմ.՝ Ռ.Առաքելյան; Պ. Մուրճիկյան; Խմբ.՝ Գ.Վ. Վիրապյան, Հ.Հ. Սևան. - «Իդեալական ամուսինը» - Երևան։ Հայաստան, 1972. - 389 էջ։
  13. ↑ Երկեր։ [Հեքիաթներ; Պիեսներ] / Օ. Ուայլդ; Անգլ. թարգմ.՝ Գ. Հախվերդյան; Խմբ.՝ Ա.Ս. Հովսեփյան; Վերջաբ.՝ Լ. Հախվերդյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1980. - 440 էջ։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Gide A. Oscar Wilde In Memoriam. — Paris, 1948.
  • Gide A. Prétextes, 1929.
  • Gide A. Si le grain ne meurt. — Gallimard, 1951.
  • Bendz E. O. Wilde a retrospect. — Göteborg, 1921.
  • Braybrooke P. O. Wilde, 2 nd ed. — L., 1932.
  • Choisy L. F. O. Wilde, — P., 1927.
  • Davies R. H. The Letters of Oscar Wilde. — London, 1962.
  • Davies R. H. More Letters of Oscar Wilde. — London, 1985.
  • Davray H. O. Wilde. — P., 1928.
  • Douglas A. O. Wilde et moi. — Paris, 1917.
  • Douglas A. The Autobiography of Lord A. Douglas. — London, 1931.
  • Ellman R. Oscar Wilde. Biography. — London, 1987.
  • Hagemann C. O. Wilde. — Stuttgart, 1925.
  • Harris F. The Life & Confessions of O. Wilde. — N. Y., 1917.
  • Hirsch Ch. H. Teleny Ganymede club. — Paris, 1934.
  • Holland V. Son of Oscar Wilde. — London, 1954.
  • Hopkins R. T. O. Wilde։ a study of the man and his work. — L., 1913.
  • Hyde M. O. Wilde. — London, 1976.
  • Langlade, Jacques de. Oscar Wilde, ou La Vérité des masques. — Paris, 1987.
  • Lemonnier L. La vie d’Oscar Wilde. — P., 1931.
  • Mason S. Bibliography of O. Wilde. — L., 1914.
  • Mason S. O. Wilde and the Aesthetic գրական շարժումներ. — L., 1920.
  • Millard C. S. O. Wilde and the aesthetic գրական շարժումներ. — Dublin, 1920.
  • Pater, Walter A Novel by Mr. Oscar Wilde. — N. Y., 1919.
  • Ransome A. O. Wilde. — L., 1912.
  • Renier G., O. Wilde. — P., 1933.
  • Richter H. O. Wildes Dichterische Persö nlichkeit // Englische Studien. 1912. — Bd. 45.
  • Sawers, G., Hay, P. A Ladder for Mr. Oscar Wilde // Puddle Books. — Reading, 2002.
  • Symons A. Studies in prose and verse. — L., 1904.
  • Symons A. A Study of Oscar Wilde. — L., 1930.
  • Sherard R. H. The Life of O. Wilde. — L., 1906 [переиздание].
  • Sherard R. H. The Real Oscar Wilde. — L., 1915.
  • Sherard R. H. Twenty Years in Paris. — L., 1920.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Wikiquote-logo-hy.svg
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Օսկար Ուայլդ հոդվածին
Վիիքպահեստ
 ⛭ 
  Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օսկար_Ուայլդ&oldid=8190381» էջից