Օսկար Ուայլդ
Օսկար Ֆինգալ Օ'Ֆլայերթի Ուիլիս Ուայլդ (անգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, հոկտեմբերի 16, 1854[1][2][3][4][5][6][7][8][9], Դուբլին, Դուբլին, Leinster, Իռլանդիա[10] - նոյեմբերի 30, 1900[11][1][2][3][4][5][6][7][8][9], Փարիզ, Ֆրանսիա[10]), ծագումով իռլանդացի բրիտանական հանրաճանաչ բանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ, էսսեիստ, քննադատ։ Հայտնի ստեղծագործություններից են «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» վեպը (1891), «Սալոմե» ողբերգությունը (1891), «Կինը՝ անարժան ուշադրության» (1893), «Իդեալական ամուսինը» (1895), «Լրջախոհ լինելու կարևորությունը» (շուրջ 1895) կատակերգությունները, «Երջանիկ արքայազնը» հեքիաթների ժողովածուն և այլն։ Ուայլդի ստեղծագործություններին բնորոշ են նուրբ հումորը և յուրօրինակ գեղագիտությունը։ Կենդանության օրոք Լոնդոնի ամենահայտնի թատերագիրներից մեկն էր։ Դեկանդանսի առավել հայտնի ներկայացուցիչներից է։
Բովանդակություն
Գրական գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1879 թ. ավարտել է Օքսֆորդի համալսարանը։ Հաջողություն է ունեցել «Բանաստեղծություններ» (1881) ժողովածուն։ 1882 թվականին շրջել է ԱՄՆ-ի քաղաքներում, հանդես է եկել գեղագիտության վերաբերյալ դասախոսություններով, հրատարակել է (ԱՄՆ-ում) երիտասարդ գրողի խռովարարական տրամադրություններն արտահայտող «Հավատ կամ Բիհիլիստներ» (1882) հեղափոխական մելոդրաման և «Պադուայի դքսուհին» (1883) չափածո ողբերգությունը։ Վերադարձել է Լոնդոն, աշխատակցել է թերթերին ու հանդեսներին։ Անբարոյականության մեղադրանքով դատապարտվել է երկու տարվա բանտարկության (1895-1897)։ Ուայլդի հուզական ընկճվածությունն արտացոլված է «Ռեդինգյան բանտի բալլադը» (1898) պոեմում և հետմահու լույս տեսած «De profundis» (1905) խոստովանանքում։ Ուայլդը հարել է իր ժամանակի գրականության մեջ ու թատրոնում գոյություն ունեցած հակաբուրժուական ուղղությանը։
Ուայլդի հեքիաթները («Երջանիկ արքայազնը», «Աստղամանուկը») և «Արձակ բանաստեղծություններ»-ը քնարական են, ոճով ու բովանդակությամբ՝ վեհ։ «Քենտերվիլյան ուրվականը» և «Լորդ Արթուր Սևիլի հանցագործությունը» հեգնանքով ներթափանցված բազմասյուժե նովելներ են։ XIX դարավերջի ինտելեկտուալ վեպի նմուշ է «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» (1891)։ Ուայլդի «Պադուայի դքսուհին», «Սալոմե» (1893), «Ֆլորենցիական ողբերգություն» (1895) ողբերգությունները մեծ կրքերը բանաստեղծական դրամայի վերածելու փորձեր են։ Այլ բնույթ ունեն աշխարհիկ կատակերգությունները, որոնք լի են սրամիտ պարադոքսներով և տիրող դասակարգերի բարքերի դեմ ուղղված էպիգրամներով («Լեդի Ուինդերմիրի հովհարը» (1892), «Կինը՝ անարժան ուշադրության» (1893), «Լրջախոհ լինելու կարևորությունը» (1899)։ Սոցիալ-քննադատական մոտիվներն ուժեղ են «Իդեալական ամուսինը» (1895) կատակերգությունում։
1880-ական թթ. քննադատական հոդվածներում («Մտահղացումներ» ժողովածու, 1891) Ուայլդը լուսաբանել է ժամանակակից անգլիական գրականության իրեն առավել հոգեհարազատ ու քաջածանոթ երևույթները։
Օսկար Ուայլդի ստեղծագործությունները թարգմանվել են հայերեն[12][13][14]։
Օսկար Ուայլդը հայերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Սալոմէ (ողբերգութիւն մէկ արարով), տպ. Օ. Արզուման, 1922, 64 էջ: Թարգմ.՝ Մաննիկ Պերպերյան:
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Gide A. Oscar Wilde In Memoriam. — Paris, 1948.
- Gide A. Prétextes, 1929.
- Gide A. Si le grain ne meurt. — Gallimard, 1951.
- Bendz E. O. Wilde a retrospect. — Göteborg, 1921.
- Braybrooke P. O. Wilde, 2 nd ed. — L., 1932.
- Choisy L. F. O. Wilde, — P., 1927.
- Davies R. H. The Letters of Oscar Wilde. — London, 1962.
- Davies R. H. More Letters of Oscar Wilde. — London, 1985.
- Davray H. O. Wilde. — P., 1928.
- Douglas A. O. Wilde et moi. — Paris, 1917.
- Douglas A. The Autobiography of Lord A. Douglas. — London, 1931.
- Ellman R. Oscar Wilde. Biography. — London, 1987.
- Hagemann C. O. Wilde. — Stuttgart, 1925.
- Harris F. The Life & Confessions of O. Wilde. — N. Y., 1917.
- Hirsch Ch. H. Teleny Ganymede club. — Paris, 1934.
- Holland V. Son of Oscar Wilde. — London, 1954.
- Hopkins R. T. O. Wilde։ a study of the man and his work. — L., 1913.
- Hyde M. O. Wilde. — London, 1976.
- Langlade, Jacques de. Oscar Wilde, ou La Vérité des masques. — Paris, 1987.
- Lemonnier L. La vie d’Oscar Wilde. — P., 1931.
- Mason S. Bibliography of O. Wilde. — L., 1914.
- Mason S. O. Wilde and the Aesthetic գրական շարժումներ. — L., 1920.
- Millard C. S. O. Wilde and the aesthetic գրական շարժումներ. — Dublin, 1920.
- Pater, Walter A Novel by Mr. Oscar Wilde. — N. Y., 1919.
- Ransome A. O. Wilde. — L., 1912.
- Renier G., O. Wilde. — P., 1933.
- Richter H. O. Wildes Dichterische Persö nlichkeit // Englische Studien. 1912. — Bd. 45.
- Sawers, G., Hay, P. A Ladder for Mr. Oscar Wilde // Puddle Books. — Reading, 2002.
- Symons A. Studies in prose and verse. — L., 1904.
- Symons A. A Study of Oscar Wilde. — L., 1930.
- Sherard R. H. The Life of O. Wilde. — L., 1906 [переиздание].
- Sherard R. H. The Real Oscar Wilde. — L., 1915.
- Sherard R. H. Twenty Years in Paris. — L., 1920.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde — 2000.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 RKDartists
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 SNAC
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural — São Paulo: Itaú Cultural, 1987. — ISBN 978-85-7979-060-7
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 International Music Score Library Project — 2006.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 http://web.archive.org/web/20170323053001/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/oscar-wilde
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Discogs — 2000.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118632779 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Le Temps — 1900. — P. 3. — ed. size: 29592
- ↑ «Սալոմե»։ Դրամա 1 արարվածով։/Օ. Ուայլդ; Թարգմ. ռուս.՝ Ն. Պահլավունի. - Երևան։ Մուղնի, 2003. - 48 էջ։
- ↑ «Դորիան Գրեյի դիմանկարը»։ «Իդեալական ամուսինը»։ [Վեպ։ Պիես] / Օ. Ուայլդ ; Թարգմ.՝ Ռ.Առաքելյան; Պ. Մուրճիկյան; Խմբ.՝ Գ.Վ. Վիրապյան, Հ.Հ. Սևան. - «Իդեալական ամուսինը» - Երևան։ Հայաստան , 1972. - 389 էջ։
- ↑ Երկեր։ [Հեքիաթներ; Պիեսներ] / Օ. Ուայլդ; Անգլ. թարգմ.՝ Գ. Հախվերդյան; Խմբ.՝ Ա.Ս. Հովսեփյան; Վերջաբ.՝ Լ. Հախվերդյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1980. - 440 էջ։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիքաղվածքում կարող եք կարդալ «Օսկար Ուայլդ» հոդվածը։- Օսկար Ուայլդը գրքասերների ակումբում
- Հայկական սովետական հանրագիտարան
- Complete Works, L. - Glasgow, 1966
- Երկեր, Ե., 1980։
- Հեքիսաթներ, Մ., 1920։
- Полное собрание соч., под. ред. К.И. Чуквоского, т. 1 - 4. СПБ, 1991.
- История Английской литературы, т. 3, М., 1958.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Օսկար Ուայլդ կատեգորիայում։ |
| ||||||||||
- Հոկտեմբերի 16 ծնունդներ
- 1854 ծնունդներ
- Իռլանդիայում ծնվածներ
- Նոյեմբերի 30 մահեր
- 1900 մահեր
- Փարիզ քաղաքում մահացածներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Անգլիացի արձակագիրներ
- Անգլիացի դրամատուրգներ
- Մանկագիրներ այբբենական կարգով
- 19-րդ դարի փիլիսոփաներ
- Անգլիացի բանաստեղծներ
- Օքսֆորդի համալսարանի շրջանավարտներ
