Օլիվեր Սթոուն

Օլիվեր Սթոուն անգլ.՝ William Oliver Stone
Օլիվեր Սթոունը Վենետիկի կինոփառատոնում 2009 թվական
Ծնվել է	1946 թվական սեպտեմբերի 15
Ծննդավայր	Նյու Յորք, ԱՄՆ
Կրթություն	Թիշչ արվեստի դպրոց, Trinity School, The Hill School և Եյլի համալսարան
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ազգություն	Ամերիկացի
Կրոն	բուդդայականություն
Այլ անուն(ներ)	Ուիլյամ Օլիվեր Սթոուն William Oliver Stone
Մասնագիտություն	Ռեժիսոր, սցենարիստ, պրոդյուսեր
Ակտիվ շրջան	1971 - այժմ
Ամուսին(ներ)	Նայվա Սարկիս (1971-1977 թվականներ) Էլիզաբեթ Սթոուն (1981-1993 թվականներ) Սուն Չժուն Յունգ
Երեխա(ներ)	Շոն Քրիստոֆեր (1984 թվական) Մայքլ Ջեք (1991 թվական) Տարա
Պարգևներ և մրցանակներ	Բրոնզե աստղ, Օսկար մրցանակ լավագույն ադապտացված սցենարի համար, Մանուշակագույն սիրտ, Ամերիկայի սցենարիստների համքարության մրցանակ, Commander of the Order of Ouissam Alaouite, Դոնոսիտա պարգև, Ամերիկայի ռեժիսորների համքարության մրցանակ, Օսկար լավագույն ռեժիսորի համար, Օսկար լավագույն ռեժիսորի համար, Օսկար մրցանակ լավագույն ադապտացված սցենարի համար, Օդային մեդալ, National Defense Service Medal, Vietnam Service Medal, Vietnam Campaign Medal, Combat Infantryman Badge, Ոսկե գլոբուս, BAFTA, Ոսկե արջ և Արծաթե արջ
IMDb	ID 0000231
oliverstone.com
Օլիվեր Սթոուն՝ Վիքիպահեստ
Օսկար 1979 թվական, 1987 թվական, 1990 թվական BAFTA 1987 թվական Ոսկե Գլոբուս 1978 թվական, 1986 թվական, 1989 թվական, 1991 թվական Վենետիկի կինոփառատոն 1994 թվական

Օլիվեր Սթոուն, Ուիլյամ Օլիվեր Սթոուն (անգլ.՝ William Oliver Stone, սեպտեմբերի 15, 1946(1946-09-15), Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի կինոռեժիսոր, սցենարի հեղինակ և պրոդյուսեր, բազմաթիվ կինոմրցանակների դափնեկիր (այդ թվում երեք «Օսկար»-ի)։

Կենսագրություն

Վաղ տարիներ

Օլիվեր Սթոունը ծնվել է 1946 թվականի սեպտեմբերի 15-ին Նյու Յորքում, ԱՄՆ: Սթոունի հայրը հրեա էր, մայրը՝ ֆրանսիական ծագումով կաթոլիկական ընտանիքից, սակայն երկուսն էլ հավատացյալ չէին, այդ պատճառով, որպես փոխզիջում, ապագա կինոռեժիսորին ուղարկում են ավետարանչական դպրոց (այժմ Սթոունը իրեն համարում է բուդդայականության հետևորդ): Նրա հայրը՝ Լուիս Սիլվերսթայնը (անգլ. Louis Silverstein, 1910-1985 թվականներ) ազգանունը ամերիկացրել է Սթոունի՝ Եյլի համալսարանում սովորելու տարիներին և բրոքեր էր: Մայրը՝ Ժակլին Գոդդեն (անգլ. Jacqueline Goddet, ծնված 1926 թվականին) փարիզյան հացթուխի աղջիկ էր, և ծնողները ծանոթացել են, երբ 35-ամյա մայոր Լուիս Սթոունը՝ կրթությամբ տնտեսագետ, զինվորական ծառայություն էր անցկացնում հետպատերազմյան Եվրոպայում՝ որպես տնտեսական հարցերով խորհրդական Դուայթ Էյզենհաուերի բեռլինյան շտաբ-բնակարանում: 1962 թվականին ծնողները ամուսնալուծվում են, և մայրը վերադառնում է Եվրոպա, Օլիվերին դաստիարակում է հայրը:

Ավարտելով քոլեջ Փենսիլվանիայում՝ Սթոունը վերադառնում է Նյու Յորք և ընդունվում է Եյլի համալսարան, սակայն սովորելով այնտեղ մեկ տարուց քիչ՝ թողնում է ուսումը և ուղևորվում Հարավային Վիետնամ՝ որպես անգլերեն լեզվի դասավանդող (Ազատ Խաղաղօվկիանոսյան քոլեջում), ևս մեկ տարի անց տեղափոխվում է Օրեգոն նահանգ, իսկ այնուհետև՝ Մեքսիկա: 1967 թվականին զորակոչվում է բանակ և նորից ուղևորվում Վիետնամ: Վիետնամում Սթոունը մարտնչում է մեկ տարուց ավելի՝ 1967 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1968 թվականի նոյեմբերը, մասնակցում է «Բյորտ» կրակային աջակցման ռազմական բազայի խոշոր ճակատամարտին և երկու անգամ վիրավորվում է։ Պատերազմից վերադառնալով մի քանի մարտական շքանշաններով (այդ թվում «Բրոնզե Աստղ» և «Ծիրանե սիրտ»)՝ Օլիվերը ընդունվում է Նյու Յորքի համալսարան, որտեղ սովորում է Մարտին Սկորսեզեի մոտ։

Գործունեություն

Կինոյում Սթոունը իր նորամուտը նշում է 1971 թվականին՝ «Վերջին տարին Վիետնամում» («Last Year in Viet Nam») կարճամետրաժ ֆիլմով։

Չնայած 1980-ական թվականների սկզբներին Սթոունը աշխատում էր առավելապես համեմատաբար ցածր գեղարվեստական արժեք ներկայացնող և բավականին բռնության դրվագներ պարունակող ֆիլմերի սցենարների վրա («Կոնան բարբարոս» («Conan the Barbarian»), «Վիշապի տարի» («Year of the Dragon»)), այդ ժամանակահատվածում նա չափավոր-աջակողմյանից մինչև ձախակողմյան իր հայացքներում վերջնական էվոլյուցիայի է ենթարկվում և հանդես է գալիս մի շարք քաղաքական ֆիլմերով, որոնցից առաջինը «Սալվադոր» («Salvador», 1986 թվական) ֆիլմն է, որը պատմում է Ռեյգանի կառավարության կողմից հովանավորվող «կոնտրասների» դաժան ահաբեկությունների մասին (որում մահանում են հազարավոր մարդիկ, այդ թվում արքեպիսկոպոս Օսկար Ռոմերոն, որը սպանվում է մարդասպանի կողմից եկեղեցում պատարագից հետո) Կենտրոնական Ամերիկայի այդ երկրում։

Վիետնամական եռապատում

Օլիվեր Սթոուն և Ռինո Բարիլարի

Իր անձնական ռազմական փորձը ռեժիսորը արտահայտում է «վիետնամական եռագրությունում», որը կազմված է «Դասակ» («Platoon», 1986 թվական), «Հուլիսի չորսին ծնված» («Born on the Fourth of July», 1989 թվական) և «Երկինք և Երկիր» («Heaven & Earth», 1993 թվական) ֆիլմերից։ Եթե «Դասակ»-ը մեծամասամբ ինքնակենսագրական ստեղծագործություն էր, ապա «Հուլիսի չորսին ծնված»-ը ֆիլմում Սթոունը դիմում է պատերազմի մասնակից, հաշմանդամ Ռոնալդ Կովիկի ճակատագրին, որը դառնում է հակապատերազմյան շարժման ակտիվիստ, իսկ «Երկինք և Երկիր» ֆիլմում առաջին անգամ հայացք է դարձնում վիետնամական պատերազմին «մյուս կողմից»՝ վիետնամական աղջիկ Լե Լի Հեյսլիպի անունից, որը ճաշակում է պատերազմի արդյունքում առաջացած բոլոր զրկանքները։

Ջոն Քենեդի․ կրակոցներ Դալլասում

1991 թվականին թողարկվում է «Ջոն Ֆ․ Քենեդի․ կրակոցներ Դալլասում» («JFK») խիզախ ֆիլմը, որը վերանայում է Ուորենի հանձնաժողովի եզրահանգումները՝ կապված ԱՄՆ-ի նախագահ Ջոն Ֆ. Քենեդիի սպանության հետ։ Ֆիլմում արտացոլված է անկախ հետաքննությունը, որն անցկացվել է Նոր Օռլեանի դատախազ Ջիմ Հարրիսոնի կողմից և հաստատում է, որ հերքել է հանձնաժողովի պաշտոնական վարկածը «կախարդական փամփուշտի» և «միայնակ մարդասպան» Լի Հարվի Օսվալդի՝ մահափորձում ունեցած դերի մասին զեկուցման մեջ հրապարակված փաստերը։ Սթոունը ավելի հեռուն է գնում և ուղղակիորեն ցույց է տալիս կորպորացիաների և հատուկ ծառայությունների հետաքրքրությունները, որոնք սերտորեն կապակցված են հանցագործ աշխարհին (մասնավորապես, ձեռնարկատեր Կլեյ Շոուի հետ) նախագահ Քենեդիի վերացման մեջ, որը թույլ է տվել խոշորամասշտաբ ներխուժում Վիետնամ: Ֆիլմը կատաղի վեճեր է առաջացնում ամերիկյան հասարակությունում։

Վավերագրություն

Օլիվեր Սթոունը և Ուգո Չավեսը Վենետիկի կինոփառատոնում, 2009 թվական

Օլիվեր Սթոունը և Քրիստինա Ֆերնանդես Կիրշները

Օլիվեր Սթոունը ողջունում է Լատինական Ամերիկայում սոցիալական ձևափոխությունները «21-րդ դարի սոցիալիզմի» ուղղությամբ, հատկապես՝ Բիլիվարյան հեղափոխությունը Վենեսուելայում: Սթոունը երեք վավերագրական ֆիլմ է նկարահանում Ֆիդել Կաստրոյի մասին․ «Կոմանդանտե» («Comandante», 2003 թվական), «Փնտրելով Ֆիդելին» («Looking for Fidel», 2004 թվական) և «Կաստրոն ձմռանը» («Castro in Winter », 2012 թվական)։ 2009 թվականին Սթոունը ավարտում է լիամետրաժ վավերագրական «Սահմանից դեպի հարավ» («South of the Border») ֆիլմը՝ Լատինական Ամերիկայում «ձախ շրջադարձի» մասին։ Նրանում օգտագործված է Սթոունի հարցազրույցները ձախակողմյան և ձախակենտրոնական նախագահների և նրանց ընտանիքների՝ ԱՄՆ-ի քաղաքականության քննադատների հետ․ դրանք են՝ Ուգո Չավեսը (Վենեսուելա), Էվո Մորալես (Բոլիվիա), Ռաֆաել Կորրեա (Էկվադոր), Ռաուլ Կաստրո (Կուբա), Կիրշներ ամուսիններ (Արգենտինա), Լուլա դա Սիլվա (Բրազիլիա) և Ֆերնանդո Լուգո (Պարագվայ)։ Չավեսը անձամբ էր ուղեկցում Սթոունին Վենետիկի Միջազգային կինոփառատոնում վավերագրական ֆիլմի պրեմիերայի ժամանակ՝ 2009 թվականի սեպտեմբերին։ 2010 թվականի ամռանը ֆիլմը էկրան է բարձրանում ԱՄՆ և Եվրոպայի մի շարք քաղաքների կինոթատրոններում։ 2014 թվականի մարտին՝ Չավեսի մահվան տարեդարձին, Սթոունը թողարկում է «Իմ ընկեր Ուգոն» («Mi Amigo Hugo») ֆիլմը։

Սթոունը նկարահանել է նաև «Պերսոնա Նոն-Գրատա» («Persona Non Grata», 2003 թվական) վավերագրական ֆիլմը, որը պատմում է իսրայելա-պաղեստինյան հարաբերությունների մասին և ներառում է Իսրայելի մի շարք հայտնի քաղաքական գործիչների հարցազրույցներ, այդ թվում՝ Էհուդ Բարաքի, Բենյամին Նեթանյահուի և Շիմոն Պերեսի հետ, ինչպես նաև Պաղեստինի ազատության կազմակերպության առաջնորդ Յասեր Արաֆաթի հետ։ 2012 թվականին Showtime հեռուստաալիքը սկսում է «Օլիվեր Սթոունի՝ ԱՄՆ չպատմված պատմությոնները» («Oliver Stone's Untold History of the United States») մինի-հեռուստանովելի ցուցադրությունը, որում Սթոունը հանդես է գալիս որպես ռեժիսոր, պրոդյուսեր, պատմիչ և սցենարի համահեղինակ։

Կրոնական հայացքներ

Վաղ տարիներին իրեն համարում էր ոչ այնքան հավատացյալ բողոքական, այնուհետև ընդունում է բուդդայականություն:

1997 թվականին, Հոլլիվուդի մի շարք հայտնի դերասանների և ղեկավարների հետ միասին, Օլիվեր Սթոունը ստորագրում է Գերմանիայի կանցլեր Հելմութ Կոլին ուղղված բաց նամակը՝ հրապարակված «International Herald Tribune» թերթում, որում հայտարարվում էր Գերմանիայում սաենթոլոգիայի հետևորդների կրոնական իրավունքների նկատմամբ անթույլատրելի սահմանափակումների մասին։

Ընտանիք

Օլիվեր Սթոունը ամուսնացած է եղել երեք անգամ, ունի երեք զավակ։

Նայվա Սարկիսը նրա առաջին կինն էր։ Նրանք ամուսնացել են 1971 թվականի մայիսի 22-ին, ամուսնալուծվել 1977 թվականին։

Այնուհետև, 1981 թվականի հունիսի 6-ին նա ամուսնանում է Էլիզաբեթ Սթոունի հետ։ Նրանք ունենում են երկու որդի՝ Շոն Քրիստոֆեր (ծնված 1984 թվականին) և Մայքլ Ջեք (ծնված 1991 թվականին)։ Շոնը, երբ երեխա էր, մի քանի անգամ հայտնվել է հոր ֆիլմերում։ Օլիվերը և Էլիզաբեթը ամուսնալուծվում են 1993 թվականին։ 2012 թվականին Շոն Սթոունը ընդունում է շիա ուղղության իսլամ և վերցնում է Ալի անունը։

Սթոունը ներկայում ամուսնացած է Սուն Չժուն Յունգի հետ, նրանք ունեն մեկ դուստր՝ Տարան։

Պարգևներ

Կինոփառատոն Զագրեբում 2013 թ.

Օլիվեր Սթոունը պարգևատրվել է Ամերիկյան կինոակադեմիայի երեք «Օսկար» մրցանակով։ Առաջինը նա ստացել է 1978 թվականին Ալան Պարկերի «Կեսգիշերային ճեպընթաց» ֆիլմի լավագույն հարմարեցված սցենարի համար։ Մյուս երկուսը նրան շնորհվում են արդեն որպես «Վիետնամական եռագրության» երկու ֆիլմերի ռեժիսորի՝ «Դասակ» և «Հուլիսի չորսին ծնված»:

Օլիվեր Սթոունը բազմաթիվ կինոփառատոնների դափնեկիր է, այնպիսի մրցանակների, ինչպիսիք են.

• «Օսկար» (լավագույն ռեժիսորական աշխատանք 1987 թվական և 1990 թվական, լավագույն հարմարեցված սցենար 1979 թվական)
• Բեռլինի կինոփառատոնի «Արծաթե Արջ» (լավագույն ռեժիսորական աշխատանք 1987 թվական)
• Վենետիկի կինոփառատոնի «Հանձնաժողովի հատուկ մրցանակ» (1994 թվական)

Ֆիլմագրություն

Թվական	Անվանում
		Ռեժիսոր	Սցենարիստ	Պրոդյուսեր	Դերասան	Դեր	Ծանոթություն
1971	Վերջին տարին Վիետնամում (Last Year in Viet Nam)	Y
1973	Շաքարային թխվածքաբլիթ (Sugar Cookies)			Y
1974	Զավթում (Seizure)	Y	Y
1978	Կեսգիշերային ճեպընթաց (Midnight Express)		Y
1979	Խենթը Մարտինիկաից	Y
1981	Ձեռք (The Hand)	Y	Y		Y	Բամ
1982	Կոնան բարբաոս (Conan the Barbarian)		Y
1983	Սպիով դեմքը (Scarface )		Y
1985	Վիշապի տարին (Year of the Dragon)		Y
1986	Մահանալու ութ միլլիոն միջոց (8 Million Ways to Die)		Y
1986	Դասակ (Platoon)	Y	Y		Y	Մայոր բունկերում
1986	Սալվադոր (Salvador)	Y	Y	Y
1987	Ուոլլ Սթրիթ (Wall Street)	Y	Y		Y	Թրեյդեր
1988	Ռաիոխոսակցություն (Talk Radio)	Y	Y
1989	Հուլիսի չորսին ծնվածը (Born on the Fourth of July)	Y	Y	Y	Y	Թերթի թղթակից
1989	Երկնագույն պողպատ (Blue Steel )			Y
1991	Ջոն Ֆ․ Քենեդի․ Կրակոցներ Դալլասում (JFK)	Y	Y	Y
1991	Դռներ (The Doors)	Y	Y
1992	Վագրաձիու գլուխը (Zebrahead)			Y
1992	Հոսանքին հակառակ (South Central)			Y
1993	Երկինք և Երկիր (Heaven & Earth)	Y	Y	Y
1993	Վայրի արմավենիներ (Wild Palms)			Y	Y	կամեո
1993	«Երջանիկ» ակումբը (The Joy Luck Club)		Y
1994	Նոր ժամանակ (The New Age)			Y
1994	Բնածին մարդասպանները (Natural Born Killers)	Y	Y
1995	Նիքսոն (Nixon)	Y	Y	Y
1995	Դատավճիռ. դատավարություն ՄակՄարտինների նկատմամբ (Indictment: The McMartin Trial)			Y
1996	Էվիտա (Evita)		Y
1996	Ժողովուրդն ընդդեմ Լարի Ֆլինտի (The People vs. Larry Flynt )			Y
1996	Մարդասպան. սպանությունների օրագիր (Killer: A Journal of Murder)			Y
1996	Խճուղի (Freeway)			Y
1997	Շրջադարձ (U Turn)	Y
1997	Սառնություն սրտում (Cold Around the Heart)			Y
1998	Փրկիչ (Savior)			Y
1999	Յուրաքանչյուր կիրակի (Any Given Sunday)	Y	Y	Y	Y	Թագ Կովալսկի
2003	Կոմանդանտե (Comandante)	Y	Y	Y			վավերագրական
2003	Պերսոնա Նոն Գրատա (Persona Non Grata)	Y					վավերագրական
2004	Ալեքսանդր (Alexander)	Y	Y	Y
2004	Փնտրելով Ֆիդելին (Looking for Fidel)	Y	Y				վավերագրական
2006	Երկվորյակ աշտարակները (World Trade Center)	Y		Y
2008	Բուշ (W.)	Y
2010	Ուոլլ Սթրիթ. Փողերը չեն քնում (Wall Street: Money Never Sleeps)	Y	Y	Y	Y	կամեո
2012	Անիծյալ քարը				Y
2012	Առանձնապես վտանգավոր (Savages)	Y	Y
2014	Օլիվեր Սթոունի ԱՄՆ չպատմված պատմությոնները (Oliver Stone's Untold History of the United States)	Y	Y	Y	Y	պատմիչ	վավերագրական
2015	Սնոուդեն (Snowden)	Y	Y

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են

Օլիվեր Սթոուն հոդվածին

• The Oliver Stone Experience (official Oliver Stone website)
• Օլիվեր Սթոուն Internet Movie Database կայքում
• A biography of Oliver Stone
• Oliver Stone Bibliography (via UC Berkeley)
• Oliver Stone, an Independent American Director
• Оливер Стоун (անգլ.) Internet Movie Database կայքում
• «Федоров А. В. Оливер Стоун // Видео-Асс экспресс. 1995. N 31. С.12-16.»։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 2012-11-28-ին