Արշակ Աթայան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Արշակ Աթայան
Արշակ Աթայան.jpg
Ծնվել էհունիսի 20, 1877(1877-06-20)[1][2]
ԾննդավայրՄեծ Թաղեր, Շուշիի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2]
Վախճանվել էօգոստոսի 19, 1938(1938-08-19) (61 տարեկան)
Մասնագիտությունբանաստեղծ, դերասան, թարգմանիչ, թատերագետ, հասարակական գործիչ, արձակագիր, գրող և ուսուցիչ
Ազգությունհայ
ՔաղաքացիությունFlag of Russia.svg Ռուսական կայսրություն և Flag of the Soviet Union (1924–1955).svg ԽՍՀՄ
ԿրթությունԳևորգյան Հոգևոր Ճեմարան[1], Ներսիսեան դպրոց[1] և Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն
ԱշխատավայրՄուրճ
ԶավակներՌաֆայել Աթայան, Ռոբերտ Աթայան և Արմեն Աթայան
Արշակ Աթայան Վիքիդարանում

Արշակ Գևորգի Աթայան (հունիսի 20, 1877(1877-06-20)[1][2], Մեծ Թաղեր, Շուշիի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2] - օգոստոսի 19, 1938(1938-08-19)), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, հասարակական գործիչ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1935 թվականից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է Վաղարշապատի Գևորգյան ճեմարանում, Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում և Շուշիի թեմական դպրոցում։ 1898-1902 թվականներին ծառայել է ցարական բանակում։ 1903-1904 թվականներին որպես սրբագրիչ աշխատել է «Մուրճ» ամսագրի (Թիֆլիս) խմբագրությունում։ 1904-1907 թվականներին ուսուցչություն է արել Իրանի Սավրա գյուղի դպրոցում։ Այստեղ գրի է առել Սալմաստի բոլոր 23 հայկական գյուղերի վիճակագրությունը, հավաքել ու գրի առել ժողովրդական երգն ու բանահյուսությունը։ 1907-1911 թվականներին ուսուցչություն է արել Նոր Ջուղայի դպրոցներում, ապա պաշտոնավարել ռուս-պարսկական բանկի Սպահանի բաժանմունքը։ Այդ տարիներին եղել է նաև քառաձայն երգչախմբի ղեկավար, մեներգիչ և դերասան՝ հյուրախաղերի եկած Սիրանույշի և Արմեն Արմենյանի խմբերում։ Գրել է դրամատիկական երկեր, որոնցից «Սասունցի Դավիթ»-ը Արմեն Արմենյանը բեմադրել է նախ Թեհրանում (1922), ապա՝ Ալեքսանդրապոլում (այժմ՝ Գյումրի)։ 1923 թվականին ընտանիքով վերադարձել է Հայաստան։ Ուսուցչություն է արել Երևանում, Լենինականում, Ստեփանակերտում։ Եղել է «Խորհրդային Հայաստան» թերթի պատասխանատու քարտուղար, լուսժողկոմատի բաժնի վարիչ, գյուղատնտեսական բանկի գլխավոր հաշվապահ[3]։ Անհիմն բռնադատվել է, գնդակահարվել 1938 թվականին, հետմահու արդարացվել է 1955 թվականին[4]։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Թույն (վեպ), Բաքու, տպարան Հ. Գ. Գյուլբասարյանի, 1897, 148 էջ
  • Իրանա, Բաքու, 1898
  • Զգացմունք (երգիծական վիպակ), Բաքու, տպարան Ա. Մ. Ղազարյանի, 1898, 232 էջ
  • Սիրո հովիտը, Թիֆլիս, տպարան Մ. Վարդանյանի, 1904, 16 էջ
  • Հառաջաբան, Թեհրան, 1905, 39 էջ
  • Սալմաստ (տեղագրություն), Նոր Ջուղա, տպարան ս. Ամենափրկչյան վանքի, 1906, 232 էջ
  • Բանահյուսության տեսությունից, Նոր Ջուղա, 1907, տպարան ս. Ամենափրկչյան վանքի, 34 էջ
  • Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը և նրա կառավարությունը, Նոր Ջուղա, տպարան ս. Ամենափրկչյան վանքի, 1922, 24 էջ
  • Սասունցի Դավիթ (դրամա հինգ գործողությամբ), Նոր Ջուղա, տպարան ս. Ամենափրկչյան վանքի, 1925, 165 էջ

Թարգմանություններ (ռուսերենից և պարսկերենից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Միխայիլ Լերմոնտով, Բելա, Բաքու, տպարան «Արոր», 1898, 103 էջ
  • Միխայել Լերմոնտով, Մաքսիմ Մաքսիմիչ, Բաքու, տպարան Ա. Մ. Ղազարյանի, 1898, 30 էջ
  • Լև Տոլստոյ, Երեք մահ (պատմվածք), Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ստեփանյանի, 1903, 28 էջ
  • Վլադիմիր Կորոլենկո, Մակարի երազը, Թիֆլիս, 1904
  • Մաքսիմ Գորկի, Դանկոյի սիրտը, Թիֆլիս, տպարան Մովսես Վարդանյանի, 1904, 16 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Չարաճճի, Ս. Պետերբուրգ, Պուշկինյան տպարան, 1904, 45 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Իմ ուղեկիցը, 1904, Թիֆլիս, արտատպված «Մուրճից», տպարան Ա.Քութաթելաձեի, 63 էջ
  • Լեոնիդ Անդրեև, Պատը, Թիֆլիս, 1904
  • Ե. Յարոսլավսկի, Աստվածաշունչը հավատացյալների և ոչ հավատացյալների համար, Երևան, 1923
  • Արկ-Ան., Բանվորական շարժման պատմությունն Անգլիայում, Ֆրանսիայում, և Գերմանիայում, Երևան, 1924
  • Մաքսիմ Գորկի, Պատմվածքներ, 2 հատորով, հ. 1 (գրքում տեղ գտած «Իմ ուղեկիցը» գործը թարգմանել է Ա. Աթայանը), Երևան, Պետհրատ, 1928, 130 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Պատմվածքներ, 2 հատորով, հ. 2 (գրքում տեղ գտած «Չարաճճի» գործը թարգմանել է Ա. Աթայանը), Երևան, Պետհրատ, 1928, 109 էջ
  • Եվգենի Խազին, Հեղափոխության թմբկահարը (վիպակ), Երևան, Պետհրատ, 1934, 191 էջ
  • Ֆուկիգավա, Ճապոն-ամերիկյան ապագա պատերազմը, Երևան, 1934
  • Նիկոլայ Գոգոլ, Քիթը (վիպակ), Երևան, Պետհրատ, 1934, 50 էջ[5]
  • Մաքսիմ Գորկի, Կլիմ Սամգինի կյանքը (քառասուն տարի), վեպ, մաս 1, Երևան - Մոսկվա, Պետհրատ, 1935, 576 էջ։
  • Լև Ռուբինշտեյն, Սամուրայների շավիղը (վիպակ), Երևան-Մոսկվա, Պետհրատ, 1935, 170 էջ
  • Օմար Խայյամ, Քառյակներ, Երևան, Պետհրատ, 1936, 143 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Մայրը (վեպ), Երևան, Պետհրատ, 1938, 380 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Կլիմ Սամգինի կյանքը (քառասուն տարի), մասն 2, Երևան, Հայպետհրատ, 1945, 747 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Մայրը, Երևան, Հայպետհրատ, 1956, 420 էջ
  • Օմար Խայյամ, Քառյակներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1959, 242 էջ
  • Ռուս դասականների գրադարան։ Մաքսիմ Գորկի, Ընտիր երկեր (գրքի մեջ մտնող «Մայրը» վեպը թարգմանել է Ա.Աթայանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 624 էջ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 1. — էջ 127.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990. — հատոր 1.
  3. ↑ Գրական տեղեկատու։ Երևան: «Սովետական գրող»։ 1981։ էջ 15-17 
  4. ↑ Արշակ Աթայանը Хайазг կայքում
  5. ↑ Նիկոլայ Գոգոլի ստեղծագործությունները հայերեն թարգմանությամբ

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.։ ил. ISBN 5-9676-0034-5
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
ՀԳՀԳ: 7641 · BNF: 161877818 · ISNI: 0000 0000 7734 163X · LCCN: n92116009 · VIAF: 77981919 · WorldCat VIAF: 77981919
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 127)։ CC BY-SA icon 80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արշակ_Աթայան&oldid=8307055» էջից