Ավոկադոյի յուղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ավոկադոյի յուղ
Տեսակխառնուրդ
Ենթատեսակսննդամթերք, բուսական յուղ և չպնդացող յուղ
Հիմնականավոկադո
 Avocado oil Վիքիպահեստում

Ավոկադոյի յուղ, բուսական յուղ, ստանում են ավոկադոյի (լատին․՝ Persea americana) պտղամսից և ոչ՝ կորիզից[1]։ Օգտագործվում է սննդի մեջ։ Կիրառվում է կոսմետիկայի պատրաստման ժամանակ, դեղագործության մեջ։

Արտաքինից կանաչավուն կամ փայլուն զմրուխտ կանաչ գույնի է։ Գույնը պայմանավորված է քլորոֆիլների և կարոտինոիդների բարձր պարունակությամբ։

Ունի ավոկադոյի պտղի թույլ համ։ Որոշ տեսակներ ունենում են սնկի համ։ Լույսի ազդեցությամբ անմիջապես շագանակագույն երանգ է ստանում։ Զտելուց հետո ավոկադոյի յուղը հաճախ ստանում է բաց դեղին գույն։ Այն կրկնակի զտման միջոցով հնարավորինս սպիտակեցվում է, ստացվում է անհոտ յուղ կոսմետիկ նպատակներով օգտագործելու համար[2]։

Պատրաստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուղի պատրաստման համար ընտրում են հասուն պտուղները, որից հետո միջուկը առանձնացնում են կեղևից և կորիզից, քամում են սառը ճզմմամբ։ Այնուհետև ցենտրիֆուգի[Ն 1] օգնությամբ յուղը առանձնացնում են քուսպից և պոմպի միջոցով հեղուկը լցնում են, որպես կանոն, չժանգոտող պողպատից պատրաստված տարաների մեջ։

Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոսմետիկայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավոկադոյի յուղը որպես մաշկի վերականգնման միջոց ակտիվորեն կիրառվում է կոսմետոլոգիայում, ինչպես նաև, ավոկուտինի պարունակության շնորհիվ, կիրառվում է յուղոտ սեբորեայի և ակնեի բուժման համար։ Ավոկադոյի յուղի կազմը նման է առողջ մաշկի պաշտպանիչ շերտի կազմին, նրանում առկա են ֆիտոստերոլներ և վիտամին E, օգնում է վերականգնել էպիդերմիսի բջիջները, իսկ Վիտամին A-ն նպաստում է մաշկի երիտասարդության պահպանմանը։ Ըստ միջազգային դասակարգման ունի հետևյալ անունները՝ Persea Gratissima Oil, Butyl Avocadate (ավոկուտին)[4]։

Սննդում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավոկադոյի յուղը այրման բարձր ջերմաստիճանի շնորհիվ, որը պայմանավորված է ցածր թթվայնությամնբ, լավ միջոց է բարձր ջերմային մշակում պահանջող սննդատեսակներ պատրաստելու համար, ներառյալ ջեռոցում թխելը, խորովելը, թավայում տապակելը և այլն։ Ավոկադոյի յուղը լավ համադրվում է ձիթապտղի յուղի հետ, քանի որ ունի վերջինին համարժեք մոնոչհագեցած ճարպաթթուներ[5]։

Ինչպես բոլոր յուղերը, այնպես էլ ավոկադոյի յուղը որքան ռաֆինացումը բարձր է, այնքան բարձր է այրման ջերմաստիճանը[5]։

Յուղերի հատկություններ և այրման կետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորև ներկայացված աղյուսակները հնարավորություն են տալիս տեսնել ավոկադոյի յուղի կազմությունը, հատկությունները և համեմատել այլ յուղերի հետ։

Ճարպաթթվային կազմ
Թթուներ Օլեինաթթու Պալմիտինաթթու Լինոլաթթու Պալմիտոլաթթու Լինոլենաթթու Ստեարինաթթու
Տոկոսային բաղադրություն 80% 32% 18% 13% 5% 1,5%
Բուսական յուղի հատկություններ[6][7]
Տեսակ Վերամշակում[8] Հագեցած
ճարպային

թթուներ

Մոնոչհագեցած
ճարպաթթուներ		 Պոլիչհագեցած
ճարպաթթուներ		 Այրման կետ
Ընդ․[6] Օլեին
թթու
(ω-9)		 Ընդ․[6] α-լինոլեն․

(ω-3)		 Լինոլեն․

(ω-6)		 ω-6:3
հար․
Նուշ
Ավոկադո[9] 11.6 70.6 52-66[10] 13.5 1 12.5 12.5:1 250 °C (482 °F)[11]
Բրազիլական ընկույզ[12] 24.8 32.7 31.3 42.0 0.1 41.9 419:1 208 °C (406 °F)[13]
Կանոլա[14] 7.4 63.3 61.8 28.1 9.1 18.6 2:1 238 °C (460 °F)[13]
Հնդկական ընկույզ
Իսպանական եղեսպակի սերմեր
Կակաոյի յուղ
Կոկոս[15] 82.5 6.3 6 1.7 175 °C (347 °F)[13]
Եգիպտացորեն[16] 12.9 27.6 27.3 54.7 1 58 58:1 232 °C (450 °F)[17]
Բամբակի սերմեր[18] 25.9 17.8 19 51.9 1 54 54:1 216 °C (420 °F)[17]
Կտավատ[19] 9.0 18.4 18 67.8 53 13 0.2:1 107 °C (225 °F)
Խաղողի կորիզ   10.5 14.3 14.3   74.7 - 74.7 very high 216 °C (421 °F)[20]
Կանեփի սերմ[21] 7.0 9.0 9.0 82.0 22.0 54.0 2.5:1 166 °C (330 °F)[22]
Vigna mungo
Մանանեխի յուղ
Ձիթապտուղ[23] 13.8 73.0 71.3 10.5 0.7 9.8 14:1 193 °C (380 °F)[13]
Արմավենի[24] 49.3 37.0 40 9.3 0.2 9.1 45.5:1 235 °C (455 °F)
Գետնանուշ[25] 20.3 48.1 46.5 31.5 0 31.4 շատ բարձր 232 °C (450 °F)[17]
Պեկանի յուղ (պեկան)
Պերիլայի յուղ
Բրնձի թեփի յուղ
Կանճրակի յուղ (Կանճրակ)[26] 7.5 75.2 75.2 12.8 0 12.8 very high 212 °C (414 °F)[13]
Քունջութ[27] ? 14.2 39.7 39.3 41.7 0.3 41.3 138:1
Սոյա[28] Մասամբ հիդր․ 14.9 43.0 42.5 37.6 2.6 34.9 13.4:1
Սոյա[29] 15.6 22.8 22.6 57.7 7 51 7.3:1 238 °C (460 °F)[17]
Ընկույզի յուղ
Արևածաղիկ (ստանդարտ)[30] 10.3 19.5 19.5 65.7 0 65.7 very high 227 °C (440 °F)[17]
Արևածաղիկ (< 60% լինոլեային)[31] 10.1 45.4 45.3 40.1 0.2 39.8 199:1
Արևածաղիկ (> 70% օլենային)[32] 9.9 83.7 82.6 3.8 0.2 3.6 18:1 232 °C (450 °F)[33]
Բամբակենի[34] Հիդրոգ․ 93.6 1.5 0.6 0.2 0.3 1.5:1
Արմավ[35] Հիդրոգ․ 88.2 5.7 0
Սննդառական արժեքն արտահայտված է տոկոսներով (%) ըստ ընդհանուր ճարպի կշռի


Յուղերի այրման կետեր
Նկար Յուղ Որակ Այրման կետ[Ն 2]
Նուշ - Նուշի յուղ 221°C 430°F[36]
Ավոկադո - Ավոկադոյի յուղ ռաֆինացված 270°C 520°F[37][33]
Մանանեխ - Մանանեխի յուղ 250°C 480°F[38]
Կենդանական ճարպ - Ճրագու/Tallow 250°C 480°F
Կարագ 150°C 302°F[39]
Հալած յուղ - Կարագ զտած 250°C 482°F[40]
Կանոլայի յուղ (կանոլա) 220-230°C[41] 428–446°F
Կանոլայի յուղ (Սևուկ) մամլած-մեխանիկական ճզմած 190-232°C 375-450°F[42]
Կանոլայի յուղ (կանոլա) ռաֆինացված 204°C 400°F
Կանոլայի յուղ (կանոլա) չռաֆինացված 107°C 225°F
Գերչակ - Գերչակի ձեթ ռաֆինացված 200°C[43] 392°F
Կոկոս - Կոկոսի յուղ ռաֆինացված, չոր 232°C 450°F[44]
Կոկոս - Կոկոսի յուղ չռաֆինացված, չոր մեխ․ առաջնային ճզմամբ զտում 177°C 350°F[44]
Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ 230-238°C[45] 446-460°F
Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ չռաֆինացված 178°C[43] 352°F
Բամբակենի - Բամբակենու յուղ ռաֆինացված, սպիտակեցրած, հոտազրկված 220-230°C[46] 428–446 °F
Կտավատ - Կտավատի յուղ չռաֆինացված 107°C 225°F[33]
Խոզաճարպ - հալած խոզի յուղ 190°C 374°F[39]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ ռաֆինացված 199-243°C 390-470°F[47]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ առաջնային զտմամբ 210°C[43] 410°F
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ լրացուցիչ մաքրմամբ, ցածր թթվայնությամբ, բարձրորակ 207°C 405°F[33][48]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ լրացուցիչ զտմամբ 190°C 374°F[48]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ լրացուցիչ զտմամբ 160°C 320°F[33]
Արմավենազգիներ Արմավի յուղ կոտրարտած 235°C[49] 455°F
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ ռաֆինացված 232°C[33] 450°F
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ 227-229°C[33][50] 441-445°F
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ չռաֆինացված 160°C[33] 320°F
Բրինձ - Բրնձի թեփի յուղ ռաֆինացված 232°C[51] 450°F
Safflower oil չռաֆինացված 107°C 225°F[33]
Safflower oil կիսառաֆինացված 160°C 320°F[33]
Safflower oil ռաֆինացված 266°C 510°F[33]
Քունջութ - Քունջութի ձեթ չռաֆինացված 177°C 350°F[33]
Քունջութ - Քունջութի ձեթ կիսառաֆինացված 232°C 450°F[33]
Սոյա - Սոյայի յուղ 234°C[52] 453°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ չեզոք, մոմազերծ, գունաթափ & հոտազրկված 252-254°C[53] 486–489°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ կիսառաֆինացված 232°C[33] 450°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ 227°C[33] 441°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ չռաֆինացված, առաջնային զտում սառը մամլմամբ, հում 107°C[54] 225°F
Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ ռաֆինացված 232°C 450°F[33]
Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ չռաֆինացված 160°C 320°F[33]
Խաղող - Խաղողի կորիզների յուղ 216°C 421°F
Բուսական յուղի խառնուրդ ռաֆինացված 220°C[48] 428°F


Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Կենտրոնախույս ուժերի օգնությամբ խառնուրդները բաղադրիչ մասերի զատող մեքենա[3]։
  2. ↑ Աղյուսակում նշաված յուղերի այրման կետը ամբողջովին կախված է ազատ ճարպաթթուների պարունակությունից, որոնք աճում են պահպանելու ընթացքում։ Այրման կետի ջերմաստիճանը ընկնում է, երբ դրանք թեկուզ մասամբ քայքայվում են ազատ ճարպաթթուների և գլիցերինի։ Գլիցերինի մի մասը քայքայվում է առաջացնելով ակրոլեին, որը տաքացրած յուղի կամ ձեթի ծխի առաջացման հիմնական աղբյուրն է։ Այսպիսով, ի տարբերություն չհիդրոլիզացված յուղի, հիդրոլիզացված յուղը ծխում է ավելի ցածր ջերմաստիճանում (Gunstone, Frank, ed. Vegetable oils in food technology: composition, properties and uses. John Wiley & Sons, 2011.)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Avocado oil». Purdue University Center for New Crops and Plants Products. 1999 թ․ փետրվարի 18. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 13-ին.
  2. ↑ «Easy Avocado Oil Uses for Natural Skincare and Healthy Cooking». OilyOily. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  3. ↑ http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=37&dt=RU_HY&query=%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D1%83%D0%B3%D0%B8
  4. ↑ Орасмяэ-Медер, Шатрова, 2016, էջ 18
  5. ↑ 5,0 5,1 «What is unrefined, extra virgin cold-pressed avocado oil?». American Oil Chemists' Society. 2010 թ․ ապրիլ. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 13-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «US National Nutrient Database, Release 28». United States Department of Agriculture. May 2016.Այս աղյուսակի բոլոր արժեքները այս տվյալների բազայից են, եթե այլ բան նշված չէ։
  7. ↑ «Fats and fatty acids contents per 100 g (click for "more details"). Example: Avocado oil (user can search for other oils)». Nutritiondata.com, Conde Nast for the USDA National Nutrient Database, Standard Release 21. 2014. Վերցված է 7 September 2017-ին. Values from Nutritiondata.com (SR 21) may need to be reconciled with most recent release from the USDA SR 28 as of Sept 2017.
  8. ↑ «USDA Specifications for Vegetable Oil Margarine Effective August 28, 1996» (PDF).
  9. ↑ «Avocado oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  10. ↑ Feramuz Ozdemir; Ayhan Topuz (May 2003). «Changes in dry matter, oil content and fatty acids composition of avocado during harvesting time and post-harvesting ripening period» (PDF). Elsevier. Վերցված է 15 January 2020-ին.
  11. ↑ Marie Wong; Cecilia Requejo-Jackman; Allan Woolf (April 2010). «What is unrefined, extra virgin cold-pressed avocado oil?». Aocs.org. The American Oil Chemists’ Society. Վերցված է 26 December 2019-ին.
  12. ↑ «Brazil nut oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Katragadda, H. R.; Fullana, A. S.; Sidhu, S.; Carbonell-Barrachina, Á. A. (2010). «Emissions of volatile aldehydes from heated cooking oils». Food Chemistry. 120: 59–65. doi:10.1016/j.foodchem.2009.09.070.
  14. ↑ «Canola oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  15. ↑ «Coconut oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  16. ↑ «Corn oil, industrial and retail, all purpose salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Wolke, Robert L. (May 16, 2007). «Where There's Smoke, There's a Fryer». The Washington Post. Վերցված է March 5, 2011-ին.
  18. ↑ «Cottonseed oil, salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  19. ↑ «Linseed/Flaxseed oil, cold pressed, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  20. ↑ Garavaglia J, Markoski MM, Oliveira A, Marcadenti A (2016). «Grape Seed Oil Compounds: Biological and Chemical Actions for Health». Nutrition and Metabolic Insights. 9: 59–64. doi:10.4137/NMI.S32910. PMC 4988453. PMID 27559299.
  21. ↑ Callaway J, Schwab U, Harvima I, Halonen P, Mykkänen O, Hyvönen P, Järvinen T (April 2005). «Efficacy of dietary hempseed oil in patients with atopic dermatitis». The Journal of Dermatological Treatment. 16 (2): 87–94. doi:10.1080/09546630510035832. PMID 16019622. S2CID 18445488.
  22. ↑ «Smoke points of oils» (PDF).
  23. ↑ «Olive oil, salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  24. ↑ «Palm oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  25. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 61.
  26. ↑ «Safflower oil, salad or cooking, high oleic, primary commerce, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  27. ↑ «Soybean oil». FoodData Central. fdc.nal.usda.gov.
  28. ↑ «Soybean oil, salad or cooking, (partially hydrogenated), fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  29. ↑ «Soybean oil, salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  30. ↑ «Sunflower oil, 65% linoleic, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 15 November 2018-ին.
  31. ↑ «Sunflower oil, less than 60% of total fats as linoleic acid, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  32. ↑ «Sunflower oil, high oleic - 70% or more as oleic acid, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  33. ↑ 33,00 33,01 33,02 33,03 33,04 33,05 33,06 33,07 33,08 33,09 33,10 33,11 33,12 33,13 33,14 33,15 33,16 «Smoke Point of Oils». Baseline of Health. Jonbarron.org. 2012-04-17. Վերցված է 2019-12-26-ին.
  34. ↑ «Cottonseed oil, industrial, fully hydrogenated, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  35. ↑ «Palm oil, industrial, fully hydrogenated, filling fat, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  36. ↑ Jacqueline B. Marcus (2013). Culinary Nutrition: The Science and Practice of Healthy Cooking. Academic Press. էջ 61. ISBN 978-012-391882-6. «Table 2-3 Smoke Points of Common Fats and Oils»
  37. ↑ "Smoking Points of Fats and Oils." http://whatscookingamerica.net/Information/CookingOilTypes.htm
  38. ↑ "Mustard Oil" http://www.clovegarden.com/ingred/oi_mustz.html
  39. ↑ 39,0 39,1 The Culinary Institute of America (2011). The Professional Chef (9th ed.). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons. 978-0-470-42135-2. OCLC 707248142.
  40. ↑ "Charts Bin" http://chartsbin.com/view/1962
  41. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 121.
  42. ↑ «What is the "truth" about canola oil?». Spectrum Organics, Canola Oil Manufacturer. Արխիվացված է օրիգինալից July 24, 2011-ին.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 Detwiler, S. B.; Markley, K. S. (1940). «Smoke, flash, and fire points of soybean and other vegetable oils». Oil & Soap. 17 (2): 39–40. doi:10.1007/BF02543003.
  44. ↑ 44,0 44,1 Nutiva, Coconut Oil Manufacturer, http://nutiva.com/introducing-nutiva-refined-coconut-oil/
  45. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 284.
  46. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 214.
  47. ↑ «Olive Oil Smoke Point». Վերցված է 2016-08-25-ին.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 Gray, S (June 2015). «Cooking with extra virgin olive oil» (PDF). ACNEM Journal. 34 (2): 8–12.
  49. ↑ Scheda tecnica dell'olio di palma bifrazionato PO 64. (իտալ.)
  50. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 234.
  51. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 303.
  52. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 92.
  53. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 153.
  54. ↑ «Organic unrefined sunflower oil». Վերցված է 18 December 2016-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ավոկադոյի յուղ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ավոկադոյի_յուղ&oldid=9747748» էջից