Վիտամին E

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիտամին E-ի.α-տոկոֆերոլ տեսակը

E վիտամին, պատկանում է ճարպալույծ միացություններին, որի մեջ են մտնում տոկոֆերոլներն ու տոկոտրիենոլները[1]։ E վիտամինի շատ տարբեր տեսակներից γ-տոկոֆերոլն ամենատարածվածն է Հյուսիսային Ամերիկայի դիետներում[2]։ γ-տոկոֆերոլ պարունակում են եգիպտացորենի, սոյայի ձեթը, մարգարինը և աղցանները[3][4] α-տոկոֆերոլը` E վիտամինի կենսաբանորեն ամենաակտիվ տեսակը, հաջորդ տարածված տեսակն է Հյուսիսային Ամերիկայի ռացիոնում։ E վիտամինի այս տարբերակով հարուստ են ցորենի սաղմը, արևածաղիկը և արևածաղկի ձեթը[4][5]։ Որպես ճարպալույծ անտիօքսիդանտ, այն կասեցնում է թթվածնի ռեակտիվ տեսակների արտադրությունը, որոնք գոյանում են ճարպի թթվեցման ժամանակ[6][7][8]։

Ֆունկցիաները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Translation arrow hy.svg Ուշադրություն։
Այս էջը կամ բաժինը այլ լեզվով հոդվածի վատ թարգմանություն է։

Դուք կարող եք բարելավել թարգմանությունը։ Օրիգինալ տեքստը կարող եք գտնել ձախ կողմի «այլ լեզուներով» ենթաբաժնում։
Մեքենայական թարգմանությունը ենթակա է ջնջման առանց զգուշացման։

E վիտամինն ունի բազմաթիվ կենսաբանական ֆունկցիաներ։ E վիտամինի ֆունկցիաներից ամենակարևորն անտիօքսիդանտն է և դրանով է E վիտամինն առավել կարևոր և հայտնի[9]։ Լինելով ճարպալույծ, այն պարուրված է բջջային մեմբրանով, որը և պաշտպանում է նրան թթվեցման վտանգից։ Սակայն կան այլ ֆունկցիաներ ևս, որ նույնպես կարևոր են համարվում։ α-Տոկոֆերոլն ունի կարգավորող ներգործություն էնզիմային ռեակցիաների վրա։ Օրինակ, C պրոտեինկինասը (PKC), որը կարևոր է մկանների աճի համար, կարող է արգելակվի α-տոկոֆերոլի կողմից։ α-Տոկոֆերոլն ունի խթանիչ ազդեցություն դեֆոսֆորիլացիոն էնզիմի վրա[10]։

Ազդեցությունը առողջության վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիտամին E-ն մահացելիությունը չի նվազեցնում, նույնիսկ մեծ չափաբաժիններով[11], և կարող է չնչին ավելացնել այն[12]։ Այն չի լավացնում շաքարի պարունակությունը արյան մեջ շաքարախտով հիվանդ մարդկանց մոտ[11] կամ իջեցնում ռիսկի գործոնը[13]։ Վիտամին E-ի ամենօրյա հավելումը չի նվազեցնում շագանակագեղձի քաղցկեղի ռիսկը, այլ կարող է այն բարձրացնել[14]։

Անբավարարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

E վիտամինի անբավարարությունը կարող է առաջացնել`

α-Տոպոֆերոլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

α-Տոպոֆերոլը կարևոր ճարպալույծ անտիօքսիդանտ է

Տոկոտրիենոլներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրական թույլատրելի չափաբաժին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիտամին E-ի օրվա պահանջը 10-30 մգ է։

Սննդի աղբյուրներն ու հավելումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիտամին E պարունակում են ճարպոտ ձուկը, ընկուզեղենը, բուսայուղերը և այլն։ Վիտամին E-ի բացակայության կամ անբավարարության դեպքում կարող է առաջանալ մաշկի թեփոտվածություն։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Brigelius-Flohe B; Traber (1999)։ «Vitamin E: function and metabolism»։ FASEB 13: 1145–1155 
  2. ↑ Traber MG (1998)։ «The biological activity of vitamin E»։ The Linus Pauling Institute։ Վերցված է 2011 թ․ մարտի 6 
  3. ↑ Bieri JG; Evarts (1974)։ «γ-Tocopherol: metabolism, biological activity and significance in human vitamin E nutrition»։ American Journal of Clinical Nutrition 27 (9): 980–986։ PMID 4472121 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Brigelius-Flohé R, Traber MG (հուլիսի 1, 1999)։ «Vitamin E: function and metabolism»։ FASEB J. 13 (10): 1145–55։ PMID 10385606 
  5. ↑ Reboul E, Richelle M, Perrot E, Desmoulins-Malezet C, Pirisi V, Borel P (2006 Nov 15)։ «Bioaccessibility of carotenoids and vitamin E from their main dietary sources»։ Journal of Agricultural and Food Chemistry 54 (23): 8749–8755։ PMID 17090117։ doi:10.1021/jf061818s 
  6. ↑ National Institute of Health (5/4/2009)։ «Vitamin E fact sheet» 
  7. ↑ Herrera, Barbas C (2001)։ «Vitamin E: action, metabolism and perspectives»։ Journal of Physiology and Biochemistry 57 (2): 43–56։ PMID 11579997։ doi:10.1007/BF03179812 
  8. ↑ Packer L, Weber SU, Rimbach G (February 2001)։ «Molecular aspects of α-tocotrienol antioxidant action and cell signalling»։ Journal of Nutrition 131 (2): 369S–73S։ PMID 11160563 
  9. ↑ Bell EF (1987)։ «History of vitamin E in infant nutrition»։ Am. J. Clin.Nutr 46 (1 Suppl): 183–186։ PMID 3300257 
  10. ↑ Schneider C (2005)։ «Chemistry and biology of vitamin E»։ Mol Nutr Food Res 49 (1): 7–30։ PMID 15580660։ doi:10.1002/mnfr.200400049 
  11. ↑ 11,0 11,1 Abner EL; Schmitt, FA, Mendiondo, MS, Marcum, JL, Kryscio, RJ (2011 Jul)։ «Vitamin E and all-cause mortality: a meta-analysis.»։ Current aging science 4 (2): 158–70։ PMID 21235492 
  12. ↑ Bjelakovic G; Nikolova, D, Gluud, LL, Simonetti, RG, Gluud, C (2008 Apr 16)։ «Antioxidant supplements for prevention of mortality in healthy participants and patients with various diseases.»։ Cochrane database of systematic reviews (Online) (2): CD007176։ PMID 18425980։ doi:10.1002/14651858.CD007176 
  13. ↑ Bin Q; Hu, X, Cao, Y, Gao, F (2011 Apr)։ «The role of vitamin E (tocopherol) supplementation in the prevention of stroke. A meta-analysis of 13 randomized controlled trials.»։ Thrombosis and haemostasis 105 (4): 579–85։ PMID 21264448 
  14. ↑ Haederle Michael։ «Vitamin E Supplements Raise Risk of Prostate Cancer»։ Health Discovery։ AARP։ Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11 
  15. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ traber անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Office of Dietary Supplements։ «Vitamin E Professional Fact Sheet»։ National Institutes of Health։ Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 14 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes: Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoids. Washington, DC: National Academy Press, 2000.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 Kowdley KV, Mason JB, Meydani SN, Cornwall S, Grand RJ (June 1992)։ «Vitamin E deficiency and impaired cellular immunity related to intestinal fat malabsorption»։ Gastroenterology 102 (6): 2139–42։ PMID 1587435 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիտամին_E&oldid=8248473» էջից