Կանոլա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կանոլայի ցանքեր

Կանոլա (անգլ.՝ Canadian Oil, Low Acid «ցածր թթվայնությամբ կանադական ձեթ»), ցածր թթվայնությամբ սննդային բուսական ձեթ, որն արտադրվում է սևուկից, փոքր ծավալով, տեխնիկական շաղգամից, ինչպես նաև գյուղատնտեսական մշակաբույս, կանադական ժամանակակից սևուկի (Brassica napus) և Brassica campestris-ի սերմերից, որոնք պարունակում են eruca թթու և գլյուկոզինոլատներ (Glucosinolate):

Կանոլայի ծաղիկը

Հին ժամանակներում սևուկի հում ձեթը, որը հստակ մանանեխի համ ուներ և պիտանի չէր սննդի համար, օգտագործվում էր լուսավորության համար, ապա, գոլորշու շարժիչների տարածման հետ մեկտեղ, այն լայնորեն օգտագործվում է որպես քսայուղ, քանի որ լավ էր կպչում մետաղական մասերին և ոչ ջուրը, ոչ գոլորշին չէր լվանում այն։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Չինաստանից և Հնդկաստանից սևուկի ձեթի մատակարարումը դժվարացել է, և դրա պակասը լրացնելու համար Բրիտանական կայսրության կառավարությունը ավելացրել է սևուկի ցանքը Կանադայում։

Կանոլայի ձեթի շիշ

Պատերազմից հետո ասիական մատակարարումների վերականգնման և գոլորշային շարժիչների նկատմամբ հետաքրքրության անկման պատճառով, սևուկի ձեթի պահանջարկը կտրուկ նվազել էր, իսկ կանադական ֆերմերները ստիպված էին փնտրել ձեթի օգտագործման նոր ուղիներ։ Սննդամթերքի շուկան այդքան մեծ հետաքրքրություն չէր ցուցաբերում տհաճ համի պատճառով, որը շարունակվում էր նույնիսկ մաքրելուց հետո, բացի այդ հայտնաբերվել էին ուսումնասիրություններ, որոնք ցույց են տալիս, որ իր մեջ պարունակվող էրուզիկ թթուները զգալիորեն բացասաբար էին ազդում սրտի և անոթների վրա։ Ձեթի դեղնա-կանաչավուն գույնը, որը պայմանավորված էր քլորոֆիլինի մեծ քանակությամբ, նույնպես չէին խթանում գնորդներին։ Հետևաբար, արտադրողների ջանքերը ուղղված էին սևուկի սորտերի արդյունահանմանը, որի սերմերը պարունակում էին նվազագույն քանակությամբ էրուզիկ թթու և քլորոֆիլ, ինչպես նաև չունեին վառ արտահայտված համ։ Այս փորձերը 1970-ական թվականների վերջում հաջողություն ունեցան, և 1978 թվականին Կանադայի կառավարությունը պաշտոնապես գրանցեց Canola ապրանքանիշը։ 1986 թվականին Canola ապրանքանիշի չափորոշիչները փոխվեցին այնպես, որ այդ անունը կարող է կիրառվել միայն սևուկի համար, որի ձեթը պարունակում է էրուզիկ թթուների 2% -ից պակաս և սերմերի ամուր մնացորդը պարունակում է գլյուկոզինոլատներ, ոչ ավելի, քան մեկ գրամի համար 30 միկրոմոլ[1]։

Կապված կենսաբույսի բարձր պահանջարկի հետ` Կանադայում կանոլայի տարածքներն աճում են։ 2011 թվականին Կանադայում արտադրվել է 6,7 միլիոն տոննա կանոլա։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970-ական թվականներին Կանադայի սևուկի ասոցիացիան ընտրեց "կանոլա" անվանումը` ներկայացնելու "Can" Կան ադա, և "ոլա" ձեթ[2]։ Բառարաններից մեկում նշվում է հետևյալ կերպ` Can(ada) + o(il) + l(ow) + a(cid).[3]:

Յուղերի հատկություններ և այրման կետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորև ներկայացված աղյուսակները հնարավորություն են տալիս տեսնել ավոկադոյի յուղի կազմությունը, հատկությունները և համեմատել այլ յուղերի հետ։

Բուսական յուղի հատկություններ[4][5]
Տեսակ Վերամշակում[6] Հագեցած
ճարպային

թթուներ

Մոնոչհագեցած
ճարպաթթուներ		 Պոլիչհագեցած
ճարպաթթուներ		 Այրման կետ
Ընդ․[4] Օլեին
թթու
(ω-9)		 Ընդ․[4] α-լինոլեն․

(ω-3)		 Լինոլեն․

(ω-6)		 ω-6:3
հար․
Նուշ
Ավոկադո[7] 11.6 70.6 52-66[8] 13.5 1 12.5 12.5:1 250 °C (482 °F)[9]
Բրազիլական ընկույզ[10] 24.8 32.7 31.3 42.0 0.1 41.9 419:1 208 °C (406 °F)[11]
Կանոլա[12] 7.4 63.3 61.8 28.1 9.1 18.6 2:1 238 °C (460 °F)[11]
Հնդկական ընկույզ
Իսպանական եղեսպակի սերմեր
Կակաոյի յուղ
Կոկոս[13] 82.5 6.3 6 1.7 175 °C (347 °F)[11]
Եգիպտացորեն[14] 12.9 27.6 27.3 54.7 1 58 58:1 232 °C (450 °F)[15]
Բամբակի սերմեր[16] 25.9 17.8 19 51.9 1 54 54:1 216 °C (420 °F)[15]
Կտավատ[17] 9.0 18.4 18 67.8 53 13 0.2:1 107 °C (225 °F)
Խաղողի կորիզ   10.5 14.3 14.3   74.7 - 74.7 very high 216 °C (421 °F)[18]
Կանեփի սերմ[19] 7.0 9.0 9.0 82.0 22.0 54.0 2.5:1 166 °C (330 °F)[20]
Vigna mungo
Մանանեխի յուղ
Ձիթապտուղ[21] 13.8 73.0 71.3 10.5 0.7 9.8 14:1 193 °C (380 °F)[11]
Արմավենի[22] 49.3 37.0 40 9.3 0.2 9.1 45.5:1 235 °C (455 °F)
Գետնանուշ[23] 20.3 48.1 46.5 31.5 0 31.4 շատ բարձր 232 °C (450 °F)[15]
Պեկանի յուղ (պեկան)
Պերիլայի յուղ
Բրնձի թեփի յուղ
Կանճրակի յուղ (Կանճրակ)[24] 7.5 75.2 75.2 12.8 0 12.8 very high 212 °C (414 °F)[11]
Քունջութ[25] ? 14.2 39.7 39.3 41.7 0.3 41.3 138:1
Սոյա[26] Մասամբ հիդր․ 14.9 43.0 42.5 37.6 2.6 34.9 13.4:1
Սոյա[27] 15.6 22.8 22.6 57.7 7 51 7.3:1 238 °C (460 °F)[15]
Ընկույզի յուղ
Արևածաղիկ (ստանդարտ)[28] 10.3 19.5 19.5 65.7 0 65.7 very high 227 °C (440 °F)[15]
Արևածաղիկ (< 60% լինոլեային)[29] 10.1 45.4 45.3 40.1 0.2 39.8 199:1
Արևածաղիկ (> 70% օլենային)[30] 9.9 83.7 82.6 3.8 0.2 3.6 18:1 232 °C (450 °F)[31]
Բամբակենի[32] Հիդրոգ․ 93.6 1.5 0.6 0.2 0.3 1.5:1
Արմավ[33] Հիդրոգ․ 88.2 5.7 0
Սննդառական արժեքն արտահայտված է տոկոսներով (%) ըստ ընդհանուր ճարպի կշռի


Յուղերի այրման կետեր
Նկար Յուղ Որակ Այրման կետ[Ն 1]
Նուշ - Նուշի յուղ 221°C 430°F[34]
Ավոկադո - Ավոկադոյի յուղ ռաֆինացված 270°C 520°F[35][31]
Մանանեխ - Մանանեխի յուղ 250°C 480°F[36]
Կենդանական ճարպ - Ճրագու/Tallow 250°C 480°F
Կարագ 150°C 302°F[37]
Հալած յուղ - Կարագ զտած 250°C 482°F[38]
Կանոլայի յուղ (կանոլա) 220-230°C[39] 428–446°F
Կանոլայի յուղ (Սևուկ) մամլած-մեխանիկական ճզմած 190-232°C 375-450°F[40]
Կանոլայի յուղ (կանոլա) ռաֆինացված 204°C 400°F
Կանոլայի յուղ (կանոլա) չռաֆինացված 107°C 225°F
Գերչակ - Գերչակի ձեթ ռաֆինացված 200°C[41] 392°F
Կոկոս - Կոկոսի յուղ ռաֆինացված, չոր 232°C 450°F[42]
Կոկոս - Կոկոսի յուղ չռաֆինացված, չոր մեխ․ առաջնային ճզմամբ զտում 177°C 350°F[42]
Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ 230-238°C[43] 446-460°F
Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ չռաֆինացված 178°C[41] 352°F
Բամբակենի - Բամբակենու յուղ ռաֆինացված, սպիտակեցրած, հոտազրկված 220-230°C[44] 428–446 °F
Կտավատ - Կտավատի յուղ չռաֆինացված 107°C 225°F[31]
Խոզաճարպ - հալած խոզի յուղ 190°C 374°F[37]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ ռաֆինացված 199-243°C 390-470°F[45]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ առաջնային զտմամբ 210°C[41] 410°F
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ լրացուցիչ մաքրմամբ, ցածր թթվայնությամբ, բարձրորակ 207°C 405°F[31][46]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ լրացուցիչ զտմամբ 190°C 374°F[46]
Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ լրացուցիչ զտմամբ 160°C 320°F[31]
Արմավենազգիներ Արմավի յուղ կոտրարտած 235°C[47] 455°F
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ ռաֆինացված 232°C[31] 450°F
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ 227-229°C[31][48] 441-445°F
Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ չռաֆինացված 160°C[31] 320°F
Բրինձ - Բրնձի թեփի յուղ ռաֆինացված 232°C[49] 450°F
Safflower oil չռաֆինացված 107°C 225°F[31]
Safflower oil կիսառաֆինացված 160°C 320°F[31]
Safflower oil ռաֆինացված 266°C 510°F[31]
Քունջութ - Քունջութի ձեթ չռաֆինացված 177°C 350°F[31]
Քունջութ - Քունջութի ձեթ կիսառաֆինացված 232°C 450°F[31]
Սոյա - Սոյայի յուղ 234°C[50] 453°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ չեզոք, մոմազերծ, գունաթափ & հոտազրկված 252-254°C[51] 486–489°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ կիսառաֆինացված 232°C[31] 450°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ 227°C[31] 441°F
Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ չռաֆինացված, առաջնային զտում սառը մամլմամբ, հում 107°C[52] 225°F
Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ ռաֆինացված 232°C 450°F[31]
Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ չռաֆինացված 160°C 320°F[31]
Խաղող - Խաղողի կորիզների յուղ 216°C 421°F
Բուսական յուղի խառնուրդ ռաֆինացված 220°C[46] 428°F


Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Brewster Kneen Рапс Канола = The rape of canola. — Toronto: New Canada Publications, 1992. — 233 p. — ISBN 1-55021-066-1
  2. ↑ Canola Council of Canada (2016). «What is Canola?». Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  3. ↑ Canola. 2016. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. {{cite encyclopedia}}: |work= ignored (օգնություն)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «US National Nutrient Database, Release 28». United States Department of Agriculture. May 2016.Այս աղյուսակի բոլոր արժեքները այս տվյալների բազայից են, եթե այլ բան նշված չէ։
  5. ↑ «Fats and fatty acids contents per 100 g (click for "more details"). Example: Avocado oil (user can search for other oils)». Nutritiondata.com, Conde Nast for the USDA National Nutrient Database, Standard Release 21. 2014. Վերցված է 7 September 2017-ին. Values from Nutritiondata.com (SR 21) may need to be reconciled with most recent release from the USDA SR 28 as of Sept 2017.
  6. ↑ «USDA Specifications for Vegetable Oil Margarine Effective August 28, 1996» (PDF).
  7. ↑ «Avocado oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  8. ↑ Feramuz Ozdemir; Ayhan Topuz (May 2003). «Changes in dry matter, oil content and fatty acids composition of avocado during harvesting time and post-harvesting ripening period» (PDF). Elsevier. Վերցված է 15 January 2020-ին.
  9. ↑ Marie Wong; Cecilia Requejo-Jackman; Allan Woolf (April 2010). «What is unrefined, extra virgin cold-pressed avocado oil?». Aocs.org. The American Oil Chemists’ Society. Վերցված է 26 December 2019-ին.
  10. ↑ «Brazil nut oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Katragadda, H. R.; Fullana, A. S.; Sidhu, S.; Carbonell-Barrachina, Á. A. (2010). «Emissions of volatile aldehydes from heated cooking oils». Food Chemistry. 120: 59–65. doi:10.1016/j.foodchem.2009.09.070.
  12. ↑ «Canola oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  13. ↑ «Coconut oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  14. ↑ «Corn oil, industrial and retail, all purpose salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Wolke, Robert L. (May 16, 2007). «Where There's Smoke, There's a Fryer». The Washington Post. Վերցված է March 5, 2011-ին.
  16. ↑ «Cottonseed oil, salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  17. ↑ «Linseed/Flaxseed oil, cold pressed, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  18. ↑ Garavaglia J, Markoski MM, Oliveira A, Marcadenti A (2016). «Grape Seed Oil Compounds: Biological and Chemical Actions for Health». Nutrition and Metabolic Insights. 9: 59–64. doi:10.4137/NMI.S32910. PMC 4988453. PMID 27559299.
  19. ↑ Callaway J, Schwab U, Harvima I, Halonen P, Mykkänen O, Hyvönen P, Järvinen T (April 2005). «Efficacy of dietary hempseed oil in patients with atopic dermatitis». The Journal of Dermatological Treatment. 16 (2): 87–94. doi:10.1080/09546630510035832. PMID 16019622. S2CID 18445488.
  20. ↑ «Smoke points of oils» (PDF).
  21. ↑ «Olive oil, salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  22. ↑ «Palm oil, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  23. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 61.
  24. ↑ «Safflower oil, salad or cooking, high oleic, primary commerce, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  25. ↑ «Soybean oil». FoodData Central. fdc.nal.usda.gov.
  26. ↑ «Soybean oil, salad or cooking, (partially hydrogenated), fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  27. ↑ «Soybean oil, salad or cooking, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  28. ↑ «Sunflower oil, 65% linoleic, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 15 November 2018-ին.
  29. ↑ «Sunflower oil, less than 60% of total fats as linoleic acid, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  30. ↑ «Sunflower oil, high oleic - 70% or more as oleic acid, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  31. ↑ 31,00 31,01 31,02 31,03 31,04 31,05 31,06 31,07 31,08 31,09 31,10 31,11 31,12 31,13 31,14 31,15 31,16 «Smoke Point of Oils». Baseline of Health. Jonbarron.org. 2012-04-17. Վերցված է 2019-12-26-ին.
  32. ↑ «Cottonseed oil, industrial, fully hydrogenated, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  33. ↑ «Palm oil, industrial, fully hydrogenated, filling fat, fat composition, 100 g». US National Nutrient Database, Release 28, United States Department of Agriculture. May 2016. Վերցված է 6 September 2017-ին.
  34. ↑ Jacqueline B. Marcus (2013). Culinary Nutrition: The Science and Practice of Healthy Cooking. Academic Press. էջ 61. ISBN 978-012-391882-6. «Table 2-3 Smoke Points of Common Fats and Oils»
  35. ↑ "Smoking Points of Fats and Oils." http://whatscookingamerica.net/Information/CookingOilTypes.htm
  36. ↑ "Mustard Oil" http://www.clovegarden.com/ingred/oi_mustz.html
  37. ↑ 37,0 37,1 The Culinary Institute of America (2011). The Professional Chef (9th ed.). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons. 978-0-470-42135-2. OCLC 707248142.
  38. ↑ "Charts Bin" http://chartsbin.com/view/1962
  39. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 121.
  40. ↑ «What is the "truth" about canola oil?». Spectrum Organics, Canola Oil Manufacturer. Արխիվացված է օրիգինալից July 24, 2011-ին.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Detwiler, S. B.; Markley, K. S. (1940). «Smoke, flash, and fire points of soybean and other vegetable oils». Oil & Soap. 17 (2): 39–40. doi:10.1007/BF02543003.
  42. ↑ 42,0 42,1 Nutiva, Coconut Oil Manufacturer, http://nutiva.com/introducing-nutiva-refined-coconut-oil/
  43. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 284.
  44. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 214.
  45. ↑ «Olive Oil Smoke Point». Վերցված է 2016-08-25-ին.
  46. ↑ 46,0 46,1 46,2 Gray, S (June 2015). «Cooking with extra virgin olive oil» (PDF). ACNEM Journal. 34 (2): 8–12.
  47. ↑ Scheda tecnica dell'olio di palma bifrazionato PO 64. (իտալ.)
  48. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 234.
  49. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 303.
  50. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 92.
  51. ↑ Vegetable Oils in Food Technology (2011), էջ. 153.
  52. ↑ «Organic unrefined sunflower oil». Վերցված է 18 December 2016-ին.


Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կանոլա&oldid=9805766» էջից