Աորտալ անբավարարություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աորտալ անբավարարություն
Միքսոմատոզ դեգեներացիայի մանրադիտակային պատկեր, ինչը հանդիսացել է աորտալ անբավարարության պատճառ
Տեսակհիվանդության կարգ
ՊատճառԱորտայի արմատի լայնացում[1]
Հիվանդության ախտանշաններՀևոց՝ ֆիզիկական ակտիվության ժամանակ, օրթոպնոե, պարոքսիզմալ գիշերային հևոց, սրտխփոց, կրծքային հեղձուկ, ցիանոզ (սուր դեպքերում)[1]
ՀետևանքԿորիգանի նշան
Բժշկական մասնագիտությունսրտաբանություն
ՀոմանիշներԱորտալ ռեգուրգիտացիա, աորտայի անբավարարություն, աորտայի փականի անբավարարություն
ԱխտորոշումԷխոկարդիոգրաֆիա[2]
ԲուժումԱնոթալայնիչներ (կախված հիվանդի վիճակից, կարող է առաջանալ վիրահատության անհրաժեշտություն)[1][3]
 Aortic valve insufficiency Վիքիպահեստում

Աորտալ անբավարարություն (հայտնի է նաև աորտալ հետհոսք անունով), աորտայի փականի անբավարարություն, որի դեպքում փորոքային դիաստոլայի ժամանակ արյունը հետ է հոսում աորտայից դեպի ձախ փորոք։ Որպես հետևանք, ձախ փորոքը գերծանրաբեռնվում է և ստիպված ավելի մեծ ծավալի աշխատանք է կատարում[4]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աորտալ անբավարարության ախտանիշները նման են սրտային անբավարարության ախտանիշներին և ներառում են[1]՝

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աորտալ անբարարություն հաճախ առաջանում է աորտայի արմատի լայնացման ժամանակ, ինչը 80% դեպքերում իդիոպաթիկ է, սակայն կարող է առաջանալ նաև տարիքի հետ միասին։ Այլ պատճառներից են սիֆիլիսի ժամանակ աորտայի ախտահարումը, ոսկրագոյացման թերությունը (անգլ.՝ Osteogenesis Imperfecta), Բեխչետի հիվանդությունը, աորտայի շերտազատումը, ռեակտիվ արթրիտը, զարկերակային հիպերտենզիան[1]։ Աորտայի արմատի լայնացումն աորտալ անբավարարության ամենահաճախ հանդիպող պատճառն է զարգացած երկրներում[5]։ Աորտալ անբավարարությունը նաև կապված է որոշակի դեղորայքի հետ՝ ֆենֆլուրամին կամ դեքսֆենֆլուրամին պարունակող դեղորայքի, դոֆամինային համազդիչների հետ[6][7]։ Այլ պատճառներից են Մարֆանի համախտանիշը, Էհլերս-Դանլոյի հիվանդությունը, Բեխտերևի հիվանդությունը, համակարգային կարմիր գայլախտը։ Սուր դեպքերում պատճառներն են ինֆեկցիոն էնդոկարդիտը, աորտայի շերտազատումը, վնասվածքը[1]։

Ախտաֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորմայում, երբ աորտայում ճնշումն ավելի բարձր է, քան ձախ փորոքում, աորտալ փականը ճնշման ազդեցության տակ փակվում է, սակայն ամբողջությամբ չփակվելու դեպքում արյան մի մասը հետ է հոսում դեպի ձախ փորոք։ Սա նշանակում է, որ սրտից մղված արյան մի մասը նորից հետ է հոսում դեպի սիրտ և ծանրաբեռնում այն։ Հետհոսք կատարող արյան մասն անվանում են ռեգուրգիտացիոն ֆրակցիա։ Արյան հետհոսքն առաջացնում է աորտայի դիաստոլիկ ճնշման իջեցում, բայց պուլսային ճնշման մեծացում։ Դիաստոլիկ ճնշումն իջնում է այն պատճառով, որ արյան մի մասը դիաստոլայի ժամանակ հետ է լցվում ձախ փորոք և աորտայում գտնվող արյան ծավալը փոքրանում է[8][9]։

Մինչդեռ արյան դիաստոլիկ և պուլսային ճնշումները փոփոխվում են, սիստոլիկ ճնշումը մնում է նորմալ կամ թեթևակի բարձրանում է։ Այն մնում է նորմալ երիկամների ռենին-անգիոթենզին-ալդոստերոնային համակարգի գործելու շնորհիվ, ինչը փոխհատուցում է նվազած սրտային արտամղումը[10]։ Կատեխոլամիններն արագացնում են սրտի ռիթմը և ուժեղացնում փորոքային կծկումը, ինչը բերում է սրտային արտամղման մեծացման։ Կատեխոլամինները նաև մեծացնում են ծայրամասային անոթների դիմադրությունը, ինչը բերում է անոթային դիմադրության մեծացման և ներքին օրգանների համապատասխան արյունամատակարարման[11]։ Ռենինը պրոտեոլիտիկ ֆերմենտ է, որը վերածում է անգիոտենզինոգենն անգիոտենզին I-ի, ինչը հետագայում կվերածվի անգիոտենզին II-ի[12]։ Քրոնիկ աորտալ անբավարարության պատճառով զարգանում է սրտային անբավարարություն, ինչի ժամանակ փոխվում է նաև սիստոլիկ ճնշումը[13]։ Աորտալ անբավարարությունն առաջացնում է և՛ ծավալով (նախաբեռնվածության մեծացում), և՛ ճնշումով (հետբեռնվածության մեծացում) գերծանրաբեռնում[14]։

Ծավալով գերծանրաբեռնումը բերում է ձախ փորոքի հիպերտրոֆիայի[9]։ Հայտնաբերվում է և՛ կոնցենտրիկ, և՛ էկցենտրիկ հիպերտրոֆիա աորտալ անբավարարության ժամանակ։ Կոնցենտրիկ հիպերտրոֆիան զարգանում է ձախ փորոքում եղած բարձր ճնշման պատճառով, իսկ էկցենտրիկ հիպերտրոֆիան զարգանում է ծավալով գերծանրաբեռնման պատճառով[15]։

Ֆիզիոլոգիապես նորմալ վիճակում աորտալ փականը բացվում է միայն այն ժամանակ, երբ ճնշումը ձախ փորոքում ավելի մեծ է, քան աորտայում։ Դա թույլ է տալիս դուրս մղել արյունը ձախ փորոքից դեպի աորտա սիստոլայի ընթացքում։ Սրտից դուրս մղված արյան քանակը կազմում է սրտի հարվածային ծավալը։ Նորմայում ձախ փորոքում լցված արյան >50% մասը սիստոլայի ընթացքում լցվում է աորտա։ Փորոքային սիստոլայից հետո փորոքը թուլանում և լցվում է ձախ նախասրտից եկող արյունով։ Ձախ փորոքի թուլացումն (դիաստոլա) առաջացնում է ճնշման անկում վերջինիս խոռոչում։ Երբ ճնշումն ավելի ցածր է դառնում, քան աորտայում, աորտալ փականը փակվում է և կանխում արյան հետհոսքը դեպի ձախ փորոք[16][17][18]։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուլտրաձայնային հետազոտությամբ երևում է աորտալ անբավարարություն և վեգետացիաներ աորտայի վրա[19]

Աորտալ հետհոսքը հայտնաբերելու համար օգտագործում են էխոկարդիոգրաֆիան, որը թույլ է տալիս ստանալ հետհոսքի ալիքի երկչափ պատկերը, չափել ծավալը և հետհոսքի արագությունը[2]։ Ըստ Ամերիկյան Սրտաբանության Քոլեջի/Սրտի Ամերիկյան Ասոցացիայի 2012 թվականին հրապարակած ուղեցույցերի՝ ծանր աորտալ հետհոսքի ժամանակ հայտնաբերվում են[20][21]՝

  • Աորտալ հետհոսքի ժամանակ արյան շիթի լայնությունը > 65 % ավել է ձախ փորոքից արտահոսքի հատվածի շառավղից
  • Հետհոսք կատարող շիթի միջին մասի լայնությունը > 0.6 սմ
  • Հետհոսք կատարող շիթի ճնշման կիսով չափ անկման ժամանակը < 200 մվ
  • Միտրալ փականով արյան հոսքի վաղ ավարտ
  • Դիաստոլայի ընթացքում արյան հոսքի հակառակ ուղղություն վայրէջ աորտայում
  • Հետհոսք կատարող ծավալը՝ > 60 մլ
  • Ռեգուրգիտացիոն ֆրակցիան > 50 %
  • Հետհոսքի հատվածի հաշվարկային չափը՝ > 0.3 սմ2
  • Ձախ փորոքի մեծացած չափսեր

Կրծքի ռենտգեն հետազոտությունը կարող է օգնել ախտորոշում կատարելիս։ Ռենտգեն հետազոտության ժամանակ կհայտնաբերվի ձախ փորոքի հիպերտրոֆիա և լայնացած աորտա։ Էլեկտրասրտագրությունով կհայտնաբերվի ձախ փորոքի հիպերտրոֆիա։ Սրտի խոռոչների կաթետերիզացիան օգնում է պարզել հետհոսքի ծանրության աստիճանը և ձախ փորոքի ֆունկցիայի խանգարման աստիճանը[1]։

Ֆիզիկալ հետազոտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աորտալ հետհոսքն ի համեմատ աորտալ ստենոզի

Աորտալ անբավարարության ֆիզիկալ հետազոտությունը ներառում է աուսկուլտացիան, որի ժամանակ հայտնաբերվում է աորտալ անբավարարության աղմուկ և սրտի երրորդ տոն՝ S3 տոն (այդ ձայնի ի հայտ գալն ուղիղ համեմատական է ձախ փորոքի ֆունկցիայի խանգարմանը)[1]։ Քրոնիկ աորտալ անբավարարության աղմուկը նկարագրվում է որպես վաղ դիաստոլիկ, դեկրեսչենդո տիպի աղմուկ, որն առավել լավ լսվում է ձախից՝ երրորդ միջկողային տարածությունում և կարող է տարածվել դեպի կրծոսկրի ձախ սահման[22]։

Ֆոնոկարդիոգրամմա՝ նորմալ և ոչ նորմալ սրտային հնչյունների դեպքում

Հարվածային ծավալի մեծացման դեպքում աորտայի լսման կետում կարող է լսվել սիստոլիկ աղմուկ։ Աորտալ ստենոզի դեպքում աղմուկից առաջ լսվում է նաև սիստոլիկ չխկոց։ Կարող է լսվել նաև Աուստին Ֆլինտի աղմուկ[1], որը սրտի գագաթում լսվող միջնադիաստոլիկ աղմուկ է։ Այն առաջանում է, երբ հետհոսք կատարող արյան շիթը մասնակիորեն թակում է միտրալ փականի առաջային թերթիկը։ Աորտալ անբավարարության ժամանակ լինում է բարձր պուլսային ճնշում և արագ ճնշման անկում դիաստոլայի ժամանակ, որովհետև դիաստոլայի ընթացքում արյունը մասնակիորեն հետ է լցվում ձախ փորոք և ճնշումը զարկերակներում ընկնում է[23]։ Ֆոնոկարդիոգրամմայով հստակ հայտնաբերվում են աորտալ անբավարարության աղմուկները[24]։

Աորտալ անբավարարության նշաններն են՝

* Կորրիգանի անոթազարկ[25]
  • Դե Մյուսսեի նշան[26]
  • Կվինկեի նշան[26]
  • Տրաուբեի նշան[27]
  • Դուրիոսիեցի նշան[26]
  • Լանդոլֆի նշան[27]
  • Բեքերի նշան[27]
  • Մյուլլերի նշան[26]
  • Մայնեի նշան[27]
  • Ռոզենբախի նշան[27]
  • Գերհարդտի նշան[27]
  • Հիլլի նշան[27]
  • Լինկոլնի նշան[27]
  • Շերմանի նշան[27]

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աորտալ անբավարարության հեմոդինամիկ հետևանքները կախված են անբավարարության առաջացման արագությունից[28]։ Ըստ առաջացման արագության՝ աորտալ անբավարարությունը կարող է լինել սուր և քրոնիկ։

Աորտալ հետհոսք
  • Աորտալ սուր անբավարարություն, կարող է զարգանալ էնդոկարդիտի հետևանքով վնասված աորտայի փականի պատռման պատճառով, որի դեպքում կդիտվի ձախ փորոքի արյունով ծանրաբեռնվածության կտրուկ մեծացում։ Փորոքն ունակ չի լինում հարմարվել ծավալի հանկարծակի փոփոխմանը[29], որի պատճառով ճնշումը ձախ փորոքում մեծանում է։ Որպես հետևանք մեծանում է նաև ձախ նախասրտի ճնշումը, ինչի պատճառով զարգանում է թոքի այտուց։ Աորտալ սուր անբավարարությունը համարվում է բժշկական անհետաձգելի իրավիճակ։ Աորտալ փականի անհետաձգելի փոխարինում չկատարելու դեպքում գրանցվում է մահացության մեծ տոկոս[9]։
Աորտալ սուր անբավարարությունն արտահայտվում է որպես սրտի կանգային անբավարարություն և չի ցուցաբերում աորտալ քրոնիկ անբավարարությանը բնորոշ ախտանիշներ՝ ձախ փորոքի հիպերտրոֆիա և լայնացում։ Աուսկուլտացիայով կհայտնաբերվի դիաստոլիկ փափուկ աղմուկ և փափուկ S1 հնչյուն։ S1 հնչյունը լինում է փափուկ, որովհետև մեծ քանակի արյան ծավալը ձախ փորոքում փակում է միտրալ փականը դիաստոլայի ժամանակ։
  • Աորտալ քրոնիկ անբավարարություն, զարգանում է այն դեպքում, երբ հիվանդի սիրտը կարողանում է հարմարվել աորտալ սուր անբավարարության ժամանակ առաջացած փոփոխություններին (ենթարկվում է հիպերտրոֆիայի, լայնացման)։ Ճնշումները կարգավորվում են և հիվանդը չի ունենում սրտային անբավարարություն։ Այս տեսակ կոմպենսացիայի դեպքում հիվանդը կարող է նորմալ կերպով կատարել ֆիզիկական աշխատանք, իսկ ախտանիշները կարող են բացակայել։ Վերջիվերջո, ձախ փորոքի ֆունկցիան դառնում է դեկոմպենսացված և ճնշումը ձախ փորոքի խոռոչում կրկին մեծանում է։ Որոշ անհատներ մտնում են դեկոմպենսացիայի փուլ առանց ախտանիշների։ Աորտալ փականի փոխարինում պետք է կատարել մինչև դեկոմպենսացված վիճակի զարգացումը[30]։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աորտալ անբավարարությունը կարող է բուժվել դեղորայքային կամ վիրահատական ճանապարհով՝ կախված վիճակի սրությունից, ախտանիշների և նշանների առկայությունից, ձախ փորոքի գործառույթի խանգարման աստիճանից[5][31]։ Անախտանիշ հիվանդներին խորհուրդ է տրվում կատարել վիրահատական բուժում, եթե հարվածային ծավալը 50% է կամ դրանից քիչ, առկա է ձախ փորոքի ծանր և հարաճուն լայնացում, առկա են արտահայտված ախտանիշներ։ Վիրահատությունը խորհուրդ է տրվում կատարել մինչ հարվածային ծավալի վատացումը, քանզի դա իջեցնում է հանկարծամահության հավանականությունը և իջեցնում է վիրահատության հետ կապված մահվան հավանականությունը։ Վիրահատությունը կատարվում է անհետաձգելի կերպով սուր վիճակների դեպքում[1][5]։

Դեղորայքային բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգիոտենզին II-ի ընկալիչի հակազդիչի օրինակ (Լոզարտան)

Անախտանիշ և կայուն աորտալ անբավարարության դեպքում դեղորայքային բուժումը ներառում է անոթալայնիչներ[1]։ Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ԱՓՖ պաշարիչների, անգիոտենզին II-ի ընկալիչների պաշարիչների, նիֆեդիպինի և հիդրալազինի օգտագործումը ցույց է տվել կարճ ժամանակում դրական արդյունք (ձախ փորոքի վրա ճնշման իջեցում, արտամղման ֆրակցիայի բարելավում)[5]։ Այս տեսակի դեղորայքների օգտագործումն իջեցնում է հետբեռնվածությունը, ինչի շնորհիվ ձախ փորոքի վրա ծանրաբեռնվածությունն իջնում է[32]։ Հետհոսք կատարող արյան ծավալը կարող է զգալիորեն չիջնել, քանզի բուժման սկզբում ճնշման տարբերությունն աորտայի և ձախ փորոքի միջև զգալի չի լինում։ Այլ պահպանողական բուժման միջոցներից են աղի սահմանափակումով սննդակարգը, միզամուղները, դիգօքսինը, կալցիումական պաշարիչները, ծանր ֆիզիկական աշխատանքից խուսափելը[1]։

2007 թվականից սկսած Սրտի Ամերիկյան Ասոցացիան խորհուրդ չի տալիս կատարել աորտալ անբավարարությունով մարդկանց մոտ էնդոկարդիտի կանխարգելիչ հակաբիոտիկային բուժում վիրահատությունից առաջ[33]։ Այլևս խորհուրդ չի տրվում կատարել փականային խնդիրներով մարդկանց մոտ էնդոկարդիտի հակաբիոտիկային կանխարգելում՝ ստամոքսաղիքային կամ միզասեռական ուղիների վրա կատարվող միջամտություններից առաջ[33]։ Սրտի սթրեսային թեստերով կարելի է ի հայտ բերել մարդկանց, որոնց հնարավոր կլինի ենթարկել վիրահատական միջամտության[34]։ Ռադիոնուկլիդային հետազոտությունն օգտակար է սիստոլայի ժամանակ սթրեսի հաշվարկման ժամանակ[35]։

Վիրահատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աորտալ անբավարարության վիրահատական բուժումն աորտալ փականի փոխարինումն է[3]։ Ներկայումս այս վիրահատությունը կատարվում է բաց եղանակով։ Սուր աորտալ անբավարարության դեպքում բոլոր մարդկանց պետք է կատարել անհետաձգելի վիրահատական միջամտություն, եթե բացակայում են վիրահատության բացարձակ հակացուցումները[5][36]։ Բակտերեմիայով մարդկանց վիրահատությունը չպետք է հետաձգել մինչ կկատարվի էնդոկարդիտի հակաբիոտիկային կանխարգելում, քանզի սուր աորտալ անբավարարությունը կապված է բավականին բարձր մահացության հետ։ Հնարավորության դեպքում պետք է կատարել աորտալ փականի արհեստական փականով փոխարինում[37][38]։

Քրոնիկ ծանր աորտալ անբավարարության վիրահատական ցուցումներ[20]
Ախտանիշներ Արտամղման ֆրակցիա Հավելյալ հայտնաբերված նշաններ
Առկա են
(Սրտի Նյու-Յորքյան ասոցացիա (NYHA) II-IV դաս)		 Ցանկացած Բացակայում են
Բացակայում են > 50% Ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ոչ նորմալ արդյունքներ, Ձախ փորոքի ոչ նորմալ լայնացում
(փորոքի սիստոլիկ շառավիղը՝ >55 մմ)
Բացակայում են <=50 % Բացակայում են
Սրտի վիրահատություն այլ պատճառով (պսակային զարկերակների հիվանդություն, այլ փականների հետ կապված խնդիրներ, վերել աորտայի անևրիզմա)

Կանխատեսում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լայնացած փորոք, նորմալ արտամղման ֆրակցիա, անախտանիշ վիճակ ունեցող աորտալ անբավարարությունով մարդկանց մահվան հավանականությունը տարեկան 0.2 % է։ Ռիսկը մեծանում է, եթե արտամղման ֆրակցիան իջնում է կամ զարգանում են բնորոշ ախտանիշները[36]։

Քրոնիկ աորտալ անբավարարությունով մարդիկ առաջին ախտանիշի ի հայտ գալուց հետո անցնում են բուժման կուրս, ինչից հետո անհրաժեշտություն է առաջանում կատարել վիրահատական միջամտություն։ Վիրահատություն չկատարելու դեպքում մահացությունը քրոնիկ աորտալ անբավարարության դեպքում 10-ից 20 % է։ Ձախ փորոքի ֆունկցիայի խանգարումն ուղղակիորեն կապ ունի աորտալ անբավարարության դեպքի ծանրության հետ[5][39]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Chapter 1: Diseases of the Cardiovascular system > Section: Valvular Heart Disease in: Elizabeth D Agabegi; Agabegi, Steven S. (2008). Step-Up to Medicine (Step-Up Series). Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-7153-5.(անգլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Lancellotti, P.; Tribouilloy, C.; Hagendorff, A.; Moura, L.; Popescu, B. A.; Agricola, E.; Monin, J. L.; Pierard, L. A.; Badano, L.; Zamorano, J. L.; Sicari, R.; Vahanian, A.; Roelandt, J. R. T. C. (2010 թ․ ապրիլի 7). «European Association of Echocardiography recommendations for the assessment of valvular regurgitation. Part 1: aortic and pulmonary regurgitation (native valve disease)» (PDF). European Journal of Echocardiography. 11 (3): 223–244. doi:10.1093/ejechocard/jeq030. PMID 20375260. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Choices, NHS. «Aortic valve replacement - Why it's done - NHS Choices». www.nhs.uk. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.
  4. ↑ «Aortic insufficiency: MedlinePlus Medical Encyclopedia». www.nlm.nih.gov. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 16-ին.(անգլ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 «Aortic Regurgitation: Background, Pathophysiology, Etiology». 2018 թ․ նոյեմբերի 19. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  6. ↑ Schade R, Andersohn F, Suissa S, Haverkamp W, Garbe E (2007). «Dopamine agonists and the risk of cardiac-valve regurgitation». N. Engl. J. Med. 356 (1): 29–38. doi:10.1056/NEJMoa062222. PMID 17202453.
  7. ↑ Zanettini R, Antonini A, Gatto G, Gentile R, Tesei S, Pezzoli G (2007). «Valvular heart disease and the use of dopamine agonists for Parkinson's disease». N. Engl. J. Med. 356 (1): 39–46. doi:10.1056/NEJMoa054830. PMID 17202454.
  8. ↑ Hijazi, Ziyad M.; Ruiz, Carlos E.; Bonhoeffer, Philipp; Feldman, Ted (2006 թ․ հունվարի 17). Transcatheter Valve Repair (անգլերեն). CRC Press. էջ 31. ISBN 9781841844725.(անգլ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Maurer, Gerald (2006 թ․ հուլիսի 1). «Aortic regurgitation». Heart. 92 (7): 994–1000. doi:10.1136/hrt.2004.042614. ISSN 1355-6037. PMC 1860728. PMID 16775114.(անգլ.)
  10. ↑ Galbraith, Alan; Bullock, Shane; Manias, Elizabeth; Hunt, Barry; Richards, Ann (2015 թ․ օգոստոսի 12). Fundamentals of Pharmacology: An Applied Approach for Nursing and Health (անգլերեն). Routledge. էջ 483. ISBN 9781317325871.(անգլ.)
  11. ↑ Ginsburg, Geoffrey S.; Willard, Huntington F. (2013 թ․ հունվարի 1). Genomic and Personalized Medicine (անգլերեն). Academic Press. էջ 543. ISBN 9780123822277.
  12. ↑ Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Aster, Jon C. (2012 թ․ մայիսի 1). Robbins Basic Pathology (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 331. ISBN 978-1455737871.
  13. ↑ Topol, Eric J.; Califf, Robert M. (2007). Textbook of Cardiovascular Medicine (անգլերեն). Lippincott Williams & Wilkins. էջ 381. ISBN 9780781770125. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  14. ↑ Haase, Jürgen; Schäfers, Hans-Joachim; Sievert, Horst; Waksman, Ron (2010 թ․ ապրիլի 1). Cardiovascular Interventions in Clinical Practice (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 104. ISBN 9781444316711.(անգլ.)
  15. ↑ Haase, Jürgen; Schäfers, Hans-Joachim; Sievert, Horst; Waksman, Ron (2010 թ․ ապրիլի 1). Cardiovascular Interventions in Clinical Practice (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 102. ISBN 9781444316711. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  16. ↑ «Aortic Valve Anatomy: Overview, Gross Anatomy, Microscopic Anatomy». 2018 թ․ սեպտեմբերի 25. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  17. ↑ Mulroney, Susan; Myers, Adam (2015 թ․ օգոստոսի 31). Netter's Essential Physiology (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 118. ISBN 9780323375849.
  18. ↑ Mandeville, Lisa K.; Troiano, Nan H. (1999 թ․ հունվարի 1). High Risk and Critical Care Intrapartum Nursing (անգլերեն). Lippincott Williams & Wilkins. էջ 67. ISBN 9780397554676.(անգլ.)
  19. ↑ «UOTW #69 - Ultrasound of the Week». Ultrasound of the Week. 2016 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 27-ին.(անգլ.)
  20. ↑ 20,0 20,1 Bonow, RO; American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (Writing Committee to revise the 1998 guidelines for the management of patients with valvular heart disease); Society of Cardiovascular Anesthesiologists; Bonow, RO; Carabello, BA; Chatterjee, K; De Leon Jr, AC; Faxon, DP; և այլք: (2006). «ACC/AHA guidelines for the management of patients with valvular heart disease. A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines». J. Am. Coll. Cardiol. 48 (3): e1–148. doi:10.1016/j.jacc.2006.05.021. PMID 16875962.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)(անգլ.)
  21. ↑ Nishimura, Rick A.; Otto, Catherine M.; Bonow, Robert O.; Carabello, Blase A.; Erwin, John P.; Guyton, Robert A.; O'Gara, Patrick T.; Ruiz, Carlos E.; Skubas, Nikolaos J. (2014 թ․ հուլիսի 1). «2014 AHA/ACC guideline for the management of patients with valvular heart disease: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines». The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery. 148 (1): e1–e132. doi:10.1016/j.jtcvs.2014.05.014. ISSN 1097-685X. PMID 24939033.(անգլ.)
  22. ↑ Bickley, Lynn S.; Szilagyi, Peter G.; Bates, Barbara (2009 թ․ հունվարի 1). Bates' Guide to Physical Examination and History Taking (անգլերեն). Lippincott Williams & Wilkins. էջ 368. ISBN 9780781780582.(անգլ.)
  23. ↑ Babu AN, Kymes SM, Carpenter Fryer SM (2003). «Eponyms and the diagnosis of aortic regurgitation: what says the evidence?». Ann. Intern. Med. 138 (9): 736–42. doi:10.7326/0003-4819-138-9-200305060-00010. PMID 12729428.(անգլ.)
  24. ↑ Tang, Hong; Zhang, Jinhui; Sun, Jian; Qiu, Tianshuang; Park, Yongwan (2016 թ․ ապրիլի 1). «Phonocardiogram signal compression using sound repetition and vector quantization». Computers in Biology and Medicine (English). 71: 24–34. doi:10.1016/j.compbiomed.2016.01.017. ISSN 0010-4825. PMID 26871603.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)(անգլ.)
  25. ↑ Murthy, Pothuri Radha Krishna (2013 թ․ հուլիսի 30). Heart in Fours: Cardiology for Residents and Practitioners (անգլերեն). JP Medical Ltd. էջ 47. ISBN 9789350904930. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Camm, Christian F.; Camm, A. John (2016 թ․ հունվարի 6). Clinical Guide to Cardiology (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 10. ISBN 9781119079255. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 27,5 27,6 27,7 27,8 Ashrafian, Hutan (2006 թ․ մարտի 8). «Pulsatile pseudo-proptosis, aortic regurgitation and 31 eponyms». International Journal of Cardiology. 107 (3): 421–423. doi:10.1016/j.ijcard.2005.01.060. ISSN 0167-5273. PMID 16503268.(անգլ.)
  28. ↑ Mokadam, Nahush A.; Stout, Karen K.; Verrier, Edward D. (2011 թ․ հունվարի 1). «Management of Acute Regurgitation in Left-Sided Cardiac Valves». Texas Heart Institute Journal. 38 (1): 9–19. ISSN 0730-2347. PMC 3060740. PMID 21423463.(անգլ.)
  29. ↑ Stout, Karen K.; Verrier, Edward D. (2009 թ․ հունիսի 30). «Acute Valvular Regurgitation». Circulation (անգլերեն). 119 (25): 3232–3241. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.782292. ISSN 0009-7322. PMID 19564568.(անգլ.)
  30. ↑ Bekeredjian, Raffi; Grayburn, Paul A. (2005 թ․ հուլիսի 5). «Valvular Heart Disease Aortic Regurgitation». Circulation (անգլերեն). 112 (1): 125–134. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.104.488825. ISSN 0009-7322. PMID 15998697.(անգլ.)
  31. ↑ «Aortic Regurgitation. Health Information and treatment | Patient». Patient (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  32. ↑ «Heart Failure Medication: Beta-Blockers, Alpha Activity, Beta-Blockers, Beta-1 Selective, ACE Inhibitors, ARBs, Inotropic Agents, Vasodilators, Nitrates, B-type Natriuretic Peptides, I(f) Inhibitors, ARNIs, Diuretics, Loop, Diuretics, Thiazide, Diuretics, Other, Diuretics, Potassium-Sparing, Aldosterone Antagonists, Selective, Alpha/Beta Adrenergic Agonists, Calcium Channel Blockers, Anticoagulants, Cardiovascular, Opioid Analgesics». emedicine.medscape.com. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.(անգլ.)
  33. ↑ 33,0 33,1 Wilson W, Taubert KA, Gewitz M, և այլք: (2007 թ․ հոկտեմբեր). «Prevention of Infective Endocarditis: Guidelines from the American Heart Association». Circulation. 116 (15): 1736–54. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.106.183095. PMID 17446442.(անգլ.)
  34. ↑ Picano, Eugenio; Pibarot, Philippe; Lancellotti, Patrizio; Monin, Jean Luc; Bonow, Robert O. (2009 թ․ դեկտեմբերի 8). «The Emerging Role of Exercise Testing and Stress Echocardiography in Valvular Heart Disease». Journal of the American College of Cardiology. 54 (24): 2251–2260. doi:10.1016/j.jacc.2009.07.046. ISSN 0735-1097. PMID 19958961.(անգլ.)
  35. ↑ Members, Committee; Klocke, Francis J.; Baird, Michael G.; Lorell, Beverly H.; Bateman, Timothy M.; Messer, Joseph V.; Berman, Daniel S.; O’Gara, Patrick T.; Carabello, Blase A. (2003 թ․ սեպտեմբերի 16). «ACC/AHA/ASNC Guidelines for the Clinical Use of Cardiac Radionuclide Imaging—Executive Summary A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (ACC/AHA/ASNC Committee to Revise the 1995 Guidelines for the Clinical Use of Cardiac Radionuclide Imaging)». Circulation (անգլերեն). 108 (11): 1404–1418. doi:10.1161/01.CIR.0000080946.42225.4D. ISSN 0009-7322. PMID 12975245.(անգլ.)
  36. ↑ 36,0 36,1 Bonow, Robert O. (2013 թ․ փետրվարի 19). «Chronic Mitral Regurgitation and Aortic Regurgitation». Journal of the American College of Cardiology. 61 (7): 693–701. doi:10.1016/j.jacc.2012.08.1025. ISSN 0735-1097. PMID 23265342.(անգլ.)
  37. ↑ Carrel, Thierry (2009 թ․ հունվարի 1). «Aortic valve and/or aortic root replacement using an aortic homograft». Multimedia Manual of Cardio-Thoracic Surgery (անգլերեն). 2009 (626): mmcts.2009.003905. doi:10.1510/mmcts.2009.003905. ISSN 1813-9175. PMID 24413404.
  38. ↑ Prendergast, Bernard D.; Tornos, Pilar (2010 թ․ մարտի 9). «Surgery for Infective Endocarditis Who and When?». Circulation (անգլերեն). 121 (9): 1141–1152. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.773598. ISSN 0009-7322. PMID 20212293.(անգլ.)
  39. ↑ «Aortic Regurgitation / Aortic insufficiency information. Patient | Patient». Patient (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 2-ին.(անգլ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աորտալ անբավարարություն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աորտալ_անբավարարություն&oldid=9524353» էջից