«Բասկետբոլ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ r2.7.3) (Ռոբոտը ավելացնում է․: min:Bola basket |
չ Bot: Migrating 138 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5372 (translate me) |
||
| Տող 94. | Տող 94. | ||
{{Link GA|de}} |
{{Link GA|de}} |
||
{{Link GA|is}} |
{{Link GA|is}} |
||
[[af:Basketbal]] |
|||
[[an:Baloncesto]] |
|||
[[ar:كرة السلة]] |
|||
[[ast:Baloncestu]] |
|||
[[az:Basketbol]] |
|||
[[bat-smg:Krepšėnis]] |
|||
[[bcl:Basketbol]] |
|||
[[be:Баскетбол]] |
|||
[[be-x-old:Баскетбол]] |
|||
[[bg:Баскетбол]] |
|||
[[bjn:Baskét]] |
|||
[[bn:বাস্কেটবল]] |
|||
[[bo:དྲ་ཕས་སྤོ་ལོ།]] |
|||
[[br:Basketball]] |
|||
[[bs:Košarka]] |
|||
[[ca:Basquetbol]] |
|||
[[ceb:Basketbol]] |
|||
[[chy:Hohtsemo]] |
|||
[[ckb:تۆپی باسکە]] |
|||
[[cs:Basketbal]] |
|||
[[cv:Баскетбол]] |
|||
[[cy:Pêl-fasged]] |
|||
[[da:Basketball]] |
|||
[[de:Basketball]] |
|||
[[diq:Basketbol]] |
|||
[[el:Καλαθοσφαίριση]] |
|||
[[en:Basketball]] |
|||
[[eo:Korbopilkado]] |
|||
[[es:Baloncesto]] |
|||
[[et:Korvpall]] |
|||
[[eu:Saskibaloi]] |
|||
[[ext:Baloncestu]] |
|||
[[fa:بسکتبال]] |
|||
[[fi:Koripallo]] |
|||
[[fiu-vro:Korvpall]] |
|||
[[fo:Kurvabóltur]] |
|||
[[fr:Basket-ball]] |
|||
[[fur:Bale tal zei]] |
|||
[[fy:Basketbal]] |
|||
[[ga:Cispheil]] |
|||
[[gd:Ball-basgaid]] |
|||
[[gl:Baloncesto]] |
|||
[[gn:Ajakakuapytĩ]] |
|||
[[hak:Làm-khiù]] |
|||
[[he:כדורסל]] |
|||
[[hi:बास्केटबॉल]] |
|||
[[hif:Basketball]] |
|||
[[hr:Košarka]] |
|||
[[ht:Baskètbòl]] |
|||
[[hu:Kosárlabda]] |
|||
[[ia:Basketball]] |
|||
[[id:Bola basket]] |
|||
[[ilo:Basketból]] |
|||
[[io:Basketbalo]] |
|||
[[is:Körfuknattleikur]] |
|||
[[it:Pallacanestro]] |
|||
[[ja:バスケットボール]] |
|||
[[jv:Basket]] |
|||
[[ka:კალათბურთი]] |
|||
[[kk:Баскетбол]] |
|||
[[kn:ಬ್ಯಾಸ್ಕೆಟ್ಬಾಲ್]] |
|||
[[ko:농구]] |
|||
[[ku:Basketbol]] |
|||
[[kv:Кудсяр]] |
|||
[[ky:Баскетбол]] |
|||
[[la:Canistriludium]] |
|||
[[lb:Basketball]] |
|||
[[lbe:Баскетбол]] |
|||
[[lij:Ballabanastra]] |
|||
[[ln:Motópi mwa dangú]] |
|||
[[lo:ບານບ້ວງ]] |
|||
[[lt:Krepšinis]] |
|||
[[lv:Basketbols]] |
|||
[[mhr:Баскетбол]] |
|||
[[min:Bola basket]] |
|||
[[mk:Кошарка]] |
|||
[[ml:ബാസ്ക്കറ്റ്ബോൾ]] |
|||
[[mn:Сагсан бөмбөг]] |
|||
[[mr:बास्केटबॉल]] |
|||
[[ms:Bola keranjang]] |
|||
[[mt:Baskitbol]] |
|||
[[mwl:Basquetebol]] |
|||
[[my:ဘတ်စကက်ဘော]] |
|||
[[mzn:بسکتوال]] |
|||
[[nah:Chiquiuhtapayōlhuiliztli]] |
|||
[[ne:बास्केटबल]] |
|||
[[new:बास्केटबल]] |
|||
[[nl:Basketbal]] |
|||
[[nn:Korgball]] |
|||
[[no:Basketball]] |
|||
[[nso:Kgwele ya ntlatlana]] |
|||
[[oc:Basquetbòl]] |
|||
[[pag:Basketball]] |
|||
[[pl:Koszykówka]] |
|||
[[pnb:باسکٹ بال]] |
|||
[[ps:باسکټبال]] |
|||
[[pt:Basquetebol]] |
|||
[[qu:Isanka rump'u]] |
|||
[[rm:Ballabasket]] |
|||
[[ro:Baschet]] |
|||
[[ru:Баскетбол]] |
|||
[[rue:Баскетбал]] |
|||
[[rw:Umupira w’agatebo]] |
|||
[[sa:शिक्यकन्दुक]] |
|||
[[sah:Баскетбол]] |
|||
[[scn:Palla a canistru]] |
|||
[[sco:Basketbaw]] |
|||
[[sh:Košarka]] |
|||
[[simple:Basketball]] |
|||
[[sk:Basketbal]] |
|||
[[sl:Košarka]] |
|||
[[sm:Pasiketipolo]] |
|||
[[so:Kubadda Koleyga]] |
|||
[[sq:Basketbolli]] |
|||
[[sr:Кошарка]] |
|||
[[su:Bola Basket]] |
|||
[[sv:Basket]] |
|||
[[szl:Korbbal]] |
|||
[[ta:கூடைப்பந்தாட்டம்]] |
|||
[[te:బాస్కెట్ బాల్]] |
|||
[[tg:Баскетбол]] |
|||
[[th:บาสเกตบอล]] |
|||
[[tl:Basketbol]] |
|||
[[tr:Basketbol]] |
|||
[[tt:Баскетбол]] |
|||
[[ug:ۋاسكېتبول]] |
|||
[[uk:Баскетбол]] |
|||
[[ur:باسکٹ بال]] |
|||
[[uz:Basketbol]] |
|||
[[vec:Bałacanestro]] |
|||
[[vi:Bóng rổ]] |
|||
[[vls:Basket]] |
|||
[[war:Basketbol]] |
|||
[[yi:קוישבאל]] |
|||
[[yo:Bọ́ọ̀lù-alápẹ̀rẹ̀]] |
|||
[[zh:篮球]] |
|||
[[zh-min-nan:Nâ-kiû]] |
|||
[[zh-yue:籃球]] |
|||
09:41, 14 Մարտի 2013-ի տարբերակ
| Բասկետբոլ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գնդակով խաղ և թիմային մարզաձև |
| Մարմին | ՖԻԲԱ |
| Ծագման երկիր |  ԱՄՆ |
| Թիմ փոքր | 5 |
| Սեռ | Արական, իգական; առանձին առաջնություններ |
| Կարգավիճակ | Թիմային, գնդակով խաղ |
| Հարմարանք | Բասկետբոլի գնդակ  |
| Վայր | Բասկետբոլային դաշտ  |
| Առաջին առաջնություն | 1891թ., Սպրինգֆիլդ, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ |
| Օլիմպիական խաղեր | Սկսած 1924 թ-ից |
| Տարբերվում է | նեթբոլ |
| Պորտալ | Պորտալ:Բասկետբոլ |
 Basketball Վիքիպահեստում | |
Բասկետբոլը (անգլ.՝ Basket-զամբյուղ և Ball-գնդակ բառերից) թիմային մարզաձև է, որը մտնում է օլիմպիական խաղերի ծրագրի մեջ։ Միմյանց դեմ մրցում են երկու թիմ, յուրաքանչյուրում՝ 5 բասկետբոլիստ(ուհի)։ Խաղի նպատակը հակառակորդ թիմի զամբյուղի մեջ գնդակը նետելն է[1]։
Պատմությունը
Ծագումը
Խաղը հիմնադրվել է 1891թ.-ին՝ ԱՄՆ Մասաչուսեթս նահանգի Սպրինգֆիլդի քոլեջի ֆիզիկական դաստիարակության ուսուցիչ Ջեյմս Նեյսմիթի (1861-1939) կողմից։ Որպես դպրոցի ֆուտբոլի մարզիչ, նրան տրվեց հանձնարարական ստեղծել փակ դահլիճում անցկացվող հետաքրքիր մի խաղ, որով ուսանողները կարող են զբաղվել ձմռան ամիսներին։
Նեյսմիթն ընտրեց երկու դեղձի կողովներ և մեխեց խաղահրապարակի պատշգամբին։ Զամբյուղների բարձրությունը թելադրվեց պատշգամբի բարձրությամբ։ Այս բարձրությունն այնքան ճիշտ էր, որ այն երբեք չփոխվեց։ Առաջին խաղերը խաղացվել են ֆուտբոլի գնդակով, և յուրաքանչյուր նետումից հետո գնդակը հանվել է զամբյուղի միջից աստիճանի օգնությամբ։
Խաղի առաջին կանոնները
Խաղի առաջին կանոնները տպագրվել են «Եռանկյունի» ամսագրում 1892-ի հունվարին «Նոր խաղ» վերնագրով։
Խաղի առաջին 13 կանոններն էին`
- Գնդակը կարող է ամեն ուղղությամբ` մեկ կամ երկու ձեռքով։
- Գնդակին չի կարելի հարվածել բռունցքով։
- Խաղացողը չի կարող վազել գնդակով։
- Գնդակը պետք է պահել միայն ձեռքերի մեջ. մարմինը չպետք է օգտագործել։
- Չի թույլատրվում հենվել հակառակորդին, բռնել, գցել կա, խփել։ Առաջին խախտում հաշվում է որպես տուգանք, երկրորդի դեպքում մարզիկը հեռացվում է մինչև մյուս արդյունավետ նետումը, իսկ եթե միտումնավոր տուգանք է կատարում` հեռացվում է խաղից։
- Գնդակը կարող է փոխանցել բոլոր ուղղություններով մեկ կամ երկու ձեռքով։
- Եթե մի թիմը անընդմեջ ստանում է երեք տուգանք, հակառակորդին հաշվում են մեկ միավոր։
- Միավոր են հաշվում այն ժամանակ, երբ գնդակը նետվում և մնում է զամբյուղի մեջ։
- Երբ գնդակը խաղադաշտից դուրս է գալիս, այն պետք է մտցվի խաղադաշտ նույն տեղից հինգ վայրկյանի ընթացքում։
- Խաղավարներից մեկը պետք է նշի բոլոր տուգանքները և զգուշացնի մյուս խաղավարներին, եթե թիմը ստացել է երեք անընդմեջ տուգանք։
- Խաղի տևողությունը 2x15 րոպե, և հինգ րոպե ընդմիջում երկու խաղակեսերի միջև։
- Խաղադաշտում գտնվող մրցավարը պետք է պահի խաղի հաշիվը, թե ո՞ր թիմին պետք է տալ գնդակը, երբ այն դուրս է եկել դաշտի սահմաններից։
- Խաղի 30 րոպեների ընթացքում ավելի շատ արդյունավետ նետում կատարած թիմը ճանաչվում է հաղթող։ Հավասարության դեպքում ավելացվում է լրացուցիչ ժամանակ` որոշելու հաղթող կողմին:
Խաղադաշտը
Խաղում են 28x15 մետր չափերի հարթ, ուղղանկյուն հրապարակում, որի դիմային կողմերում գտնվում են հենարաններին ամրացված զամբյուղները:
Գնդակը
Խաղի համար օգտագործվող գնդակի շրջագիծը 75-78 սմ է, իսկ զանգվածը՝600-650 գրամ: Այն ավելի մեծ ու ավելի ծանր է, քան վոլեյբոլի և ֆուտբոլի գնդակները:
Խաղի կանոնները
Թիմերից յուրաքանչյուրը բացի մեկնարկային 5 խաղացողներից ունի նաև պահեստայիններ, որոնց մարզիչները կարող են խաղահրապարակ մտցնել ցանկացած ժամանակ: Բասկետբոլի խաղը բաղկացած է 2 խաղակեսից, որոնցից յուրաքանչյուրն էլ ՝2 քառորդից: Մի քառորդը տևում է 10-12 րոպե, օրինակ Միացյալ Նահանգներում` Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայում խաղում են չորս 12 րոպեանոց քառորդներ, իսկ Եվրոպայում և աշխարհի մյուս բոլոր երկրներում չորս 10 րոպենաոց քառորդներ: Եթե գնդակը զամբյուղն է նետվում խաղային իրադրությունից, ապա թիմը վաստակում է 2 միավոր, վեցմետրանոց գծից դուրս կատարված նետումից՝ 3 միավոր, իսկ տուգանային նետումից՝ 1 միավոր: Եթե բասկետբոլիստը ունի բավականին բարձր հասակ և ատլետիզմ, ապա նա կարող է գնդակը մխրճել օղակի մեջ, որը կոչվում է դանկ կամ սլեմդանկ:
- Գնդակը խաղի մեջ է մտցվում եզրագծից: Թիմերից յուրաքանչյուրը կարող է այն իր մոտ պահել 24 վայրկյանից ոչ ավել: Եթե լրացել է 24 վայրկյանը, իսկ թիմը դեռ գնդակը չի նետել դեպի զամբյուղը, ապա այն անցնում է հակառակորդ թիմին:
- Եթե տվյալ թիմը անցել է հակառակորդի կիսադաշտ, ապա իրավունք չունի ետ վերադառնալ իր սեփական կիսադաշտ:
- Գնդակին բռունցքով կամ ոտքով հարվածել չի կարելի:
Բասկետբոլիստների դիրքերը
- Խաղարկող - սովորաբար թիմի ամենաարագավազ բասկետբոլիստն է, ով պետք է ճիշտ կազմակերպի հարձակումը և համոզված լինի, որ գնդակը ճիշտ ժամանակին և ճիշտ մարդու է փոխանցել:
- Պաշտպան - հարձակման ժամանակ կատարում է հեռահար նետումներ, իսկ պաշտպանության մեջ՝ փորձում է փակել հակառակորդի լավագույն խաղացողին:
- Թեթև հարձակվող - արագ կերպով փորձում է միավոր վաստակել, իսկ պաշտպանության մեջ ակտիվորեն փնտրում է անդրադարձի ու խլման հնարավորությունները բաց չթողնել:
- Ծանր հարձակվող - փորձում է ավելի մոտից միավոր բերել, իսկ պաշտպանության մեջ օղակի տակ է կանգնում կամ էլ փորձում հակառակորդի ծանր հարձակվողին պահել:
- Կենտրոնական - թիմի ամենախոշոր և ամենաբարձրահասակ բասկետբոլիստն է: Օգտագործում է իր ուժը միավոր վաստակելու համար:
Լիգաներ
Աշխարհի շատ անկյուններում այսօր կան բազմապիսի բասկետբոլային լիգաներ: Այնուամենայնիվ, ամենից հայտնի և ամենից ատլետիկ բասկետբոլիստներով հարուստ լիգան համարվում է ԱՄՆ-ի Բասկետբոլի Ազգային Ասոցացիան (անգլ.՝ National Basketball Association [NBA]):
Հայաստանում գործում է Հայաստանի Բասկետբոլի Ֆեդերացիան, որի նախագահն է Հրաչյա Ռոստոմյանը:
Աղբյուրներ
- ↑ Մ. Իսպիրյան, Մարզանունների բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1984, էջ 21
Արտաքին հղումներ
- Բասկետբոլային նորություններ (Հայերեն)
Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA Կաղապար:Link GA