Jump to content

Պենտան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պենտան
Изображение химической структуры
Ընդհանուր տեղեկություններ
Քիմիական բանաձևC₅H₁₂
Ռացիոնալ բանաձևC5H12
Մոլային զանգված1,2E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն0,63 ± 0,01 գ/սմ³[2] գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա10,34 ± 0,01 Էլեկտրոն-վոլտ[2] և 1,7E−18 ջոուլ[3] կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան−202 ± 1 ℉[2], −130 °C[4] և −129,7 °C[3] °C
Եռման ջերմաստիճան97 ± 1 ℉[2], 309,2 K[5], 36 °C[6] և 36,06 °C[3] °C
Այրման ջերմաստիճան−57 ± 1 ℉[2]
Եռման էնթալպիա26,43 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Գոլորշու ճնշում420 ± 1 mm Hg[2]
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար109-66-0
PubChem8003
EINECS համար203-692-4
SMILESCCCCC
ЕС203-692-4
RTECSRZ9450000
ChEBI7712
IDLH4425 ± 1 mg/m³[2]
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Պենտաններ, սահմանային ացիկլիկ ածխաջրածիններ՝ ալկանների դասից։ Մոլեկուլում կա հինգ ածխածնի ատոմ։ Իզոպենտանը օժտված է թմրեցնող հատկությամբ։ Վտանգավորության աստիճանը՝ չորրորդային[7]։

Պենտաններ ստանում են բնական գազի կոնդենսացման միջոցով, նավթից։ Կարելի է ստանալ նաև CO և H2 խառնուրդից (ջրագազ կամ սինթեզ գազ)։

Կիրառություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պենտանների խառնուրդը օգտագործում են իզոմերացիայի համար։ Ն-պենտանը այդ ընթացքում փոխակերպվում է իզոմերների խառնուրդի։ Իզոմերների խառնուրդը օգտագործվում է որպես բենզինների բաղադրիչ։ Օգտագործվում է իզոպրենի ստացման մեջ, որը հանդիսանում է մոնոմեր սինթետիկ կաուչուկի սինթեզում։ Օգտագործվում է նաև նավթային լուծիչների ստացման մեջ։

Պենտանն ունի երեք կառուցվածքային իզոմերներ։

Անվանում Բանաձև Կառուցվածքային

բանաձև

Հալման ջերմաստիճան,
°С
Եռման ջերմաստիճան,
°С
Խտությունը
20 °C-ում, գ/սմ3
Օկտանային թիվ (ՓՄ) Օկտանային թիվ (ՇՄ)
ն-պենտան CH3(CH2)3CH3, —129,72 36,07 0,6260 61,7 61,9
2-մեթիլբութան.

(իզոպենտան)

(CH3)2CHCH2CH3 —159,89 27,85 0,6197 92,3 90,3
2,2-դիմեթիլպրոպան

(նեոպենտան)

(CH3)4C —16,55 9,50 0,613 (0°С) 85,5 83,0

ՓՄ-փորձարարական մեթոդ

ՇՄ-շարժիչային մեթոդ

Պենտիլ C5H11-պենտանի միավալենտ ռադիկալ

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Р. Д. Оболенцев. Физические константы углеводородов жидких топлив и масел. 2-е изд. Гостоптехиздат, 1953 год

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 PENTANE
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0486.html
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals: A CRC quick reference handbookCRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5
  4. 4,0 4,1 Bradley J., Williams A. J., Andrew S.I.D. Lang Jean-Claude Bradley Open Melting Point Dataset // Figshare — 2014. — doi:10.6084/M9.FIGSHARE.1031637.V2
  5. 5,0 5,1 Smith J. M., H.C. Van Ness, M.M. Abbott Introduction to Chemical Engineering Thermodynamics // J. Chem. Educ.ACS, 1950. — Vol. 27, Iss. 10. — P. 789. — ISSN 0021-9584; 1938-1328doi:10.1021/ED027P584.3
  6. 6,0 6,1 https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/8003#section=Boiling-Point
  7. «Газохроматографическое измерение массовых концентраций углеводородов: метана, этана, этилена, пропана, пропилена, нбутана, альфа-бутилена, изопентана в воздухе рабочей зоны. Методические указания. МУК 4.1.1306-03 (УТВ. ГЛАВНЫМ ГОСУДАРСТВЕННЫМ САНИТАРНЫМ ВРАЧОМ РФ 30.03.2003)». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պենտան» հոդվածին։