Jus soli

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Jus soli (լատին․՝ jus soli, երկրի իրավունք), քաղաքացիություն ձեռք բերելու սկզբունք, ըստ որի քաղաքացիությունը պայմանավորված է ծննդավայրով և կապված չէ ծնողների քաղաքացիության հետ[1]։

Գործնական նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ում բնակվող բոլոր անձանցից ծնված երեխաները, ներառյալ ԱՄՆ-ում բնակվող օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիներից ծնված երեխաները, ավտոմատ կերպով ստանում են հյուսիսամերիկյան քաղաքացիություն, բացառությամբ օտարերկրյա դիվանագիտական և հյուպատոսական աշխատողների երեխաների, ինչպես նաև թշնամական օտարերկրյա պետության կողմից ԱՄՆ-ի տարածքի օկուպացիայի դեպքում, բացառությամբ նրանց երեխաների[2][3]։

Բախումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Արյան իրավունք» կիրառող պետության քաղաքացի ծնողներից երեխայի ծնունդը այն պետության տարածքում, որտեղ գործում է «հողի իրավունքը», կարող է հանգեցնել նման երեխայի երկքաղաքացիության առաջացմանը, մինչդեռ «հողի իրավունք» կիրառող պետության քաղաքացի ծնողների երեխայի ծնունդը «արյան իրավունք» կիրառող պետության տարածքում կարող է նման երեխային դարձնել քաղաքացիություն չունեցող անձ[4]։

Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարածված է Հյուսիսային և Լատինական Ամերիկայի նահանգներում, ինչպիսիք են (ըստ Nations Granting Birthright Citizenship-ի[5][6])․

Ըստ առանձին կարծիքների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Jus soli-ը իրավաբանական տերմին է, որն ամրագրում է այս պետության տարածքում ծնված անձանց քաղաքացիություն ստանալու իրավունքը, անկախ ծնողների քաղաքացիությունից։ Jus soli-ն կարող է լինել ցանկացած պետության քաղաքացի, որը զբաղվում է այս կամ այն պետական քաղաքացիությամբ։ Jus soli-ն անգլիական ընդհանուր իրավունքի մի մասն էր, ի տարբերություն jus sanguinis-ի, որը բխում է հռոմեական օրենսդրությունից, որն ազդում էր մայրցամաքային Եվրոպայի քաղաքացիական իրավունքի համակարգերի վրա[10][11]։ Պատմականորեն, Jus soli-ը տարածվել է այն պետություններում, որոնք ունեն որոշակի տարածք բնակեցված բնակչության տարբեր խմբերի և ներգաղթային երկրների (ԱՄՆ, Կանադա և այլն) խառնուրդի (մետիզացման) զգալի գործընթացներ, որտեղ սահմանադրությունը հաճախ ամրագրում է այդ իրավունքը[12]։ Ի տարբերություն jus soli, կա նաև jus sanguinis, բառացիորեն «արյան իրավունք», որը տարածվել է Գերմանիայում, իսկ ավելի ուշ՝ Եվրոպայի այլ միազգային երկրներում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Гражданство // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  2. ↑ «United States v. Wong Kim Ark, 169 U.S. 649 (1898)». Justia Law (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  3. ↑ Harrington, Ben The Citizenship Clause and "Birthright Citizenship": A Brief Legal Overview. — Washington, DC: Congressional Research Service, 2018.
  4. ↑ Бипатриды // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  5. ↑ «Nations Granting Birthright Citizenship». NumbersUSA. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.
  6. ↑ (Архивная копия)
  7. ↑ Конституция Лесото Արխիվացված 2016-03-03 Wayback Machine, глава IV, секция 38
  8. ↑ Конституция Фиджи Արխիվացված 2020-04-29 Wayback Machine, глава 3, секция 10
  9. ↑ Согласно конституции Чили, глава II, ст. 10, пар. 1 (Spanish text Արխիվացված 2017-10-06 Wayback Machine English version Արխիվացված 2011-05-14 Wayback Machine without recent changes)
  10. ↑ «Ayelet Shachar, The Birthright Lottery: Citizenship and Global Inequality (Harvard University Press, 2009), p. 120».
  11. ↑ «Rey Koslowski, Migrants and Citizens: Demographic Change in the European State System (Cornell University Press, 2000), p. 77».
  12. ↑ «Трамп решил отменить гражданство США для родившихся в стране детей иностранцев». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Jus_soli&oldid=9459386» էջից