Սննդային ալերգիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եղնջացան

Սննդային ալերգիա, սննդային ալերգիան ոչ ադեկվատ իմուն պատասխանն է սննդին[1]։ Ալերգիկ պատասխանի ախտանիշները կարող են տատանվել միջինից մինչև սուր[1]։ Դրանք կարող են լինել քոր, լեզվի այտուց, սրտխառնոց, լուծ, շնչառության դժվարացում կամ ցածր զարկերակային ճնշում[1]։ Այս ամենը առաջանում է րոպեների և ժամերի ընթացքում[1]։ Երբ ախտանիշները սուր են զարգանում դա հայտն է որպես անաֆիլաքսիա[1]։ Սննդային անտանելիությունը և սննդային թունավորումը այլ վիճակ են որոնք կապ չունեն իմուն համակարգի պատասխանի հետ[1][2]։

Հիմնական սննդատեսակներն են կովի կաթը, գետնանուշը, ձուն, խեցեմորթը, ձուկը, ընկույզը, սոյան, ցորենը, բրինձը և մրգերը[1][3][4]։ Հիմնական ալերգիաները կախված են երկրից[1]։ Ռիսկային գործոններն են հանդիսանում ժառանգական ծանրաբեռնվածությունը, վիտամին D անբավարարությունը, ճարպակալումը, և չափից խիստ արտահայտված մաքրասիրությունը[1][3]։ Ալերգիան առաջանում է երբ իմունոգլոբուլին E (IgE), իմուն համակարգի մի մաս, կապվում է սննդի մոլեկուլների հետ[1]։ Հիմնականում խնդիրը կապված է լինում սպիտակուցների հետ[3]։ Այս պրոցեսը խթանում է միջնորդանյութերի արտազատման ինչպես օրինակ հիստամինի[1]։ Ախտորոշումը հիմնականում դրվում է հիվանդության պատմության, էլիմինացիոն դիետաայի, մաշկային թեստերի, արյան IgE հակամարմինների հայտնաբերման կամ սննդային փորձերի հիման վրա[1][3]։

Պոտենցիալ ալերգենների վաղ հայտնաբերումը կարող է օգտակար լինել[3][5]։ Նախնական ծրագիրը ներառում է խուսափել տվյալ սննդից և ունենալ գործողությունների պլան ալերգենի ազդեցության դեպքում[3]։ Այս ծրագիրը կարող է ներառել ադրենալինի ներարկում և բժշկական ազդանշանային պարագաների մշտական կրում[1]։ Ալերգենով իրականացվող իմունոթերապիայի արդյունավետությունը հաստատված չէ 2015 թվականի դրությամբ[6]։ Ալերգիաների մեծ մասը լուծվում են տարիքի հետ օրինակ կաթից, ձվից, և սոյայից, այն ժամանակ երբ ընկույզից և խեցեմորթից առաջացած ալերգիան մնում է ողջ կյանքում[3]։

Զարգացած երկրներում բնակչության 4-8% ունեն ամենաքիչը մեկ ալերգիա[1][3]։ Դրանք ավելի հաճախ են հանդիպում երեխաների մոտ և դրանց հաճախականությունը աճում է[3]։ Տղա երեխաները ավելի հաճախ են ունենում ալերգիա քան աղջիկները[3]։ Ալերգիաների մի մասը զարգանում է կյանքի սկզբում իսկ մյուս մասը կարող է զարգանալ մեծացման ընթացքում[1]։ Զարգացած երկրներում, մարդկանց գերակշիռ հատված հավատում են որ ունեն սննդային ալերգիա այն դեպքում երբ դա իրականությանը չի համապատասխանում[7][8][9]։ Տեղեկացումը որ սննդի որևէ տեսակում առկա է ալերգենի որոշակի քանակություն պարտադիր է միայն Բրազիլիայում[10][11][12]։

Նշաններ և ախտանշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սննդային ալերգիան ունի արագ դրսևորում (վայրկյաններից մինչև ժամեր) և կարող է ներառել[13]։

  • Ցան
  • Եղնջացան[13]
  • բերանի, շուրթերի, լեզվի, կոկորդի, աչքերի, մաշկի և այլ հատվածների քոր[13]
  • շուրթերի, լեզվի, կոպերի կամ ամբողջ դեմքի այտուց (անգիոայտուց)[13]
  • կլման դժվարացում[13]
  • քթահոսություն[13]
  • Ձայնի խռպոտում[13]
  • Խզացող շնչառություն կամ դժվարաշնչություն[13]
  • Լուծ, որովայնի ցավ և/կամ ստամոքսի կծկանքներ[13]
  • գիտակցության կորուստ[13]
  • սրտխառնոց[13]
  • փսխում[13]

Որոշ դեպքերում ախտանիշները կարող են հետաձգվել մի քանի ժամ[13]։

Ախտանիշները կարող են տատանվել ինչպես և ալերգենի քանակը որը կարող է առաջացնել ալերգիկ ռեակցիա[14]։

Ալերգիկ ռեակցիան կարող է վտանգավոր լինել երբ այն ախտահարում է անոթային կամ շնչառական համակարգը։ Նախնական ախտանիշներ կարող են լինել խզոցները և ցիանոզը։ Թուլացած արյան շրջանառությունը բերում է թույլ պուլսի, գունատ մաշկի և ուշագնացության[15]։

Ալերգիկ ռեակցիայի սուր տեսակը որը ընթանում է շնչառական և անոթային համակարգերի ախտահարումով կոչվում է անաֆիլաքսիա։ Երբ ախտանիշները կապված են արյան ճնշման անկման հետ ասում ենք որ պացիենտը գտնվում է անաֆիլակտիկ շոկի մեջ։ Անաֆիլաքսիան առաջանում է երբ պրոցեսին միանում են IgE իմունոգլոբուլինները, և մարմնի այն հատվածները որոնք ալերգենի հետ անմիջական շփման մեջ չեն նույնպես ախտահարվում են և դրսևորում ախտանիշներ[16]։ Նրանք ովքեր ունեն ասթմա կամ ալերգիա գետնանուշից, ընկույզից կամ ծովամթերքներից գտնվում են անաֆիլաքսիայի զարգացման բարձր ռիսկի խմբում[17]։

Պատճառ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած զգայունության մակարդակը կախված է տարածաշրջանից, այնուամենայնիվ ալերգիաներ ամենահաճախ առաջանում են կաթի, ձվի, գետնանուշի, ընկույզի, ծովամթերքների, խեցեմորթների, սոյայի և ցորենի նկատմամբ[18]։ Դրանք հիշատակվում են որպես մեծ ութնյակ[19]։ Ալերգիաները սերմերի նկատմամ, հատկապես քնջութի նկատմամբ աճում են վերջին տարիներին[20]։ Ալերգիայի տեսակ որը հատկանշական է որոշակի տարածաշրջանի համար որպես օրինակ կարող է ծառայել ալերգիան բրնձի նկատմամբ արևելյան Ասիայում[21]։

Ամենահաճախ հանդիպող ալերգիաներից է ալերգիան գետնանուշից, որը պատկանում է լոբազգիներին։ Գետնանուշից ալերգիան կարող է շատ սուր ընթացք ունենալ, բայց շատ հաճախ երեխաները այդպիսի ալերգիայով վերաճում են իրենց[22]։ Բազմաթիվ ընկույզի տարատեսակներ կարող են հանդիսանալ ալերգեններ։ Այս վիճակով տառապողները կարող են զգայուն լինել դրանցից մեկի կամ միանգամից մի քանիսի նկատմամբ[23]։ Ինչպես նաև սերմերը, օրինակ քնջութի կամ կակաչի որոնց յուղերը պարունակում են սպիտակուցներ և կարող են առաջացնել ալերգիկ ռեակցիա[23]։

Ձվից ալերգիան առաջանում է մոտավորապես յուրաքանչյուր հիսուներորդ երեխայի մոտ որը հաճախ անցնում է երբ երեխան դառնում է 5 տարեկան[24]։ Շատ հաճախ զգայունությունը առաջանում է սպիտակուցի մեջ առկա պրոտեինների նկատմամբ քան դեղնուցում[23]։

Կովի, այծի կամ ոչխարի կաթը հանդիսանում է սննդային ալերգիայի առաջացման հաճախականությամբ հաջորդ պատճառը, գերզգայունություն կարող է առաջանալ նաև կաթնամթերքներից ինչպես օրինակ պանիր։ Կաթից ալերգիա ունեցող երեխաների մի մասը, կոպիտ հաշվարկով 10% ունեն գերզգայունություն նաև տավարի մսի նկատմամբ։ Միսը պարունակում է սպիտակուցներ որոնք հայտնաբերվում են նաև կովի կաթում[25]։

Ծովամթերքը սննդային ալերգիաների ամենամեծ պատճառային խմբերից է; մարդկանց համար ալերգեն կարող են լինել սպիտակուցները որոնք պարունակվում են ձկների, խեցգետնակերպերի կամ խեցեմորթների մոտ[26]։

Այլ սննդատեսակներ որոնք կարող են առաջացնել ալերգիաներ ներառում են սոյա, ցորեն, մրգեր, բանջարեղեն, եգիպտացորեն, համեմունքներ, սինթետիկ և բնական ներկեր և քիմիական հավելումներ։

Զգայունացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զգայունացումը կարող է տեղի ունենալ ՍԱՏ-ով, շնչառական համակարգով և նույնիսկ մաշկով[27]։ Մաշկի վնասումը այնպիսի վնասումների պարագայում ինչպիսին է էկզեման, հանդիսանում են ռիսկի գործոն[28]։ Բժշկական համալսարանի զեկույցը պնդում է որ պատվաստանյութերում առկա սպիտակուցները կարող են առաջացնել զգայունացում այնպիսի սննդամթերքների նկատմամբ ինչպիսիք են ժելատինը, կաթը և ձուն[29]։

Ատոպիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սննդային ալերգիաների առաջացման ավելի բարձր ռիսկ ունեն անհատները, ովքեր ունեն ատոպիկ համախտանիշ որը ներառում է; ալերգիկ ռինիտ և կոնյուկտիվիտ, էկզեմա, և ասթմա[30]։ Համախտանիշը ունի ժառանգական բաղկացուցիչ; ալերգիկ հիվանդությունների ընտանեկան պատմությունը կարող է ցուցիչ լինել ատոպիկ համախտանիշի համար։

Խաչաձև ռեակտիվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երեխաները, ովքեր ունեն ալերգիա կովի կաթի սպիտակուցի նկատմամբ ունենում են նաև խաչաձև զգայունություն սոյայի հիմքով մթերքների նկատմամբ[31]։ Որոշ մանկական սննդային պատրաստուկներ պարունակում են կաթի և սոյայի հիդրոլիզված սպտակուցներ ինչի շնորհիվ դրանք չեն ճանաչվում իմուն համակարգի կողմից և կարող են անվտանգ կերպով կիրառվել երեխաների կողմից։ Հիպոալերգիկ մանկական սնունդները կարող են հիմնված լինել նախամարսված սպիտակուցների վրա որոնք ունեն նվազ արտահայտված անտիգեն հատկանիշ։ Այլ բաղադրատոմսերը պարունակում են միայն ազատ ամինաթթուներ որոնք ամենանվազ ալերգեն են և ապահովում են լիարժեք սննդով այն երեխաներին ովքեր ունեն սուր արտահայտված ալերգիա կաթից։ Այն մարդիկ, ովքեր ունեն ալերգիա լատեքսից ունենում են նաև ալերգիա բանանից, կիվիից, ավոկադոյից և այլ մրգերից[32]։

Ախտաֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիստամին, կառուցվածքը որ տեսնում եք հենց առաջացնում է քորի զգացումը ալերգիկ ռեակցիայի ընթացքում։

Վիճակները, որոնք առաջանում են ալերգիկ ռեակցիայի ժամանակ, դասակարգվում են 3 խմբի՝ համաձայն ալերգիկ պատասխանի մեխանիզմի[33]։

  1. IgE-միջնորդավորված – ամենահաճախ հանդիպողն է, առաջանում է անմիջապես ուտելուց հետո և կարող է ներառել նաև անաֆիլաքսիան։
  2. Ոչ-IgE-միջնորդավորված – հատկանշական է իմուն պատասխանում IgE բացակայությունը, զարգանում է մի քանի ժամվա ընթացքում ուտելուց հետո, ախտորոշումը բավականին դժվար է։
  3. IgE և/կամ ոչ-IgE-միջնորդավորված – որոնք ընթանում են երկու ձևերի զուգորդմամբ։

Ալերգիկ ռեակցիան իմուն համակարգի գերակտիվ պատասխանն է անվտանգ նյութերի նկատմամբ։ Երբ իմունային բջիջները հայտնաբերում են ալերգեն սպիտակուցը դրանք արտադրում են IgE հակամարմիններ, այս պրոցեսը նման է իմուն համակարգի պատասխանին օտար պաթոգենների նկատմամբ։ IgE հակամարմինները համարում են ալերգեն սպիտակուցը վտանգավոր և մակածում են ալերգիկ ռեակցիա։ Վտանգավոր են այն սպիակուցները որոնք չեն քայքայվում պայմանավորված դրանցում առկա ամուր քիմիական կապերով։ IgE հակամարմինները միանում են սպիտակուցի մակերեսին առկա ռեցեպտորին և նշում է նրան ինչպես նշվում են հարուցիչները կամ պարազիտները հենց նույն իմուն համակարգի կողմից։ Ինչու որոշ չդենատուրացված սպիտակուցներ չեն խթանում ալերգիկ ռեակցիա, այն դեպքում երբ մյուսները խթանում են, մնում է ոչ պարզ[34]։

Գերզգայունությունը դասակարգվում է համաձայն իմուն համակարգի բաղադրիչի, որը ներառված է պրոցեսում և դրա զարգացման արագությունից։ Հայտնի է գերզգայուն ռեակցիաների 4 տեսակ դրանք են։ Տիպ 1,անմիջական IgE-միջնորդավորված 2, ցիտոտոքսիկ 3, իմուն կոմպլեքս միջնորդավորված և տիպ 4, հետաձգված բջիջ-միջնորդավորված[35]։ Ալերգիկ ռեակցիայի պաթոֆիզիոլոգիան բաժանվում է 2 փուլի։ Առաջինը սուր պատասխանն է որը առաջանում է անմիջապես ալերգենի հայտնաբերումից հետո։ Այս փուլը կարող է կամ մարել կամ զարգանալ և վերածվել ուշ-փուլի ռեակցիայի որը կարող է էապես երկարացնել ախտանիշները և պատճառ հանդիսանալ հյուսվածքների վնասման համար։

Շատ սննդային ալերգիաներ առաջանում են գերզգայունությամբ բազմաթիվ սպիտակուցների նկատմամբ որոնք առկա են սննդում։ Սպիտակուցները ունեն յուրահատուկ հատկանիշներ որը նրանց հնարավորություն է տալիս վերածվել ալերգենների, ինչպես օրինակ քիմիական կապերի կայունացումը նրանց կառուցվածքի երրորդային և չորոդային կառուցվածքներում, որը կանխարգելում է դրանց դեգրադացիան մարսման ընթացքում։ Տեսականորեն շատ ալերգեն պրոտեիններ չեն կարող դիմակայել մարսողական համակարգի միջավայրում, և դրանք չեն խթանում գերզգայունության ռեակցիաներ[36]։

Սուր պատասխան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեգրանուլյացիան ալերգիայի ժամանակ.
1 — հակածին
2 — IgE հակամարմին
3 — FcεRI ընկալիչ
4 — արտազատված նյութեր (հիստամին, պրոտեազներ, քեմոկիններ, հեպարին)
5 — գրանոլներ
6 — պարարտ բջիջ
7 — նոր ձևավոևված միջնորդանյութեր (պրոստագլանդիններ, լեյկոտրիեններ, թրոմբոքսաններ)

Ալերգիայի սկզբնական փուլերում,ընդդեմ ալերգենի տիպ 1 գերզգայունության ռեակցիայի առաջին անգամ զարգացման դեպքում, իմուն պատասխանը պայմանավորված էլիֆոցիտներով, որոնք պատկանում են T բջիջների ենթատիպի որոնք արտադրում են ցիտոկին որը կոչվում է ինտերլեյկին-4 (IL-4): TH2 բջիջները փոխազդում են այլ լիմֆոցիտների հետ որոնք կոչվում են B բջիջներ, որոնց նպատակը հակամարմինների արտադրությունն է։ Խթանված IL-4-ով B բջիջները որոնք մեծ քանակությամբ արտադրում են հակամարմիններ որոնք հայտնի են որպես IgE։ Այս հակամարմինները շրջանառում են արյան հունում և միանում են իրենց սպեցիֆիկ հատուկ ընկալիչներին (օրինակ Fc ռեցեպտոր) որոնք գտնվում են իմունային բջիջների մակերեսին որոնք կոչվում են պարարտ բջիջներ կամ բազոֆիլներ, որոնք երկուսն էլ մասնակցում են սուր բորբոքային պատասխանին։ Այն բջիջները որոնք կապված են IgE հակամարմինների հետ դառնում է զգայուն ալերգենի նկատմամբ[37]։

Երբ հետագայում տեղի ունենա ազդեցություն ալերգենի կողմից, այն կկապվի համապատասխան հակամարմինների հետ որոնք արդեն կապված էին պարարտ բջիջների և բազոֆիլների հետ։ IgE հակամարմինների և Fc ռեցեպտորների համապատասխան փոխազդեցությունը տեղի է ունենում երբ միանգամից 2 հակածին կապվում է հակամարմինների հետ։ Ակտիվացված պարարտ բջիջները և բազոֆիլները իրականացնում են մի պրոցես, որ կոչվում է դեգրանուլյացիա և բերում է հիստամինի և այլ բորբոքային միջնորդանյութերի արտազատման (ցիտոկիններ, ինտերլեյկիններ, լեյկոտրիեններ, և պրոստագլանդիններ) գրանուլներից դեպի շրջապատող հյուսվածք առաջացնելով մի քանի համակարգային ազդեցություններ, ինչպես օրինակ անոթալայնացում, լորձի արտազատում, և հարթ մկանների կծկում։ Այս ամենը բերում է քթահոսություն, շնչառության կանգ և անաֆիլաքսիայի։ Կախված անհատական առանձնահատկություններից, ալերգենից, և ազդեցության ուղուց ախտանիշները կարող են լինել ինչպես լայն-արտահայտված կամ լոկալ օրգան համակարգի ախտանիշներով[37]։

Ուշ փուլի պատասխան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քիմիական միջնորդանյութերով պայմանավորված սուր պատասխանից հետո, ուշ-փուլի պատասխանը հաճախ իրականանում է կապված լեյկոցիտների միգրացիայի հետ դեպի բորբոքման հատված, ինչպես օրինակ նեյտրոֆիլներ, լիմֆոցիտներ, էոզինոֆիլներ և մակրոֆագեր։ Ռեակցիան սովորաբար նկատվում է սկզբնական ազդեցությունից 2–24 ժամ անց[38]։ Պարարտ բջիջների ցիտոկինները նույնպես խաղում են կարևոր դեր ուշ-փուլի երևույթների առաջացման մեջ[39]։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մաշկային փորձը նախաբազկի վրա ալերգիայի ախտորոշման հիմնական եղանակներից է բայց ոչ ամենաարդյունավետը։
Պաչ թեստեր (Մաշկային փորձ)

Ախտորոշումը սովորաբար հիմնված է հիվանդության պատմության, էլիմինացիոն դիետայի, մաշկային թեստերի, արյան մեջ IgE հակամարմինների հայտնաբերման և սննդային փորձերի հիման վրա[1][3]։

  • Մաշկային փորձը իրականացվում է բարակ տախտակի միջոցով որը ունի ասեղներ իր մակերեսին։ Ալերգենները կամ անմիջապես տեղակայվում են մաշկի վրա կամ դրվում են ասեղների վրա որոնք ծակում են մաշկը և ալերգենը հայտնվում է օրգանիզմում։ Եթե ներդրման տեղում առաջանում է եղնջացան ապա ալերգիան և ալերգենը հաստատվում են։ Այս փորձը կիրառելի է միայն IgE միջնորդավորված ալերգիաների ախտորոշման համար[40]։

Մաշկային փորձը շատ հեշտ է իրականացնել և արդյունքները հասանելի են մի քանի րոպեյի ընթացքոըմ։ Տարբեր ալեգոլոգիներ օգտագործում են տարբեր սարքավորումմներ ախտորոշման համար։ Որոշները օգտագործում են երկատված ասեղ որը նման է պատառաքաղի։ Մյուսները տախտակ որի մակերեսին առկա է լինում բազմաթիվ մանր ասեղներ։ Ալերգենի շատ չնչին քանակ է կիրառվում ասեղի վրա կամ մաշկի վրա դնելու համար որը ծակելով կամ թափանցելով մաշկի միջով հայտնվում է դրա խորանիստ հատվածներում։ Սա թույլ է տալիս միայն քիչ քանակությամբ ալերգեն անցկացնել օրգանիզմ։ Թեստը տալիս է կամ դրական կամ բացասական արդյունք։ Դա դրական է այն իմաստով որ հնարավորություն է տալիս արագ հասկանալ արդյոք մարդը ալերգիկ է համապատասխան սննդի նկատմամբ թե ոչ հայտնաբերելով IgE հակամարմինները։ Մաշկային թեստերը չեն կարող կանխատեսել թե ինչպիսին կլինի ռեակցիան համապատասխան սննդի կիրառման դեպքում։ Այնուամենայնիվ դրանք կարող են հաստատել ալերգիան հիվանդության պատմության ֆոնին։ Ոչ-IgE-միջնորդավորված ալերգիաները չի կարելի հայտնաբերել այս եղանակով։

  • Մաշկային փորձը կիրառվում է որոշելու համար արդյոք տվյալ նյութը առաջացնում է մաշկի ալերգիկ բորբոքում թե ոչ։ Դա ձորձարկում է հետաձգված սննդային ռեակցիայի համար[41][42][43]։
  • Արյան քննությունը մեկ այլ եղանակ է; այն ցույց է տալիս նույն աննպատակահարմարությունը հայտնաբերելով միայն IgE հակամարմինները և չեն աշխատում բոլոր ալերգենների համար։ Ռադիոալերգոսորբենտ տեստաորումը (ՌԱՍԹ) օգտագործվում էր հայտնաբերելու որոշակի ալերգենի նկատմամբ սինթեզված IgE հակամարմինները։ Արդյունքները որոնք ստացվել են ՌԱՍԹ-ով համեմատվում են կանխատեսող յուրահատուկ ՌԱՍԹ-ի միջոցով եթե ստացվող արդյունքը բարձր է կանխատեսվողից ապա բարձր է հավանականությունը որ տվյալ մարդը ունի ալերգիա։ Այս թեստի միակ առավելությունը այն է որ այն կարող է թեստավորել միանգամից մի քանի ալերգեն[44]։

CAP-RAST Ունի ավելի բարձ սպեցիֆիկություն քան RAST(ՌԱՍԹ), այն կարող է ցույց տալ յուրաքանչյուր ալերգենի նկատմամբ առկա իմունոգլոբուլինները[45]։ Հետազոտողները կարող են սահմանել կանխատեսվող պատասխանի արժեքը համապատասխան սննդի նկատմամբ, որը համեմատական է ՌԱՍԹ-ի արդյունքների հետ։ Եթե այդ արդյունքը տվյալ սննդի համար բարձր է քան սպասվողը ապա կա 95%-ից բարձր հավանականություն այն բանի որ տվյալ մարդը կունենա ալերգիկ ռեակցիա (սահմանափակված ցանով կամ անաֆիլաքսիա) եթե նրանք ընդունեն տվյալ սնունդը։ Այժմ այդպիսի կանխատեսումներ կարելի է անել կաթի, ձվի, գետնանուշի, ձկան, սոյայի և ցորենի համար[46][47][48]։ Արյան մեկ նմուշը թույլ է տալիս սկրինավորել հարյուրավոր ալերգեններ և ծածկում է սննդային ալեգիաները ինչպես ինհալատները։ Այնուամենայնիվ ոչ-IgE-միջնորդավորված ալերգիաները չի կարելի հաստատել այս եղանակով։ Այլ առաջարկված եղանակներից է լեյկոցիտների հակածինների նկատմամբ առաջացած հակամարմինների հայտնաբերումը կամ սննդային ալերգիայի պրոֆիլի, սակայն այս մեթոդները հաստատված չեն և խորհուրդ չի տրվում դրանք կիրառել[49]։

  • Սննդային փորձը իրականացվում է այլ եղանակով։ Ալերգենը տրվում է հիվանդին հաբի տեսքով և անցնում ստամոքսաղիքային տրակտով այս մեթոդի թերությունը այն է որ այն պետք է իրականացվի հիվանդանոցային պայմաններում հսկողության ներքո, պայմանավորված բարդությունների առաջացման բարձր հավանականությամբ ընդհուպ մինչև անաֆիլաքսիա[50]։

Սննդային փորձերը, հատկապես կրկնակի-կույր, պլացեբո-վերահսկվող սննդային փորձերը հանդիսանում են ոսկե ստանդարտ սննդային ալերգիաների ախտորոշման համար, բայց հազվադեպ են իրականացվում[51]։

Սննդային ալերգիայի ախտորոշման լավագույն եղանակը դա դիմելն է ալերգոլոգին․ Ալերգոլոգը կքննի հիվանդին, նրա հիվանդության պատմությունը ինչպես նաև նշանները և ախտանիշները որոնք նկատվում են սնվելուց հետո։ Եթե նա զգա կամ կասկածի որ ախտանշանները կապված են սննդային ալերգիայի հետ, կնշանակի համապատասխան թեստեր և փորձեր։

Տարբերակիչ ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարևոր է տարբերակել

  • Լակտոզային անտանելիություն գերազանցապես առաջանում է կյանքի ընթացքում, բայց կարող է առկա լինել երեխաների մոտ սուր դեպքերի ժամանակ։ Դա կապված է ֆերմենտի անբավարարությունից (լակտազ), դա ալերգիա չէ և առաջանում է շատ ոչ-արևմտյան մարդկանց մոտ։
  • Ցելիակիա, մշտական անտանելիություն է գլուտենի նկատմամբ (որը առկա է ցորենում,տարեկանի, գարու և վարսակի մեջ), դա ալերգիա չէ, ոչ էլ անտանելիություն, այլ համակարգային աուտոիմուն հիվանդություն որը առաջնայնորեն ախտահարում է բարակ աղիները[52][53][54]։
  • Գրգռված աղու համախտանիշ
  • C1 էսթերազայի ինհիբիտորի անբավարարություն (ժառանգական անգիոայտուց), հազվադեպ հիվանդություն է, որը գլխավորապես արտահայտվում է անգիոայտուց, բայց շատ հազվադեպ կարող է արտահայտվել որովայնի ցավով և լուծով։

Կանխարգելում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրքի կաթով կերակրումը մեկ ամսից ավելի կարող է կանխարգելել ատոպիկ դերմատիտը, կովի կաթից ալերգիան և շնչահեղձությունը երեխա ժամանակ[55]։ Պոտենցիալ ալերգենների վաղ հայտնաբերումը կարող է օգտակար լինել[3]։ Հատկապես ձվի և գետնանուշի վաղ հայտնաբերումը նվազեցնում է հետագայում դրանցի ալերգիայի զարգացման հնարավորությունը[5]։ Ուղեցույցները առաջարկում են գետնանուշի հետ ծանոթացնել 4-6 ամիս և ներառում է նախազգուշական միջոցառումներ բարձր ռիսկում գտնվող նորածիններին[56]։ Նախորդ ուղեցույցները որը առաջարկում էր հետաձգել գետնանուշի ընդունումը երեխայի կողմից բերում են գետնանուշից ալերգիայի ռիսկի բարձրացման[57]։

Որպեսզի խուսափեն ալերգիայից, պացիենտին խորհուրդ է տրվում պահել դիետա։ Շատ դժվար է որոշել սննդի այն նվազագույն քանակը որը չի առաջացնի ալերգիկ ռեակցիա այդ իսկ պատճառով խորհուրդ է տրվում ամբողջությամբ խուսափել տվյալ սննդից։ Որոշ դեպքերում, գերզգայունության ռեակցիան կարող է առաջանալ նաև ալերգենի մաշկի վրա ազդեցությամբ, ինհալյացիայով, համբույրով, արյան փոխներարկում, կոսմետիկա և ալկոհոլ[58]։

Ինհալացիոն ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալերգիկ ռեակցիաները օդային մասնիկների լամ գոլորշիների որոնք հայտնի են որպես սննդային ալերգեն հայտնի են որպես մասնագիտական բարդություն այն մարդկանց մոտ ովքեր աշխատում են սննդի արտադրությունում, բայց կարող է հանդիպել նաև տնային պայմաններում, ռեստորաներում ինչպես նաև փակ տարածություններում։ Համաձայն երկու հետազոտությունների շնչառական ախտանիշները ընդհաննուր են բայց կարող են զարգանալ մինչև անաֆիլաքսիա[59][60]։ Ամենահաճախ հանդիպող դեպքերը կապված ալերգիկ նյութերի ինհալյացիայի հետ կապված են գետնանուշի, ծովամթերքների, լոբազգիների, ծառի ընկույզի և կովի կաթի հետ[59]։ Գոլորշին որ բարձրանում է այնպիսի նյութեր եփելուց ինչպիսիք են ոսպը, կանաչ լոբի, սիսեռ և ձուկ հայտնի են որպես ալերգիկ ռեակցիայի խթանիչներ ընդհուպ մինչև անաֆիլաքսիա[59][61]։ Եվս մի հետազոտություն հայտնում է, որ հնարավոր է ինհալյացիոն ալերգիա որոշակի սննդատեսակների նկատմամբ դրանց պեր օռալ տոլերանտության պարագայում[59]։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սննդային ալերգիաների հիմնական բուժում է հանդիսանում տվյալ ալերգենը պարունակող սննդից լրիվ հրաժարումը։ Ալերգենը կարող է անցնել օրգանիզմ համապատասխան սննդի օգտագործման դեպքում ինչպես նաև տարբեր մակերեսների, որոնք շփման մեջ են եղել ալերգենի հետ, ձեռքով դիպչելու դեպքում երբ դրանից հետո ձեռքը մոտեցնում ենք բերանին, աչքերին կամ քթին։ Խիստ զգայուն մարդկանց համար պարտադիր է տվյալ ալերգենի ոչ միայն բացառումը ռացիոնից այլ նաև դրա հետ կոնտակտի և ներշնչման բացառումը։ Լրիվ խուսափումը ալերգեն սննդից շատ դժվար է քանի որ պարտադիր չէ որևէ սննդի չնչին քանակների առկայության հայտնումը։

Եթե ալերգենի պատահական օգտագործումից հետո զարգացել է համակարգային սուր պատասխան (անաֆիլաքսիա), ապա էպինեֆրինի օգտագործումը պարտադիր է։ Երկրորդ դեղաչափը կիրառվոմ է սուր ռեակցիայի դեպքում։ Դրանից հետ պացիենտը պետք է տեղափոխվի անհետաձգելի բուժօգնության սենյակ որտեղ անհրաժեշտ բժշկական օգնությունը կտրամադրվի։ Բացի էպինեֆրինից անհրաժեշտ է կիրառել նաև հակահիստամինայիններ և ստերոիդներ[62]։

Էպինեֆրին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էպինեֆրինի ավտոմատ ներարկիչ, դյուրակիր միջոց է անաֆիլաքսիայի բուժման համար։

Էպինեֆրինը (ադրենալին) հանդիսանում է առաջին գծի պրեպարատ սուր ալերգիկ ռեակցիաների բուժման համար։ Երբ այն կիրառվում է ժամանակին այն կարող է հակադարձել ալերգիկ ռեակցիայի երևույթները։ Էպինեֆրինը վերացնում է շնչառական ուղիների այտուցը և օբստրուկցիան նաև բարելավում արյան շրջանառությունը, սեղմում է արյան անոթները և հաճախացնում է սրտի աշխատանքը, լավացնելով օրգանների արյան շրջանառությունը։ Էպինեֆրինը կարող է նշանակվել ավտոմատ ներարկիչների ձևով[63]։

Հակահիստամիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հակահիստամինները կարող են մեղմացնել ալերգիայի որոշ միջին ծանրության ախտանիշներ, բայց չեն կարող բուժել անաֆիլաքսիայի բոլոր ախտանիշները[64]։ Հակահիստամինները կանխարգելում են հիստամինի ազդեցությունը որը լայնացնում է արյան անոթները և բարձրացնում դրանց թափանցելիությունը պլազմայի սպիտակուցների նկատմամբ։ Հիստամինը առաջացնում է նաև քոր ազդելով նյարդային վերջավորությունների վրա։ Սննդային ալերգիաների դեպքում ամենահաճախ օգտագործվող հակահիստամինը դիֆենհիդրամինն է։

Ստերոիդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլյուկոկորդիկոիդները օգտագործվում են իմուն համակարգի բջիջներին հանգստացնելու համար որոնց վրա ազդեցություն էին ունեցել քիմիական նյութերը որոնք ձերբազտվում են ալերգիկ ռեակցիայի ընթացքում։ Բուժումը քթային սփրեյների ձևով արդյունավետ չէ անաֆիլաքսիայի դեպքում և օգտակար է միայն տեղային ախտանիշների համար։ ԵՎս մեկ պատճառ ստերոիդներ չկիրառելու համար հանդիսանում է դրա հակաբորբոքային հետաձգված ազդեցությունը։ Ստերոիդները կիրառվում են սովորաբար կամ per os կամ ներարկման ձևով որոնց շնորհիվ դրանք հասնում են օրգանիզմի բոլոր հատվածները, բայց դրանց ազդեցության զարգացման համար անհրաժեշտ է որոշակի ժամանակ[65]։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամենահաճախ հանդիպող ալերգենները հանդիսանում են բոլոր ալերգիկ ռեակցիաների մոտ 90%-ի պատճառը[66], մեծահասակների մոտ դրանք են խեցեմորթը, գետնանուշը, ընկույզը, ձուկը և ձուն[67]։ Երեխաների մոտ կազմում են կաթը, ձուն, գետնանուշը և ընկույզը[67]։ Երեխաների 6-8% մինչև երեք տարեկան հասակը, և մոտավորապես 4% մեծահասակները ունենում են սննդային ալերգիա[67]։

Վերջին ժամանակներս անհասկանալի պատճառներով սննդային ալերգիաները ավելի հաճախ են ավելի հաճախ ախտորոշվում են արևմտյան ժողովուրդների մոտ[68]։ Դրա հավանական բացատրություններից մեկը հին ընկերների վարկածն է որը առաջարկում է որ ոչ ախտածին օրգանիզմները, ինչպես հելմինթները, կարող են պաշտպանել ալերգիայից։ Հետևաբար, դրանց քիչ հայտնաբերումը հատկապես զարգացած երկրներում կարող է բերել ալերգիկ հիվանդությունների հաճախականության մեծացման[69]։

ԱՄՆ-ում 3 տարեկանից փոքր երեխաների 5%[70] և մեծահասակների 3-4% ունեն սննդային ալերգիա[71]։ Նույնպիսի տարածվածություն հանդիպում ենք նաև Կանադայում[72]։

Երեխաների 75% ովքեր ունեն ալերգիա կաթի նկատմամբ կարող են տոլերանտ լինել կաթով պատրաստված թխուկների նկատմամբ ինչպես օրինակ կեքս, թխուկ, տորթեր, և հիդրոլիզացված բանաձևեր[73]։

Երեխաների 50%, ովքեր ունեն ալերգիա կաթի, ձվի, սոյայի, գետնանուշի, ընկույզի, և ցորենի նկատմամբ, վերաճում են իրենց ալերգիան մինչև 6 տարեկան հասակը։ Նրանք ովքեր պահպանում են իրենց ալերգիկությունը մինչև 12 տարեկան հասակը ունեն 8%-ից ցածր հավանականություն վերաճելու իրենց ալերգիան[74]։

գետնանուշի և ընկույզի ալերգիա ունեցողները վերաճում են իրենց ալերգիան շատ հազվադեպ[75], հետազոտությունները ցույց են տալիս որ գետնանուշի ալերգիայի 20% և ընկույզի ալերգիայի 9% ունեցողները վերաճում են դրանց[76]։

Միացյալ նահանգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ում մոտավորապես 12 միլիոն մարդ ունի սննդային ալերգիա։ ԱՄՆ-ում 3 տարեկանից փոքր երեխաների 5%[70] և մեծահասակների 3-4% ունեն սննդային ալերգիա[71][77]։ Սննդային ալերգիաների տարածվածությունը աճում է[68][78][79]։ Սննդային ալերգիաներից առաջանում է 30,000 անհետաձգելի բժշկական կանչ և 150 մահ տարեկան[80]։

Հասարակություն և մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդյոք սննդային ալերգիաների հաճախականությունը աճում է թե ոչ, դրանց մասին տեղեկացվածություն աճում է անկասկած որը ազդում է երեխաների, նրանց ծնողների և խնամակալների կյանքի որակի վրա[81][82][83][84]։ ԱՄՆ-ում, սննդային ալերգենները պիտակավորվում են և 2004 թվականի սպառողներին պաշտպանող ակտի համաձայն ստիպում է մարդկանց անընդհատ հիշեցնել ալերգենների առկայության մասին երբ նրանք վերցնում են սննդի փաթեթը ինչպես նաև ռեստորանների մենյուներում ավելացնել ալերգենների նախազգուշացումներ։ Ամերիկայի խոհարարների դպրոցը որտեղ սովորում են լավագույ շեֆ խոհարարները ունի առանձին կուրսեր որտեղ դասավանդվում առանց-ալերգենների սննդի պատրաստում և առանձին խոհանոց[85]։ Դպրոցը ունի հատու արձանագրություն նրա վերաբերյալ թե ինչպես պետք է սննդամթերքը բերվի դպրոց։ Չնայած այսպիսի անվտանգության միջոցառումներին մարդիկ պետք է տեղեկացված լինեն որ ալերգենի հետ կոնտակտը կարող է լինել նաև այլ մարդկանց տանը, դպրոցում կամ ռեստորանում[86]։ Սննդի նկատմամբ վախը ունի մեծ ազդեցություն կյանքի որակի վրա[82][84]։ Աճում ծաղրանքի հաճախականությունը երեխաները ովքեր պետք է խուսափեն ալերգենի հետ առնչվելուց հարկադրաբար օգտագործում են այն կամ դիպչում են դրան, մեծ է նաև հավանականությունը ալերգեն չպարունակող սննդի թունավորումը ալերգենով[87]։

Պիտակավորման կանոնավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սննդի նմուշի վրա առկա ալերգենների նշման օրինակ։

Հաշվի առնելով այն վտանգը որը կրում են ժամանակակից սննդամթերքները ալերգենների առումով, բազմաթիվ երկրներ ինստիուցիոնալ մակարդակով պահանջում են սննդի պիտակավորում որը ամբողջությամբ կտեղեկացնի սպառողին իրենց սննդում առկա առաջնային ալերգենների ինչպես նաև դրանց վերամշակման նյութերի օգտագործման մասին։

Առաջնահերթ ալերգենները ըստ երկրների։


Առաջնահերթ սննդային ալերգենների պիտակավորման կանոնները ըստ երկրների
Սնունդ ԱՄՆ Կանադա Մեծ բրիտանիա Ավստրալիա
Գետնանուշ Այո[88] Այո[89] Այո[90] Այո[91]
Ծառի ընկույզ Այո[88] Այո[89] Այո[90] Այո[91]
կաթ Այո[88] Այո[89] Այո[90] Այո[91]
Ձու Այո[88] Այո[89] Այո[90] Այո[91]
Ձուկ Այո[88] Այո[89] Այո[90] Այո[91]
Խեցեմորթ Միայն խեցգետինները[88] Խեցգետինները և մոլյուսկները[89] Խեցգետինները և մոլյուսկները[90] Այո[91]
Սոյա Այո[88] Այո[89] Այո[90] Այո[91]
ցորեն Այո[88] նեարռված է triticale[89] ներառված է գլյուտենի խմբում[90] Այո[91]
Քնջութի սերմ Ոչ Այո[89] Այո[90] Այո[91]
Մանանեխ Ոչ Այո[89] Այո[90] Ոչ
Սուլֆիտներ(ոչ իրական ալերգիա) Ոչ Այո[89] Այո[90] Ոչ
գլուտեն(ոչ իրական ալերգիա) Ոչ Այո[89] Այո[90] Ոչ
Նեխուր Ոչ Ոչ Այո[90] Ոչ
Լուպին Ոչ Ոչ Այո[90] Այո[91]

Չկամ օրենքներ որոնք կստիպեն արտադրողներին նշել իրենց արտադրանքի վրա ալերգենների առկայությունը, բացառությամբ Բրազիլիայի[10][11][12][92][93][94][95][96]։

Բաղադրամասեր որոնք դիտավորյալ ավելացվում են[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ում, 2004 թվականի Սննդի ալերգենի պիտակավորման և սպառողների պաշտպանության ակտի համաձայն ընկերությունները իրենց սննդամթերքի փաթեթավորման վրա պետք է նշեն արդյոք այն պարունակում է հետևյալ 8 ալերգենները։ Կովի կաթ, գետնանուշ, Ձու, Խեցեմորթ, ձուկ, ծառի ընկույզ, սոյա և ցորեն[92]։ (2018 թվականի հոկտեմբերին ԱՄՆ-ի սննդանյութերի և դեղորայքի վերահսկողության վարչությունը ուղարկեց հարցում իմորմացիայի տրամադրման համար որպեսզի ընկերությունները պիտակավորեն քնջութի սերմերի առկայության վերաբերյալ, որպեսզի պաշտպանեն մարդկանց ալերգիայից)[97]։ 8 սննդատեսակներից կազմված ցուցակը հաստատվել է 1999 թվականին առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից[10]։ Սննդի ալերգենի պիտակավորման և սպառողների պաշտպանության ակտի համաձայն, պիտակավորումը անհրաժեշտ է երբ բաղադրամասը առանձնացված է պիտակավորման պարտադրված ալերգենից, այն պետք է ունենա իր վրա նշված ստացման աղբյուրը օրինակ կազեին(կաթ) կամ որպես այլընտրանք առանձնացված բաղադրատոմսի կողքին պետք է նշվի <<պարունակում է կաթ>> (և այդպես յուրաքանչյուր սննդատեսակի դեպքում որը պարտադրված է պիտակավորման)[92][94]։ Եվրոպայի միությունը պահանջում է այդ ութ սննդատեսակների պիտակավորում ինչպես նաև մոլյուսկների, նեխուրի, մանանեխի, լուպինի, քունջութի, և սուլֆիտների[93]։

Սննդի ալերգենի պիտակավորման և սպառողների պաշտպանության ակտը (ՍԱՊՍՊ) տարածվում է սննդանյութերի և դեղորայքի որակի վերահսկողության վարչության կողմից հսկվող սննդի վրա, ներառելով թրչնաբուծություն, մսամթերքի մեծ մասը, ձվի որոշակի արտադրանք և ալկոհոլային խմիչքներ[11]։ Այնուամենայնիվ, մսամթերքի, թրչնամսի և ձվի որոշակի արտադրանք կարող են պարունակել ալերգեններ։ Այս սննդամթերքները վերահսկվում են Սննդի անվտանգության և ստուգման ծառայության (ՍԱՍԾ) կողմից, որը պահանջում է որ յուրաքանչյուր բաղադրամաս նշվի իր ընդհանուր կամ հաճախակի անունով։ Համաձայն ՍԱՍԾ ոչ հատուկ բաղադրիչի աղբյուրի հիշատակումը ոչ էլ հատուկ նախազգուշացնող արտահայտության տեղադրումը սննդամթերքի վրա պարտադրված չեն[95][96]։ ՍԱՊՍՊ չի տարածվում նաև ռեստորաններում պատրաստվող սննդի վրա[98][99]։ Եվրոպական միության սպառողների պաշտպանության կարգավորում համար 1169/2011 համաձայն - այն սնունդը որը վաճառվում է չփաթեթավորված վիճակում պետք է անպայման պիտակավորվի ալերգենների առկայության առթիվ օրինակ սննդի կետերը, հացի փռերը, և այլ սննդի կետեր[100]։

ԱՄՆ-ում չկա դաշնային մանդատ որը կպարտավորեցնի պիտակավորել դեղերը ալերգենների առկայության պարագայում։ ՍԱՊՍՊ չի տարածվում դեղանյութերի վրա[101]։

Գենետիկորեն ձևափոխված սնունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կան մտահոգություններ որ Գենետիկորեն ձևափոխված սնունդը, որը նկարագրվում է որպես սնունդ որը ստացվել է գենետիկորեն ձևափոխված օրգանիզմներից (ԳՁՕ), կարող է պատասխանատու լինել ալերգիկ ռեակցիաների առաջացման համար ինչպես նաև վերջին շրջանում ալերգիկ երևույթների հաճախականության աճի համար[102][103][104]։ Կա գիտական կոնսեսուս որ հասանելի սնունդը որը ստացվել է ԳՁՕ-ից չի հանդիսանում ավելի մեծ ռիսկ մարդու առողջության համար քան սովորական սնունդը[105][106][107]։ 2016 թվականին ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիան հանդես եկավ զեկույցով որտեղ ասվում էր որ չկա կապ ԳՁՕ-ից ստացված սննդի ընդունման և ալերգիկ հիվանդությունների տարածման միջև[103]։

Մտահոգիչ է այն փաստը որ գենետիկական ինժեներիան կարող է ալերգիկ սնունդը դարձնել էլ ավելի ալերգեն հանգեցնելով նրան որ ամենաչնչին քանակը բավարար կլինի ալերգիկ ռեակցիա առաջացնելու համար[104]։ Լայնորեն օգտագործվող ԳՁՕ-ներից միայն սոյան է հաստատված որպես ընդհանուր ալերգեն։ Սոյայի պրոտեինները, որոնք հայտնի են որպես ալերգիայի տրիգեր, ավելի շատ են տարբերվում իրենց կառուցվածքով սոյայի տարբեր սորտերի միջև քան դրանց և ԳՁՕ-ների[103]։ Մյուս մտահոգությունը այն է որ գեները որոնք մի օրգանզիմից տեղափոխվում են մյուսը կարող են դառնալ ալերգիայի պատճառ այնպիսի սննդատեսակներից որոնք չպետք է լինեին ալերգեն։ Հետազոտությունը որը նպատակ ուներ բարելավել սոյայի պրոտեինների որակը ավելացնելով դրա գենետիկական կոդում գեներ ծառի ընկույզից, կամավորների մոտ ովքեր ունեին ալերգիա ընկույզի նկատմամբ դրսեվորեցին ալերգիա ձևափոխված սոյայի հանդեպ[102]։

Որպեսզի Գենետիկորեն ձևափոխված սնունդը հաստատվի կառավարության կողմից այն պետք է համապատասխանի մի քանի պարտադիր պայմանների, դրանք են։ Արդյոք տեղափոխվող սպտակուցները ալերգե՞ն են, Տեցափողվող ամինաթթուների հաջորդականությունը նմա՞ն է ալերգեն ամինաթթվային հաջորդականության, արդյոք տեղափոխվող սպիտակուցները դիմակայու՞ն են մարսմանը, հատկանիշ որ բնորոշ է շատ ալերգենների[103]։ Գեները որոնց օգտագործումը հաստատված է կենդանիների համար, պետք է բացառվեն մարդու համար քանի որ կարող են ալերգեն լինել մարդկանց համար։ 1998 թվականին Ստարլինկ բրենդային անվանումով եգիպտացորենը, որը նախատեսված էր միայն կենդանիների համար հայտնաբերվեց մարդկանց համար նախատեսված սննդում և ամբողջությամբ հետ կանչվեց Սննդանյութերի և դեղորայքի որակի վերահսկողության վարչության կողմից[108]։ Որոշ երկրներում կա պահանջ իսկ մյուսներում հանձնարարական որպեսզի բոլոր արտադրողները նշեն իրենց արտադրանքի վրա ԳՁՕ առկայության փաստը, և անբարենպաստ հետևանքների մասին հաղորդելու համար գոյություն ունի հետսկսման մոնիտորինգի համակարգը[102]։

Ախտորոշման խնդիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվ գերագնահատումը և թերագնահատումը առկա են սննդային ալերգիաների տարածվածության գնահատման տեսանկյունից։ Սննդային ալերգիաների ինքնախտորոշման դեպքերը գերակշռում են իրական սննդային ալերգիաների տարածվածության նկատմամբ քանի որ մարդիկ շատ հաճախ շփոթում են ալերգիան ոչ-ալերգիկ անտանելիության հետ ինչպես նաև ոչ-ալերգիկ ախտանիշները ալերգիկ պատասխանի հետ։ Ընդհակառակը բժիշկները ովքեր բուժում են ալերգիան կլինիկորեն արտահայտված և հոսպիտալացված պացիենտների մոտ չեն կարող տալ ալերգիաների հանդիպման հաճախականության օբյեկտիվ գնահատական։ Վերջին շրջանում հաստատված դեպքերի հաճախականության աճը կարող է կապված լինել ինչպես իսկապես ալերգիաների հաճախացման այնպես էլ բուժ աշխատողների տեղեկացվածության աճի հետ[109]։

Հետազոտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բազմաթիվ դեսենսիբիլիզացիոն տեխնոլոգիաներ հետազոտման փուլում են[110]։ Հետազոտությունները ներառում են հակա-IgE հակամարմիններ (օմալիզումաբ), Սպեցիֆիկ օռալ տոլերանտության ինդուկցիա (ՍՕՏԻ) և ենթալեզվային իմունոթերապիա (ԵԼԻԹ)։ Ալերգենային իմունոթերապիայի արդյունավետությունը սննային ալերգիաների դեպքում հաստատված չէ 2015 թվականի դրությամբ[6]։

Կա հետազոտություն որ պոլիչհագեցած ճարպաթթուների (պչճ) ավելացված ընդունումը հղիության, կրծքով կերակրելու, մանկական կերերի և մանկական տարիքում կանխորոշում է ալերգիկ հիվանդությունների առաջացման հավանականությունը հետագա կյանքի ընթացքում։ Երկու հետազոտություններից հետևում է, որ օմեգա-3, երկար շղթայով ճարպաթթուների ընդունումը հղիության ընթացքում բերում են ախտորոշված IgE-միջնորդավորված ալերգիայի, էկզեմայի, և սննդային ալերգիաների հաճախականության նվազմանը ծնվելուն հաջորդող 12 ամսիների ընթացքում[111][112], բայց արդյունքները անկայուն էին անցած 12 ամիսների ընթացքում[112]։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս որ գրականությունում առկա տվյալները հակասող են և ոչ բավարար[111][112]։ Արդյունքները, երբ կրծքով կերակրող մայրերը պահում էին պչճ-ների բարձր կոնցենտրացիայով դիետա, համոզիչ չէին[113]։ Նորածինների սննդակարգում պչճ-ներով հարուստ ճարպերի ընդունումը չի ազդում նրանց կողմից հետագայում ալերգիա, էկզեմա կամ ասթմա ունենալու հավանականության վրա ինչպես և երեխաների մոտ[114]։

Կա հետազոտություն որ պրոբիոտիկները, պրեբիոտիկները և այդ երկուսի համակցումը (սինբիոտիկ) օգտագործվում են նորածինների ալերգիաների բուժման կամ կանխարգելման համար։ Հետազոտությունը ցույց է տալիս որ կա արդյունք էկզեմայի ժամանակ[115][116][117], բայց ոչ ասթմայի, շնչարգելության կամ ռինոկոնյուկտիվիտի[118]։ Ապացույցները հաստատուն չեն և այս բուժումը դեռ չի կարող առաջարկվել[116][117][119][120]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 National Institute of Allergy and Infectious Diseases (July 2012)։ «Food Allergy An Overview»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին 
  2. ↑ «Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States: Summary of the NIAID-Sponsored Expert Panel Report»։ Journal of Allergy and Clinical Immunology 126 (6): 1105–1118։ December 2010։ PMC 4241958։ PMID 21134568։ doi:10.1016/j.jaci.2010.10.008 – via Elsevier 
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 «Food allergy: Epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment»։ J Allergy Clin Immunol 133 (2): 291–307; quiz 308։ February 2014։ PMID 24388012։ doi:10.1016/j.jaci.2013.11.020 
  4. ↑ Nowak-Węgrzyn A, Katz Y, Mehr SS, Koletzko S (May 2015)։ «Non-IgE-mediated gastrointestinal food allergy.»։ The Journal of Allergy and Clinical Immunology 135 (5): 1114–24։ PMID 25956013։ doi:10.1016/j.jaci.2015.03.025 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Timing of Allergenic Food Introduction to the Infant Diet and Risk of Allergic or Autoimmune Disease: A Systematic Review and Meta-analysis»։ JAMA 316 (11): 1181–1192։ սեպտեմբերի 20, 2016։ PMID 27654604։ doi:10.1001/jama.2016.12623 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Allergen Immunotherapy»։ April 22, 2015։ Արխիվացված է օրիգինալից հունիսի 17, 2015-ին։ Վերցված է հունիսի 15, 2015 
  7. ↑ «Making sense of allergies»։ Sense About Science։ էջ 1։ Արխիվացված է օրիգինալից հունիսի 18, 2015-ին։ Վերցված է հունիսի 7, 2015 
  8. ↑ «Overdiagnosis: how our compulsion for diagnosis may be harming children»։ Pediatrics 134 (5): 1013–23։ November 2014։ PMID 25287462։ doi:10.1542/peds.2014-1778 
  9. ↑ «Food allergy: a practical update from the gastroenterological viewpoint»։ J Pediatr (Rio J) 83 (1): 7–20։ 2007։ PMID 17279290։ doi:10.2223/JPED.1587 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 «Precautionary labelling of foods for allergen content: are we ready for a global framework?»։ World Allergy Organ J 7 (1): 1–14։ 2014։ PMC 4005619։ PMID 24791183։ doi:10.1186/1939-4551-7-10 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 FDA (դեկտեմբերի 18, 2017)։ «Food Allergies: What You Need to Know»։ Վերցված է հունվարի 12, 2018 
  12. ↑ 12,0 12,1 «Agência Nacional de Vigilância Sanitária Guia sobre Programa de Controle de Alergênicos» (Portuguese)։ Agência Nacional de Vigilância Sanitária (ANVISA)։ 2016։ Արխիվացված է օրիգինալից ապրիլի 29, 2018-ին։ Վերցված է ապրիլի 7, 2018 
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 MedlinePlus|MedlinePlus Encyclopedia Food allergy
  14. ↑ «World allergy organization guidelines for the assessment and management of anaphylaxis»։ World Allergy Organ J 4 (2): 13–37։ 2011-02-23։ ISSN 1939-4551։ PMC 3500036։ PMID 23268454։ doi:10.1097/WOX.0b013e318211496c 
  15. ↑ van Ree 1
  16. ↑ Sicherer 2006, էջ. 12
  17. ↑ Food Allergies Archived 2008-09-14 at the Wayback Machine.. Food Allergy Initiative. 2009. Accessed 27 Mar 2010.
  18. ↑ «Food Allergy Facts & Figures»։ Asthma and Allergy Foundation of America։ March 28, 2007։ Արխիվացված է օրիգինալից դեկտեմբերի 7, 2006-ին։ Վերցված է մարտի 15, 2007 
  19. ↑ «Food allergy and intolerance»։ Allergy & Intolerance։ Food Additives and Ingredients Association։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-13-ին։ Վերցված է 2010-06-08 
  20. ↑ «About Food Allergies»։ Food Allergy Initiative։ 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-12-12-ին։ Վերցված է 2008-12-08 
  21. ↑ «Rice Allergy»։ HealthCentersOnline։ 2006։ էջ 2։ Արխիվացված է օրիգինալից մայիսի 23, 2006-ին։ Վերցված է 2006-10-26 
  22. ↑ Sicherer 2006, էջ. 62
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Sicherer 2006, էջ. 63
  24. ↑ «The natural history of egg allergy»։ J Allergy Clin Immunol 120 (6): 1413–7։ December 2007։ PMID 18073126։ doi:10.1016/j.jaci.2007.09.040 
  25. ↑ Sicherer 2006, էջ. 64
  26. ↑ «Seafood (Fish, Crustaceans and Shellfish) - Priority food allergens»։ Health Canada, Health Products and Food Branch, Food Directorate, Bureau of Chemical Safety, Food Research Division։ 2012։ Արխիվացված է օրիգինալից նոյեմբերի 20, 2016-ին։ Վերցված է նոյեմբերի 19, 2016 
  27. ↑ Valenta R, Hochwallner H, Linhart B, Pahr S (2015)։ «Food Allergies: The Basics»։ Gastroenterology 148 (6): 1120–1131.e4։ ISSN 1528-0012։ PMC 4414527։ PMID 25680669։ doi:10.1053/j.gastro.2015.02.006 
  28. ↑ «Atopic Dermatitis and Disease Severity Are the Main Risk Factors for Food Sensitization in Exclusively Breastfed Infants»։ Journal of Investigative Dermatology 134 (2): 345–350։ 2013։ PMC 3912359։ PMID 23867897։ doi:10.1038/jid.2013.298 
  29. ↑ Clayton E (2012)։ Adverse Effects of Vaccines: Evidence and Causality։ Institute of Medicine։ էջ 65։ ISBN 978-0-309-21435-3 
  30. ↑ «Other atopic dermatitis and related conditions»։ ICD9։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-30-ին 
  31. ↑ «Policy Statement: Hypoallergenic Infant Formulas»։ American Academy of Pediatrics։ August 2, 2000։ Արխիվացված է օրիգինալից հունվարի 16, 2008-ին։ Վերցված է հունվարի 26, 2008 
  32. ↑ «Other Common Allergens»։ Food Allergy Research & Education։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-06-16-ին 
  33. ↑ «Food allergy»։ NHS Choices։ մայիսի 16, 2016։ Վերցված է հունվարի 31, 2017։ «A food allergy is when the body's immune system reacts unusually to specific foods» 
  34. ↑ Food Reactions. Allergies Archived 2010-04-16 at the Wayback Machine.. Foodreactions.org. Kent, England. 2005. Accessed 27 Apr 2010.
  35. ↑ Nester 2009, էջ. 414
  36. ↑ Mayo Clinic. Causes of Food Allergies. Archived 2010-02-27 at the Wayback Machine. April 2010.
  37. ↑ 37,0 37,1 Janeway Charles, Paul Travers, Mark Walport, Mark Shlomchik (2001)։ Immunobiology; Fifth Edition։ New York and London: Garland Science։ էջեր e–book։ ISBN 978-0-8153-4101-7։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-06-28-ին 
  38. ↑ «Effector and potential immunoregulatory roles of mast cells in IgE-associated acquired immune responses»։ Curr. Opin. Immunol. 18 (6): 751–60։ 2006։ PMID 17011762։ doi:10.1016/j.coi.2006.09.011 
  39. ↑ «Th2 cytokines in the asthma late-phase response»։ Lancet 370 (9596): 1396–8։ 2007։ PMID 17950849։ doi:10.1016/S0140-6736(07)61587-6 
  40. ↑ Sicherer 2006, էջ. 185
  41. ↑ «Patch test in the diagnosis of food allergy»։ 2014-03-22։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-10-ին։ Վերցված է 2014-03-31 
  42. ↑ «Allergies and EGIDs | American Partnership For Eosinophilic Disorders»։ Apfed.org։ Արխիվացված է օրիգինալից մայիսի 4, 2015-ին։ Վերցված է 2014-03-31 
  43. ↑ «Role of the skin patch test in diagnosing food allergy in children with atopic dermatitis»։ Medicina (Kaunas) 40 (11): 1081–7։ 2014-01-24։ PMID 15547309 
  44. ↑ Sicherer 2006, էջեր. 187–8
  45. ↑ «What is a RAST test ? What is a CAP-RAST test?»։ kidswithfoodallergies.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-11-ին 
  46. ↑ Sampson HA, Ho DG (October 1997)։ «Relationship between food-specific IgE concentrations and the risk of positive food challenges in children and adolescents»։ J Allergy Clin Immunol 100 (4): 444–51։ PMID 9338535։ doi:10.1016/S0091-6749(97)70133-7 
  47. ↑ Sampson HA (May 2001)։ «Utility of food-specific IgE concentrations in predicting symptomatic food allergy»։ J Allergy Clin Immunol 107 (5): 891–6։ PMID 11344358։ doi:10.1067/mai.2001.114708 
  48. ↑ «Specific IgE levels in the diagnosis of immediate hypersensitivity to cows' milk protein in the infant»։ Allergy Clin Immunol 107 (1): 185–90։ January 2001։ PMID 11150010։ doi:10.1067/mai.2001.111592 
  49. ↑ Wüthrich B (2005)։ «Unproven techniques in allergy diagnosis»։ J Investig Allergol Clin Immunol 15 (2): 86–90։ PMID 16047707 
  50. ↑ Sicherer 2006, էջ. 189
  51. ↑ «Review article: the diagnosis and management of food allergy and food intolerances.»։ Aliment Pharmacol Ther (Review) 41 (1): 3–25։ 2015։ PMID 25316115։ doi:10.1111/apt.12984  հրապարակում բաց հնարավորություն
  52. ↑ «Celiac Disease»։ NIDDKD։ June 2015։ Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 13, 2016-ին։ Վերցված է մարտի 17, 2016 
  53. ↑ «Ages of celiac disease: from changing environment to improved diagnostics.»։ World J Gastroenterol (Review) 17 (32): 3665–71։ 2011։ PMC 3181451։ PMID 21990947։ doi:10.3748/wjg.v17.i32.3665 
  54. ↑ «Celiac disease»։ World Gastroenterology Organisation Global Guidelines։ July 2016։ Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 17, 2017-ին։ Վերցված է ապրիլի 23, 2017 
  55. ↑ «Effects of early nutritional interventions on the development of atopic disease in infants and children: the role of maternal dietary restriction, breastfeeding, timing of introduction of complementary foods, and hydrolyzed formulas.»։ Pediatrics 121 (1): 183–91։ January 2008։ PMID 18166574։ doi:10.1542/peds.2007-3022 
  56. ↑ «Early introduction of foods to prevent food allergy»։ Allergy, Asthma & Clinical Immunology 14 (2): 57։ 2018-09-12։ ISSN 1710-1492։ PMC 6157280 ։ PMID 30275847 ։ doi:10.1186/s13223-018-0286-1 
  57. ↑ «Randomized trial of peanut consumption in infants at risk for peanut allergy»։ N. Engl. J. Med. 372 (9): 803–13։ February 2015։ PMC 4416404։ PMID 25705822։ doi:10.1056/NEJMoa1414850 
  58. ↑ Sicherer 2006, էջեր. 151–8
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 «Allergic reactions to foods by inhalation in children»։ Allergy Asthma Proc 35 (4): 288–294։ 2014։ PMID 24992548։ doi:10.2500/aap.2014.35.3755 
  60. ↑ «Allergic reactions to foods by inhalation»։ Curr Allergy Asthma Rep 7 (3): 167–174։ 2007։ PMID 17448326։ doi:10.1007/s11882-007-0017-z 
  61. ↑ «Legumes steam allergy in childhood: Update of the reported cases»։ Allergol Immunopathol (Madr) 43 (2): 196–202։ 2015։ PMID 24411097։ doi:10.1016/j.aller.2013.09.009 
  62. ↑ «European Food Allergy and Anaphalaxis Public Declaration»։ the European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI)։ Արխիվացված է օրիգինալից դեկտեմբերի 15, 2013-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 10, 2013 
  63. ↑ Sicherer 2006, էջ. 133
  64. ↑ Sicherer 2006, էջ. 131
  65. ↑ Sicherer 2006, էջ. 134
  66. ↑ «About Food Allergies Allergens»։ Food Allergy Initiative։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-09-ին։ Վերցված է 11 Dec 2013 
  67. ↑ 67,0 67,1 67,2 National Institute of Allergy and Infectious Diseases (July 2004)։ «Food Allergy: An Overview»։ National Institutes of Health։ էջ 35։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին 
  68. ↑ 68,0 68,1 Kagan RS (February 2003)։ «Food allergy: an overview»։ Environ Health Perspect 111 (2): 223–5։ PMC 1241355։ PMID 12573910։ doi:10.1289/ehp.5702 
  69. ↑ «Mycobacteria and other environmental organisms as immunomodulators for immunoregulatory disorders»։ Springer Seminars in Immunopathology 25 (3–4): 237–255։ August 2003։ PMID 15007629։ doi:10.1007/s00281-003-0148-9 
  70. ↑ 70,0 70,1 Sampson H (2004)։ «Update on food allergy»։ J Allergy Clin Immunol 113 (5): 805–819։ PMID 15131561։ doi:10.1016/j.jaci.2004.03.014 
  71. ↑ 71,0 71,1 «9. Food allergy»։ J Allergy Clin Immunol 117 (2 Suppl Mini–Primer): S470–5։ 2006։ PMID 16455349։ doi:10.1016/j.jaci.2005.05.048 
  72. ↑ «Food Allergies and Intolerance»։ Health Canada։ December 6, 2007։ Արխիվացված է օրիգինալից June 14, 2007-ին 
  73. ↑ Lucendo AJ, Arias A, Gonzalez-Cervera J, Mota-Huertas T, Yague-Compadre JL. Tolerance of a cow's milk-based hydrolyzed formula in patients with eosinophilic esophagitis triggered by milk. Allergy; 68:1065–72. Link Archived 2016-11-28 at the Wayback Machine.
  74. ↑ «What Are Food Allergies? Food Allergy Summary»։ Asthma and Allergy Foundation of America։ March 28, 2007։ Արխիվացված է օրիգինալից հոկտեմբերի 27, 2007-ին։ Վերցված է ապրիլի 6, 2007 
  75. ↑ «Outgrowing food allergies»։ Children's Memorial Hospital։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-10-20-ին 
  76. ↑ «The natural history of tree nut allergy»։ J Allergy Clin Immunol 116 (5): 1087–93։ November 2005։ PMID 16275381։ doi:10.1016/j.jaci.2005.09.002 
  77. ↑ «Food Allergy Media Q&A»։ Food Allergy & Anaphylaxis Network։ 2010-05-26։ Արխիվացված է օրիգինալից դեկտեմբերի 30, 2010-ին։ Վերցված է 2011-03-25 
  78. ↑ «Food allergy among U.S. children: trends in prevalence and hospitalizations»։ NCHS Data Brief (10): 1–8։ 2008։ PMID 19389315 
  79. ↑ «Food allergy: temporal trends and determinants»։ Curr Allergy Asthma Rep 12 (4): 346–72։ 2012։ PMID 22723032։ doi:10.1007/s11882-012-0274-3 
  80. ↑ Question 6: How serious are food allergies? Food Allergen Labeling And Consumer Protection Act of 2004 Questions and Answers, U.S. Food and Drug Administration (2006).
  81. ↑ «Mental health and quality-of-life concerns related to the burden of food allergy»։ Psychiatr. Clin. North Am. 38 (1): 77–89։ 2015։ PMID 25725570։ doi:10.1016/j.psc.2014.11.004 
  82. ↑ 82,0 82,1 «Quality of life in the setting of anaphylaxis and food allergy»։ Allergo J Int 23 (7): 252–260։ 2014։ PMC 4479473։ PMID 26120535։ doi:10.1007/s40629-014-0029-x 
  83. ↑ «Health-related quality of life in children with food allergy and their parents: a systematic review of the literature»։ J Investig Allergol Clin Immunol 24 (6): 382–95։ 2014։ PMID 25668890 
  84. ↑ 84,0 84,1 «Food allergy and quality of life: what have we learned?»։ Curr Allergy Asthma Rep 13 (6): 651–61։ 2013։ PMID 24122150։ doi:10.1007/s11882-013-0391-7 
  85. ↑ Culinary Institute of America Allergen-free dining oasis comes to the CIA (2017)
  86. ↑ «Food-induced anaphylaxis: who, what, why, and where?»։ Pediatr Ann 37 (8): 536–41։ 2008։ PMID 18751571։ doi:10.3928/00904481-20080801-06 
  87. ↑ «Bullying and quality of life in children and adolescents with food allergy»։ J Paediatr Child Health 53 (7): 630–635։ 2017։ PMID 28608485։ doi:10.1111/jpc.13570 
  88. ↑ 88,0 88,1 88,2 88,3 88,4 88,5 88,6 88,7 Center for Food Safety and Applied Nutrition (2018-11-08)։ «Guidance for Industry: Questions and Answers Regarding Food Allergens (Edition 4)»։ U.S. Food and Drug Administration։ Վերցված է 2019-09-08 
  89. ↑ 89,00 89,01 89,02 89,03 89,04 89,05 89,06 89,07 89,08 89,09 89,10 89,11 «Common food allergens»։ Health Canada։ 2005-06-21։ Վերցված է 2019-09-08 
  90. ↑ 90,00 90,01 90,02 90,03 90,04 90,05 90,06 90,07 90,08 90,09 90,10 90,11 90,12 90,13 «Allergen labelling for food manufacturers»։ Food Standards Agency։ Վերցված է 2019-09-08 
  91. ↑ 91,0 91,1 91,2 91,3 91,4 91,5 91,6 91,7 91,8 91,9 «IFN 08-17 – Mandatory allergen labelling»։ Department of Agriculture, Government of Australia։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-24-ին։ Վերցված է 2019-09-08 
  92. ↑ 92,0 92,1 92,2 «Food Allergen Labeling and Consumer Protection Act of 2004»։ FDA։ August 2, 2004։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-05-28-ին 
  93. ↑ 93,0 93,1 "Food allergen labelling and information requirements under the EU Food Information for Consumers Regulation No. 1169/2011: Technical Guidance" Archived 2017-07-07 at the Wayback Machine. (April 2015).
  94. ↑ 94,0 94,1 FDA (դեկտեմբերի 14, 2017)։ «Have Food Allergies? Read the Label»։ Վերցված է հունվարի 14, 2018 
  95. ↑ 95,0 95,1 «Food Ingredients of Public Health Concern»։ United States Department of Agriculture. Food Safety and Inspection Service.։ մարտի 7, 2017։ Վերցված է փետրվարի 16, 2018 
  96. ↑ 96,0 96,1 «Allergies and Food Safety»։ United States Department of Agriculture. Food Safety and Inspection Service.։ դեկտեմբերի 1, 2016։ Վերցված է փետրվարի 16, 2018 
  97. ↑ «Statement from FDA Commissioner Scott Gottlieb, M.D., on the FDA's new consideration of labeling for sesame allergies»։ U.S. Food and Drug Administration։ հոկտեմբերի 29, 2018։ Վերցված է դեկտեմբերի 8, 2019 
  98. ↑ Roses JB (2011)։ «Food allergen law and the Food Allergen Labeling and Consumer Protection Act of 2004: falling short of true protection for food allergy sufferers.»։ Food Drug Law J 66 (2): 225–42, ii։ PMID 24505841 
  99. ↑ FDA (հուլիսի 18, 2006)։ «Food Allergen Labeling And Consumer Protection Act of 2004 Questions and Answers»։ Վերցված է մարտի 12, 2018 
  100. ↑ «Allergy and intolerance: guidance for businesses»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-12-08-ին։ Վերցված է 2014-12-12 
  101. ↑ «Making All Medications Gluten Free.»։ J Pharm Sci 107 (5): 1263–1268։ 2018։ PMID 29287928։ doi:10.1016/j.xphs.2017.12.021 
  102. ↑ 102,0 102,1 102,2 «Genetically modified foods and allergy»։ Hong Kong Med J 23 (3): 291–295։ 2017։ PMID 28473652։ doi:10.12809/hkmj166189 
  103. ↑ 103,0 103,1 103,2 103,3 «The allergenicity of genetically modified foods from genetically engineered crops: A narrative and systematic review»։ Ann. Allergy Asthma Immunol. 119 (3): 214–222.e3։ 2017։ PMID 28890018։ doi:10.1016/j.anai.2017.07.010 
  104. ↑ 104,0 104,1 «Assessment of endogenous allergenicity of genetically modified plants exemplified by soybean - Where do we stand?»։ Food Chem. Toxicol. 101: 139–148։ 2017։ PMID 28111299։ doi:10.1016/j.fct.2017.01.014 
  105. ↑ «An overview of the last 10 years of genetically engineered crop safety research»։ Critical Reviews in Biotechnology 34 (1): 77–88։ March 2014։ PMID 24041244։ doi:10.3109/07388551.2013.823595։ Արխիվացված է օրիգինալից սեպտեմբերի 17, 2016-ին։ Վերցված է հունվարի 2, 2019 
  106. ↑ «State of Food and Agriculture 2003–2004. Agricultural Biotechnology: Meeting the Needs of the Poor. Health and environmental impacts of transgenic crops»։ Food and Agriculture Organization of the United Nations։ Վերցված է փետրվարի 8, 2016 
  107. ↑ National Academies Of Sciences Engineering, Division on Earth Life Studies, Board on Agriculture Natural Resources, Committee on Genetically Engineered Crops: Past Experience Future Prospects (2016)։ Genetically Engineered Crops: Experiences and Prospects։ The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (US)։ էջ 149։ ISBN 978-0-309-43738-7։ PMID 28230933։ doi:10.17226/23395։ Վերցված է մայիսի 19, 2016 
  108. ↑ «Starlink corn: a risk analysis»։ Environ. Health Perspect. 110 (1): 5–13։ 2002։ PMC 1240687։ PMID 11781159։ doi:10.1289/ehp.021105 
  109. ↑ Hadley Caroline (November 2006)։ «Food allergies on the rise? Determining the prevalence of food allergies, and how quickly it is increasing, is the first step in tackling the problem»։ EMBO Reports 7 (11): 1080–1083։ ISSN 1469-221X։ PMC 1679775։ PMID 17077863։ doi:10.1038/sj.embor.7400846 
  110. ↑ «Future therapies for food allergies»։ J. Allergy Clin. Immunol. 127 (3): 558–73; quiz 574–5։ March 2011։ PMC 3066474։ PMID 21277625։ doi:10.1016/j.jaci.2010.12.1098 
  111. ↑ 111,0 111,1 «Omega-3 long-chain PUFA intake during pregnancy and allergic disease outcomes in the offspring: a systematic review and meta-analysis of observational studies and randomized controlled trials»։ Am. J. Clin. Nutr. 103 (1): 128–143։ 2016։ PMID 26675770։ doi:10.3945/ajcn.115.111104 
  112. ↑ 112,0 112,1 112,2 «Maternal prenatal and/or postnatal n-3 long chain polyunsaturated fatty acids (LCPUFA) supplementation for preventing allergies in early childhood»։ Cochrane Database Syst Rev (7): CD010085։ 2015։ PMID 26197477։ doi:10.1002/14651858.CD010085.pub2 
  113. ↑ «Association of breast milk fatty acids with allergic disease outcomes-A systematic review»։ Allergy 73 (2): 295–312։ 2018։ PMID 28869762։ doi:10.1111/all.13300 
  114. ↑ Schindler Tim, Sinn John Kh, Osborn David A. (2016-10-28)։ «Polyunsaturated fatty acid supplementation in infancy for the prevention of allergy»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews 10: CD010112։ ISSN 1469-493X։ PMC 6464137 ։ PMID 27788565։ doi:10.1002/14651858.CD010112.pub2 
  115. ↑ «Synbiotics for Prevention and Treatment of Atopic Dermatitis: A Meta-analysis of Randomized Clinical Trials»։ JAMA Pediatr 170 (3): 236–242։ 2016։ PMID 26810481։ doi:10.1001/jamapediatrics.2015.3943 
  116. ↑ 116,0 116,1 «Probiotics for the prevention of allergy: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials»։ J. Allergy Clin. Immunol. 136 (4): 952–961։ 2015։ PMID 26044853։ doi:10.1016/j.jaci.2015.04.031 
  117. ↑ 117,0 117,1 «Prebiotics in infants for prevention of allergy»։ Cochrane Database Syst Rev (3): CD006474։ 2013։ PMID 23543544։ doi:10.1002/14651858.CD006474.pub3 
  118. ↑ «Probiotics for prevention of atopic diseases in infants: systematic review and meta-analysis»։ Allergy 70 (11): 1356–1371։ 2015։ PMID 26198702։ doi:10.1111/all.12700 
  119. ↑ «Probiotics for Prevention of Atopy and Food Hypersensitivity in Early Childhood: A PRISMA-Compliant Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials»։ Medicine (Baltimore) 95 (8): e2562։ 2016։ PMC 4778993։ PMID 26937896։ doi:10.1097/MD.0000000000002562 
  120. ↑ «Acute and long-term management of food allergy: systematic review»։ Allergy 69 (2): 159–167։ 2014։ PMID 24215577։ doi:10.1111/all.12314 
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սննդային_ալերգիա&oldid=8598013» էջից