Պրոպոֆոլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պրոպոֆոլ
Изображение химической структуры
Նույնացուցիչներ
CAS համար2078-54-8
PubChem CID4943
DrugBank00818
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.016.551 Խմբագրել Վիքիդատայում

Պրոպոֆոլ (անգլ․՝ Propofol), վաճառվում է որպես Դիպրիվան, հայտնի է նաև որպես 2,6-դիիզոպրոպիլֆենոլ, կարճ գործող դեղամիջոց, որը հանգեցնում է գիտակցության մակարդակի նվազման և հիշողության կարճատև կորուստի[1]։ Կիրառումը ներառում է ընդհանուր անզգայացման կառավարում և պահպանում, արհեստական օդափոխությամբ մեծահասակների հանգստացնող միջոցներ և ընթացակարգային հանգստացնող միջոցներ։ Այն օգտագործվում է նաև էպիլեպտիկ կարգավիճակի համար, եթե այլ դեղամիջոցներ արդյունք չեն տվել։ Այն տրվում է ներերակային ճանապարհով, առավելագույն ազդեցությունը տեղի է ունենում մոտ երկու րոպե անց և սովորաբար տևում է հինգից տասը րոպե։ Կանադայում պրոպոֆոլն օգտագործվում է նաև էվթանազիայի համար[1]։

Դեղն անվտանգ է հղիության ընթացքում օգտագործելու համար, բայց դրա օգտագործումը բավարար չափով ուսումնասիրված չէ։ Խորհուրդ չի տրվում օգտագործել կեսարյան հատման ժամանակ[1]։ Պրոպոֆոլը ցավազրկող չէ, ուստի կարող են օգտագործվել նաև օփիոիդներ, ինչպիսիք են մորֆինը[2]։ Ենթադրվում է, որ պրոպոֆոլը գործում է մասամբ գամմա-ամինոկարագաթթու ընկալիչի միջոցով։

Պրոպոֆոլն առաջին անգամ սինթեզվել է 1977 թվականին և 1989 թվականին հաստատվել է ԱՄՆ-ում օգտագործման համար[1][3]։ Այն ընդգրկված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հիմնական դեղամիջոցների ցանկում[4]։ Այն հասանելի է որպես համընդհանուր դեղամիջոց։ Պրոպոֆոլնի կաթնային տեսքի և հիշողությունները ճնշելու հակվածության պատճառով կոչվում է նաև ամնեզիայի կաթ[5][6]։ Պրոպոֆոլն որպես ցավազրկող միջոց օգտագործվում է նաև անասնաբուժության մեջ[7][8]։

Բժշկական կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անզգայացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր անզգայացման համար բացառապես օգտագործվում է պրոպոֆոլը, որը հիմնականում փոխարինել է թիոպենտալ նատրիումին[9][10]։ Այն կարող է իրականացվել նաև որպես անզգայացման պահպանման մեթոդի մի մաս, որը կոչվում է ընդհանուր ներերակային անզգայացում՝ օգտագործելով կամ ձեռքով ծրագրավորված ինֆուզիոն պոմպեր կամ համակարգչով կառավարվող ինֆուզիոն պոմպեր՝ նպատակային վերահսկվող ինֆուզիոն (TCI) կոչվող գործընթացում։ Պրոպոֆոլն օգտագործվում է նաև այն մարդկանց հանգստացնելու համար, որոնք արհեստական օդափոխություն են ստանում, բայց վիրահատության չեն ենթարկվում, ինչպիսիք են վերակենդանացման բաժանմունքում գտնվող հիվանդները։

Կրիտիկական վիճակում գտնվող հիվանդների մոտ պրոպոֆոլը գերազանցում է լորազեպամին ինչպես արդյունավետությամբ, այնպես էլ ընդհանուր արժեքով։ Պրոպոֆոլը համեմատած նմանատիպ նշանակված դեղամիջոցների հետ գտնվելու ավելի կարճ տևողության պատճառով ավելի էժան է։ Ենթադրվում է, որ պրոպոֆոլն ավելի արդյունավետ է (չնայած այն ունի ավելի երկար կիսատրոհման պարբերություն, քան լորազեպամը) պատճառներից մեկն այն է, որ ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ բենզոդիազեպիններն, ինչպիսիք են միդազոլամը և լորազեպամը, հակված են կուտակվել ծայրահեղ ծանր հիվանդների մոտ՝ երկարացնելով հանգստացնող ազդեցությունը[11]։ Այնուամենայնիվ, պրոպոֆոլն ավելի արդյունավետ է, քան լորազեպամը։ Պրոպոֆոլը առաջարկվել է նաև որպես քնաբեր՝ ինտենսիվ բուժման բաժանմունքում ծանր հիվանդ մեծահասակների համար[12]։

Պրոպոֆոլը կարող է իրականացվել ծայրամասային կենտրոնական գծի միջոցով։ Պրոպոֆոլը հաճախ օգտագործվում է ֆենտանիլի հետ համատեղ (ցավը թեթևացնելու համար) ինտուբացված և հանգստացնող դեղամիջոցներ ստացող մարդկանց մոտ։ Այս երկու դեղերը համատեղելի են ներերակային կառավարման դեպքում[13]։

Պրոպոֆոլն օգտագործվում է նաև անզգայացումը խորացնելու՝ լարինգոսպազմը թեթևացնելու համար։ Այն կարող է օգտագործվել առանձին կամ սուկցինիլխոլինի հավելումով։ Դրա օգտագործումը հնարավորություն է տալիս խուսափել կաթվածից, իսկ որոշ դեպքերում՝ սուկցինիլխոլինի հնարավոր կողմնակի ազդեցություններից[14]։

Հանգաստացնող ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրոպոֆոլն անվտանգ և արդյունավետ է ստամոքս աղիքային էնդոսկոպիայի ժամանակ։ Այս պայմաններում դրա օգտագործումը հանգեցնում է ավելի արագ վերականգնման՝ համեմատած միդազոլամի հետ[15]։ Այն կարող է համակցվել նաև օփիոիդների կամ բենզոդիազեպինների հետ[16]։ Արագ կառավարման և վերականգնման ժամանակի շնորհիվ պրոպոֆոլը լայնորեն օգտագործվում է նաև ՄՌՏ անցնող նորածիններին և երեխաներին հանգստացնելու համար[17]։ Այն նաև հաճախ օգտագործվում է կետամինի հետ համատեղ՝ նվազագույն կողմնակի ազդեցություններով[18]։

COVID-19[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2021 թվականի մարտին ԱՄՆ-ի սննդի և դեղերի վարչությունը (FDA) 1% պրոպոֆոլ‐Լիպուրո արտակարգ իրավիճակների օգտագործման թույլտվություն (EUA) է տվել՝ շարունակական ինֆուզիոն միջոցով հանգստացումը պահպանելու համար տասնվեց տարեկանից բարձր մարդկանց մոտ, որոնք կասկածվում են COVID-19-ով կամ հաստատված են COVID-19-ով, ովքեր պահանջում են արհեստական օդափոխություն վերակենդանացման բաժանմունքում[19][20]։ Այս թույլտվությունը տրվել է 2021 թվականի մարտին, երբ պրոպոֆոլ լիպուրոն ընդունվել է հանրային առողջության այս արտակարգ իրավիճակի պայմաններում անհնար կլինի առողջապահության ոլորտի մասնագետներից պահանջել սահմանափակել 2% էմուլսիայի կամ 1% պրոպոֆոլ լիպուրոյի օգտագործումը միայն այն հիվանդների մոտ, ովքեր կասկածվում են COVID-19-ով կամ հաստատված են COVID-19-ով։ Այսպիսով, այս թույլտվությունը չի սահմանափակում օգտագործումը նման հիվանդների[20]։

Այլ կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էպիլեպտիկ ստատուս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էպիլեպտիկ ստատուսը նկարագրվում է 5 րոպեից ավել տևող ցնցումներով, որի դադարեցման համար անհրաժեշտ են հակացնցումային դեղորայքներ։ Հակացնցումային թերապիայի անարդյունավետության դեպքում կիրառվում է պրպոֆոլ[21]։

Արհեստական մահ Կանադայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրոպոֆոլի մահացու դոզան օգտագործվում է Կանադայում բժշկական օգնություն ցուցաբերելու համար՝ արագորեն խորը կոմա և մահ առաջացնելու համար, բայց ռոկուրոնիումը միշտ իրականացվում է, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ հիվանդը մահանում է պրոպոֆոլի ներարկումից։ Ներերակային դեղերի առաքման կարգը հետևյալն է՝

  1. Միդազոլամը 10-20 մգ դեղաչափով, որը տրվում է որպես 2-4 մլ 5 մգ/մլ նախնական անզգայացման դեղամիջոց, 1-2 րոպե անց քուն է առաջացնում։
  2. 40 մգ լիդոկաինը տրվում է որպես 4 մլ 1% դեղամիջոց՝ պրոպոֆոլի ներարկման հետ կապված այրման զգացողությունը և ցավը նվազեցնելու համար։
  3. 1000 մգ պրոպոֆոլը տրվում է որպես 100 մլ 10 մգ/մլ դեղամիջոց։ Գիտակցության կորուստը տեղի է ունենում տասը վայրկյանում, իսկ կոման՝ 1-2 րոպե անց։ Պրոպոֆոլը կարող է հանգեցնել մահվան, բայց ռոկուրոնիումը դեռ ներարկվում է։
  4. 200 մգ ռոկուրոնիումը տրվում է որպես 20 մլ 10 մգ/մլ դեղամիջոց՝ շնչառության դադարեցում առաջացնելու համար։ Հիպոքսիայի պատճառով մոտ հինգ րոպե անց հաջորդում է սրտի կանգը։

Մահապատիժներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկյան Միսուրի նահանգը 2012-ի ապրիլին պրոպոֆոլը ավելացրել է իր կատարման արձանագրության մեջ։ Այնուամենայնիվ, նահանգապետ Նիքսոնը 2013 թվականի հոկտեմբերին դադարեցրել էպրոպոֆոլի մահացու դոզա ներարկելով առաջին մահապատիժը, այն բանից հետո, երբ Եվրամիությունը սպառնացել է սահմանափակել դեղամիջոցի արտահանումն, եթե այն օգտագործվի այդ նպատակով[22][23]։ Միացյալ Թագավորությունն արդեն արգելել է պրոպոֆոլ պարունակող դեղամիջոցների կամ անասնաբուժական դեղամիջոցների արտահանումը Միացյալ Նահանգներ:

Պրոպոֆոլը որպես թմրամիջոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թմրամիջոցների ռեկրեացիոն օգտագործումը հաղորդվել է ինքնուրույն կառավարման միջոցով[24], բայց դա համեմատաբար հազվադեպ դեպք է՝ արդյունավետության և անվտանգ օգտագործման համար անհրաժեշտ վերահսկողության մակարդակի պատճառով։ Կարևոր է, որ կտրուկ դոզան ազդեցության կախվածության կորը շատ վտանգավոր է դարձնում, և շարունակվում են գրանցվել մահվան դեպքեր[25][26]։ Պրոպոֆոլի օգտագործման արդյունքում ձեռք բերված կարճաժամկետ ազդեցություններից են մեղմ էյֆորիան, զգայապատրանքը և ապարգելափակումը։

Նկարագրվել է դեղամիջոցի հանգստի օգտագործումը բժշկական անձնակազմի կողմից, ինչպիսիք են անեսթեզիոլոգները[27][28]։ Հաղորդվում է, որ այն ավելի տարածված է անեսթեզիոլոգների շրջանում կարճ հանգստի հերթափոխով, քանի որ օգտագործումը սովորաբար լավ հանգստի զգացողություն է առաջացնում[29]։ Հաղորդվում է, որ երկարատև օգտագործումը կախվածություն է առաջացնում[27][30]։

2009 թվականի օգոստոսին պրոպոֆոլի պիտակից դուրս օգտագործման ռիսկերի նկատմամբ ուշադրությունը մեծացել է Լոս Անջելեսի շրջանի դատաբժշկի եզրակացության պատճառով, որ երաժիշտ Մայքլ Ջեքսոնը մահացել է պրոպոֆոլի, բենզոդիազեպինի, լորազեպամի, միդազոլամի և դիազեպամի խառնուրդից։ Ջոքսոնը մահացել է 2009 թվականի հունիսի 25-ին՝ լորազեպամի, միդազոլամի և դիազեպամի խառնուրդից[31]։ 2009 թվականի հուլիսի 22-ին Տեխասի Հարիս շրջանի դատարանի տպագրած որոնման կարգի վերաբերյալ գրավոր հայտարարության համաձայն՝ Ջեքսոնի բժիշկը՝ Կոնրադ Մյուրեյը, մահից անմիջապես առաջ ներարկելմ է 25 միլիգրամ լիդոկաինով նոսրացված պրոպոֆոլ[32][33]։ Այնուամենայնիվ, 2016 թվականի դրությամբ պրոպոֆոլը չի ներառվել ԱՄՆ-ի թմրամիջոցների դեմ պայքարի վարչության դեղերի ցուցակում[29][34]։

Կողմնակի ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրոպոֆոլի ամենատարածված կողմնակի ազդեցություններից մեկը ներարկման ցավն է, հատկապես փոքր երակների մեջ։ Ցավը տեղի է ունենում զգայուն նյարդերի վրա տեղակայված TRPA1 ցավի ընկալիչի ակտիվացման արդյունքում և կարող է մեղմվել լիդոկաինի նախնական բուժման միջոցով[35][36]։ Ավելի քիչ ցավ է առաջանում, երբ ավելի ցածր արագությամբ ներարկվում է մեծ երակ (նախաբազկի ֆոսա)։ Հիվանդները զգալի փոփոխականություն են ցուցաբերում պրոպոֆոլի նկատմամբ իրենց արձագանքի մեջ, երբեմն ցույց են տալիս խորը հանգստացնող ազդեցություն փոքր չափաբաժիններով։

Լրացուցիչ կողմնակի ազդեցությունները ներառում են ցածր արյան ճնշում, որը կապված է վազոդիլացման հետ, կարճաժամկետ շնչառություն՝ ներարկվող դոզաներից հետո և ուղեղանոթային ազդեցություններից։ Պրոպոֆոլն ունի ավելի ցայտուն հեմոդինամիկ ազդեցություններ՝ համեմատած շատ ներերակային անզգայացումների հետ[37]։ Ենթադրվում է, որ արյան ճնշման 30% կամ ավելի անկման մասին հաղորդումները մասամբ պայմանավորված են սիմպաթիկ նյարդերի գործունեության արգելակմամբ։ Այս ազդեցությունը կապված է պրոպոֆոլի ընդունման դոզայի և արագության հետ[38]։ Այն կարող է նաև ուժեղանալ օփիոիդային ցավազրկողներով[39]։

Պրոպոֆոլը կարող է նաև առաջացնել համակարգային անոթային դիմադրության, սրտամկանի արյան հոսքի և թթվածնի սպառման նվազում, հնարավոր է՝ ուղղակի վազոդիլացման միջոցով[40]։ Կան նաև հաղորդումներ, որ դա կարող է առաջացնել մեզի կանաչ գունավորում[41]։

Չնայած պրոպոֆոլը լայնորեն օգտագործվում է մեծահասակների ինտենսիվ բուժման բաժանմունքներում, դեղորայքի հետ կապված կողմնակի ազդեցությունները կարծես ավելի մտահոգիչ են երեխաների համար։ 1990-ականներին վերակենդանացման բաժանմունքներում երեխաների մահվան մասին բազմաթիվ հաղորդումներ, որոնք կապված էին պրոպոֆոլի հանգստացնող ազդեցության հետ, սննդի և դեղերի վարչությանը դրդել են նախազգուշացում տալ[42]։

Լինելով շնչառությունը ճնշող միջոց՝ պրոպոֆոլը հաճախ շնչառությունը դարձնում է հաճախակի։ Շնչառության կանգի տևողությունը կարող է կախված լինել այնպիսի գործոններից, ինչպիսիք են նախաբուժումը, տրված դեղաչափը և կառավարման արագությունը, և երբեմն էլ կարող է տևել ավելի քան 60 վայրկյան[43]։ Ներշնչման կենտրոնական շարժիչի արգելակման արդյունքում պրոպոֆոլը կարող է առաջացնել շնչառության մակարդակի, րոպեի ծավալի, մակընթացային ծավալի, ներշնչման միջին հոսքի արագության և ֆունկցիոնալ մնացորդային հզորության զգալի նվազում[37]։

Պրոպոֆոլի ընդունումը հանգեցնում է նաև ուղեղի արյան հոսքի նվազմանը, ուղեղի թթվածնի նյութափոխանակության ընդունմանն և ներգանգային ճնշմանը[44]։ Բացի այդ, պրոպոֆոլը նորմալ ներակնային ճնշում ունեցող հիվանդների մոտ կարող է նվազեցնել ներակնային ճնշումը մինչև 50%-ով[45]։

Ավելի լուրջ, բայց հազվագյուտ կողմնակի ազդեցություն է դիստոնիան։ Մեղմ միոկլոնիկ շարժումները տարածված են, ինչպես դա տեղի է ունենում այլ ներերակային քնաբերների օգտագործման դեպքում[46]։ Պրոպոֆոլն անվտանգ է պորֆիրիայի համար և, ինչպես հայտնի է, չի առաջացնում չարորակ հիպերպիրեքսիա։

Հաղորդվում է նաև, որ պրոպոֆոլն որոշ մարդկանց մոտ առաջացնում է պրիապիզմ և նկատվել է[47][48], որ ճնշում է REM փուլը և որոշ հիվանդների մոտ խաթարում քնի որակը[49]։

Հազվագյուտ կողմնակի ազդեցությունները ներառում են[50]՝

  • անհանգստություն
  • տեսողության փոփոխություներ
  • պղտոր մեզ
  • հազ արյունով
  • զառանցանք կամ զգայապատրանք
  • միզելու դժվարություն
  • կուլ տալու դժվարություն
  • չոր աչքեր, բերան, քիթ կամ կոկորդ

Ինչպես ընդհանուր անզգայացման ցանկացած այլ միջոցի դեպքում պրոպոֆոլը պետք է տրվի միայն այն դեպքում, եթե առկա են պատշաճ պատրաստված անձնակազմ և մոնիտորինգի միջոցներ, ինչպես նաև պատշաճ շնչառական խնամք, լրացուցիչ թթվածնի մատակարարում, մեխանիկական օդափոխություն և սրտանոթային վերակենդանացում[51]։

Իր լիպիդային հիմքի պատճառով որոշ հիվանդանոցային հաստատություններ պահանջում են ներերակային խողովակի փոխարինում (պրոպոֆոլի շարունակական ներարկումների համար) 12 ժամ հետո։ Սա կանխարգելիչ միջոց է մանրէների աճի և վարակի դեմ[52]։

Պրոպոֆոլի ինֆուզիոն համախտանիշ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հազվագյուտ, բայց լուրջ կողմնակի ազդեցությունը պրոպոֆոլի ինֆուզիոն համախտանիշն է։ Պրոպոֆոլի բարձր չափաբաժինների երկարատև ներարկումից հետո, երբեմն կատեխոլամինների և կորտիկոստերոիդների հետ համատեղ, հաղորդվել է այս պոտենցիալ մահացու նյութափոխանակության խանգարման մասին կրիտիկական վիճակում գտնվող հիվանդների մոտ[53]։

Փոխազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրոպոֆոլի շնչառական ազդեցությունը մեծանում է, երբ միաժամանակ օգտագործվում է այլ շնչառական ճնշող միջոցների, ներառյալ բենզոդիազեպինների հետ[54]։

Դեղաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆարմակոդինամիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ պրոպոֆոլն ունի գործողության մի քանի մեխանիզմ՝ ինչպես գամմա-ամինոկարագաթթու ընկալիչների ակտիվության բարձրացման միջոցով[55][56][57], այնպես էլ հանդես է գալիս որպես գամմա-ամինոկարագաթթու ընկալիչների նկատմամբ դրական ալոստերիկ մոդուլյատոր՝ դրանով իսկ դանդաղեցնելով ալիքի փակման ժամանակը։ Բարձր դոզաներում պրոպոֆոլը կարող է ակտիվացնել գամմա-ամինոկարագաթթու ընկալիչները, բացակայության դեպքում՝ հանդես գալով որպես գամմա-ամինոկարագաթթու ընկալիչների ագոնիստ[58][59][60]։ Ապացուցված է, որ պրոպոֆոլի անալոգները գործում են նաև որպես նատրիումի ալիքների արգելափակումներ[61][62]։ Որոշ ուսումնասիրություններ ցույց են տվել, որ էնդոկանաբինոիդային համակարգը կարող է զգալի ներդրում ունենալ պրոպոֆոլի անզգայացնող ազդեցության և յուրահատուկ հատկությունների մեջ, քանի որ էնդոկանաբինոիդները նույնպես կարևոր դեր են խաղում ֆիզիոլոգիական քնի վերահսկման, ցավազրկման և փսխման մեջ[63][63]։ Պրոպոֆոլով ընդհանուր անզգայացում անցնող հիվանդների մոտ ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այն առաջացնում է ուղեղի տեղեկատվության ինտեգրման ունակության զգալի նվազում[64]։

Պրոպոֆոլը ճարպաթթուների՝ ամիդհիդրոլազ ֆերմենտի արգելակիչ է, որը նյութափոխանակում է էնդոկանաբինոիդ անանդամիդը։ Պրոպոֆոլի կողմից էնդոկանաբինոիդային համակարգի ակտիվացումը, հնարավոր է կատաբոլիզմի արգելակման միջոցով, որը հանգեցնում է ուղեղի պարունակության զգալի աճի՝ խթանելով պրոպոֆոլի հանգստացնող հատկությունները ընկալիչի ակտիվացման միջոցով[65]։ Սա կարող է բացատրել պրոպոֆոլի հոգեմետ և հակաէմետիկ հատկությունները։ Ի հակադրություն ցնդող անզգայացնող միջոցների օգտագործումից հետո կա հետվիրահատական սրտխառնոցի և փսխման բարձր դեպք, որոնք նպաստում են ընկալիչների զգալի նվազմանն ամբողջ ուղեղում, որը կարող է տևել մինչև քառասուն րոպե կառավարումից հետո[66]։

Ֆարմակոկինետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Large vial filled with milky white fluid
20 մլ ամպուլa 1% պրոպոֆոլի էմուլսիայով, որը վաճառվում է Ավստրալիայում Սանդոզի կողմից

Պրոպոֆոլը լավ կապվում է սպիտակուցների հետ և նյութափոխանակվում է լյարդում կոնյուգացիայի միջոցով[67]։ Պրոպոֆոլի կես կյանքը գնահատվում է 2-ից 24 ժամվա ընթացքում։ Այնուամենայնիվ, կլինիկական ազդեցության տևողությունը զգալիորեն ավելի կարճ է, քանի որ պրոպոֆոլն արագորեն բաշխվում է ծայրամասային հյուսվածքներում։ Ներերակային հանգստացնող միջոցների դեպքում պրոպոֆոլի մեկ դոզան սովորաբար գործում է մի քանի րոպեի ընթացքում։ Պրոպոֆոլը համընդհանուր դեղ է և կարող է տրվել կարճաժամկետ կամ երկարատև հանգստացման, ինչպես նաև ընդհանուր անզգայացման համար։ Դրա օգտագործումը կապված չէ սրտխառնոցի հետ, ինչպես հաճախ նկատվում է օփիոիդային դեղեր ընդունելիս։ Արագ մեկնարկի և վերականգնման այս բնութագրերն, ինչպես նաև ամնեզիկ ազդեցությունները, հանգեցրել են դրա լայն օգտագործման՝ հանգստացնելու և անզգայացնելու համար[68]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերագույն քիմիական արդյունաբերության (անգլ․՝ Imperial Chemical Industries) անասնաբույժ և հետազոտող Բ.Գլենը տասներեք տարի աշխատել է պրոպոֆոլի զարգացման վրա, և 2018 թվականին արժանացել Լասկերի մրցանակի՝ կլինիկական հետազոտությունների համար։

Ի սկզբանե պրոպոֆոլն ընտրվել է մի շարք օրթո ալկիլացված ֆենոլների անզգայացնող և ֆարմակոկինետիկ պրոֆիլների կառուցվածքի ու գործունեության փոխհարաբերությունների մանրակրկիտ գնահատումից և ուսումնասիրությունից հետո[69]։

Առաջին անգամ որպես թեկնածու դեղամիջոց ճանաչվել է 1973 թվականին, պրոպոֆոլը կլինիկական փորձարկումների է անցել 1977 թվականին օգտագործելով լուծելի ձև[70]։ Պրոպոֆոլի կլինիկական փորձարկումն իրականացվել է 1978 թվականին՝ օգտագործելով կրեմոֆորում լուծելի ձևով։ Այնուամենայնիվ, կրեմոֆորի նկատմամբ անաֆիլակտիկ ռեակցիաների պատճառով այն հանվել է շուկայից և հետագայում վերաձևակերպվել որպես ջրի մեջ սոյայի յուղի և պրոպոֆոլի խառնուրդի էմուլսիա։ Էմուլգացված դեղամիջոցը կրկին թողարկվել է 1986 թվականին ԳՔԱ-ի կողմից (դեղագործական ստորաբաժանումը հետագայում մտավ Աստրա զենեկա) դիպրիվան ապրանքանիշի ներքո։ Դեղը պարունակում է 1% պրոպոֆոլ, 10% սոյայի յուղ և 1,2% մաքրված ձվի ֆոսֆոլիպիդ՝ որպես էմուլգատոր, 2,25% գլիցերին՝ որպես տոնուսը կարգավորող միջոց և նատրիումի հիդրօքսիդ՝ pH-ն կարգավորելու համար։ Դիպրիվանը պարունակում է սովորական արգելակող միջոց, որը նույնպես գործում է ինքնուրույն (բակտերիոստատիկորեն որոշ բակտերիաների դեմ) և սիներգիկորեն որոշ այլ հակամանրէային միջոցների հետ։ Դրիպավանը կարող է օգտագործվել նաև որպես հակամանրէային միջոց։ Նոր ընդհանուր դեղամիջոցները պարունակում են նատրիումի մետաբիսուլֆիտ կամ բենզիլային սպիրտ՝ որպես հակամանրէային միջոցներ։ Պրոպոֆոլի էմուլսիան անթափանց սպիտակ հեղուկ է՝ իր փոքրիկ (մոտ 150 նմ) յուղի կաթիլների վրա լույսի ցրման պատճառով։

Զարգացումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մշակվել և փորձարկվել է դրական արդյունքներով՝ պրոլեկարիայի ջրային լուծելի ձև՝ ֆոսպրոպոֆոլ։ Ֆոսպրոպոֆոլը արագորեն քայքայվում է ալկալային ֆոսֆատազ ֆերմենտի միջոցով՝ առաջացնելով պրոպոֆոլ։ Վաճառվում է որպես լուսեդրա, կարող է ցավ չպատճառել ներարկման տեղում, որը հաճախ տեղի է ունենում, երբ օգտագործվում է դեղամիջոցի սովորական ձևը։ ԱՄՆ-ի սննդի և դեղերի վարչությունը (FDA) հաստատել է ապրանքը 2008 թվականին[71]։ Այնուամենայնիվ, ֆոսֆոպրոպլը, ի տարբերություն պրոպոֆոլի, չորրորդ ցուցակում ընդգրկված նյութ է։

Ազոբենզոլային բլոկի ներառման շնորհիվ 2012 թվականին մշակվել է պրոպոֆոլի (AP2) ֆոտովոլտային տարբերակը, որը թույլ է տալիս լույսի միջոցով իրականացնել գամմա ամինոկարագաթթու ընկալիչների օպտիկական հսկողություն[72]։ 2013 թվականին պրոպոֆոլի կապակցման կայքը կաթնասունների գամմա-ամինոկարագաթթու ընկալիչներին հայտնաբերվեց դիազիրինի ածանցյալի օգտագործմամբ լուսանկարչական լաբորատորիայի միջոցով։ Բացի այդ, ապացուցվել է, որ ձուսպաթաղանթում առկա հիալուրոնաթթվի պոլիմերը կարող է պաշտպանվել պրոպոֆոլի ազատ ռադիկալ դեպոլիմերացումից[73]։ Պոլիմերը կարող է օգտագործվել նաև ձուսպաթաղանթում առկա հիալուրոնաթթվի պոլիմերը պաշտպանելու համար[74]։

Ցիպրոֆոլը պրոպոֆոլի մեկ այլ ածանցյալ է, որը 4-6 անգամ ավելի հզոր է, քան պրոպոֆոլը։ Ներկայումս ցիպրոֆոլն անցնում է երրորդ փուլի փորձարկումներ, և ներարկման տեղում ցավի ու շնչառական դեպրեսիայի հաճախականությունն ավելի ցածր է լինում, քան պրոպոֆոլինը[75]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Propofol Monograph for Professionals - Drugs.com». web.archive.org. 2016 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  2. ↑ Wakai, Abel; Blackburn, Carol; McCabe, Aileen; Reece, Emilia; O'Connor, Ger; Glasheen, John; Staunton, Paul; Cronin, John; Sampson, Christopher (2015 թ․ հուլիսի 29). «The use of propofol for procedural sedation in emergency departments». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015 (7): CD007399. doi:10.1002/14651858.CD007399.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 6517206. PMID 26222247.
  3. ↑ «Book sources - Wikipedia». en.wikipedia.org (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  4. ↑ «World Health Organization» (անգլերեն). 2023 թ․ օգոստոսի 19. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  5. ↑ Euliano, T. Y.; Gravenstein, J. S. (2004 թ․ դեկտեմբերի 2). Essential Anesthesia: From Science to Practice (անգլերեն). Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-45526-8.
  6. ↑ MD, David M. Novick (2017 թ․ ապրիլի 1). A Gastroenterologist’s Guide to Gut Health: Everything You Need to Know About Colonoscopy, Digestive Diseases, and Healthy Eating (անգլերեն). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4422-7199-9.
  7. ↑ Kesel, M. Lynne (2013 թ․ մայիսի 8). Veterinary Dentistry for the Small Animal Technician (անգլերեն). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-69480-0.
  8. ↑ https://www.facebook.com/Drugscom. «PropoFlo (propofol) for Dogs». Drugs.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին. {{cite web}}: |last= has generic name (օգնություն); External link in |last= (օգնություն)
  9. ↑ Hofschneider, Mark. «Discovery and development of propofol, a widely used anesthetic». Lasker Foundation (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  10. ↑ Miner, James R.; Burton, John H. (2007-08). «Clinical practice advisory: Emergency department procedural sedation with propofol». Annals of Emergency Medicine. 50 (2): 182–187, 187.e1. doi:10.1016/j.annemergmed.2006.12.017. ISSN 1097-6760. PMID 17321006.
  11. ↑ Cox, Christopher E.; Reed, Shelby D.; Govert, Joseph A.; Rodgers, Jo E.; Campbell-Bright, Stacy; Kress, John P.; Carson, Shannon S. (2008-03). «Economic evaluation of propofol and lorazepam for critically ill patients undergoing mechanical ventilation». Critical Care Medicine. 36 (3): 706–714. doi:10.1097/CCM.0B013E3181544248. ISSN 1530-0293. PMC 2763279. PMID 18176312.
  12. ↑ Lewis, Sharon R.; Schofield-Robinson, Oliver J.; Alderson, Phil; Smith, Andrew F. (2018 թ․ հունվարի 8). «Propofol for the promotion of sleep in adults in the intensive care unit». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD012454. doi:10.1002/14651858.CD012454.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 6353271. PMID 29308828.
  13. ↑ Isert, Peter R.; Lee, Doris; Naidoo, Daya; Carasso, Melanie L.; Kennedy, Ross A. (1996 թ․ հունիսի 1). «Compatibility of propofol, fentanyl, and vecuronium mixtures designed for potential use in anesthesia and patient transport». Journal of Clinical Anesthesia. 8 (4): 329–336. doi:10.1016/0952-8180(96)00043-8. ISSN 0952-8180.
  14. ↑ Gavel, Gil; Walker, Robert WM (2014 թ․ ապրիլի 1). «Laryngospasm in anaesthesia». Continuing Education in Anaesthesia Critical Care & Pain. 14 (2): 47–51. doi:10.1093/bjaceaccp/mkt031. ISSN 1743-1816.
  15. ↑ McQuaid, Kenneth R.; Laine, Loren (2008-05). «A systematic review and meta-analysis of randomized, controlled trials of moderate sedation for routine endoscopic procedures». Gastrointestinal Endoscopy. 67 (6): 910–923. doi:10.1016/j.gie.2007.12.046. ISSN 0016-5107. PMID 18440381.
  16. ↑ «Book sources - Wikipedia». en.wikipedia.org (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  17. ↑ «Redirecting». linkinghub.elsevier.com. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  18. ↑ Yan, Justin W.; McLeod, Shelley L.; Iansavitchene, Alla (2015-09). Jones, Alan E. (ed.). «Ketamine-Propofol Versus Propofol Alone for Procedural Sedation in the Emergency Department: A Systematic Review and Meta-analysis». Academic Emergency Medicine (անգլերեն). 22 (9): 1003–1013. doi:10.1111/acem.12737.
  19. ↑ «supp2-3214836.pdf». dx.doi.org. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 Commissioner, Office of the (2023 թ․ հունիսի 15). «Emergency Use Authorization». FDA (անգլերեն).
  21. ↑ Rao, Vikram R.; Lowenstein, Daniel H. (2022). Loscalzo, Joseph; Fauci, Anthony; Kasper, Dennis; Hauser, Stephen; Longo, Dan; Jameson, J. Larry (eds.). Seizures and Epilepsy (21 ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.
  22. ↑ «Death Row Improvises, Lacking Lethal Mix - The New York Times». web.archive.org. 2017 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  23. ↑ «After EU threats, Missouri halts execution by Propofol injection | Al Jazeera America». web.archive.org. 2013 թ․ հոկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  24. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/Brugada-like-EKG-pattern-and-myocardial-effects-in-Riezzo-Centini/ee03c63de9eeceeb92808ce5ac2887cd9bd563ae. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  25. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/Death-after-excessive-propofol-abuse-Iwersen-Bergmann-R%C3%B6sner/d86d01d13df34da745cded559484cbcf02bc959e. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  26. ↑ Kranioti, Elena F.; Mavroforou, Anna; Mylonakis, Panagiotis; Michalodimitrakis, Manolis (2007 թ․ մարտի 22). «Lethal self administration of propofol (Diprivan). A case report and review of the literature». Forensic Science International. 167 (1): 56–58. doi:10.1016/j.forsciint.2005.12.027. ISSN 0379-0738. PMID 16431058.
  27. ↑ 27,0 27,1 www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/Pharmacological-and-clinical-evidences-on-the-for-a-Roussin-Montastruc/9c7fc13484ddedaae2cface399a7cd7c7a500f34. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  28. ↑ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  29. ↑ 29,0 29,1 www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/Concerns-mount-over-misuse-of-anaesthetic-propofol-Charatan/e7d695e3686d48d67877b2bef4d5bd7e5df10c5b. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  30. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/A-Case-Report-of-Propofol-Dependence-in-a-Physician-Bonnet-Harkener/8fb6c5d474f24c5e856407f248b5fbd190a74e16. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  31. ↑ «Michael Jackson's Death: How Dangerous Is Propofol? - TIME». web.archive.org. 2010 թ․ հուլիսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  32. ↑ Itzkoff, Dave (2009 թ․ օգոստոսի 24). «Coroner's Findings in Jackson Death Revealed». ArtsBeat (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  33. ↑ «Michael Jackson Search Warrant | PDF | Affidavit | Medicine». Scribd (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  34. ↑ «DEA may limit drug eyed in Jackson case - Entertainment - Celebrities - TODAY.com». web.archive.org. 2012 թ․ ապրիլի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  35. ↑ Matta, José A.; Cornett, Paul M.; Miyares, Rosa L.; Abe, Ken; Sahibzada, Niaz; Ahern, Gerard P. (2008 թ․ հունիսի 24). «General anesthetics activate a nociceptive ion channel to enhance pain and inflammation». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 105 (25): 8784–8789. doi:10.1073/pnas.0711038105. ISSN 1091-6490. PMC 2438393. PMID 18574153.
  36. ↑ https://www.facebook.com/Drugscom. «Propofol: Uses, Dosage, Side Effects & Warnings». Drugs.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: |last= has generic name (օգնություն); External link in |last= (օգնություն)
  37. ↑ 37,0 37,1 pubs.asahq.org https://pubs.asahq.org/anesthesiology/article/71/2/260/31202/PropofolA-New-Intravenous-Anesthetic. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  38. ↑ pubs.asahq.org https://pubs.asahq.org/anesthesiology/article/86/1/64/35928/Mechanisms-whereby-Propofol-Mediates-Peripheral. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  39. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/New-Awakening-in-Anaesthesia%E2%80%94-at-a-Price/a16e609406554c44659543efb565a5604a1bd39c. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  40. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/Clinical-Pharmacology-of-Propofol:-An-Intravenous-Larijani-Gratz/c8f809217089b5775a93f2a591cca13845abc63c. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  41. ↑ Lee, Jung-Sam; Jang, Hyun-Soo; Park, Byeong-Jae (2013-08). «Green discoloration of urine after propofol infusion». Korean Journal of Anesthesiology. 65 (2): 177–179. doi:10.4097/kjae.2013.65.2.177. ISSN 2005-6419. PMC 3766788. PMID 24024005.
  42. ↑ Parke, T. J.; Stevens, J. E.; Rice, A. S.; Greenaway, C. L.; Bray, R. J.; Smith, P. J.; Waldmann, C. S.; Verghese, C. (1992 թ․ սեպտեմբերի 12). «Metabolic acidosis and fatal myocardial failure after propofol infusion in children: five case reports». BMJ (Clinical research ed.). 305 (6854): 613–616. doi:10.1136/bmj.305.6854.613. ISSN 0959-8138. PMC 1883365. PMID 1393073.
  43. ↑ Langley, Mark S.; Heel, Rennie C. (1988 թ․ ապրիլի 1). «Propofol». Drugs (անգլերեն). 35 (4): 334–372. doi:10.2165/00003495-198835040-00002. ISSN 1179-1950.
  44. ↑ pubs.asahq.org https://pubs.asahq.org/anesthesiology/article/84/6/1288/35494/Pharmacokinetics-of-Propofol-in-Adult-Patients. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  45. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/New-Intravenous-Anaesthetics-and-Neuromuscular-Reilly-Nimmo/d5496fdadf740e55ff5528dfe527648a46002e55. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  46. ↑ Schramm, Belinda M.; Orser, Beverley A. (2002-05). «Dystonic Reaction to Propofol Attenuated by Benztropine (Cogentin)». Anesthesia & Analgesia (ամերիկյան անգլերեն). 94 (5): 1237. doi:10.1097/00000539-200205000-00034. ISSN 0003-2999.
  47. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/Propofol-Induced-Priapism,-a-Case-Confirmed-with-Vesta-Martina/ad1a04ad321f875a54f91e2c65d9fae73d46f1cb. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  48. ↑ Fuentes, Ennio J.; Garcia, Silvia; Garrido, Manuel; Lorenzo, Cristina; Iglesias, Jose M.; Sola, Juan E. (2009-07). «Successful treatment of propofol-induced priapism with distal glans to corporal cavernosal shunt». Urology. 74 (1): 113–115. doi:10.1016/j.urology.2008.12.066. ISSN 1527-9995. PMID 19371930.
  49. ↑ Kondili, Eumorfia; Alexopoulou, Christina; Xirouchaki, Nectaria; Georgopoulos, Dimitris (2012 թ․ հոկտեմբերի 1). «Effects of propofol on sleep quality in mechanically ventilated critically ill patients: a physiological study». Intensive Care Medicine (անգլերեն). 38 (10): 1640–1646. doi:10.1007/s00134-012-2623-z. ISSN 1432-1238.
  50. ↑ «Propofol (Intravenous Route) Side Effects - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  51. ↑ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  52. ↑ Kim, Tae Eung; Shankel, Tamara; Reibling, Ellen T.; Paik, Jacqueline; Wright, Dolores; Buckman, Michelle; Wild, Kathi; Ngo, Ehren; Hayatshahi, Alireza (2017). «Healthcare students interprofessional critical event/disaster response course». American Journal of Disaster Medicine. 12 (1): 11–26. doi:10.5055/ajdm.2017.0254. ISSN 1932-149X. PMID 28822211.
  53. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/The-pathophysiology-of-propofol-infusion-syndrome:-Vasile-Rasulo/8e4adbf5f3e8c39b12764d8e53b0f0eb592479f9. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  54. ↑ https://www.facebook.com/WebMD. «Pain Management: Treatment Overview». WebMD (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին. {{cite web}}: |last= has generic name (օգնություն); External link in |last= (օգնություն)
  55. ↑ Trapani, G.; Altomare, C.; Liso, G.; Sanna, E.; Biggio, G. (2000-02). «Propofol in anesthesia. Mechanism of action, structure-activity relationships, and drug delivery». Current Medicinal Chemistry. 7 (2): 249–271. doi:10.2174/0929867003375335. ISSN 0929-8673. PMID 10637364.
  56. ↑ Kotani, Yoshinori; Shimazawa, Masamitsu; Yoshimura, Shinichi; Iwama, Toru; Hara, Hideaki (2008). «The experimental and clinical pharmacology of propofol, an anesthetic agent with neuroprotective properties». CNS neuroscience & therapeutics. 14 (2): 95–106. doi:10.1111/j.1527-3458.2008.00043.x. ISSN 1755-5930. PMC 6494023. PMID 18482023.
  57. ↑ Vanlersberghe, C.; Camu, F. (2008). «Propofol». Handbook of Experimental Pharmacology (182): 227–252. doi:10.1007/978-3-540-74806-9_11. ISSN 0171-2004. PMID 18175094.
  58. ↑ Trapani, G.; Latrofa, A.; Franco, M.; Altomare, C.; Sanna, E.; Usala, M.; Biggio, G.; Liso, G. (1998 թ․ մայիսի 21). «Propofol analogues. Synthesis, relationships between structure and affinity at GABAA receptor in rat brain, and differential electrophysiological profile at recombinant human GABAA receptors». Journal of Medicinal Chemistry. 41 (11): 1846–1854. doi:10.1021/jm970681h. ISSN 0022-2623. PMID 9599235.
  59. ↑ Krasowski, M. D.; Jenkins, A.; Flood, P.; Kung, A. Y.; Hopfinger, A. J.; Harrison, N. L. (2001-04). «General anesthetic potencies of a series of propofol analogs correlate with potency for potentiation of gamma-aminobutyric acid (GABA) current at the GABA(A) receptor but not with lipid solubility». The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 297 (1): 338–351. ISSN 0022-3565. PMID 11259561.
  60. ↑ Krasowski, Matthew D.; Hong, Xuan; Hopfinger, A. J.; Harrison, Neil L. (2002 թ․ հուլիսի 18). «4D-QSAR analysis of a set of propofol analogues: mapping binding sites for an anesthetic phenol on the GABA(A) receptor». Journal of Medicinal Chemistry. 45 (15): 3210–3221. doi:10.1021/jm010461a. ISSN 0022-2623. PMC 2864546. PMID 12109905.
  61. ↑ Haeseler, G.; Leuwer, M. (2003-03). «High-affinity block of voltage-operated rat IIA neuronal sodium channels by 2,6 di-tert-butylphenol, a propofol analogue». European Journal of Anaesthesiology. 20 (3): 220–224. doi:10.1017/s0265021503000371. ISSN 0265-0215. PMID 12650493.
  62. ↑ Haeseler, G.; Karst, M.; Foadi, N.; Gudehus, S.; Roeder, A.; Hecker, H.; Dengler, R.; Leuwer, M. (2008-09). «High-affinity blockade of voltage-operated skeletal muscle and neuronal sodium channels by halogenated propofol analogues». British Journal of Pharmacology. 155 (2): 265–275. doi:10.1038/bjp.2008.255. ISSN 0007-1188. PMC 2538694. PMID 18574460.
  63. ↑ 63,0 63,1 Fowler, Christopher J. (2004-02). «Possible involvement of the endocannabinoid system in the actions of three clinically used drugs». Trends in Pharmacological Sciences. 25 (2): 59–61. doi:10.1016/j.tips.2003.12.001. ISSN 0165-6147. PMID 15106622.
  64. ↑ Lee, UnCheol; Mashour, George A.; Kim, Seunghwan; Noh, Gyu-Jeong; Choi, Byung-Moon (2009-03). «Propofol induction reduces the capacity for neural information integration: implications for the mechanism of consciousness and general anesthesia». Consciousness and Cognition. 18 (1): 56–64. doi:10.1016/j.concog.2008.10.005. ISSN 1090-2376. PMID 19054696.
  65. ↑ Patel, Sachin; Wohlfeil, Eric R.; Rademacher, David J.; Carrier, Erica J.; Perry, LaToya J.; Kundu, Abhijit; Falck, J. R.; Nithipatikom, Kasem; Campbell, William B. (2003-07). «The general anesthetic propofol increases brain N-arachidonylethanolamine (anandamide) content and inhibits fatty acid amide hydrolase». British Journal of Pharmacology. 139 (5): 1005–1013. doi:10.1038/sj.bjp.0705334. ISSN 0007-1188. PMC 1573928. PMID 12839875.
  66. ↑ pubs.asahq.org https://pubs.asahq.org/anesthesiology/article/104/2/273/630/Effects-of-General-Anesthesia-on-Anandamide-Blood. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  67. ↑ Favetta, P.; Degoute, C. S.; Perdrix, J. P.; Dufresne, C.; Boulieu, R.; Guitton, J. (2002-05). «Propofol metabolites in man following propofol induction and maintenance». British Journal of Anaesthesia. 88 (5): 653–658. doi:10.1093/bja/88.5.653. ISSN 0007-0912. PMID 12067002.
  68. ↑ www.semanticscholar.org https://www.semanticscholar.org/paper/The-Comparative-Amnestic-Effects-of-Midazolam,-and-Veselis-Reinsel/2d49bcbd9c7ab2a1379205e501777c1f2b1e9075. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  69. ↑ James, R.; Glen, J. B. (1980-12). «Synthesis, biological evaluation, and preliminary structure-activity considerations of a series of alkylphenols as intravenous anesthetic agents». Journal of Medicinal Chemistry. 23 (12): 1350–1357. doi:10.1021/jm00186a013. ISSN 0022-2623. PMID 7452689.
  70. ↑ Hofschneider, Mark. «Discovery and development of propofol, a widely used anesthetic». Lasker Foundation (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  71. ↑ «Food and Drug Administration» (անգլերեն). 2023 թ․ օգոստոսի 18. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  72. ↑ Stein, Marco; Middendorp, Simon J.; Carta, Valentina; Pejo, Ervin; Raines, Douglas E.; Forman, Stuart A.; Sigel, Erwin; Trauner, Dirk (2012 թ․ հոկտեմբերի 15). «Azo-propofols: photochromic potentiators of GABA(A) receptors». Angewandte Chemie (International Ed. in English). 51 (42): 10500–10504. doi:10.1002/anie.201205475. ISSN 1521-3773. PMC 3606271. PMID 22968919.
  73. ↑ Yip, Grace M. S.; Chen, Zi-Wei; Edge, Christopher J.; Smith, Edward H.; Dickinson, Robert; Hohenester, Erhard; Townsend, R. Reid; Fuchs, Karoline; Sieghart, Werner (2013-11). «A propofol binding site on mammalian GABAA receptors identified by photolabeling». Nature Chemical Biology. 9 (11): 715–720. doi:10.1038/nchembio.1340. ISSN 1552-4469. PMC 3951778. PMID 24056400.
  74. ↑ Kvam, C.; Granese, D.; Flaibani, A.; Pollesello, P.; Paoletti, S. (1993 թ․ հունիսի 30). «Hyaluronan can be protected from free-radical depolymerisation by 2,6-diisopropylphenol, a novel radical scavenger». Biochemical and Biophysical Research Communications. 193 (3): 927–933. doi:10.1006/bbrc.1993.1714. ISSN 0006-291X. PMID 8391811.
  75. ↑ Chen, Ben-Zhen; Yin, Xin-Yu; Jiang, Li-Hua; Liu, Jin-Hui; Shi, Yan-Yan; Yuan, Bi-Ying (2022 թ․ օգոստոսի 3). «The efficacy and safety of ciprofol use for the induction of general anesthesia in patients undergoing gynecological surgery: a prospective randomized controlled study». BMC anesthesiology. 22 (1): 245. doi:10.1186/s12871-022-01782-7. ISSN 1471-2253. PMC 9347095. PMID 35922771.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Propofol». Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.
  • GB patent 1472793, John B Glen & Roger James, "Pharmaceutical Compositions", published 1977-05-04, assigned to Imperial Chemical Industries Ltd 
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պրոպոֆոլ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
ChEMBL · Drugbank · IUPHAR · KEGG · PDB · PDB · PDB · UNII
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Microsoft: 2776277131
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պրոպոֆոլ&oldid=9753482» էջից