Միդազոլամ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Միդազոլամ
Изображение химической структуры
Նույնացուցիչներ
CAS համար59467-70-8
PubChem CID4192
DrugBank00683
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.056.140 Խմբագրել Վիքիդատայում

Միդազոլամը որը ավելի հայտնի է Վերսեդ վաճառքային անվամբ, իրենից ներկայացնում է բենզոդիազեպին որը կիրառվում է որպես անզգայնացնող, սեդատիվ, քնաբեր և որոշ դեպքերում որպես տագնապամարիչ[1]։ Այն ցուցաբերում է քնաբեր ազդեցություն, նվազեցնում է տագնապը, ինչպես նաև արգելակում է նոր հիշողություններ ձեռք բերելու ունակությունը[1]։ Այն արդյունավետ է նաև ցնցումների բուժման համար[2]։ Միդազեմը կիրառվում է բերանացի, ներերակային, միջմկանային, ներքթային՝ սփրեյի միջոցով և ենթաայտային[1][2]։ Ներերակային կիրառման դեպքում այն իր ազդեցությունը դրսևորում է 5 րոպեից, միջմկանային ներարկման դեպքում՝ 15 րոպեից[1]։ Ազդեցությունը տևում է մեկից մինչև վեց ժամ[1]։ Կողմնակի ազդեցություններն են՝ շնչառության ընկճումը, զարկերակային ճնշման անկումը, քնկոտությունը[1]։ Երկարաժամկենտ կիրառման դեպքում կարող է առաջանալ տոլերանտություն և հանման համախտանիշ[3]։ Պարադոքսալ ազդեցություններ, ինչպես օրինակ՝ գերակտիվությունը կարող է դիտվել հատկապես երեխաների և ծերերի մոտ[3]։ Ապացուցված է միդազոլամի վնասկար ազդեցությունը հղիության ժամանակ կիրառման դեպքում, սակայն կրծքով կերակրման ժամանակ նրա վնասակար ազդեցությունը ապացուցված չէ[4][5]։ Այն բենզոդիազեպիններ շարքի դեղերի ներկայացուցիչ է, բարձրացնում է ԳԱԿԹ նեյրոմիջնորդանյութերի ակտվությունը ԿՆՀ-ում[1]։

Միդազոլամը ստեղծվել է 1974 թվականին, իսկ բժշկության մեջ կիրառությունը սկսվել է 1982 թվականից[6]։ Այն դասվում է Առողջապահության համաշխարային կազմակերպության հիմնական անհրաժեշտ դեղերի ցուցակի մեջ[7]։ Շատ երկրներում միդազոլամը վաճառվում է միայն հատուկ դեղատոմսով[1]։

Բժշկական կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցնցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազեմը երբեմն կիրառվում է ցնցումների անհապաղ դադարեցման համար։ Էպիլեպսիայի դեպքում երկարաժամկետ կիրառությունը նպատակահարմար չէ, պայմանավորված տոլերանտության ռիսկով (որի դեպքում միդազոլամը և այլ բենզոդիազեպինները դառնում են անարդյունավետ) և արտահայտված հատկությամբ[8]։ Միդազեմը երեխաների մոտ ցնցումների կամ էպիլեպտիկ ստատուսի դեպքում կարելի է կիրառել ենթաայտային և ներքթային ներմուծման տարբերակով[9][10]։ Միդազեմը արդյունավետ է էպիլեպտիկ ստատուսի վարման համար, այն կիրառվում է երբ այլ դեղորայքները եղել են անարդյունավետ կամ երբ ներերակային ներմուծման տարբերակը հասանելի չէ, այն ջրալույծ է, ինչի շնորհիվ ունի արագ ազդեցության մեխանիզմ և ի տարբերություն այլ բենզոդիազեպինների չի առաացնում մետաբոլիկ ացիդոզ։

Թերություններից է ազդեցության կարճ տևողությունը, որի պատճառով ավելի քան 50% դեպքերում լինում է ցնցումների կրկնություն, ինչպես նաև դեղորայքակայուն էպիլեպտիկ ստատուսի 14-18% դեպքերում դիտվում է բուժման անարդյունավետություն։ Ցնցումների դեպքում կիրառման ժամանակ արագ կարող է զարգանալ դեղորայքային կայունություն, ինչի հետևանքով բուժական ազդեցություն ունենալու համար պահանջվում է կիրառվող դեղաչափի մի քանի անգամ մեծացում։ Երկարաժամկետ կիրառման դեպքում կարող է զարգանալ տոլերանտություն, տախիֆիլաքսիա և կիսադուրսբերման պարբերությունը կարող է երկարել մինչև մի քանի օր[3][11]։ Անհետաձգելի միջամտության ժամանակ երթաայտային և ներքթային կիրառումը ավելի արդյունավետ է ռեկտալ կիրառման համեմատ[12][13][14]։

Սեդացիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներերակային միդազոլամը ցուցված է տարբեր բժշկական միջամտությունների ժամանակ սեդացիայի համար, այն որպես կանոն կիրառվում է օփյոիդային այդ դեղերի՝ օրինակ ֆենտանիլի հետ կոմբինացված, կիրառվում է նախավիրահատական սեդացիայի, ընդհանուր անզգայնացման և ինտեսիվ թերապայի բաժանմունքում թոքերի արհեստական շնչառություն ստացող հիվանդների դեպքում[15][16]։ Միդազոլամը ի համեմատ դիազեպամի ավելի արդյունավետ է անցանկալի հիշողությունների կանխման համար տարբեր բժշկական միջամտությունների դեպքում, սակայն պրոպոֆոլը ունի ավելի արագ վերականգման հատկություն և ավելի արդյունավետ է խոչնդոտում նոր հիշողության ձևավորման գործընթացին[17]։ Այն ամենհաճախ կիրառվող բենզոդիազեպինն է ինտեսիվ թերապիայի բաժանմունքում, քանի որ ունի կարճ կիսադուրսբերման պարբերություն, ջրալույծ է և կարելի է կիրառել շարունակական ինֆուզիայի միջոցով։ Սակայն երկարաժամկետ սեդացայի համար ավելի նախընտրելի է լորազեպամը, քանի որ ունի ավելի երկարատև ազդեցության ժամանակահատված[18], որոշ դեպքերում օրինակ՝ վաղ շնչափողային էքստուբացիայի դեպքում միդազոլամից ավելի արդյունավետ է պրոպոֆոլը[19]։

Միդազոլամը երբեմն կիրառվում է նորածնային ինտեսիվ թերապիայի բաժանմունքում։ Նորածինների դեպքում պետք է կիրառել զգուշությամբ, չպետք է կիրառել ավելի քան 72 ժամ, քանի որ կարող է առաջանալ տախիֆիլաքսիա, բենզոդիազեպինային հանման համախտանիշ, ինչպես նաև նյարդաբանական բարդություններ։ Բոլուս ներարկումներից պետք է խուսափել քանի որ միդազեմի բարձր դեղաչափերը ունեն ընկճող ազդեցություն սիրտ-անոթային համակարգի վրա և կարող են առաջացնել նյարդաբանական բարդություններ[20]։ Միդազոլամը երբեմն կիրառվում է այն նորածիների համար ովքեր միացված են արհեստական շնչառության սարքին, սակայն այս դեպքում մորֆինը ավելի կիրառելի և ավելի անվտանգ է[21]։

Միդազեմը երբեմն կիրառվում է մանկական ատամնաբուժական պրակտիկայում, որպես տագնապամարիչ և հանգստացնող միջոց[22]։

Գրգռվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազմեը այլ հակփսիխոտիկ դեղորայքի հետ ցուցված է շիզոֆրենիայի սրացման դեպքում երբ առկա է ագրեսիվ և անկառավարելի վարքագիծ[23]։

Պալիատիվ օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազեմը ցածր դեղաչափերով, երթամաշկային ներարկման միջոցով կիրառվում է մահամերձ հիվանդների պալիատիվ օգնության նպատակով, այն նվազեցնում է գերգրգռվածությունը, միոկլոնուսները, անհանգստությունը, տագնապը[24]։ Բարձր դեղաչափերով միդազոլամը կիրառվում է մահամեձ հիվանդների կյանքի վերջին մի քանի օրերին խորը սեդացիա ապահովելու համար, նման անհրաժեշտություն առաջանում է երբ առկա է անտանելի տառապանք պայմանավորված անբուժելի հիվանդությամբ և այլ ցավազրկող, հանգստացնող դեղերը անարդյունավետ են[25], նման միջամտության կարիք առաջանում է հազվադեպ[26]։

Հակացուցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենզոդիազեպինները պետք է հատուկ զգուշությամբ կիրառել ծերերի, երեխաների, հղիների, ալկոհոլային կամ այլ դեղորայքային կախվածություն ունեցող անձանց, սպեցիֆիկ հոգեբուժական հիվանդության կոմորբիդության դեպքում[27]։ Հատուկ զգուշություն է պահնջվում ծայրահեղ ծանր հիվանդների մոտ կիրառության դեպքում, հարկավոր է խուսափել միդազոլամի և նրա ակտիվ մետաբոլիտների կուտակումից օրգանիզմում։ Լյարդային և երիկամային հիվանդությունները կարող են երկարաձնել լիդազոլամի դուրս բերման և ապաակտիվացման գործընթացը, հանգեցնելուվ անցակալի երկարատև և ուժեղ ազդեցության[28][29]։ Հակացուցումները ներառում են՝ գերզգայնությունը միդազոլամի հանդեպ, սուր անկյուն գլաուկոման, շոկը, հիպոտենզիան և գանգուղեղային վնասվածքը։ Նշված հակացուցումները հիմնականում հարաբերական հակացուցումներ են։

Կողմնակի ազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազոլամի կողմնակի ազդեցությունները արդեն վերևում նշվել են[3]։ Մարդիկ ովքեր միդազոլամի հետևանքով ունեն ամնեզիա, հիմնականում չեն գիտակցում այդ մասին, քանի դեռ նախապես տեղեկացված չեն եղել[30]։

Two 10-ml bottles labeled Midazolam. The bottle on the left has a label in red and says 1 mg/ml; the one on the right is in green and says 5 mg/ml. Both bottles have much fine print.
Միդազոլամ ներարկման համար 1 և 5 մգ/մլ դեղաչափով

Բենզոդիազեպինների երկարատև կիրառումը կապված է հիշողության երկարատև վատացման հետ, դեղորայքի դադարեցումից միայն վեց ամիս հետո դիտվում է հիշողության մասնակի վերականգնում[3]։ Անհայտ է արդյոք երկարաժամկետ կիրառումից և դադարումից հետո հիշողության ամբողջական վերականգնումը հնարավոր է թե ոչ։ Բենզոդիազեպիները կարող են խորացնել դեպրեսիան։ Բենզոդիազեպիների կիրառումը կապված է որոշ պարադոքսալ ազդեցությունների հետ, ինչպես օրինակ երբեմն դիտվում է ցնցումների հաճախացում[3]։ Պարադոքսալ ազդեցությունը հատկապես դիտվում է երեխաների, ծերերի, ալկոհոլային չարաշահման պատմություն ունեցողների և արտահայտված ագրեսից վարքագիծ ունեցող անձանց մոտ[3]։ Պարադոքսալ ազդեցությունները ավելի հաճախ լինում են ներերակային կիրառման դեպքում[31]։ Միդազոլամի գիշերային ժամերին կիրառման դեպքում, որոշ մնացորդային երևույթներ ՝ քնկոտություն, թուլացած հոգեշարժական և ճանաչողական ֆունկցիա կարող է դիտվել հաջորդ օրը ցերեկային ժամերին։ Այդ ազդեցությունները կարող են հատկապես կարևոր լինել մեքենա վարողների համար, ինչպես նաև հատկապես ծերերի մոտ բարձրանում է գլխապտույտի, ընկնելու և կոտրվածքներ ստանալու հավանականությունը[32]։ Կարող է դիտվել սեդացիա, շնչառական ընկճում, հիպոտենզիա որը պայմանավորված է ծայրամասային անոթային դիմադրության անկմամբ[10][28]։ Եթե միդազոլամը տրվում է չափազանց արագ՝ ներերակային տարբերակով ապա զարգանում է հիպոտենզիա։ Միդազոլամի ինֆուզիայի համախտանիշը առաջանում է բարձր դեղաչափերի դեպքում, այն բնորոշվում է արթնացման հապաղմամբ մի քանի ժամից մինչև օրեր, և կարող է հանգեցնել արհեստական շնչառական սարքի անհրաժեշտության[33]։

Որոշ անձանց մոտ կարող է դիտվել պարադոքսալ ազդեցություն, որը բավականին լավ հետազոտված է բենզոդիազեպիների դեպքում։ Այդ ժամանակ անձի մոտ դիտվում է տագնապ, ակամա շարժումներ, ագրեսիվ և բռնի վարքագիծ, անզուսպ լաց, խոսք և այլ նմանատիպ երևույթներ։ Սա հավանաբար կապված է գիտակցության մակարդակի փոփոխության հետ, որը պայմանավորված է գիտակցության ապաարգելակման և պարադոքսալ ակտիվացման հետ։ Պարադոքսալ ազդեցությունների մասին որպես կանոն անձը անտեղյակ է, որը կապված է միդազոլամի ամնեզիա առաջացնելու հատկության հետ։ Ծայրահեղ իրավիճակներում կիրառելի է ֆլումազենիլ դեղը, որը արգելակում է միդազոլամի ազդեցությունը։ Հակափսիխոտիկ դեղերը՝ օրինակ հալոպերիդոլը նույնպես կիրառելի է այս դեպքում[34]։

Միդազոլամը կարող է առաջացնել շնչառական ընկճում։ Առողջ մարդկանց մոտ միդազոլամի 15մգ/կգ դեղաչափը կարող է առաջացնել շնչառական ընկճում, որը հավանաբար կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա ունեցած ազդեցության հետևանք է[35]։ Երբ միդազոլամը կիրառվում է ֆենտանիլի հետ կոմբինացված ապա այս կողմնակի ազդեցությունը դառնում է ավելի հավանական[36]։

Չնայած այն բանին որ միայն միդազոլամի կիրառման դեպքում շնչառության ընկճման կամ կանգի հավանականությունը փոքր է (0.1–0.5%), այնուամենայնիվ սյլ ԿՆՀ ընկճող դեղերի՝ օրինակ օփիոիդների հետ կիրառման դեպքում մեծ հավանականությամբ կարող է զարգանալ հիպոտենզիա, շնչառական ընկճում, շնչառական կանգ և մահ, նույնիսկ բուժական դեղաչափեր կիրառելու դեպքում[37][38][39][40]։

Ամենաքիչը ևս մեկ ԿՆՀ ընկճող դեղի հետ կոմբինացված կիրառման դեպքում մինչև 84% դեպքերում անհրաժեշտ է լինում կիրառել բենզոդիազեպինային անտագոնիստ ֆլումազենիլ[41]։ Հետևաբար չափազանց կարևոր է հաշվի առնել դեղորայքային փոխազդեցությունը և մշտական մոնիտորինգը, ինչը հնարավորություն կտա միդազոլամի անվտանգ կիրառությանը[41]։

Հղիություն և կրծքով կերակրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազոլամը երբ կիրառվում է հղիության երրորդ եռամսյակում, կարող է ունենալ բացասկան ազդեցություն պտղի վրա, ինչը առաջացնում է՝ բենզոդիազեպինային հանման համախտանիշ, հիպոտոնիա, ապնոետիկ շնչառություն, ցիանոզ, ցրտի հանդեպ ոչ ադեկվատ մետաբոլիկ պատասխան։ Հոպոտոնիայի և հանման համախտանիշի ախտանիշները դրսևորվում են ծնվելու հետո և կարող են տևել մինչև մի քանի ամիս[42]։ Այլ ախտանիշներն են՝ գերգրգռվածությունը, դողը, ստամոքսաղիքային համկարգի ֆունկցիոնալ խանգարումը՝ փսխում, լուծ։ Միդազոլամ ընդունող մայրերին խորհուրդ չի տրվում կրծքով կերակրել[43]։

Ծերունական տարիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծերունական հասակում միդազոլամի մետաբոլիզմը ընթանում է ավելի դանդաղ, որը կողմնակի ազդեցությունները դարձնում է ավելի հավանական, հատկապես՝ գլխապտույտը, ամնեզիան (ավելի հաճախ անտեգրադ ամնեզիան), ատաքսիան, ապակողմնորոշումը և հավասարակշռության կորուստը՝ սայթակումները[3]։

Տոլերանտություն, կախվածություն, դուրս բերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենզոդիազեպինային կախվածությունը հանդիպում է ամեն երրորդ դեպքում, երբ դեղը կիրառվում է չորս և ավելի շաբաթ անընդմեջ[3], այս դեպքում դեղի կտրուկ դադարեցումը որպես կանոն հանգեցնում է հանման համախտանիշի զարգացման։ Միդազոլամի ինֆուզիան կարող է մի քանի օրվա ընթացքում հանգեցնել տոլերանտության և հանման համախտանիշի զարգացման։ Կախվածության ռիսկի գոծոններն են՝ անհատական հակվածությունը, կարճատև ազդեցությամբ և բարձր արդյունավետությամբ բենզոդիազեպինների երկարատև կիրառումը։ Հանման համախտանիշի ախտանիշները տատանվում են սկսած անքնությունից, տագնապից մինչև ցնցումներ և փսիխոզ։ Միդազոլամի դեղաչափի աստիճանաբար նվազեցումը կարող է մինիմալի հասցնել նման ազդեցությունները։ Տոլերանտությունը և դրա հետևանքով զարգացող հանման համախտանիշը զարգանում է կենտրոնական ԳԱԿԹ ընկալինչների նվազման և ԳԱԿԹ-էրգիկ նեյրոնների ֆունկցիոնալ խանգարման հետևանքով[3][44][45]։

Միդազոլամի երկարատև կիրառման դեպքում, դիտվում է արդյունավետության նվազում, որը բենզոդիազեպինային տոլերանտության հետևանք է[33][46]։ Երկարատև ինֆուզիան նույնպես բերում է տոլերանտության զարգացման, եթե ինֆուզիան տևում է մի քանի օր և ավելի ապա կարող է զարգանալ հանման համախտանիշ։ Հետևաբար երկարատև կիրառումից հետո հանման համախտանիշից խուսափելու համար անհրաժեշտ է դեղաչափի աստիճական նվազեցում ու օրալ բենզոդիազեպինների նշանակում՝ օրինակ քլորազեպին։Երբ ինտեսիվ թերապիայի բաժանմունքում զարգանում է միդազոլամի հանդեպ տոլերատություն, ապա բուժմանը ավելացվում է օփիոիդ կամ պրոպոֆոլ։ Հանման համախտանիշի ժամանակ դիտվում՝ գրգռվածություն, ախտաբանական ռեֆլեքսներ, դող, կլոնուս, հիպերտոնուս, դերիլիում, ցնցումներ, սրտխառնոց, փսխում, լուծ, հաճախասրտություն, հիպերտեզիա և հաճախաշնչություն[33]։ Արտահայտված կախվածության դեպքում երբ դեղորայքի ընդունումը կտրուկ դադարեցվում է ապա կարող է զարգանալ հանման համախտանիշ, որը դրսևորվելով որպես էպիլեպտիկ ստատուս կարող է բերել մահվան։

Գերդոզավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազոլամի գերդոզավորումը կարիք ունի անհետաձգելի բժշկական միջամտության։ Առողջ անձանց մոտ գերդոզավորումը համապատասխան բժշկական միջամտության դեպքում որպես կանոն կյանքին չսպառնացող իրավիճակ է, սակայն երբ գերդոզավորումը զուգակցվում է այլ ԿՆՀ ընկճող դեղերի ինչպես օրինակ՝ ալկոհոլի, օփիատների, եռցիկլիկ հակադեպրեսանտների հետ ապա մահացությունը մեծանում է։ Մահացությունը բարձր է նաև ծերերի և խրոնիկական շնչառական հիվանդություններ ունեցող անձանց մոտ երբ միդազոլամը կիրառվում է ներերակային։

Բուժումը սիմպտոմատիկ է, կիրառվում է ակտիվացված ածուխ գերդոզավորման առաջին 1 ժամվա ընթացքում։ Միդազոլամի և այլ բենզոդիազեպինների հակաթույնը ֆլումազենիլն է[28]։ Չնայած այն արդյունավետորեն հակադարձում է միդազոլամին, սակայն կիրառվում է ոչ հաճախ, քանի որ կարող է առաջացնել ցնցումներ հատկապես բենզոդիազեպինային կախվածություն ունեցող արձանց մոտ[47][48]։

Միդազոլամի գերդոզավորման ժամանակ դիտվում է՝ ատաքսիա, դիզարթրիա, նիստագմ, խոսքի խանգարում, քնկոտություն, ապակողմնորոշում, հիպոտենզիա, շնչառական կանգ, վազոմոտոր կոլապս, շարժողական դիսֆունկցիա, ախտաբանական ռեֆլեքներ, կորդինացիոն դիսֆունկցիա, գլխապտույտ, կոմա և մահ[47][48]։

Օրգանիզմում հայտնաբերումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազոլամի կամ իր հիմնական մետաբոլիտի՝ 1-հիդրոքսիմիդազոլամ գլուկուրոնիդի կոնցենտրացիան կարելի է չափել արյան, պլազմայի կամ շիճուկ մեջ, որը կիրառվում է դեղաչափի մոնիտորինգի, ինչպես նաև գերդոզավորման հաստատաման համար։ Երիկամային հիվանդություն ունեցող անձանց մոտ միդազոլամի և իր ակտիվ մետաբոլիտի հեռացման գործընթացքը դանդաղ է տեղի ունենում, որը հանգեցնում է գերդոզավորման հավանականության մեծացմանը[49]։

Փոխազդեցություն այլ դեղերի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրոտեազային ինհիբիտորները, նեֆազոդոնը, սերտրալինը, թուրինջը, ֆլուոքսետինը, էրիտրոմիցինը, դիլտիազեմը, կլարիտրոմիցինը արգելակում են միդազոլամի մետաբոլիզմը, հանգեցնելուվ ազդեցության տևողության երկարացման։ Արևքուրիկ սովորականը, ռիֆամպենտինը, ռիֆամպինը, ռիֆաբուտինը, ֆենիտոինը խթանում են միդազոլամի մետաբոլիզմը, հանգեցնելֆենտով արդյունավետության նվազման։ Սեդատիվ հակադեպրեսանտները, հակացնցումային որոշ դեղեր՝ ֆենոբարբիտալը, ֆենտոինը, կարբամազեպինը, սեդատիվ հակահիստամինայինները, օփիատները, հակափսիխոտիկները և ալկոհոլը խթանում են միդազոլամի սեդատիվ ազդեցությանը[3]։

Միդազոլամը գրեթե ամբողջությամբ մետաբոլիզվում է ցիտոքրոմ Պ450-3Ա4 ֆերմենտով։ Ատորվաստատինի կիրառումը նույնպես նվազեցնում է միդազոլամի արդյունավետությունը[50]։ Արևքուրիկ սովորականը նվազեցնում է միդազոլամի կոնցենտրացիան արյան մեջ[51]։ Թուրինջի հյութը արգելակում է աղիքային 3Ա4 ֆերմենտը և նվազեցնելով միդազոլամի մետաբոլիզմը՝ բարձրացնում է արյան մեջ կոնցենտրացիան[52]։

Դեղաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազոլամը կարճատև ազդեցության բենզոդիազեպին է, որի կիսադուրսբերման պարբերությունը 1,5-2,5 ժամ է[53]։ Ծերերի և երեխաների մոտ մետաբոլիզմը ավելի դանդաղ է[31][54]։ Միդազոլամը մետաբոլիզվում է իր ակտիվ մոտաբոլիտի՝ 1-հիդրոքսիմիդազոլամի։ Երիկամային և լյարդային հիվանդությունները ազդում են միդազոլամի և իր ակտիվ մետաբոլիտի ֆարմակոկինետիկայի վրա[55]։ Միդազոլամի ակտիվ մոտաբոլիտի կենսաբանական ազդեցությունը կազմում է 10%։ Միդազոլամը վատ է ներծծվում բերանի խոռոչից, դեղաչափի միայն 50% է հասնում արյան համակարգ[3]։ Միդազոլամի ինչպես բուժական այնպես էլ կողմնակի ազդեցությունները կապված են ԳԱԿԹ ընկալիչների խթանման հետ։ Միդազոլամը ի տարբերություն այլ բենզոդիազեպինների անմիջական չի խթանում ԳԱԿԹ ընկալիչները, այլ խթանում է ԳԱԿԹ ազդեցությունը ԳԱԿԹա ընկալիչների վրա, որը հանգեցնում է նեյրոնների վրա արգելակող ազդեցության։ Միդազոլամի առաջացրած գրեթե բոլոր էֆֆեկտները կարելի է բարցաատրել այս մեխանիզմով այդ թվում՝ սեդացիան, քնկոտությունը, տագնապամարիչ ազդեցությունը, անտեգրադ ամնեզիան, մկանային ռելաքսացիան և հակացնցումային ազդեցությունը[28]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միդազոլամը և այլ շուրջ 35 բենզոդիազեպիններ այժմ կիրառվում է բժշկական նպատակով[56]։ Սիթեզվել է 1975 թվականին ԱՄՆ-ում Վոլսերի և Ֆրայերի կողմից Հոֆֆման-Լարոշեր ընկերությունում[57]։ Ջրալույծ լինելու շնորհիվ այն ավելի քիչ էր առաջացնում թրոմբոֆլեբիտ ի համեմատ նմանատիպ այլ դեղերի[58][59]։ Միդազոլամի հակացնցումային ազդեցությունը ուսումնասիրվել է 1970-ականների վերջերին, սակայն միայն 1990-ականներից է սկսվել ակտիվ կիրառումը էպիլեպտիկ ստատուսի բուժման համար[60]։

2010 թվականի դրությամբ այն հանդիսանում է ամենաշատ կիրառվող բենզոդիազեպինը անէսթեզիայում[61]։ Անհետաձգելի իրավիճակներում միդազոլամը ավելի շատ է կիրառվում ի համեմատ լորազեպամի կամ դիազեպամի, քանի որ ունի կարճատև ազդեցություն, ավելի բարձր արդյունավետություն և ներարկման տեղում քիչ ցավոտություն[56]։ Միդազոլամը այժմ կիրառվում է նաև անասնաբուժական պրակտիկայում[62]։ 2018 թվականին ԱՄՆ-ի Կենտրոնական հետախուզական վարչություն դիտարկում էր միդազոլամի կիրառումը ահաբեկիչների համար որպես "ճշմարտության շիճուկ"[63]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «Midazolam Hydrochloride». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Brigo F, Nardone R, Tezzon F, Trinka E (2015 թ․ օգոստոս). «Nonintravenous midazolam versus intravenous or rectal diazepam for the treatment of early status epilepticus: A systematic review with meta-analysis». Epilepsy & Behavior. 49: 325–36. doi:10.1016/j.yebeh.2015.02.030. PMID 25817929. S2CID 33207030.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Riss J, Cloyd J, Gates J, Collins S (2008 թ․ օգոստոս). «Benzodiazepines in epilepsy: pharmacology and pharmacokinetics». Acta Neurologica Scandinavica. 118 (2): 69–86. doi:10.1111/j.1600-0404.2008.01004.x. PMID 18384456. S2CID 24453988.
  4. ↑ «Midazolam use while Breastfeeding». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  5. ↑ Hamilton R (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 21. ISBN 9781284057560.
  6. ↑ Fischer, Jnos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery. John Wiley & Sons. էջ 539. ISBN 9783527607495.
  7. ↑ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
  8. ↑ Isojärvi JI, Tokola RA (1998 թ․ դեկտեմբեր). «Benzodiazepines in the treatment of epilepsy in people with intellectual disability». Journal of Intellectual Disability Research. 42 Suppl 1 (1): 80–92. PMID 10030438.
  9. ↑ McTague, Amy; Martland, Timothy; Appleton, Richard (2018 թ․ հունվարի 10). «Drug management for acute tonic-clonic convulsions including convulsive status epilepticus in children». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1: CD001905. doi:10.1002/14651858.CD001905.pub3. ISSN 1469-493X. PMC 6491279. PMID 29320603.
  10. ↑ 10,0 10,1 Walker M (2005 թ․ սեպտեմբեր). «Status epilepticus: an evidence based guide». BMJ. 331 (7518): 673–7. doi:10.1136/bmj.331.7518.673. PMC 1226249. PMID 16179702.
  11. ↑ Murthy JM (2006 թ․ դեկտեմբեր). «Refractory status epilepticus». Neurology India. 54 (4): 354–8. doi:10.4103/0028-3886.28104. PMID 17114841.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  12. ↑ Eriksson K, Kälviäinen R (2005 թ․ նոյեմբեր). «Pharmacologic management of convulsive status epilepticus in childhood». Expert Review of Neurotherapeutics. 5 (6): 777–83. doi:10.1586/14737175.5.6.777. PMID 16274335. S2CID 2865644.
  13. ↑ Wolfe TR, Macfarlane TC (2006 թ․ մայիս). «Intranasal midazolam therapy for pediatric status epilepticus». The American Journal of Emergency Medicine. 24 (3): 343–6. doi:10.1016/j.ajem.2005.11.004. PMID 16635708.
  14. ↑ Sofou K, Kristjánsdóttir R, Papachatzakis NE, Ahmadzadeh A, Uvebrant P (2009 թ․ օգոստոս). «Management of prolonged seizures and status epilepticus in childhood: a systematic review». Journal of Child Neurology. 24 (8): 918–26. doi:10.1177/0883073809332768. PMID 19332572. S2CID 41731847.
  15. ↑ Brown TB, Lovato LM, Parker D (2005 թ․ հունվար). «Procedural sedation in the acute care setting». American Family Physician. 71 (1): 85–90. PMID 15663030.
  16. ↑ O'Connor M, Bucknall T, Manias E (2010 թ․ մայիս). «Sedation management in Australian and New Zealand intensive care units: doctors' and nurses' practices and opinions». American Journal of Critical Care. 19 (3): 285–95. doi:10.4037/ajcc2009541. PMID 19770414.
  17. ↑ McQuaid KR, Laine L (2008 թ․ մայիս). «A systematic review and meta-analysis of randomized, controlled trials of moderate sedation for routine endoscopic procedures». Gastrointestinal Endoscopy. 67 (6): 910–23. doi:10.1016/j.gie.2007.12.046. PMID 18440381.
  18. ↑ Arcangeli A, Antonelli M, Mignani V, Sandroni C (2005 թ․ նոյեմբեր). «Sedation in PACU: the role of benzodiazepines». Current Drug Targets. 6 (7): 745–8. doi:10.2174/138945005774574416. PMID 16305452.
  19. ↑ De Cosmo G, Congedo E, Clemente A, Aceto P (2005 թ․ նոյեմբեր). «Sedation in PACU: the role of propofol». Current Drug Targets. 6 (7): 741–4. doi:10.2174/138945005774574425. PMID 16305451.
  20. ↑ Rawicz M (Oct–Dec 2008). «[Recommendations for analgesia and sedation in neonatal intensive care]». Medycyna Wieku Rozwojowego. 12 (4 Pt 1): 958–67. PMID 19471072.
  21. ↑ Bellù R, de Waal KA, Zanini R (2008 թ․ հունվար). Bellù R (ed.). «Opioids for neonates receiving mechanical ventilation». The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD004212. doi:10.1002/14651858.CD004212.pub3. PMC 7388902. PMID 18254040.
  22. ↑ «Sedation of children undergoing dental treatment». www.cochrane.org. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.
  23. ↑ Huf, G; Alexander, J; Gandhi, P; Allen, MH (2016 թ․ նոյեմբերի 25). «Haloperidol plus promethazine for psychosis-induced aggression». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11: CD005146. doi:10.1002/14651858.CD005146.pub3. PMC 6464403. PMID 27885664.
  24. ↑ Liverpool Care Pathway (2005 թ․ հունվար). «Care of the Dying Pathway (lcp) (Hospital)» (PDF). United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  25. ↑ de Graeff A, Dean M (2007 թ․ փետրվար). «Palliative sedation therapy in the last weeks of life: a literature review and recommendations for standards». Journal of Palliative Medicine. 10 (1): 67–85. doi:10.1089/jpm.2006.0139. PMID 17298256.
  26. ↑ Royal College of Physicians (2009 թ․ սեպտեմբեր). «National care of the dying audit 2009». United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 10-ին. "[I]n their last 24 hours... 31% had low doses of medication to [control distress from agitation or restlessness]... the remaining 4% required higher doses"
  27. ↑ Authier N, Balayssac D, Sautereau M, Zangarelli A, Courty P, Somogyi AA, Vennat B, Llorca PM, Eschalier A (2009 թ․ նոյեմբեր). «Benzodiazepine dependence: focus on withdrawal syndrome». Annales Pharmaceutiques Françaises. 67 (6): 408–13. doi:10.1016/j.pharma.2009.07.001. PMID 19900604.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 Olkkola KT, Ahonen J (2008). «Midazolam and other benzodiazepines». Modern Anesthetics. Handbook of Experimental Pharmacology. Vol. 182. էջեր 335–360. doi:10.1007/978-3-540-74806-9_16. ISBN 978-3-540-72813-9. PMID 18175099.
  29. ↑ Verbeeck RK (2008 թ․ դեկտեմբեր). «Pharmacokinetics and dosage adjustment in patients with hepatic dysfunction». European Journal of Clinical Pharmacology. 64 (12): 1147–61. doi:10.1007/s00228-008-0553-z. PMID 18762933. S2CID 27888650.
  30. ↑ Merritt P, Hirshman E, Hsu J, Berrigan M (2005 թ․ հունվար). «Metamemory without the memory: are people aware of midazolam-induced amnesia?». Psychopharmacology. 177 (3): 336–43. doi:10.1007/s00213-004-1958-8. PMID 15290003. S2CID 7142863.
  31. ↑ 31,0 31,1 Rosenbaum A, Kain ZN, Larsson P, Lönnqvist PA, Wolf AR (2009 թ․ սեպտեմբեր). «The place of premedication in pediatric practice». Paediatric Anaesthesia. 19 (9): 817–828. doi:10.1111/j.1460-9592.2009.03114.x. PMID 19691689. S2CID 7743205.
  32. ↑ Vermeeren A (2004). «Residual effects of hypnotics: epidemiology and clinical implications». CNS Drugs. 18 (5): 297–328. doi:10.2165/00023210-200418050-00003. PMID 15089115. S2CID 25592318.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 Mencía SB, López-Herce JC, Freddi N (2007 թ․ մայիս). «Analgesia and sedation in children: practical approach for the most frequent situations». Jornal de Pediatria. 83 (2 Suppl): S71–82. doi:10.2223/JPED.1625. PMID 17530139. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  34. ↑ Mancuso CE, Tanzi MG, Gabay M (2004 թ․ սեպտեմբեր). «Paradoxical reactions to benzodiazepines: literature review and treatment options». Pharmacotherapy. 24 (9): 1177–85. doi:10.1592/phco.24.13.1177.38089. PMID 15460178. S2CID 38614605. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 6-ին.
  35. ↑ Reves JG, Fragen RJ, Vinik HR, Greenblatt DJ (1985 թ․ մարտ). «Midazolam: pharmacology and uses». Anesthesiology. 62 (3): 310–24. doi:10.1097/00000542-198503000-00017. PMID 3156545. S2CID 28308031.
  36. ↑ Bailey PL, Pace NL, Ashburn MA, Moll JW, East KA, Stanley TH (1990 թ․ նոյեմբեր). «Frequent hypoxemia and apnea after sedation with midazolam and fentanyl». Anesthesiology. 73 (5): 826–30. doi:10.1097/00000542-199011000-00005. PMID 2122773.
  37. ↑ Classen DC, Pestotnik SL, Evans RS, Burke JP (1992). «Intensive surveillance of midazolam use in hospitalized patients and the occurrence of cardiorespiratory arrest». Pharmacotherapy. 12 (3): 213–6. doi:10.1002/j.1875-9114.1992.tb04512.x (inactive 2020 թ․ հոկտեմբերի 9). PMID 1608855.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2020 (link)
  38. ↑ Wright SW, Chudnofsky CR, Dronen SC, Wright MB, Borron SW (1990 թ․ մարտ). «Midazolam use in the emergency department». The American Journal of Emergency Medicine. 8 (2): 97–100. doi:10.1016/0735-6757(90)90192-3. PMID 2302291.
  39. ↑ Yaster M, Nichols DG, Deshpande JK, Wetzel RC (1990 թ․ սեպտեմբեր). «Midazolam-fentanyl intravenous sedation in children: case report of respiratory arrest». Pediatrics. 86 (3): 463–7. PMID 2388795.
  40. ↑ West JM, Estrada S, Heerdt M (1987 թ․ հուլիս). «Sudden hypotension associated with midazolam and sufentanil». Anesthesia and Analgesia. 66 (7): 693–4. doi:10.1213/00000539-198707000-00026. PMID 2955719.
  41. ↑ 41,0 41,1 Kawano DF, Ueta J, Sankarankutty AK, Pereira LR, de Freitas O (2009 թ․ հունիս). «Midazolam-related drug interactions: detection of risk situations to the patient safety in a brazilian teaching hospital». Journal of Patient Safety. 5 (2): 69–74. doi:10.1097/PTS.0b013e3181a5dafa. PMID 19920444. S2CID 12973546.
  42. ↑ McElhatton PR (Nov–Dec 1994). «The effects of benzodiazepine use during pregnancy and lactation». Reproductive Toxicology. 8 (6): 461–75. doi:10.1016/0890-6238(94)90029-9. PMID 7881198.
  43. ↑ Serreau R (2010 թ․ ապրիլ). «[Drugs during preeclampsia. Fetal risks and pharmacology]». Annales Françaises d'Anesthésie et de Réanimation. 29 (4): e37–46. doi:10.1016/j.annfar.2010.02.016. PMID 20347563.
  44. ↑ Fukuda K, Shoda T, Mima H, Uga H (2002 թ․ օգոստոս). «Midazolam induces expression of c-Fos and EGR-1 by a non-GABAergic mechanism». Anesthesia and Analgesia. 95 (2): 373–8, table of contents. doi:10.1097/00000539-200208000-00024. PMID 12145054.
  45. ↑ Cho HH, O'Connell JP, Cooney MF, Inchiosa MA (2007). «Minimizing tolerance and withdrawal to prolonged pediatric sedation: case report and review of the literature». Journal of Intensive Care Medicine. 22 (3): 173–179. doi:10.1177/0885066607299556. PMID 17569173. S2CID 42497090.
  46. ↑ Potokar J, Coupland N, Wilson S, Rich A, Nutt D (1999 թ․ սեպտեմբեր). «Assessment of GABA(A)benzodiazepine receptor (GBzR) sensitivity in patients on benzodiazepines». Psychopharmacology. 146 (2): 180–4. doi:10.1007/s002130051104. PMID 10525753. S2CID 31542770. Արխիվացված է օրիգինալից 2002 թ․ հունվարի 12-ին.
  47. ↑ 47,0 47,1 A Rastegar D, I Fingerhood M (2005). Addiction medicine: an evidence-based handbook. Philadelphia, PA: Lippincott Williams Wilkins. էջ 80. ISBN 978-0-7817-6154-3.
  48. ↑ 48,0 48,1 A Boon N, Davidson S, R Colledge N, Walker B, Hunter JG (2006). Davidson's principles practice of medicine. Edinburgh: Elsevier/Churchill Livingstone. էջեր 212–213. ISBN 978-0-443-10057-4.
  49. ↑ Baselt RC (2008). Disposition of Toxic Drugs and Chemicals in Man (8th ed.). Foster City CA: Biomedical Publications. էջեր 1037–40. ISBN 978-0-9626523-7-0.
  50. ↑ Mc Donnell CG, Harte S, O'Driscoll J, O'Loughlin C, Van Pelt FN, Shorten GD, Van Pelt FD (2003 թ․ սեպտեմբեր). «The effects of concurrent atorvastatin therapy on the pharmacokinetics of intravenous midazolam». Anaesthesia. 58 (9): 899–904. doi:10.1046/j.1365-2044.2003.03339.x. PMID 12911366. S2CID 25382546.
  51. ↑ Hu Z, Yang X, Ho PC, Chan SY, Heng PW, Chan E, Duan W, Koh HL, Zhou S (2005). «Herb-drug interactions: a literature review». Drugs. 65 (9): 1239–82. doi:10.2165/00003495-200565090-00005. PMID 15916450. S2CID 46963549.
  52. ↑ Arayne MS, Sultana N, Bibi Z (2005 թ․ հոկտեմբեր). «Grape fruit juice-drug interactions». Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences. 18 (4): 45–57. PMID 16380358.
  53. ↑ «Midazolam Injection» (PDF). Medsafe. New Zealand Ministry of Health. 2012 թ․ հոկտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 6-ին.
  54. ↑ Barash PG, Cullen BF, Stoelting RK, Cahalan MD (2009 թ․ ապրիլի 1). Clinical Anesthesia (6th ed.). Lippincott Williams Wilkins. էջ 588. ISBN 978-0-7817-8763-5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 20-ին.
  55. ↑ Spina SP, Ensom MH (2007 թ․ մարտ). «Clinical pharmacokinetic monitoring of midazolam in critically ill patients». Pharmacotherapy. 27 (3): 389–398. doi:10.1592/phco.27.3.389. PMID 17316150. S2CID 24319062.
  56. ↑ 56,0 56,1 Udaykumar, Padmaja (2008 թ․ մայիսի 30). Short Textbook of Pharmacology for Dental and Allied Health Sciences. Jaypee Brothers Medical Publishers. էջ 128. ISBN 978-81-8448-149-5.
  57. ↑ US patent 4166185, Armin Walser; Rodney I. Fryer & Louis Benjamin, "Imidazo[1,5-α][1,4]benzodiazepines", published 1979-08-28, issued 1979-08-28, assigned to Hoffmann La Roche Inc 
  58. ↑ Malamed SF (2002 թ․ հոկտեմբերի 16). Sedation: a guide to patient management. St. Louis: Mosby. էջ 335. ISBN 978-0-323-01226-3.
  59. ↑ Kaplan JH, Reich DL, Lake CL, Konstadt SN (2006 թ․ մայիսի 15). Cardiac Anesthesia (5 ed.). W.B. Saunders Company. ISBN 978-1-4160-0253-6.
  60. ↑ S Wheeler D, R Wong H, P Shanley T (2007). Pediatric critical care medicine: basic science and clinical evidence. London: Springer. էջ 984. ISBN 978-1-84628-463-2. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  61. ↑ Oparil S, Weber M (2005 թ․ ապրիլի 22). Hypertension: a companion to Brenner and Rector's the kidney (2 ed.). Philadelphia: Elsevier Mosby. էջ 816. ISBN 978-0-7216-0258-5.
  62. ↑ Riviere J, Papich MG (2009 թ․ մարտի 30). Veterinary Pharmacology and Therapeutics. Wiley-Blackwell. էջ 358. ISBN 978-0-8138-2061-3. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  63. ↑ «CIA considered potential truth serum for terror suspects after 9/11».
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միդազոլամ&oldid=9716069» էջից