Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխներ
գերմ.՝ Ernst Ludwig Kirchner
Kirchner 1919 portrait.jpg
ԿեղծանունLouis de Marsalle
Ծնվել էմայիսի 6, 1880(1880-05-06)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԱշաֆենբուրգ, Ստորին Ֆրանկոնիա, Բավարիա, Գերմանական կայսրություն[4][5][6]
Վախճանվել էհունիսի 15, 1938(1938-06-15)[4][1][7][…] (58 տարեկան)
Մահվան վայրDavos Frauenkirch[6]
Ազգությունգերմանացի
ՔաղաքացիությունFlag of Germany (1935–1945).svg Գերմանական ռայխ
ԿրթությունԴրեզդենի տեխնիկական համալսարան
Մասնագիտություննկարիչ, նկարազարդող, լուսանկարիչ, գծանկարիչ, քանդակագործ, նկարիչ-փորագրող, դիզայներ, գծագրող և գծանկարիչ
Ոճէքսպրեսիոնիզմ[8][9] և expressionism?[10]
Ժանրդիմապատկեր[5], բնանկար[5], ժանրային նկարչություն[5], նյու[5], կենդանիների նկարչություն[5] և նատյուրմորտ[5]
Թեմաներգեղանկարչություն
Ուշագրավ աշխատանքներFive women on the street?, Berlin Street Scene?, Marzella?, Lehrer Florian Bätschi mit Schulkindern?, Half-Length Nude with Hat?, Street, Berlin?, Street Scene?, Potsdam Square, Berlin?, Bridge over the Rhine in Cologne?, Alpine Kitchen?, Tinzenhorn - Zügencanyon near Monstein?, Wiesen bridge?, Q27096198?, Archery?, Flock of sheep?, Tramway and train? և Artillerymen in the Shower?[11]
ԱնդամակցությունDie Brücke և Բեռլինի սեցեսիոն[12]
ՀայրErnst Kirchner?
Համատեղ ապրողDoris Große?, Erna Schilling?[13], Irene Altman? և Elsbeth Luebke?
Կայքernstludwigkirchner.com
ստորագրություն
Изображение автографа
Commons-logo.svg Ernst Ludwig Kirchner Վիքիպահեստում

Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխներ (գերմ.՝ Ernst Ludwig Kirchner, մայիսի 6, 1880(1880-05-06)[1][2][3][…], Աշաֆենբուրգ, Ստորին Ֆրանկոնիա, Բավարիա, Գերմանական կայսրություն[4][5][6] - հունիսի 15, 1938(1938-06-15)[4][1][7][…], Davos Frauenkirch[6]), գերմանացի նկարիչ, գրաֆիկ, քանդակագործ, էքսպրեսիոնիզմի ներկայացուցիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխները ծնվել է 1880 թվականի մայիսի 6-ին Աշաֆենբուրգում, ինժեներ-քիմիկոս Էռնստ Կիրխների ընտանիքում։ 1901 թվականին ավարտել է Խեմնիցի գիմնազիան և ընդունվել Դրեզդենի Բարձրագույն տեխնիկական դպրոցի` ճարտարապետության ֆակուլտետ։ Այստեղ նա ծանոթացել է Ֆրից Բլեյլի հետ, ով կիսում էր գեղանկարչության հանդեպ ունեցած իր հետաքրքրությունները։ 1903-1904 թվականներին Կիրխները սովորել է Մյունխենի տեխնիկական համալսարանում, ինչպես նաև մասնավոր դասերի է հաճախել Ֆոն Դեբշիցի ու Օբրիստայի` կիրառական ու ազատ արվեստի կենտրոնում, որտեղ ստացել է ճարտարապետի վկայական։

1905 թվականին Դրեզդենի Բարձրագույն տեխնիկական դպրոցի չորս ուսանողներ` Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխները, Ֆրից Բլեյլը, Էրիխ Հեկելը և Կառլ Շմիդտ-Ռոտլուֆը, հիմնում են «Կամուրջ» (գերմ.՝ Die Brücke) միությունը, որով էլ սկզբնավորվում է գերմանական էքսպրեսիոնիզմը։ Հունիսի 7-ը համարվում է միավորման հիմնադրման օրը։ Անվանումն առաջարկել է Հեկելը, իսկ խմբի գաղափարախոսը եղել է Կիրխները։ Նա ձևակերպել է ստեղծագործական միության դրույթները, որի գեղագիտության հիմնական սկզբունքը դարձել է մատերիալիզմի, ռեալիզմի, իմպրեսիոնիզմի և մոդեռն ոճի ժխտումը։

1906 թվականին Կիրխները գրել է ընկերության ծրագիրը։ 1907 թվականի ամռանը գերմանացի նկարիչ Մաքս Պեխշտայնի հետ մեկնել է Գոպելն, որտեղ շատ նկարել է։ 1908 թվականին աշխատել է Ֆեմարն կղզում։ 1909-1911 թվականներին նկարելու է մեկնել Մորիցբուրգի ջրավազաններ։ 1906 թվականի վերջերին հայտնվում են Կիրխների վրձնին պատկանող առաջին դիմանկարները, որոնցում պատկերված էր նրա կյանքի ընկերուհին` Դոդոն (Դորիս Գրոսե)։ Այս շրջանում նա իր համար նոր թեմա է բացահայտում` վարիետեն ու կրկեսը, որը մշակում է հետագա տարիներին[14]։

1910-1911 թվականներին մտնում է նկարիչների «Նոր սեցեսիոն» միության մեջ։ 1911 թվականին մենել է Բեռլին, որտեղ ծանոթացել է Էռնա Շիլինգի հետ. վերջինս դարձել է Կիրխների քաղաքացիական կինը։ Նույն ժամանակ Մաքս Պեխշտայնի հետ հիմնադրել է «Գեղանկարչության ժամանակակից ուսուցման» ինստիտուտը[14]։ Նրա գեղանկարչության մեջ ի հայտ են գալիս նոր թեմաներ` մեծ քաղաքի կյանքը, նրա փողոցները և ճարտարապետությունը, մարդկային տեսակները, որոնք բնորոշ են մայրաքաղաքին[15]։

DBP 1974 823 Ernst Ludwig Kirchner, Alter Bauer.jpg

1913 թվականին Կիրխների ներկայացրած «Կամուրջ գեղարվեստական միության քրոնիկան» հանգեցնում է խմբի փլուզմանը. Կիրխների ընկերների կարծիքով նա ոչ տեղին ամեն անգամ շեշտում էր իր դերը Կամուրջի ստեղծման գործում։ Արդյունքում նկարիչների մեջ տարաձայնություններ են առաջանում, որոնց հետևանքով Կիրխները լքում է միությունը։

1914 թվականին Կիրխները մասնակցում է Քյոլնի գեղարվեստական ցուցահանդեսին։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկսվելուց հետո նա կամավոր մեկնում է ռազմաճակատ, սակայն արդեն երկու ամիս անց նրան ժամանակավորապես հեռացնում են ծառայությունից և բուժման համար տեղավորում հոգեբուժարանում։ Պատերազմը նկարչին թվում է «արյունոտ պարահանդես», և նա փորձում է խուճապը հաղթահարել ալկոհոլի ու թմրանյութերի միջոցով[16]։ 1915 թվականին նա բանակից զորացրվում է թոքերի հիվանդության պատճառով և ուղևորվում Քյոնինգշտայնի առողջարան։ 1917 թվականին ապրելու և բուժման նպատակով հաստատվում է Շվեյցարիայում և ապրում Դավոսի մոտ գտնվող Շտաֆելալպում։ Մինչև 1918 թվականի հոկտեմբերը բուժում է ստանում Կրոյցլինգենի առողջարանում։ 1918 թվականից հաստատվել է Դավոսի մերձակայքում գտնվող Ֆրանունկիրխե բնակավայրում` էքսպրեսիոնիստական ոճով նկարելով ալպյան բնապատկերներ[16]։

Կամուրջ միավորման անդամների խմբանկար, 1926-1927

1919-1920 թվականները Կիրխների համար բարենպաստ շրջան էր. նրա առողջությունը բարելավվում է, նա շատ է աշխատում, Գերմանիայում և Շվեյցարիայում կազմակերպվում են նրա աշխատանքների ցուցահանդեսներ։ 1922 թվականը դառնում է Լիզա Գույերի հետ համատեղ աշխատելու շրջանի սկիզբը։

1923 թվականին Կիրխները մեծ ցուցահանդես է կազմակերպում Բազելում։ Այդ ժամանակ նա աշխատում է բանաստեղծ Գեորգ Հայմի բանաստեղծական ժողովածուի նկարազարդումների շուրջ։ 1925-1926 թվականներին մեծ ճանապարհորդություն է կատարել Գերմանիայում։ 1929 թվականին Կիրխենը այցելել է Էսսեն, Բեռլին, Մայնի Ֆրանկֆուրտ։

1930 թվականին Կիրխները դարձել է Պրուսական արվեստների ակադեմիայի անդամ։ 1933 թվականին Բեռնում կայացել է նրա գործերի հետահայաց ցուցադրություն։ Այս ժամանակ Գերմանիայում իշխանության եկած նացիստները խիստ քննադատում են Կիրխներին ու նրա ընկերներին` նրանց գործերը հանելով թանգարաններից։ Կիրխները դա հիվանդագին է ընդունում, քանի որ «Կամուրջի» հիմնական նպատակներից մեկը գերմանական արվեստի զարգացումն էր[16]։

1937 թվականին նկարչի գործերը նացիստների կողմից դասվում են դեգեներատիվ արվեստի շարքին։ Նրա 639 աշխատանքներ հեռացվում են գերմանական թանգարաններից, մի մասը` ոչնչացվում։ Կիրխների 25 նկար ցուցադրվել է դեգեներատիվ արվեստի ցուցադրական հանդեսին, ինչը Հիտլերն անձամբ համարել է «ազգի վիրավորանք»։

1938 թվականին Կիրխները շարունակել է աշխատել, սակայն նրա ֆիզիկական ու հոգևոր առողջությունը զգալիորեն վատացել է։ 1938 թվականի հունիսի 15-ին հիվանդությունից տանջված և թմրանյութերի նկատմամբ հակում ունեցող նկարիչը ինքնասպանություն է գործել։ Նրա քաղաքացիական կինը` Էռնա Շիլինգը, իրավունք է ստացել մինչև իր մահը կրելու Կիրխների ազգանունը։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոտսդամի հրապարակը Բեռլինում, 1914

Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխները գեղանկարչության պատմության մեջ մտել է որպես 20-րդ դարի սկզբի գեղարվեստական կյանքի` էքսպրեսիոնիզմի հիմնադիրներից մեկը։ Նրա նկարներն աչքի են ընկնում վառ գունապնակով, անկյունային ուրվագծերով, դրամատիկական ուժեղ լարվածությամբ[17]։ Գերմանացի արվեստագետ Նորբերտ Վոլֆի կարծիքով «հուզական լարվածությամբ Կիրխների աշխխատանքները գերազանցում են 20-րդ դարի մնացած նկարիչների գործերին»[18]։

Կիրխներն իր ստեղծագործական ճանապարհը սկսել է Վան Գոգի ու Անրի Մատիսի ազդեցությամբ[18]։ Նա շատ փորձարկումներ է արել և' վանգոգյան վրձնահարվածներով, և' մատիսյան գույներով` դրանով հանդերձ սովորելով պահպանել էքսպրեսիայի ու գիտակցության հսկողության հավասարակշռությունը[18]։ Բացի այդ` Կիրխները հետաքրքրություն է դրսևորել Աֆրիկայի ու Օվկիանիայի ժողովուրդների արվեստի նկատմամբ` նրանցից փոխառելով պրիմիտիվ արվեստի որոշ տարրեր։

1905 թվականի ամռանը Կիրխների արվեստում բեկումնային պահ է ի հայտ գալիս. հենց այդ ժամանակ նա և իր ընկերները դառնում են նոր շարժման հիմնադիրները։ Նրանց կողմից հիմնադրված «Կամուրջ» միության ծրագիրը կոչ էր անում արվեստի առաջադեմ մարդկանց միավորվելու ու գեղարվեստական հեղափոխական սկզբունքները կյանքի կոչելու[19]։ Սակայն երիտասարդ էքսպրեսիոնիստները, որոնք պայքարում էին դարն ապրած արվեստի դեմ, ամբողջովին չէին ժխտում անցյալի ժառանգությունը։ Նրանք բարձր էին գնահատում Դյուրերի, Լուկաս Կրանախ Ավագի, Մաթիաս Գրունեվալդի, պոստիմպրեսիոնիզմի, ֆովիզմի գործերը։

Աստիճանաբար ձևավորվում է Կիրխների սեփական ոճը։ Նա հրաժարվում է պատրանքային տարածությունից և ձգտում առարկաների հարթության, նրանց ոչ սովորական ձևափոխումների[20]։ Նրա կոմպոզիցիաները լցվում են կտրուկ գունային հակասություններով. նա ձգտում է ոճավորման և տեսողական միջոցների նվազեցման։ Նկարը նրա կարծիքով ոչ թե որոշակի առարկաների պատկերումն է, այլ ինքնուրույն էակ` գծերից ու գույներից կերտված, որը նման է իր բնորդներին այնքան, ինչքան անհրաժեշտ է պատկերի բանալին պահելու համար։

Կիրխների արվեստի հիմնական ժանրերից մեկը քաղաքային բնապատկերն է։ Դրանք տագնապալի են և հագեցած են պատուհասվող աղետի կանխազգացմամբ։ Լայն տարածում ունի «Պոտսդամի հրապարակը Բեռլինում» նկարը (1914), որը նկարված է սառը սև-կանաչ տոներով և պատկերում է բեռլինյան թեթևաբարո վարքի տեր կանանց։ Կանացի ուրվագծերի երկարացված համաչափությունները հատվում են մայթերի սուր եռանկյուններին ու պատերին. հետին պլանում կարմիր գծերով առանձնանում են Պոտսդամի կայարանի պատերը։ Խիստ, գորտեսկային ոճն արտացոլում է մեգապոլիսի ներքին էությունը։ Բնապատկերները Կիրխների ստեղծագործությունում հեռու են իդեալիստական պատկերացումներից. դրանցում զգացվում է որոշակի անորոշություն, տագնապ, ժամանակների ընդհատվող կապի զգացողություն[17]։ Տարիների հետ Կիրխներն ավելի քիչ է անդրադարձել կերպարների. նրա ոճը ձգտում էր աբստրակցինիզմի։

Հայտնի նկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սահնակների վրա, 1923
  • «Կանաչ տուն» 1907, Վիեննա, Ժամանակակից արվեստի թանգարան
  • «Մարսելա» 1909/10, Ստոկհոլմ, Ժամանակակից արվեստի թանգարան
  • «Քնած Միլի» 1911 Բրեմեն, Գեղարվեստի թանգարան
  • «Կնոջ նյու գլխարկով» 1911 Քյոլն, Լյուդվիգի թանգարան
  • «Կրկեսի հեծյալ» 1912 Մյունխեն, Նոր պինակոտեկ
  • «Երկու կանայք լվացքով» 1913 Մայնի Ֆրանկֆուրտ, Արվեստի ինստիտուտի քաղաքային պատկերասրահ
  • «Փողոց» 1913 Նյու Յորք, Ժամանակակից արվեստի թանգարան
  • «Ֆեմարնի ափեր» 1913 Դարմշտադտ, Հեսսենի թանգարան
  • «Ինքնադիմանկար» 1914 Բեռլին, Բրյուկե թանգարան
  • «Կանայք փողոցում» 1915 Վուպերտալ, Ֆոն դեր Հոյդտ թանգարան
  • «Վերելք Ալպերում» 1918/19 Սանկտ Գալեն, Արվեստի թանգարան
  • «Ինքնադիմանկար կատվով» 1920 Քեմբրիջ, Հարվարդի համալսարանի`արվեստի թանգարան
  • «Ալպյան կիրակի։ Ջրհորի մոտ» 1923/24 Բեռն, Արվեստի թանգարան
  • «Սրճարան Դավոսում» 1928 Կասել, Նոր պատկերասրահ
  • «Հեծյալ կին» 1931/32 Դավոս, Կիրխների թանգարան

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Ernst Ludwig Kirchner
  3. ↑ 3,0 3,1 Ernst Ludwig Kirchner — 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Кирхнер Эрнст Людвиг // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 RKDartists
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 The Fine Art Archive
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Ernst Ludwig Kirchner
  8. ↑ http://vocab.getty.edu/page/ulan/500027704
  9. ↑ https://www.moma.org/artists/3115
  10. ↑ Encyclopædia Britannica
  11. ↑ https://www.smk.dk/article/oplev-nyt-tysk-hovedvaerk-med-en-omtumlet-historie/
  12. ↑ https://sammlung.staedelmuseum.de/de/person/berliner-secession
  13. ↑ Ernst Ludwig Kirchner(1880-1938) — Brücke Museum.
  14. ↑ 14,0 14,1 100 художников, 1999, էջ 64
  15. ↑ 100 художников, 1999, էջ 65
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Норберт Вольф, 2006, էջ 56
  17. ↑ 17,0 17,1 Энциклопедия модернизма, 2002, էջ 103
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Норберт Вольф, 2006, էջ 54
  19. ↑ Норберт Вольф, 2006, էջ 16
  20. ↑ Энциклопедия модернизма, 2002, էջ 102

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • A. Boelke-Heinrichs, A. Czock, J. Dilling, B. Esser, A. Feise 100 художников XX века / Редактор Е.В. Белиоглов. — Челябинск: Урал LTD, 1999. — 210 с. — ISBN 5-8029-0037-7
  • Вольф Н. Экспрессионизм. — Москва: Арт-Родник, 2006. — С. 54-56. — 95 с.
  • Рычкова Ю.В. Энциклопедия модернизма. — Москва: ЭКСМО-Пресс, 2002. — С. 102-103. — 224 с. — ISBN 5-04-009359-4
  • A.Henze: Ernst Ludvig Kirchner.Leben und Werk, Stuttgart 1980
  • N.Wolf: Kirchner, Bonn 2003
  • D.Elger: Expressionismus, Köln 2007

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էռնստ_Լյուդվիգ_Կիրխներ&oldid=7973024» էջից