Էպիլեպտիկ ստատուս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էպիլեպտիկ ստատուս
Spike-waves.png
Տեսակհիվանդության կարգ
Բժշկական մասնագիտություննյարդաբանություն և epileptology?
ՀՄԴ-10G41
Commons-logo.svg Status epilepticus Վիքիպահեստում

Էպիլեպտիկ ստատուս, վիճակ, որի դեպքում Էպիլեպտիկ նոպան տևում է ավելի քան 5 րոպե կամ երբ 5 րոպեի ընթացքում գրանցվում է երկու և ավելի նոպա, և դրանց միջև եղած դադարների ընթացքում հիվանդը չի կարողանում լիովին հասնել իր նորմալ հոգեկան և նյարդաբանական վիճակին[1]։ Համաձայն արդեն հնացած բնորոշման Էպիլեպտիկ ստատուսը տևում է 30 րոպե[2]։ Ցնցումները կարող են լինել տոնիկ-կլոնիկ տիպի, որի դեպքում նկատվում է վերին և ստորին վերջույթների պարբերաբար կրկնվող ձգում և տարածում, կարող է լինել նաև առանց կծկման` ինչպես աբսանս և կոմպլեքս պարցիալ ցնցումների ժամանակ[1]։ Էպիլեպտիկ ստատուսը համարվում է կյանքին վտանգ սպառնացող վիճակ և պահանջում է անհետաձգելի բժշկական միջամտություն[1]։

Էպիլեպտիկ ստատուսը կարող է լինել ինչպես էպիլեպսիա ունեցող անձանց շրջանում այնպես էլ այն նյարդաբանական հիվանդությունների դեպքում, որոնք ուղեկցվում են գլխուղեղի վնասումով[2]։ Այդ հիվանդություններն են տարբեր ինֆեկցիաները, կաթվածը, ինչպես նաև տրավման[2]։ Ախտորոշումը, որպես կանոն, հաստատվում է արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի որոշմամբ, գլխի ճառագայթային հետազոտությամբ, էլեկտրաուղեղագրությամբ և մի շարք այլ արյունաբանական հետազոտություններով[1]։ Հոգեծին ոչ Էպիլեպտիկ ցնցումները կլինիկորեն կարող են նմանվել Էպիլեպտիկ ստատուսին[1]։ Այլ վիճակները, որոնք կարող են նմանվել Էպիլեպտիկ ստատուսին ներառում են հիպոգլիկեմիան, շարժողական խանգարումները, մենինգիտը և դելիրիումը[1]։

Նախընտրելի է բուժումը սկսել բենզոդիազեպինով, որից հետ նշանակել ֆենիտոին[1]։ Կիրառվող բենզոդիազեպիներն են լորազեպամը և ներմկանային միդազոլամը[3]։ Ոչ բավարար արդյունավետության դեպքում կիրառում են վալպրոաթթու, ֆենոբարբիտալ, պրոպոֆոլ և կետամին[1]։ Շնչառական ուղիները բաց պահելու համար հնարավոր է առաջանա ինտուբացիայի անհրաժեշտություն[1]։ Էպիլեպտիկ ստատուս ունեցող հիվանդների 10-30%-ը մահանում է առաջին ամսվա ընթացում[1]։ Մահացության ցուցանիշը կախված է առաջացման պատճառից, տարիքից, Էպիլեպտիկ ստատուսի տևողությունից[2]։ Էպիլեպտիկ ստատուսը մեկ տարվա ընթացքում հանդիպում է 100 000 բնակչության հաշվարկով 40-ի մոտ [2]։ Անհետաձգելի բուժօգնության բաժանմունքում այն կազմում է դեպքերի շուրջ 1%[1]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էպիլեպտիկ ստատուս կարելի է բաժանել երկու տիպի՝ կոմպուլսիվ և ոչ կոմպուլսիվ[1]։

Կոմպուլսիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոմպուլսիվ էպիլեպտիկ ստատուսը բնութագրվում է որպես վերին և ստորին վերջույթների պարբերաբար կրկնվող ձգմամբ և տարածմամբ[1]։

Պարցիալ շարունակական էպիլեպսիան կարող է տևել ժամեր, օրեր և նույնիսկ շաբաթներ։ Այն կարող է պայմանավորված կարող է լինել անոթային հիվանդություններով, ուռուցքներով, էնցեֆալիտով և, որպես կանոն լինում է դեղորայքային։

Գեներալիզացված նոպաները հաճախ լինում է կոմատոզ հիվանդներ մոտ սիրտ-թոքայի վերակենդանացումից հետո և այն վկայում է նեոկորտեքսի վնասման մասին[4]։

Էպիլեպտիկ ստատուսը համարվում է կայուն, եթե այն չի ենթարկվում բենզոդիազեպինի և ևս մեկ հակաէպիլեպտիկ դեղորայքով բուժմանը[5]։

Էպիլեպտիկ ստատուսը համարվում է սուպեր կայուն[6], եթե անզգայացնում հետո այն շարունակվում կամ կրկնվում է ավելի քան 24 ժամվա ընթացքում, ներառյալ այն դեպքերը, երբ էպիլեպտիկ ստատուսը կրկնվում է անզգայացնող նյութի դեղաչափի նվազեցումից կամ հանումից[6]։

Ոչ կոմպուլսիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոչ կոմպուլսիվ էպիլեպտիկ ստատուսը բնութագրվում է համեմատաբար երկարատև տևող գիտակցության մակարդակի փոփոխություն առանց վերջույթների արտահայտված ձգումով և տարածմամբ։ Այն հանդիպում է աբսանս կամ կոմպլեքս պարցիալ ցնցումների ժամանակ[6]։ էպիլեպտիկ ստատուսի դեպքերի մինչև մեկ քառորդը ոչ կոմպուլսիվ է։

Կոմպլեքս պարցիալ ցնցումների դեպքում ,ախտաբանական օջախը սահմանափակվում է գլխուղեղի մի փոքր հատվածով, որպես կանոն քունքային բլթում։ Աբսանս էպիլեպտիկ ստատուսը բնորոշվում է տարածուն էպիլեպտիկ նոպայով, որը տարածվում է ամբողջ գլխուղեղով։ Աբսանս էպիլեպտիկ ստատուսը բնորոշվում է տարածուն էպիլեպտիկ նոպայով, որը տարածվում է ամբողջ գլխուղեղով։ Այն դրսևորվում է համեմատաբար երկարատև տևողությամբ ստուպորով, ապշած հայացքով և արձագանքի բացակայությամբ։ Այս երկու տեսակների տարբերակման համար անհրաժեշտ է էլեկտրաուղեղագրություն։

Պատճառագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցնցումներ կամ էպիլեպտիկ ստատուս ունեցած անձանց միայն 25%-ը ունի էպիլեպսիա[7]։ էպիլեպտիկ ստատուսի հնարավոր այլ պատճառներն են՝

  • կաթված[7]
  • գլխուղեղի արյունազեղում[7]
  • ինտոքսիկացիա[7]
  • դեղերի կողմնակի ազդեցություն
  • դեղորայքի ոչ բավարար դեղաչափ կամ դեղերի կտրուկ ընդհատում (հատկապես հակացնցումային)
  • հակացնցումային դեղերի ընդունման ընթացքում ալկոհոլի ընդունում կամ ալկոհոլի հեռացման սինդրոմ
  • հակացնցումային դեղերի ընդունման ընթացքում դիետա կամ երկարատև քաղցած վիճակ
  • այնպիսի դեղեր կիրառում, որոնք ազդելով հակացնցումային դեղերի մետաբոլիզմի վրա նվազեցնում են նրանց արդյունավետությունը, նվազեցնում են կիսադուրսբերման պարբերությունը, հանգեցնելով արյան մեջ վերջիններիս կոնցենտրացիայի նվազման
  • հակացնցումային դեղերի նկատմամբ կայունության զարգացում
  • գաստրոէնտերիտ, որը փսխման և աղիների լորձաթաղանթի այտուցի հետևանքով պատճառ է դառնում հակացնցումային դեղերի ներծծման խանգարման
  • էպիլեպսիային զուգահեռ այնպիսի իրավիճակի զարգացում, որը կապված չէ էպիլեպսիայի հետ, սակայն կարող է առաջացնել ցնցումներ և որի ժամանակ չի կիրառվել հակացնցումային դեղորայք
  • մետաբոլիկ խանգարումներ պայմանավորված երիկամային և լյարդային անբավարարությամբ[7]
  • քնի սահմանափակումը կամ անքնությունը հաճախ պատճառ է դառնում ցնցումների առաջացման, սակայն հաճախ լինում է ժամանակավոր

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ախտորոշման չափանիշները կարող են լինել տարբեր, սակայն այժմ էպիլեպտիկ ստատուս համարվում է այն նոպան, որը տևում է ավելի քան 5 րոպե կամ երբ 5 րոպեի ընթացքում գրանցվում է երկու և ավելի նոպա[8], և դրանց միջև եղած դադարների ընթացքում հիվանդը չի կարողանում լիովին հասնել իր նորմալ հոգեկան և նյարդաբանական վիճակի[1] ն։ Նախկինում Էպիլեպտիկ ստատուս համարվում էր այն նոպան, որը տևում էր 30 րոպե և ավելի[2]։

Համարվում է, որ ոչ կոմպուլսիվ էպիլեպտիկ ստատուսի ախտորոշումը հաճախ բաց է թողնվում[9]։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիազեպամ, որը կիրառվում է ռեկտալ տարբերակով, այն, որպես կանոն, տրվում է էպիլեպսի ունեցող հիվանդի խնամակալին, որը հնարավորություն է տալիս կանխարգելել բազմակի ցնցումները մինչև համապատասխան մասնագիտացված բժշկական օգնության հասնելը:

Նախընտրելի է բուժումը սկսել բենզոդիազեպինով, որից հետ նշանակել ֆենիտոին կամ ֆոսֆենիտոին[1]։ Առաջին բուժօգնության ուղեցույցների համաձայն շտապօգնության կարիք է առաջանում այն դեպքերում, երբ նոպան տևում է ավելի քան 5 րոպե կամ երբ նոպան գրանցվել է առաջին անգամ և հայտնի չէ որևէ տրիգեր կամ նոպան գրանցվել է էպիլեպսիա ունեցող անձի մոտ ով երկար ժամանակ չէր ունեցել ցնցումներ և նախկինում ունեցել է բուժման լավ պատասխան։

Բենզոդիազեպիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ որոշ տվյալների ցնցումների դադարեցման համար ներերակային լորազեպամը ավելի արդյունավետ է քան դիազեպամը[3][10]։ Ներմկանային միդազոլամը նույնպես արդյունավետ է և հատկապես կիրառվում է արտահիվանդանոցային պայմաններում[3]։

Հյուսիսային Ամերիկայում առաջին ընտրության պրեպարատ է համարվում լորազեպամը, որը պայմանավորված է հարաբերական երկարատև ազդեցությամբ (2-8 ժամ), ամենայն հավանականությամբ երկարատև ազդեցությունը պայմանավորված է GABA ընկալիչների հանդեպ բարձր խնամակալությամբ և նվազ ճառպալուծությամբ, որի հետևանքով դեղը մնում է արյան հունում։ Երբ լորազեպամը անհասանելի է կամ չկան ներերակային ներարկման հնարավորություն, ապա կիրառում են դիազեպամ[11]։

Որոշ երկրներում որպես առաջին ընտրության պրեպարատ կիրառում են ներերակային կլոնազեպամ։ Որպես օրինակ կարելի է նշել Նիդերլանդները, որտեղ ըստ ուղեցույցների սկզբում կիրառում են ներերակային կլոնազեպամ[12]։ Կլոնազեպամը ունի մի շարք առավելություններ այն ունի ավելի երկարատև ազդեցության քան դիազպամը և ավելի քիչ է զարգացնում սուր դեղորայքակայունություն ի համեմատ լորազեպամի[13]։ Հյուսիսային Ամերիկայում կլոնաեպամը որպես ներերակային պրեպարատ բացակայում է և այս ցուցումով չի կիրառվում[13]։

Մեկ այլ արդյունավետ բուժման տարբերակ է միդազոլամը, այն կիրառվում է հատկապես երեխաների դեպքում, տրվում է ներքին ընդունման կամ ներքթային տարբերակով[14]։ Որոշ դեպքերում միայն լորազեպամի անարդյունավետությունը բավարար է որպեսի էպիլեպտիկ ստատուսը համարվի դեղորայքակայուն։

Ֆենիտոին և ֆոսֆենիտոին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆենիտոինը եղել է առաջին ընտրության պրեպարատ[15], սակայն այժմ կարելի է կիրառել նրա նախադեղը՝ ֆոսֆենիտոինը 3 անգամ ներարկման ձևով, այն ունեի ավելի արագ ազդեցություն և ավլի քիչ տեղային կողմնակի ազդեցություններ։ Քանի որ հիդանտոինի ազդեցությունը սկսվում է ընդունելուց 15-0 րոպե անց, նրա հետ միաժամանակ նշանակում են բենզոդիազեպին կամ բարբիտուրատ։ Հաճախ զուգահեռ նշանակում են բենզոդիազեպին, քանի որ այն ունի կարճատև ազդեցություն։

Բարբիտուրատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև բենզոդիազեպիների հայտնաբերումը լայնորեն կիրառվում էին բարբիտուրատներ, այս պրեպարատները այս նույնպես կիրառելի են հատկապես այն դեպքերում, երբ բացակայում են բենզոդիազեպիները և հիդանտոինը։ Բարբիտուրատնրը կարող են առաջացնել կոմա։ Ամենահաճախ կիրառվող բարբիտուրատը ֆենոբարբիտալն է։ Թիոպենտալը և պենտոբարբիտալը կիրառվում են այն դեպքում, երբ անհրաժեշտ է ցնցումները անհապաղ դադարեցնել կամ այն դեպքերում, երբ ցնցումները առաջացել են ուղեկցող հիվանդության հետևանքով կամ տոքսիկ-մետաբոլիկ պատճառներով , վերջինիս դեպքում ընտրության դեղամիջոց է համարվում թիոպենտալը։

Կարբամազեպին և վալպրոատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վալպրոատը կիրառվում է ներերակային։ Կարբամազեպին ներերակային ընդունման ձևով անհասանելի է, այդ իսկ պատճառով չի կիրառվում էպիլեպտիկ ստատուսի ժամանակ[15]։

Այլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ բարբիտուրատները անարդյունավետ են կամ անհասանելի են այդ դեպքում կիրառվում է ընդհանուր անզգայացնող պրեպարատ՝ պրոպոֆոլ[16], երբեմն պրոպոֆոլը կիրառվում է լորազեպամից հետ երբ այն եղել է անարդյունավետ[17]։ Պրոպոֆոլի կիրառման դեպքում առաջանում է արհեսատական շնչառության անհրաժեշտություն։ Պրոպոֆոլը արդյունավետորեն կիրառվում է ջղակծկումների դեպքում, որոնք նկատվում են միոկլոնիկ էպիլեպտիկ ստատուսի ժամանակ[18]։

NMDA ընկալիչների անտագոնիստ՝ կետամինը կարելի է կիրառել այն դեպքում, երբ բոլոր այլ տարբերակները անարդյունավետ են կամ բացակայում են[19]։

Այլ դեղերի անարդյունավետության պարագայում երբեմն, կիրառում են լիդոկաին[20]։ Սակայն այդ դեպքում ցնցումներ հաճախ առաջիկա 30 րոպեների ընթացքում կրկնվում են[20]։ Բացի այդ լիդոկաինը խորհուրդ չի տրվում այն անձանց ովքեր ունեն սրտային կամ լյարդային հիվանդություններ[20]։

Կանխատեսում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էպիլեպտիկ ստատուս ունեցող հիվանդների 10-30%-ը մահանում է առաջին ամսում[1]։ Մահացության դեպքերի մեծամասնությունում էպիլեպտիկ ստատուսը երկրորդային է և պայմանավորված է գլխուղեղի ուռուցքով, ինֆեկցիայով, գանգուղեղային վնասվածքով և կաթվածով։ Սակայն պետք է նկատի ունենալ, որ այն անձիք ովքեր ունեցել են էպիլեպտիկ ստատուս, սակայն չունեն վերը նշված հիվանդությունները և միևնույն ժամանակ չեն ստանում համապատասխան բուժում, ունեն դեղորայքակայունություն, պարբերաբար ունենում են սթրեսներ կամ այլ տրիգերներ, որոնք առաջացնում են ցնցումներ այս դեպքերում մահացության ցուցանիշը նույնպես բարձր է։ Այլ հիվանդությունների բացակայության և պատշաճ բուժման պայմաններում մահացության ցուցանիշը ցածր է, այդ անձիք ունենում են գլխուղեղի մինիմալ վնասում կամ վնասման բացակայություն և հաճախ հնարավոր է դառնում նվազագույնի հասցնել նոպաները երբեմ նույնիսկ ամբողջությամբ բացառել[7]։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ում Էպիլեպտիկ ստատուսի տարածվածությունը կազմում է 40 դեպք 100 000 բնակչության հաշվարկով[2]։ Այն կազմում է առաջին  անգամ առաջացած ցնցումների 10-20%-ը։

Հետազոտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայո կլինիկը այժմ հետազոտում է ալոպրեգնանոլոնը որպես էպիլեպտիկ ստատուսի բուժման մեթոդ[21]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Al-Mufti F, Claassen J (Oct 2014)։ «Neurocritical Care: Status Epilepticus Review.»։ Critical Care Clinics 30 (4): 751–764։ PMID 25257739։ doi:10.1016/j.ccc.2014.06.006 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Trinka E, Höfler, J, Zerbs, A (September 2012)։ «Causes of status epilepticus.»։ Epilepsia։ 53 Suppl 4: 127–38։ PMID 22946730։ doi:10.1111/j.1528-1167.2012.03622.x 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Prasad M, Krishnan PR, Sequeira R, Al-Roomi K (Sep 10, 2014)։ «Anticonvulsant therapy for status epilepticus.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews 9: CD003723։ PMC 2000590։ PMID 25207925։ doi:10.1002/14651858.CD003723.pub3 
  4. ↑ Wijdicks Eelco F. M., Parisi, J. E., Sharbrough, F. W. (February 1994)։ «Prognostic value of myoclonus status in comatose survivors of cardiac arrest»։ Annals of Neurology 35 (2): 239–43։ PMID 8109907։ doi:10.1002/ana.410350219 
  5. ↑ Rossetti AO, Lowenstein DH (October 2011)։ «Management of refractory status epilepticus in adults: still more questions than answers.»։ The Lancet. Neurology 10 (10): 922–30։ PMC 3202016։ PMID 21939901։ doi:10.1016/s1474-4422(11)70187-9 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Chang AK, Shinnar S (Feb 2011)։ «Nonconvulsive status epilepticus.»։ Emergency medicine clinics of North America 29 (1): 65–72։ PMID 21109103։ doi:10.1016/j.emc.2010.08.006 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Stasiukyniene V., Pilvinis V., Reingardiene D., Janauskaite L. (2009)։ «[Epileptic seizures in critically ill patients]»։ Medicina (Kaunas) 45 (6): 501–7։ PMID 19605972 
  8. ↑ Nair PP, Kalita, J., Misra, U. K. (Jul–Sep 2011)։ «Status epilepticus: why, what, and how»։ Journal of Postgraduate Medicine 57 (3): 242–52։ PMID 21941070։ doi:10.4103/0022-3859.81807 
  9. ↑ Rubin Diana, Stephan Ruegg, Stephan Marsch, Christian Schindler, Leticia Grize, Raoul Sutter (օգոստոսի 24, 2011)։ «High prevalence of nonconvulsive and subtle status epilepticus in an ICU of a tertiary care center: A three-year observational cohort study»։ Epilepsy Research 96 (1): 140–150։ doi:10.1016/j.eplepsyres.2011.05.018 
  10. ↑ Zhao ZY, Wang HY, Wen B, Yang ZB, Feng K, Fan JC (մարտի 28, 2016)։ «A Comparison of Midazolam, Lorazepam, and Diazepam for the Treatment of Status Epilepticus in Children: A Network Meta-analysis.»։ Journal of Child Neurology 31: 1093–107։ PMID 27021145։ doi:10.1177/0883073816638757 
  11. ↑ Pang Trudy, Lawrence J. Hirsch (July 2005)։ «Treatment of Convulsive and Nonconvulsive Status Epilepticus»։ Current Treatment Options in Neurology 7 (4): 247–259։ PMID 15967088։ doi:10.1007/s11940-005-0035-x 
  12. ↑ «22.8 Convulsive status epilepticus»։ Acute Boekje (հոլանդերեն) (4th ed.)։ Van Zuiden Communications B.V.։ 2009։ էջ 276։ ISBN 978-90-8523-197-4։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-18-ին։ Վերցված է 2019-03-08 
  13. ↑ 13,0 13,1 Lawn Nicholas D, Wijdicks, Eelco FM (2002)։ «Status epilepticus: A critical review of management options»։ Neurol J Southeast Asia 7: 47–59 
  14. ↑ Walker D. M., Teach S. J. (June 2006)։ «Update on the acute management of status epilepticus in children.»։ Curr Opin Pediatr 18 (3): 239–44։ PMID 16721142։ doi:10.1097/01.mop.0000193306.55635.24 
  15. ↑ 15,0 15,1 Beran RG. (April 2008)։ «An alternative perspective on the management of status epilepticus»։ Epilepsy Behav 12 (3): 349–53։ PMID 18262847։ doi:10.1016/j.yebeh.2007.12.013 
  16. ↑ Pourrat X, J .M. Serekian, D. Antier, J. Grassin (հունիսի 9, 2001)։ «Generalized tonic-clonic status epilepticus: therapeutic strategy»։ Presse Médicale 30 (20): 1031–6։ PMID 11433696  (French).
  17. ↑ Marik Paul E., Joseph Varon (2004)։ «The management of status epilepticus»։ Chest 126 (2): 582–91։ PMID 15302747։ doi:10.1378/chest.126.2.582 
  18. ↑ Wijdicks Eelco F. M. (July 2002)։ «Propofol in myoclonus status epilepticus in comatose patients following cardiac resuscitation»։ Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 73 (1): 94–5։ PMC 1757284։ PMID 12082068։ doi:10.1136/jnnp.73.1.94 
  19. ↑ van Rijckevorsel K., Boon P., Hauman H., Legros B., Ossemanns M., Sadzot B., Schmedding E., van Zandijcke M. (September 2005)։ «Standards of care for adults with convulsive status epilepticus: Belgian consensus recommendations»։ Acta Neurol Belg 105 (3): 111–8։ PMID 16255149 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Schmutzhard E, Pfausler B (Oct 2011)։ «Complications of the management of status epilepticus in the intensive care unit.»։ Epilepsia։ 52 Suppl 8: 39–41։ PMID 21967359։ doi:10.1111/j.1528-1167.2011.03233.x 
  21. ↑ «Archived copy»։ Արխիվացված օրիգինալից 2017-03-08-ին։ Վերցված է 2017-03-07 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էպիլեպտիկ_ստատուս&oldid=8418440» էջից