Jump to content

Դաշտային սպաթներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դաշտային սպաթներ
Կատեգորիամիներալների խումբ
Շերտի գույնRAL 9002?
Մոոսի կարծրություն6
Ենթակատեգորիատեկտոսիլիկատներ

Դաշտային սպաթներ, ապար կազմող միներալների տարածված խումբ։ Հիմնականում նատրիումի, կալցիումի, կալիումի հազվադեպ՝ բարիումի ալյումասիլիկատներ են ու կազմում են մագմատիկ ապարների շուրջ 60%֊-ը։ Բյուրեղանում են մոնոկլինային և տրիկլինային համակարգերում։ Գույնը՝ սպիտակ, կարմրավուն, վարդագույն, գորշ են։ Կարծրությունը՝ 6, խտությունը՝ 2500-900 կգ/մ³։ Ըստ բաղադրության բաժանվում են կալիումնատրիումային (օրթոկլազ, սանիդին), նատրիումկալցիումային (պլագիոկլազներ) և բարիումկալիումայիև խմբերի։ Հանդիպում են մագմատիկ ծագման (գրանիտներ, սիենիտներ), մետամորֆային (գնեյսներ) ու նստվածքային (կոնգլոմերատներ) ապարներում։ Դաշտային սպաթները պարունակում են արժեքավոր հազվագյուտ և ցրված տարրեր։ Օգտագործվում են որպես ճենապակու և հախճապակու հումք ապակու և ցեմենտի արտադրության մեջ, որոշ տարատեսակները՝ իբրև կիսաթանկարժեք քար (ամազոնիտ, լուսնաքար)։ Հիմնական արդյունաբերական կուտակները կապված են ցեգմատիտների հետ։ ԽՍՀՄ-ում խոշոր հանքավայրեր կան Կարելիայում, Ուրալում, Ուկրաինայում, Կոլայի թերակղզում, Անդրբայկալում, արտասահմանում՝ ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Նորվեգիայում, Ֆինլանդիայում և այլուր։ ԽՍՀՄ-ում դաշտային սպաթներ հանդիպում են մագմատիկ ապարների կազմում բազմաթիվ վայրերում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 286