Ապալաչներ

Ապալաչներ
Տեսակ	լեռնաշղթա
Երկիր	ԱՄՆ,  Կանադա և  Ֆրանսիա
Վարչատարածքային միավոր	Նյուֆաունդլենդ եւ Լաբրադոր, Քվեբեկ, Նոր Շոտլանդիա, Նյու Բրանսուիկ, Մեն, Նյու Հեմփշիր, Վերմոնտ, Մասաչուսեթս, Կոնեկտիկուտ, Նյու Յորք, Փենսիլվանիա, Մերիլենդ, Վիրջինիա, Արևմտյան Վիրջինիա, Օհայո, Կենտուկի, Թենեսի, Նյու Ջերսի, Հյուսիսային Կարոլինա, Հարավային Կարոլինա, Ջորջիա, Ալաբամա և Սեն Պիեռ և Միքելոն
Կազմված է	Notre Dame Mountains?, White Mountains?, Կանաչ լեռներ, Berkshires?, Adirondack Mountains?, Catskill Mountains?, Pocono Mountains? և Blue Ridge Mountains?
Բարձրություն (ԲԾՄ)	2037 ± 1 մետր
Երկարություն	2400 կմ
Մեծագույն գագաթ	Միտչել
Ապալաչներ (ԱՄՆ)

Ապալաչներ կամ Ապալաչյան լեռներ (անգլ.՝ Appalachian Mountains կամ անգլ.՝ Appalachians, կարդ.՝ Ափըլեյշընս), հին, խիստ քայքայված լեռնաշղթա, որը տարածվում է Հյուսիսային Ամերիկայի արևելքում, ԱՄՆ-ում և Կանադայում։ Լեռները ունեն զառիթափ լանջեր, կլոր գագաթներ և լեռնամիջյան լայն հովիտներ։

Ապալաչները հյուսիսում ընդհուպ մոտենում են Ատլանտյան օվկիանոսին։ Սուրբ Լավրենտիոս գետի հովտով Ապալաչները բաժանված են մայր ցամաքի հյուսիսային մասից։ Հարավ-արևմուտքում Ապալաչները հեռանում են օվկիանոսից, որի ափերի երկարությամբ տարածվում է Մերձատլանտյան դաշտավայրը։

Ապալաչները հյուսիսում նման են ոչ բարձր, բլրոտ սարահարթի։ Այստեղ ամենաբարձրը Վաշինգտոն լեռն է (1916 մ)։ Հարավում առանձին լեռնաշղթաների բարձրությունը հասնում է 2000 մ-ի, որտեղ ամենաբարձրը Միտչել լեռն է (2037 մ)։ Լեռների միջև գտնվում են ընդարձակ հովիտներ։

Ապալաչները հարուստ են երկաթի և գունավոր մետաղների հանքաքարերով։ Նրանց նախալեռներում կան տարբեր տեսակի բարձրորակ քարածխի և նավթի հանքավայրեր։

Լեռների՝ հյուսիսից հարավ մեծ տարածության վրա ձգված լինելը պայմանավորում է ջերմաստիճանների նշանակալի տարբերությունը։ Հյուսիսում ձմեռը չափավոր ցուրտ է, ձյուն շատ է գալիս. ամառը չափավոր տաք է, մառախլապատ ու անձրևոտ։ Հարավում ձմեռային ջերմաստիճանները բարձր են 0 °C-ից, և ձյունը մնում է միայն լեռներում, ամառը շոգ է ու խոնավ։

Հյուսիսում Ապալաչները ծածկված են խառն անտառներով (ճմամոխրավուն հողերի վրա), որոնք վերին գոտում փոխվում են փշատերև անտառների։ Եղևնու և սոճու, կաղամախու, սպիտակ և դեղին կեչու, շաքարի և կարմիր թխկու խառն անտառները դեպի հարավ՝ գորշ անտառային հողերում փոխվում են լայնատերև անտառների։ Մեծ քանակությամբ թափվող տերևները և ծառերի ընկած ճյուղերն այստեղ լավ են փտում և, չնայած արագ լվացմանը, հողում ավելի շատ հումուս է մնում, քան փշատերև անտառներում, այդ պատճառով այն ունի գորշ գույն։ Լայնատերև անտառներում աճում են սոսիներ (չինարիներ), հաճարենի, լորենի, կաղնի, շագանակենի, ընկուզենի և կակաչենի։ Այս բոլորը բարձրահասակ ծառեր են, հասնում են 30 և ավելի մետրի։ Դրանց տակ աճում են թփուտներ և ցածրահասակ ծառեր՝ տանձենիներ, խնձորենիներ, սալորենիներ, իլենիներ և այլ ծառեր։ Ծառերի բներին և ճյուղերին փաթաթված են վայրի խաղող, բաղեղ։ Ապալաչներում անտառները շատ են կտրատված, բնական վիճակում պահպանվել են միայն արգելավայրերում։ Շատ տեղերում տնկված են պուրակային անտառներ։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ապալաչներ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 497)։