«Բարսեղ Ա Մակեդոնացի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Բարսեղ Ա Մակեդոնացի; Βασίλειος ὁ Μακεδών
	; բյուզանդական կայսր
Ծնվել է	830-ական թթ. սկիզբ
Ծննդավայր	Թրակիա
Մահացել է	886
Մահվան վայր	Կոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիություն	Բյուզանդական կայսրություն
Մասնագիտություն	գերիշխան
Ամուսին	Եվդոկիա Ինգերինա և Maria Maniakes?
Զբաղեցրած պաշտոններ	Բյուզանդիայի կայսր և parakoimomenos?
Երեխաներ	Լևոն VI Իմաստասեր, Stephen I of Constantinople?, Constantine (son of Basil I)? և Ալեքսանդր
	Basileios I Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

18:50, 26 հունվարի 2012-ի տարբերակ

Բարսեղ Ա Մակեդոնացի (հունարեն` Βασίλειος ὁ Μακεδών, 830-ական թթ սկիզբ – 29 օգոստոս 886) Բյուզանդական կայսր (867- 886), ծագումով հայ, Մակեդոնական (Հայկական) հարստության հիմնադիր:

Ճանապարհ դեպի գահ

Բարսեղը ծնվել է Բյուզանդիայի Մակեդոնիա թեմ (վարչական միավոր, համապատասխանում է ներկայիս Ադիրանապոլիս քաղաքի շրջակայքի տարածքին) գաղթած հայ ընտանիքում շուրջ 811 թ.: Ըստ պատմիչների Բարսեղի առաջին լեզուն հայերենն էր, և նա հունարեն էր խոսում ծանր ակցենտով:

շնորհիվ իր ֆիզիկական տվյալների Բարսեղն ընդունվում է ծառայության Միքայել Գ կայսեր ազգական Թեոփիլիտեսի մոտ: Գրավում է Միքայել Գ կայսեր, որը նույնպես ծագումով հայ էր, ուշադրությունը` հաղթանակ տանելով բուլղարացի հայտնի ըմբիշի նկատմամբ` շուտով դառնալով կայսեր թիկնապահը (պարակոիմոմենոս) ու հոմանին:

Միքայելի հրամանով ամուսնալուծվում է իր կնոջ` Մարիայից և ամուսնանում կայսեր սիրուհու` Եվդոկիա Ինգերինայի հետ: Ըստ վարկածի` նրա երկրորդ կնոջից ծնված որդին, հետագայում Լևոն Զ կայսրը, իրականում Միքայելի որդին էր:

Արաբների դեմ արշավանքի ժամանակ Բարսեղը կարողանում է համոզել Միքայել Գ-ին, որ նրա քեռի Բարդասը (Վարդան) դավեր է հյութում գահին տիրանալու համար և ստանալով կայսեր թույլտվությունը` սպանում Բարդասին 866թ ապրիլի 21-ին: Բարսեղը դառնում է կայսրից հետո երկրորդ անձը` ստանալով «կեսարի» տիտղոս, այնուհետև ձեռնադրվելով կայսրին գահակից (866թ. մայիսի 26): Այս առաջխաղացումն իր մեջ էր ներառում նաև Բարսեղի որդեգրումը Միքայել Գ-ի կողմից, որն ինքը տարիքով ավելի փոքր էր իր նորաթուխ «որդուց»: Երբ Միքայել Գ-ն սկսեց Բարսեղի նկատմամբ սառեցման նշաններ ցույց տալ Բարսեղը որոշեց կանխարգելել իր անկումը գահընկեց անելով կայսրին: Դավադրության արդյունքում 867թ. սեպտեմբերի 23 լույս 24-ի գիշերը Միքայել Գ-ն սպանվեց, գահն անցավ Բարսեղին:

Իշխանության տարիները

Տիրանալով գահին Բարսեղ Ա սկսեց եռանդուն կերպով վերականգնել իր նախորդի՝ Միքայել Գ-ի իշխանության տարիների ընթացքում խանգարված ֆինանսները, վարչական համակարգը և բանակը, կատարեց պետական ծառայության համակարգի կանոնակարգմանն ուղղված աշխատանք, համակարգեց բյուզանդական օրենսդրությունը :

Բարսեղը բարձրացրեց զինվորների ռոճիկը, մեծացրեց բանակի թվաքանակը: Փոփոխական հաջողությամբ պատերազմել է արաբների հետ Փոքր Ասիայում, կարողացել է հետ գրավել Բյուզանցիայի կողմից նախկինում կորսված որոշ տարածքներ (Շամշատ, Մելիտենե և Լուլ քաղաքները շրջակայքով):

Արաբների դեմ պայքարում փորձել է գտնել դաշնակիցներ Եվրոպայում՝ ի դեմս գերմանական կայսրի և պապական իշխանության:

Մահացել է 886թ. որսի ժամանակ դժբախտ պատահարի հետևանքով:

Հայ-բյուզանդական հարաբերությունները Բարսեղ Ա օրոք

Հայ պատմիչ Վարդանը վկայում է, որ Բարսեղը, դառնալով բյուզանդական կայսր, դիմում է Հայոց իշխանաց իշխան Աշոտ Բագրատունուն` թագ խնդրելով: Իրեն Արշակունի համարելով` Բարսեղն ուզում էր թագն ստանալ թագադրից, որպիսին հայոց դարավոր ավանդության համաձայն կարող էր միայն Բագրատունի լինել:^[2] Հովհաննես Դրասխանակերտցու համաձայն «Հունաց Բարսեղ մեծ կայսրը խաղաղության, նվաճման ևու սիրո փոքր դաշինք չի հաստատում մեր Աշոտ արքայի հետ` նրան սիրելի որդի անվանելով և հաղորդակից դարձնելով իր տերության ու թագավորության ամեն ինչին: Եվ այսպես հետագայում առաքինի գործերի բոլոր կարգ ու կանոնները ամբողջությամբ դառնում են կատարյալ ըստ այն պարծանքի կարգի, որն ընդունված էր»:^[3]

Ընտանիքը

Իր առաջին կնոջից ունեցել է մի քանի երեխա, այդ թվում` Բարդաս (Վարդան), Անաստասիա

Իր երկրորդ` Եվդոկիա Ինգերինա կնոջից ունեցել է յոթ երեխա`

Սմբատ (Կոնստանդին)` 865 - 3 սեպտեմբեր 879
Լևոն Զ Իմաստասեր
Ստեփան Ա, Կ. Պոլսի պատրիարք
Ալեքսանդր, կայսր 912թ.
Աննա Ծիրանածին (դարձել է մինաձնուհի)
Հեղինե Ծիրանածին (դարձել է մինաձնուհի)
Մարիա Ծիրանածին (դարձել է մինաձնուհի)

Հղումներ

↑ Lundy D. R. The Peerage
↑ Բյուզանդական աղբյուրներ, Բ. Կոստանդին Ծիրանածին, Երևան, 1970, էջ 270:
↑ Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Հայոց պատմություն, Երևան, 1996, էջ 143:

Արտաքին հղումներ

Գրականություն

Բյուզանդական աղբյուրներ, Կոնստանդին Ծիրանածին, Երևան, 1970:

[_3fdadf579732af20-1] Lundy D. R. The Peerage

[2] Բյուզանդական աղբյուրներ, Բ. Կոստանդին Ծիրանածին, Երևան, 1970, էջ 270:

[3] Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Հայոց պատմություն, Երևան, 1996, էջ 143:

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+{{Տեղեկաքարտ Անձ
-#ՎԵՐԱՀՂՈՒՄ [[Բարսեղ Ա Մակեդոնացի]]
+| ԱԱՀ                           = Բարսեղ Ա Մակեդոնացի
+| բնագիր ԱԱՀ           = Βασίλειος ὁ Μακεδών
+| պատկեր                  = Solidus-Basil I with Constantine and Eudoxia-sb1703.jpg
+| նկարագրում          = բյուզանդական կայսր
+| ծննդյան օր              = [[830-ական թթ. սկիզբ]]
+| ծննդավայր              = Թրակիա
+| վախճանի օր           = [[886]]
+| վախճանի վայրը    = Կոստանդնուպոլիս
+}}
+'''Բարսեղ Ա Մակեդոնացի''' (հունարեն` Βασίλειος ὁ Μακεδών, 830-ական թթ սկիզբ – 29 օգոստոս 886) Բյուզանդական կայսր (867- 886), ծագումով հայ, [[Մակեդոնական (Հայկական) հարստություն|Մակեդոնական (Հայկական) հարստության]] հիմնադիր:
+== Ճանապարհ դեպի գահ ==
+Բարսեղը ծնվել է Բյուզանդիայի Մակեդոնիա թեմ (վարչական միավոր, համապատասխանում է ներկայիս Ադիրանապոլիս քաղաքի շրջակայքի տարածքին) գաղթած հայ ընտանիքում շուրջ 811 թ.: Ըստ պատմիչների Բարսեղի առաջին լեզուն հայերենն էր, և նա հունարեն էր խոսում ծանր ակցենտով:
+շնորհիվ իր ֆիզիկական տվյալների Բարսեղն ընդունվում է ծառայության [[Միքայել Գ]] կայսեր ազգական Թեոփիլիտեսի մոտ: Գրավում է [[Միքայել Գ]] կայսեր, որը  նույնպես ծագումով հայ էր, ուշադրությունը` հաղթանակ տանելով բուլղարացի հայտնի ըմբիշի նկատմամբ` շուտով դառնալով կայսեր թիկնապահը (պարակոիմոմենոս) ու հոմանին:
+Միքայելի հրամանով ամուսնալուծվում է իր կնոջ` Մարիայից և ամուսնանում կայսեր սիրուհու` Եվդոկիա Ինգերինայի հետ: Ըստ վարկածի` նրա երկրորդ կնոջից ծնված որդին, հետագայում [[Լևոն Զ]] կայսրը, իրականում Միքայելի որդին էր:
+Արաբների դեմ արշավանքի ժամանակ Բարսեղը կարողանում է համոզել Միքայել Գ-ին, որ նրա քեռի Բարդասը (Վարդան) դավեր է հյութում գահին տիրանալու համար և ստանալով կայսեր թույլտվությունը` սպանում Բարդասին 866թ ապրիլի 21-ին: Բարսեղը դառնում է կայսրից հետո երկրորդ անձը` ստանալով «կեսարի» տիտղոս, այնուհետև ձեռնադրվելով կայսրին գահակից (866թ. մայիսի 26): Այս առաջխաղացումն իր մեջ էր ներառում նաև Բարսեղի որդեգրումը  Միքայել Գ-ի կողմից, որն ինքը տարիքով ավելի փոքր էր իր նորաթուխ «որդուց»:  Երբ Միքայել Գ-ն սկսեց Բարսեղի նկատմամբ սառեցման նշաններ ցույց տալ Բարսեղը որոշեց կանխարգելել իր անկումը գահընկեց անելով կայսրին: Դավադրության արդյունքում 867թ. սեպտեմբերի 23 լույս 24-ի գիշերը Միքայել Գ-ն սպանվեց, գահն անցավ Բարսեղին:
+== Իշխանության տարիները ==
+Տիրանալով գահին Բարսեղ Ա սկսեց եռանդուն կերպով վերականգնել իր նախորդի՝ Միքայել Գ-ի իշխանության տարիների ընթացքում խանգարված ֆինանսները, վարչական համակարգը և բանակը, կատարեց պետական ծառայության համակարգի կանոնակարգմանն ուղղված աշխատանք, համակարգեց բյուզանդական օրենսդրությունը :
+Բարսեղը բարձրացրեց զինվորների ռոճիկը, մեծացրեց բանակի թվաքանակը: Փոփոխական հաջողությամբ պատերազմել է արաբների հետ Փոքր Ասիայում, կարողացել է հետ գրավել Բյուզանցիայի կողմից նախկինում կորսված որոշ տարածքներ (Շամշատ, Մելիտենե և Լուլ քաղաքները շրջակայքով):
+Արաբների դեմ պայքարում փորձել է գտնել դաշնակիցներ Եվրոպայում՝ ի դեմս գերմանական կայսրի և պապական իշխանության:
+Մահացել է 886թ. որսի ժամանակ դժբախտ պատահարի հետևանքով:
+== Հայ-բյուզանդական հարաբերությունները Բարսեղ Ա օրոք ==
+Հայ պատմիչ Վարդանը վկայում է, որ Բարսեղը, դառնալով բյուզանդական կայսր, դիմում է Հայոց իշխանաց իշխան Աշոտ Բագրատունուն` թագ խնդրելով: Իրեն Արշակունի համարելով` Բարսեղն ուզում էր թագն ստանալ թագադրից, որպիսին հայոց դարավոր ավանդության համաձայն կարող էր միայն Բագրատունի լինել:<ref>Բյուզանդական աղբյուրներ, Բ. Կոստանդին Ծիրանածին, Երևան, 1970, էջ 270:</ref> Հովհաննես Դրասխանակերտցու համաձայն «Հունաց Բարսեղ մեծ կայսրը խաղաղության, նվաճման ևու սիրո փոքր դաշինք չի հաստատում մեր Աշոտ արքայի հետ` նրան սիրելի որդի անվանելով և հաղորդակից դարձնելով իր տերության ու թագավորության ամեն ինչին: Եվ այսպես հետագայում առաքինի գործերի բոլոր կարգ ու կանոնները ամբողջությամբ դառնում են կատարյալ ըստ այն պարծանքի կարգի, որն ընդունված էր»:<ref>Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Հայոց պատմություն, Երևան, 1996, էջ 143:</ref>
+== Ընտանիքը ==
+Իր առաջին կնոջից ունեցել է մի քանի երեխա, այդ թվում` Բարդաս (Վարդան), Անաստասիա
+Իր երկրորդ` Եվդոկիա Ինգերինա կնոջից ունեցել է յոթ երեխա`
+* Սմբատ (Կոնստանդին)` 865 - 3 սեպտեմբեր 879
+* [[Լևոն Զ Իմաստասեր]]
+* Ստեփան Ա, Կ. Պոլսի պատրիարք
+* Ալեքսանդր, կայսր 912թ.
+* Աննա Ծիրանածին (դարձել է մինաձնուհի)
+* Հեղինե Ծիրանածին (դարձել է մինաձնուհի)
+* Մարիա Ծիրանածին (դարձել է մինաձնուհի)
+== Հղումներ ==
+<references/>
+== Արտաքին հղումներ ==
+* [http://www.sobesednik.am/index.php?option=com_content&view=article&id=42974:2011-01-28-13-04-29&catid=2961:2010-10-01-10-57-57&Itemid=14424 Բյուզանդիայի կայսեր` հայ Վասիլի պատմությունը, մաս Ա («Հայաստանի Զրուցակից» շաբաթաթերթ)]
+* [http://www.sobesednik.am/index.php?option=com_content&view=article&id=43076:2011-02-05-12-55-01&catid=2961:2010-10-01-10-57-57&Itemid=14424Բյուզանդիայի կայսեր` հայ Վասիլի պատմությունը, մաս Բ («Հայաստանի Զրուցակից» շաբաթաթերթ)]
+* [http://www.noravank.am/Պատկեր/article/88_am.pdf Արտյոմ Սարգսյան, Հայ-բյուզանդական առնչությունների շուրջ]
+== Գրականություն ==
+Բյուզանդական աղբյուրներ, Կոնստանդին Ծիրանածին, Երևան, 1970:
+{{Կաղապար:Բյուզանդիայի կայսրեր}}
+[[Կատեգորիա:Բյուզանդական կայսրեր]]
+[[Կատեգորիա:886 մահեր]]
+[[an:Basilio I]]
+[[bg:Василий I Македонец]]
+[[ca:Basili I]]
+[[cs:Basileios I.]]
+[[de:Basileios I.]]
+[[el:Βασίλειος Α΄]]
+[[en:Basil I]]
+[[es:Basilio I]]
+[[fa:باسیلیوس یکم]]
+[[fi:Basileios I]]
+[[fr:Basile Ier]]
+[[gl:Basilio I]]
+[[he:בסיליוס הראשון, קיסר האימפריה הביזנטית]]
+[[hr:Bazilije I. Makedonac]]
+[[hu:I. Baszileiosz bizánci császár]]
+[[it:Basilio I di Bisanzio]]
+[[ja:バシレイオス1世]]
+[[ka:ბასილი I (ბიზანტია)]]
+[[ko:바실리우스 1세]]
+[[la:Basilius I Macedonius]]
+[[lt:Bazilijus I Makedonietis]]
+[[mk:Василиј I]]
+[[nl:Basileios I]]
+[[no:Basileios I]]
+[[os:Василий I Македойнаг]]
+[[pl:Bazyli I Macedończyk]]
+[[pt:Basílio I]]
+[[ro:Vasile I Macedoneanul]]
+[[ru:Василий I (византийский император)]]
+[[sh:Vasilije I Makedonac]]
+[[sk:Basileios I.]]
+[[sr:Василије I Македонац]]
+[[sv:Basileios I (bysantinsk kejsare)]]
+[[tr:I. Basileios]]
+[[uk:Василій I Македонянин]]
+[[zh:巴西尔一世]]