Վոլգա (գետ)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգա (մարիներեն՝ Юл, չուվաշերեն՝ Атӑл, թաթ.՝ Идел, կալմ. Иҗил-һол, ղազ.՝ Едiл),

Գետ Ռուսաստանի եվրոպական մասում. գետի փոքր մասը գտնվում է Ղազախստանի տարածքում.

Վոլգան երկրագնդի խոշոր գետերից մեկն է և ամենաերկարը Եվրոպայի տարածաշրջանում: Ռուսաստանի տարածաշրջանում Վոլգայի շրջանը կոչվում է Պովոլժյե:

Գետի երկարությունը՝ 3530 կմ (նախքան ջրամբարների կառուցումը` 3690 կմ), իսկ ավազանի մակերեսը՝ 1 360 000 կմ²:

Վոլգայի ափերին են (ակունքից միջև գետաբերան) գտնվում չորս միլիոնանոց քաղաքներ

XX դարի 30—80-ական թվականներին Վոլգայի վրա կառուցվել են ութ հիդրոէլեկտրոկայաններ, որոնք կազմում են Վոլժսկի-Կամսկի կասկադի բաղկացուցիչ մաս:

Անվանման ծագումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տե՛ս նաև Իտիլ (Վոլգայի անվանում)

Ըստ առաջին դարի անտիկ պատմիչի Կլադվիոս Պտղոմեոսի և Ամմիանուս Մարցելինի Վոլգան անվանում էին Ռա (լատին․՝ Rha),(միջին մոկշ.՝ և էրզ.՝ Рав ՝ երկու անունները իրանական ծագումով): Բյուզանդական քրոնիկ Ֆեոֆան Խոստովանահայրը, նկարագրելով Հյուսիսային Մերձսեվծովյան դաշտավայրի աշխարհագրական անվանումը, մի քանի անգամ նշում է «ամենամեծ գետը, որ հոսում է օվկիանոսից վար մինչև սարմատների երկիրը, և կոչվում Ατελ»:

Միջին դարերում Վոլգա, Կամա և Բելայա հայտնի են եղել Իտիլ անվանումով (համեմատություն ժամանակակից անուներով բաշկիրերեն՝ Иҙел, թաթ.՝ Идел, ղազ.՝ Еділ, չուվաշերեն՝ Атӑл, կալմ. Иҗил). Ժամանակակից մարիականով Юл բառի ծագում թաթ.՝ елга «գետաք, գետ»:

Ռուսերեն Волга (հին-ռուս.՝ Вльга) ծագել է նախասլավոնական *Vьlga, ժամանակակից. во́лглый — волога — влага.

Սլավոնական անվան ծագումը փաստում է նաև Влга՝ գետ Չեխիայում և Вильга՝ գետ Լեհաստանում:

Ելնելով այն փաստից, որ Վոլգայի ակունքը գտնվում է այն տարածաշրջանում, որտեղ լայնորեն ներկայացված է բալթյան ժողովուրդի ծագումը, էթնոլոգիորեն առաջացել է Բալթիկ լեզուներից: ilga «երկար, երկարաձիգ» → Վոլգո լիճ → Վոլգա գետ; valka «վտակ, գետաք»:

Այլընտրանքային տարբերակը ծագում է մերձբալթյան-Ֆիններեն (ֆիններեն՝ valkea, էստ․՝ valge «белый», ср. Вологда) գետերի անվանումից և մարիներեն (հին.-մարիներեն. *Jylγ (из тюрк.), ժաման. մարիներեն՝ Юл; մարիներեն՝ Волгыдо «պայծառ») լեզուներից:

Հին Վոլգա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգա գետի երկրաբանական պատմությունը սկսվում է պլիոցենից՝(երրորդական շրջանի վերջին փուլը) 5 միլիոն տարի առաջ: Գետի ակունքը եղել են Ուրալյան լեռները, իսկ գլխավոր գետահունքը անցնում էր Կամայի միջով: Ժամանակակից վերին հոսանքները հանդիսանում են աննշան ներհոսք: Հին Վոլգան ներհոսում էր Կասպից ծով՝ այժմյան Բաքվի տարածաշրջանում: Հին Վոլգան հոսում էր ձորով և ներկայացնում էր փոթորկոտ լեռնային գետ: Այդ ժամանակ տարածաշրջանի կլիման եղել է մերձարևադարձային, իսկ ափերին աճում էին մագնոլիաները:

Քանի որ Կասպից ծովը սկսեց հասնել մինչև Կամսկիի գետաբերանի հյուսիս, այդ պատճառով 3—1 միլիոն տարի առաջ Կասպից ծովի մակարդակի բարձրացումը հանգեցրեց Հին Վոլգայի անհետացման:

Հետագայում սառցե դարաշրջանի և սառցադաշտերի հետագա հալեցումը ձևավորեցին գետի ժամանակակից տեսակը: Դնեպրի սառցակալման դարաշրջանում (300.000 տարի առաջ), սառույցը ծածկեց Վոլգայի ավազանը և ձգվեց մինչև ժամանակակից Վոլգոգրադի տարածքը: Գոյություն ունի մի վարկած, ըստ որի, մինչև Դնեպրի սառցակալումը Վոլգա գետը գոյություն չուներ, վերին Վոլգայի հոսանքները լցվում էին Հին Վոլգա, իսկ Կասպից ծովից լցվում էր Հին Կամա:

Պատմական տեղեկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ Վոլգայի մասին առաջին հիշատակումները հանդիպում են հին հունական պատմիչ Հերոդոտոսի աշխատություններում (Ք.ա. V դար), որտեղ պատմվում է պարսից Դարեհ I-ի արշավի ժամանակ սկյութների երկրում: Հերոդոտոսը նշում է, որ Դարեհը, հետևելով սկյութներին Տանայիս (ներկ. Դոն) գետը անցնելով կանգ էր առել Օր գետի ափին:

Օր գետը փորձում են նույնացնել Վոլգայի հետ, սակայն Հերոդոտոսը նշում է, որ այն թափվում է Մեոտիդի մեջ (ներկ. Ազովի ծով):

II-IV դարերի Հին Հռոմեական գրավոր աղբյուրներում Վոլգան աշխարհագրական առումով բնութագրվում է որպես Ра `« առատաձեռն » գետը իսկ IX դարի արաբական աղբյուրներում անվանվում է Ателью - «գետերի գետը, մեծ գետով»:

Ամենավաղ հին ռուսական տարեգրության «ժամանակաշրջանի տարիներ պատմվածքում », ասում է.

Վոլոկովի անտառից [ժամանակակից Վալդայի բարձրություն] Վոլգա կհոսի դեպի արևելք և կլցվի դեպի Խալիսյան ծովը [ժամանակակից Կասպից ծովը ]

Միջնադարյան թյուրքական և արաբա-պարսկական աշխարհագրական ավանդույթի համաձայն, Իտիլ գետի աղբյուրը գտնվում էր Աքիդելի (Белая), Կուկ-Իդելի (Дёма) եւ Կարա-Իդելի (Уфа) գետերի միախառնմանը: Ավելի ուշ, ռուսական քարտեզներում, Աք-Իդելը նշված էր որպես Սպիտակ Վոլգա (Վոլոժկա):

Վոլգայի աշխարհագրական դիրքը և հոսանքը նպաստել են առևտրային երթուղու առաջացմանը: Վոլգոդոնկյան տեղափոխման միջոցով իրականացվեց կապը Դոն-Ազով-Սև ծովի հետ: Արաբական խալիֆաթիայից արտահանվել են գործվածքներ, մետաղներ, սլավոնական տարածաշրջանից `զենք (սուր), բուրդ, մոմ, մեղր: IX-X դարերում բավականին մեծ դերը խաղում էր առևտրի այնպիսի կենտրոններ, ինչպիսիք են «Խազար Իտիլը» գետաբերան, բուլղարական Բուլգարը Միջին Վոլգայում, Ռուսական Ռոստով, Սուզալում, Վերին Վոլգայի Մուրոմսկի շրջանում:

965 թ-ին Իշխան Սվյատոսլավի դեպի Վոլգա արշավանքից և շատ քաղաքների ավերումից հետո, Վոլգայի առևտրի երթուղու կարևորությունը նվազում է, և հին առևտրային քաղաքները անկում են ապրում:Սկասծ XI դարից ռուսական միջազգային առևտրի մեծ մասն անցնում էր դնեպրովյան առևտրական ճանապարհով , որին նպաստեց իշխանի վարած քաղաքականությունը, որն հիմնված էր Բյուզանդիայի հետ առևտրական ու կրոնական կապերով: Այս շրջանում վոլգյան առևտուրը խիստ թուլանում է , իսկ XIII դարում մոնղոլ-թաթարական արշավանքները խաթարեց գյուղատնտեսական կապերը, բացառությամբ վերին Վոլգայի ջրամբարի , որտես մեծ դեր էին խաղում Նովգորոդը, Տվերը, Հյուսիս-արևելյան Ռուսաստանի: XV դարից առևտրական ճանապարհի նշանակությունը վերականգնվում է , մեծանում է այնպիսի կենտրոնների նշանակությւոնը, ինչպիսիք են Կազանը , Նիժնի Նովգորոդը, Աստրախանը: Իվան Ահեղի կողմից XVI դարում Կազանի և Աստրախանի խանությունների նվաճումից հետո Ռուսաստանի ձեռքում կենտրոնացավ Վոլգյան ամբողջ ջրային համակարգը, որն էլ հանգեցրեց XVII դարում վոլգյան առևտրի զարգացմանը: Առաջանում են նոր խոշոր քաղաքներ,, որոնցից օրինակ Սամարան , Սարատովը, Ցարիցինը, մեծ դեր խաղացին Յարոսլավլը , Կոստրոմա, Նիժնի Նովգորոդը,Ուլյանովսկ : Վոլգայով անցնում են նավերի մեծ քարավաններ (մինչև 500): XVIII դարում հիմնական առևտրական կենտրոնները տեղափոխվում են Արևմուտք, իսկ ներքին Վոլգայի տնտեսական զարգացումը ընդհատվեց քոչվոր ցեղերի արշավանքների հետևանքով: XVII—XVIII դարերում Վոլգայի ավազանը հանդիսանում էր Ե. Պուգաչովի և Ս.Տ. Ռազինի գլխավորությամբ ապստամբած կազակների և գյուղացիների հիմնական կենտրոնը:

XIX դարում երբ միացրին Մարիինյան գետի համակարգին՝ Վոլգա և Նեվաի ավազանը (1808թ), մեծ առաջընթաց է գրանցվել Վոլժսկի առևտրային ուղիների զարգացմանը: Ստեղծվում է խոշոր գետաին նավատորմը (1820 — առաջին շոգենավ), Վալգայում աշխատում են հսկա բարգե տրանսպորտային միջոցների բանակը (միջև 300.000 մարդ): իրականացվում են խոշոր բերնափոխադրումներ՝ հացի, աղի, ձկան ավելի ուշ նաֆթի և բամբակի:

Սոցիալիստական շինարարության տարիներին, ամբողջ երկրի արդյունաբերականացման հետ կապված, մեծացել է Վոլգայի երթուղու նշանակությունը: XX դարի 30-ական թվականներից ի վեր Վոլգան նաև օգտագործվում է որպես հիդրոէլեկտրակայանի աղբյուր: 1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Վոլգայում տեղի ունեցան բեկումնային ու արյունալի Ռժեվի և Ստալինգրադի ճակատամարտերը։ Հետպատերազմյան շրջանում Վոլգայի տնտեսական դերը զգալիորեն աճել է, հատկապես մի շարք խոշոր ջրամբարների և հիդրոէլեկտրակայանների կարուցումից հետո:

Աշխարհագրական դիրքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգան սկիզբ է առնում Վալդայի լեռներից (228 մետր բարձր.) և թափվում է Կասպից ծովը:

Գետաբերանը ծովի մակարդակից 28 մետր ցածր է: Վոլգան ամենա խոշորը ներքին հոսքով, այսինքն որ չի թափվում համաշխարհային օվկիանոսին:

Վոլգայի ավազանի գետի համակարգը ներառում է 151 հազար ջրհոսք, ընդհանուր երկարությամբ 574 հազար կմ: Վոլգան ընդունում է շուրջ 200 վտակ: Ձախ վտակները թվով և ավելի շատ են և ջրառատ են քան աջ վտակները։ Կամիշից հետո նշանակալից վտակներ չկան։

Վոլգաի ավազանը զբաղեցնում է Ռուսաստանի եվրոպական տարածքի ⅓ մասը և տարածվում է Վալդայից և միջին ռուսական բարձրավանդակից արեւմուտքում մինչև Ուրալներ արևելքում։ Վոլգայի ջրամբարի հիմնական, սնուցող մասը (աղբյուրից դեպի Նիժնի Նովգորոդ և Կազան քաղաքներ) տեղակայված է անտառային գոտում, ավազանի միջին մասը (Սամարա եւ Սարատով քաղաքներ) անտառային-տափաստանի գոտում, ստորին մասը` տափաստանային գոտում (Վոլգոգրադ քաղաքը), իսկ հարավային մասը՝ կիսաանապատային գոտում: Ընդունված է Վոլգան բաժանել երեք մասի. վերին Վոլգա` աղբյուրից դեպի Օկայի բերան, միջին Վոլգա` Օկայի գագաթից մինչեւ Կամայի բերանը և ստորին Վոլգա` Կամայի հետ միավորումից մինչեւ Կասպից ծով:

Վոլգայի ակունքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգայի ակունքի բանալին Տվերի շրջանի Վոլգովերխովյան գյուղն է: Վերին հոսանքներում՝ Վալդայի բարձրավանդակի սահմաններում Վոլգան անցնում է փոքր լճերով՝ Փոքր և Մեծ Վերխիտներ, այնուհետ խոշոր լճերի համակարգով՝ հայտնի որպես Վերին Վոլգական լճեր՝ Ստերժ, Վսելուգ, Պենո, Վոլգո, որոնք միավորվում են Վերին Վոլգական ջրամբարում։

Վերին Վոլգա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն բանից հետո, երբ Վոլգան անցավ Վերին Վոլգական լճերի համակարգով, ջրի հոսանքների կարգավորման և նավարկելիությունն ապահովելու նպատակով 1843 թվականին կառուցվել է ջրամբար` Վերնեվոլժսկի Բեյսլոթ: Աղբյուրից Վոլգայի առաջին խոշոր բնակավայրը Ռժեվ քաղաքն է: Տրվեր եւ Ռիբինսկ քաղաքների միջեւ ստեղծվեց Վոլգայի` Իվանկովսկու ջրամբարը (այսպես կոչված, Մոսկովյան ծովը) ամբարտակով, Դուբնայի շրջակայքում գտնվող ՀԷԿ-ը, Ուգլիչի ջրամբարը (Ուգլիչի ՀԷԿ-ի մոտ), Ռիբինսկի ջրամբարը (Ռիբինսկի ՀԷԿ-ի մոտ): Ռիբինսկ-Յարոսլավլյան շրջանում եւ Կոստրոմայից ներքեւ, գետը հոսում է նեղ հովտում, բարձր ափերով` անցնելով Ուգլիչսկո-Դանիլովյան և Գալիչսկո-Չուխլոմսկի բարձրավանդակներով: Այնուհետև, Վոլգան հոսում է Ունժենկայա եւ Բալախնայի ցածրավանդակների երկայնքով: Գորոդեցիում (Նիժնի Նովգորոդից վերև) Վոլգան ձևավորում է Գորկու ջրամբարը: Վերին Վոլգայի խոշորագույն վտակներն են` Սելիժարովկան, Տման, Տվերցան, Մալագան, Շեկսնան, Կոտորոսլան, Ունժան։

Միջին Վոլգա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջին հատվածում Վոլգան դառնում է ավելի ջրառատ: Նա հոսում է Պրիվոլժսկիե բարձրավանդակի հյուսիսային մասի երկայնքով: Գետի աջ ափը բարձր է, իսկ ձախ ափը՝ ցածր: Չեբոքսարում կառուցվել է Չեբոքսարի ՀԷԿ-ը, իսկ նրանից վերև գտնվում է Չեբոքսարի ջրամբարը: Միջին հոսանքում Վոլգայի խոշորագույն վտակներն են՝ Օկան, Սուրան, Վետլուգան և Սվիագան:

Ստորին Վոլգա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորին հատվածում, Կամային խառնվելուց հետո, Վոլգան դառնում է ավելի հզոր գետ: Այստեղ այն հոսում է Պրիվոլժսկիե բարձրավանդակի երկայնքով: Տոլյատովի քաղաքի մոտ, Սամարայի Լուկից վերև, որը ձևավորվում է Վոլգա գետի միջոցով, Ժիգուլևյան լեռները ձգելով կառուցվել է Ժիգուլևյան ՀԷկ-ի ամբարտակը, որից վերև գտնվում է Կույբիշևի լայնատարած ջրամբարը: Բոլագովո քաղաքի մոտ, Վոլգայի վրա կառուցվել է Սարատովի հիդրոէլեկտրակայանի պատնեշը: Նրանից վերև Սարատովի ջրամբարն է: Ստորին Վոլգան ստանում է համեմատաբար փոքր վտակներ `Սոկ, Սամարա, Մեծ Իդրիզ, Էրուսլան: Վոլգոգրադում, Վոլժսկոյ ՀԷԿ-ի շրջանում, Վոլգայից առանձնանում է ձախ թևը՝ Ախտուբան (երկարությունը 537 կմ), որը հոսում է գետի հիմնական մասին զուգահեռ: Վոլգայի և Ախտուբայի միջև ընկած մեծ տարածությունը, որի մեջ կան մեծ քանակությամբ ջրամբարներ և առվակներ, կոչվում է Վոլգա- Ախտուբինսկի հեղեղուտ, և, որի լայնությունը հասել է նույնիսկ մինչև 20—30կմ: Ախտուբայի և Վոլգոգրադի միջև Վոլգայի վրա կառուցվել է «Վոլգա» ՀԷԿ-ը, որի պատնեշի վերևում տարածվում է Վոլգոգրադի ջրամբարը:

Վոլգայի դելտան սկսվում է Բուզանի թևի ( Աստրախանից 46 կմ հյուսիս) և Վոլգայի հոսանքի բաժանման վայրից և հանդիսանում է ամենամեծը Ռուսաստանում և խոշորագույններից մեկը՝ Եվրոպայում: Դելտայում հաշվվում են շուրջ 500 փոքր գետեր և գետակներ: Հիմնական վտակներն են՝ Բուզան, Բախտեմիրը, Կամիզյակը, Հին Վոլգան, Բոլդան, Ախտուբան, նրանցից նավարկելի է Բախտեմիրը, որը ձևավորում է Վոլգա-Կասպիական ջրանցքը: Վոլգայի ստորին հատվածի ճյուղերից մեկը՝ Կիգաչը, հատում է Ղազախստանի տարածքը: Ստորին Վոլգան անցնում է Սարատովի մարզի միջով (բացառությամբ ամենահյուսիսային շրջանների), Վոլգոգրադի մարզով, Կալմիկական հանրապետությունով և Աստրախանի մարզով:

Վոլգա՝ Ռուսաստանի կենտրոնական ջրուղին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգան հոսում է Ռուսաստանի Դաշնության 15 ենթակա սուբյեկտների տարածքում (ակունքից դեպի բերան).

Վոլգա ավազանի տարածքային կազմը ներառում է:

Աստրախան, Վոլգոգրադ, Սարատով, Սամարա, Ուլյանովսկ, Նիժնի Նովգորոդ, Յարոսլավլ, Իվանովո, Կոստրոմա, Մոսկվա, Սմոլենսկ, Տվեր, Վլադիմիր, Կալուգա, Օռլովսկի շրջան, Ռյազան, Վոլոգդա, Կիրով, Պենզա, Տամբով, Տուլա, Օրենբուրգի շրջանը
- Պերմսկի շրջան,
- Ուդմուրտիա,
- Մարի Էլ,
- Մորդովիա,
- Չուվաշիա,
- Թաթա -ստան,
- Բաշկորստան,
- Կալմիկիա,
- Կոմի,
- Մոսկվա;

ինչպես նաև Ղազախստանի Ատիռաիսկի մարզը

Վոլգան կապված է՝

Բալթիկ ծովով՝ Վոլգա-Բալթյան ջրաին ճանապահով, Վիշնևոլոտսկայա և Թիխվին համակարգերով;

Սպիտակ ծովով` Սեվերոդվինսկի համակարգի միջոցով և Բելոմորսկ-Բալթիկ ջրանցքով;

Ազովյան և Սև ծովերով՝ Վոլգա-Դոնսկոյ ջրանցքով:

Վերին Վոլգայի ավազանում կան խոշոր անտառային լեռնազանգվածներ, միջին և մասամբ Վոլգայի ստորին շրջանում խոշոր տարածքները զբաղված են հացահատիկային և արդյունաբերական մշակաբույսերով: Բոստանաբուծությունը և այգեգործությունը զարգանում են: Վոլգա-Ուրալյան տարածաշրջանում կան հարուստ նավթային և գազային հանքեր:

Էկոլոգիա և ձկնորսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգայում կա մոտավորապես 70 ձկնատեսակ, որոնցից 40-ը արդյունաբերական(ամենակարևորը՝ վոբլա, բրամ, ծածան,շիղաձուկ, լոքո, գայլաձուկ, թառափ, ստերլետ):

Ռուսաստանի կայսրություն ժամանակ տարվա ընտացքում 4 ձկնորսական եղանակա եղել՝ գարնանը (մարտի վերչից միջև մայիսի 15-20-ը) բռնում էին ծածան, բրամ և գետածածանը: Ամառանը (Հուլիս 15-ից) թառափի (թառափ, զութխի, շիպ, ստերլետ), աշնանը՝ (սեպտեմբերի 1-ից միջև նոյեմբերի 1-ը) և ձձմռանը սառցանցքի միջոցով բռնվում էին բոլոր տեսակները: Ամենա խոշոր որսը տեղի էր ունենում գարունը, այնուհետև աշնանը, ձմռանը ձուկները բռնում էին ամենա քիչ: Ձվադման ժամանակահատվածում, մայիսի 15-ից հուլիսի 15-ը, արգելվում էր «Վոլգա»-ում ձկնորսությունը: Ձկան աղը դնելու համար միայնակ Սապոխնիկովները օգտագործում էին տարեկան 16 հազար տոննա աղ: Ձմռանը իրենց խանութներում վաճառում էին 4 մետր երկարությամբ թառափ ձուկը, պարունակող միջև 200 կգ ձկնկիթ: Արդեն XIX դարի վերջին Վոլգայում առևտրային ձկների թիվը զգալիորեն նվազել է: Ոմանք դա կապում էին անհանդուրժող ձկնորսության հետ, մյուսները `ջրերի աղտոտմը նավթով, որով ջեռուցվում էին շոգենավերը:

Նավարկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոլգայի երկայնքով ներքին ջրուղիները՝ Ռժեվ քաղաքից մինչև Կոլխոզնիկ նավակայանը (589 կմ), Կոլխոզնիկ մինչև Բերթյուլ (գյուղ Կարմիր Բարեկադներ)՝ 2604 կմ, ինչպես նաև գետի դելտայում գտնվող 40 կիլոմետրանոց հատվածը:

Վոլգայի երկայնքով նավարկության համար օգտագործված գետի անոթները ցուցադրվում են Նիժնի Նովգորոդի ջրային տրանսպորտի պետական համալսարանի գետերի նավատորմի թանգարանում:

Կամուրջներ և անցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերին Վոլգայում գտնվող կարճ կամուրջներից բացի, գետի առաջին մշտական կամուրջը Սիզրանի մոտ Ալեքսանդրովի երկաթուղային կամուրջն էր, որը շահագործման է հանձնվել 1880 թվականին:

Մինչ այդ, շոգենավերն ու լաստանավերը օգտագործվել էին բեռներ և անձնակազմներ անցումներ կատարելու համար, իսկ ավելի վաղ` խոշոր տախտակամած նավակներ, որոնք կոչվում էին դինաներ: Այսօրվա դրությամբ Վոլգաի ամենա երկար կամուրջը, որը նաև ամենաերկարն է Ռուսաստանում, Ուլյանովսկի Նախագահական կամուրջն է (5825 մետր):