Հայկանուշ Դանիելյան

Հայկանուշ Դանիելյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	դեկտեմբերի 3 (15), 1893; Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մահացել է	ապրիլի 19, 1958 (64 տարեկան); Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Թոխմախի գերեզմանատուն
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	երգչուհի, երաժշտության ուսուցիչ, քաղաքական գործիչ և դերասանուհի
Երգչաձայն	քնարակոլորատուրային սոպրանո
Գործիքներ	վոկալ
Աշխատավայր	Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն, Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն, Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա և Երևանի միջնակարգ մասնագիտական երաժշտական դպրոց Չայկովսկու անվան
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա (1920)
Պարգևներ	; և
	Haykanush Danielyan Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Դանիելյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հայկանուշ Բաղդասարի Դանիելյան (դեկտեմբերի 3 (15), 1893^[1], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն^[2]^[1] - ապրիլի 19, 1958(1958-04-19)^[2]^[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]^[1]), հայ օպերային երգչուհի (քնարակոլորատուրային սոպրանո), հայ դասական երգարվեստի վարպետ, ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիր։ Հայ երգիչներից առաջինն է արժանացել ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի կոչմանը (1939)^[3]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկանուշ Դանիելյանը ծնվել է Թիֆլիսում։ 1920 թվականին ավարտել է Պետրոգրադի կոնսերվատորիան։ 1920-1932 թվականներին երգել է Պետրոգրադի և Թիֆլիսի օպերային թատրոններում։ 1924 թվականին երգիչներ Լևոն Իսեցկու և Շարա Տալյանի հետ մասնակցել է Լենինականի օպերա-օպերետային խմբի ներկայացումներին, հանդես եկել համերգներով։ 1941-1951 թվականներին դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայում, 1943-1948 թթ. եղել է վոկալի ամբիոնի վարիչ, 1949 թվականից՝ պրոֆեսոր։ 1949-1952 թվականներին եղել է Պյոտր Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցի տնօրենը, 1932-1948 թթ.՝ Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնի մեներգչուհի։ 1941 թվականին նկարահանվել է «Երևան» հեռուստաֆիլմերի ստուդիայում նկարահանած «Հայկական կինոհամերգ» ֆիլմում^[4]^[5]։

1941 թվականից եղել է ԽՄԿԿ անդամ։ 1946-1950 թթ. եղել է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի 2-րդ գումարման պատգմավոր, Հայկական ԽՍՀ 1-ին և 3-րդ գումարման պատգամավոր։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մահացել է 1958 թվականի ապրիլի 19-ին Երևանում։ Թաղված է Թոխմախի գերեզմանատանը։

Կատարումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկանուշ Դանիելյանի կատարումներն աչքի են ընկել կատարման վարպետությամբ, նուրբ արտահայտչամիջոցներով ու անմիջականությամբ։ Համերգային ծրագրում կատարել է հայ և արտասահմանցի կոմպոզիտորների՝ Չայկովսկու, Ռիմսկի-Կորսակովի, Ռախմանինովի, Գլազունովի երգերից ու ռոմանսներից։ Առանձնահատուկ ներշնչանքով է մեկնաբանել «Ծիծեռնակ», Կոմիտասի «Չինար ես», «Քելե-քելե», «Քելեր-ցոլեր» երգերը, Սպենդիարյանի «Առ սիրուհիս», Մելիքյանի «Սև կաքավիկ», «Ծիլ-ծիլա» և այլ ռոմանսներ^[6]։

Դերերգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջիլդա՝ Ջուզեպպե Վերդիի «Ռիգոլետտո»
Վիոլետա՝ Ջուզեպպե Վերդիի «Տրավիատա»
Ռոզինա՝ Ջոակինո Ռոսսինիի «Սևիլյան սափրիչ»
Բատերֆլայ՝ Ջակոմո Պուչչինիի «Չիո Չիո-սան»
Անուշ՝ Արմեն Տիգրանյանի «Անուշ»
Անտոնիդա՝ Միխայիլ Գլինկայի «Իվան Սուսանին»
Մարգարիտ Վալուան՝ Ջակոմո Մեյերբերի «Հուգենոտներ»
Օլիմպիա՝ Տիգրան Չուխաճյանի «Արշակ Բ»
Մարգարիտ Վալուա՝ Ջակոմո Մեյերբերի Հուգենոտներ

Պարգևներ, մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1939 թ.)
Ստալինյան մրցանակ (1946 թ.) Մ. Գլինկայի «Իվան Սուսանին» օպերայում Անտոնիդայի և Ջակոմո Մեյերբերի Հուգենոտներ օպերայում Մարգարիտ Վալուայի դերերգի համար
Լենինի շքանշան (4.11.1939 թ.)
Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (24.11.1945 թ.)
«Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկանուշ Դանիելյանի անունով է կոչվում Երևանի Նոր Նորք վարչական շրջանի արվեստի դպրոցը^[7]։
2000 թվականին թողարկվել է փոստային նամականիշ՝ նվիրված 20-րդ դարի հայ մշակույթի նվիրյալներին՝ Համո Բեկնազարյան, Ալեքսանդր Թամանյան, Վահրամ Փափազյան, Վասիլ Թայիրով, Լեոնիդ Ենգիբարյան, Հայկանուշ Դանիելյան, Սերգեյ Համբարձումյան, Հրանտ Շահինյան, Թորոս Թորամանյան^[8]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկանուշ Դանիելյանի անվան արվեստի դպրոց

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկանուշ Դանիելյանի տունը Երևանում
Մարտիրոս Սարյանը պատկերում է Հայկանուշ Դանիելյանի դիմանկարը, 1946-1949

Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մատենագիտություն

Концерт А. Б. Даниэлян // Заря Востока. Тифлис. 1925. 27 февраля
Выступление А. Даниэлян // Коммунист. Ереван. 1935. 12 октября
Айкануш Даниэлян // Сов. искусство. 1938. 18 июня
Гаспарян С., Айкануш Даниэлян, Ереван, 1958 (на арм. яз.)
Терзибашян В. Айкануш Даниэлян // Коммуннст. Ереван. 1938. 9 июня
Даниэлян А. Большое счастье // Веч. Москва. 1939. 19 октября
Межинский С. Прекрасная певица // Коммунист. Ереван. 1939. 24 октября
Даниэлян А. Мои пожелания // Коммунист. Ереван. 1940. 1 января
Даниэлян А. Мои учителя // Известия. 1940. 10 мая
Данилов Д. Концерт народной артистки СССР А. Даниэлян // Бак. рабочий. 1941. 14 апреля
Речь депутата Даниэлян А. Б. // Коммунист. Ереван. 1941. 30 марта
Концерт Айкануш Даниэлян и Бюль-Бюля в воинской части // Коммунист. Ереван. 1944. 22 июля
Домбаев К. А. Б. Даниэлян // Коммуннст. Ереван. 1946. 27 марта
Матхашян А. Наша гордость // Коммунист. Ереван. 1946. 25 января
Народная артистка // Сов. искусство. 1946. 11 января
Даниэлян А. Музыка должна служить народу! // Коммунист. Ереван. 1948. 21 февраля
Юбилейный вечер А. Б. Даниэлян // Коммуннст. Ереван. 1954. 4 марта
Даниэлян Айкануш Багдасаровна // Театр. энциклопедия. - М., 1963. Т. 2. С. 294
Восканян С. Корифей оперной сцены // Коммунист. Ереван. 1965. 16 декабря
Восканян С. Светлый талант // Коммунист. Ереван. 1968. 15 декабря
Сазандарян Т. Айкануш Даниэлян // Театр. 1968. № 5. С. 45
Ее немеркнущий талант // Коммунист. Ереван. 1969. 22 января
Худабашян К. Прекрасное и лучезарное // Коммунист. Ереван. 1973. 23 декабря
Даниэлян Айкануш Багдасаровна // Муз. энциклопедия. - М., 1974. Т. 2. С. 144-145
Тигранов Г. Великая певица // Тигранов Г. Артисты, спектакли, музыка. - Ереван. 1983. С. 80-82

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Даниэлян Айкануш Багдасаровна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Даниэлян Айкануш Багдасаровна
↑ «Haykanush Danielyan». IMDb. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 27-ին.
↑ Даниэлян Айкануш Багдасаровна (1893-1958) // Вокально-энциклопедический словарь: Биобиблиография : в 5 т. / М. С. Агин. - М., 1991-1994.
↑ «Հայկանուշ Դանիելյան | Music of Armenia». www.musicofarmenia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 27-ին.
↑ Հայկանուշ Դանիելյանի անվան արվեստի դպրոց
↑ 2000. THE CONTRIBUTION OF ARMENIANS TO 20th CENTURY CULTURE

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկանուշ Դանիելյան

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հայկանուշ Դանիելյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 282)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_9860d151513129e3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Даниэлян Айкануш Багдасаровна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[3] Даниэлян Айкануш Багдасаровна

[4] «Haykanush Danielyan». IMDb. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 27-ին.

[5] Даниэлян Айкануш Багдасаровна (1893-1958) // Вокально-энциклопедический словарь: Биобиблиография : в 5 т. / М. С. Агин. - М., 1991-1994.

[6] «Հայկանուշ Դանիելյան | Music of Armenia». www.musicofarmenia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 27-ին.

[7] Հայկանուշ Դանիելյանի անվան արվեստի դպրոց

[8] 2000. THE CONTRIBUTION OF ARMENIANS TO 20th CENTURY CULTURE

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]