Սարգիս Բաղդասարյան

Սարգիս Բաղդասարյան;
Ծնվել է	սեպտեմբերի 5, 1923
Ծննդավայր	Բանաձոր, Մարտունու շրջան, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հունիսի 19, 2001 (77 տարեկան)
Վախճանի վայրը	Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Երևանի պետական գեղարվեստաթատերական ինստիտուտ (1952)
Ստեղծագործություն(ներ)	Հունան Ավետիսյանի հուշարձան, Հակոբ Պարոնյանի հուշարձան, Մենք ենք, մեր սարերը, Դավիթ Բեկի հուշարձան, Ստեփան Շահումյանի կիսանդրի, Ավետիք Իսահակյանի հուշարձան և Հայաստանը Ռուսաստանին միացման 150-ամյակի հուշահամալիր
Մասնագիտություն	քանդակագործ
Աշխատավայր	Երևանի պետական գեղարվեստաթատերական ինստիտուտ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	, , , ; , և ՀԽՍՀ պետական մրցանակ (1985)
Երեխաներ	Աշոտ Բաղդասարյան
	Սարգիս Բաղդասարյան Վիքիդարանում
	Sargis Baghdasaryan Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սարգիս Բաղդասարյան (այլ կիրառումներ)

Սարգիս Իվանի Բաղդասարյան (սեպտեմբերի 5, 1923(1923-09-05)^[1]^[2], Բանաձոր, Մարտունու շրջան, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2] - հունիսի 19, 2001(2001-06-19), Երևան, Հայաստան), հայ քանդակագործ, ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ (1978)։ ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, Հայրենական մեծ պատերազմի, մասնակից^[3]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սարգիս Բաղդասարյանը ծնվել է 1923 թվականի սեպտեմբերի 5-ին, Հադրութի շրջանի Բանազուր գյուղում։ Նրանց ընտանիքը տեղափոխվել է Երևան, ուր և պատանին սովորել է Պուշկինի անվան դպրոցում և Ղուկաս Ղուկասյանի անվան պիոներ- դպրոցականների պալատի քանդակագործական խմբակում։ Մասնակցել է «Մեր պատանի ստեղծագործողները» հանրապետական ցուցահանդեսին, շահել առաջնությունը։

1942 թվականին սովորել է Բաքվի № 1 հրետանային ուսումնարանում, որն ավարտել է լեյտենանտի կոչումով և ուղարկվել Հյուսիս-կովկասյան ռազմաճակատ։ Մարտերից մեկում վիրավորվել է, բուժվելուց հետո մեկնել է 4-րդ Ուկրաինական ռազմաճակատ, որտեղ վիրավորվել է երկրորդ անգամ, ստացել՝ կոնտուզիա։ Բուժվելուց հետո անդամագրվել է հայ թամանցիներին և որպես հրետանային մարտկոցի հրամանատար քաջաբար է դրսևորել իրեն Լեհաստանի, Չեխոսլովակիայի, Հունգարիայի համար ծավալված թեժ մարտերին։ Բաղդասարյանը պարգևատրվել է «Հայրենական պատերազմի» առաջին աստիճանի և Պատվո նշան շքանշաններով, ինչպես նաև՝ բազմաթիվ մարտական մեդալներով և Գերագույն գլխավոր հրամանատարության շնորհակալագրերով^[3]։

1946 թվականին Բաղդասարյանը զորացրվել է և նույն տարում էլ ընդունվել և 1952 թվականին ավարտել է Երևանի գեղարվեստի ինստիտուտը։ 1962 թվականից դասավանդել է նույն ինստիտուտում, 1980 թվականից՝ պրոֆեսոր։ 1985 թվականին պարգևատրվել է ՀԽՍՀ Պետական մրցանակով։ Ստեղծել է հերոսական, ռոմանտիկ, պաթոսով աչքի ընկնող դիմաքանդակներ, կոմպոզիցիաներ, հուշարձաններ, դեկորատիվ քանդակներ։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Հունան Ավետիսյան» (1959, բրոնզ, Կապան)
Շուշանիկ Կուրղինյանի մահարձանը (1952, բրոնզ, Կոմիտասի անվան պանթեոն-զբոսայգի, Երևան)
«էլմիրա Բաղդասարյան» (1959, շամոտ)
«Ավետիք Իսահակյան» (1965, բրոնզ, Երևան)
«Հակոբ Պարոնյան» (1965, գրանիտ, Երևան)
«Մեղեդի» (1965, ալյումին, գրանիտ, Երևան)
«Մենք ենք, մեր սարերը» («Ղարաբաղցիներ», 1967, տուֆ, Ստեփանակերտ, պատկերը դրոշմված է ԼՂՀ զինանշանի վրա)
«Դավիթ Բեկ» հուշարձան (1978, կոփածո պղինձ, Կապան)
«Մտածողը» քանդակ (1966, շամոտ, Կարրարա, Իտալիա)
Ժողովուրդների բարեկամությանը նվիրված հուշարձանը (1977, ավազաքար, Շոպրոն, Հունգարիա)
«Սերո Խանզադյան» (1984, բրոնզ)

Գործերից պահվում են Տրետյակովյան պատկերասրահում, Արևելքի ժողովուրդների արվեստի (Մոսկվա), Լիտվայի, Տաջիկստանի թանգարաններում, Հայաստանի Ազգային Պատկերասրահում^[4]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ, 1978
ՀԽՍՀ պետական մրցանակ, 1985
Հայրենական պատերազմի առաջին աստիճանի շքանշան
Պատվո նշան շքանշան

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավետիք Իսահակյանի հուշարձանը Երևանում
«Մեղեդի» քանդակը Կարապի լճի հարևանությամբ
Դավիթ Բեկի հուշահամալիրը Կապան քաղաքում
Հունան Ավետիսյանի հուշարձանը Կապան քաղաքում
Հուշարձան Մայիսյան ապստամբության մասնակիցներին, Գյումրի, 1970 թ.
Հուշարձան Խաչատուր Աբովյանին, քանդակագործ՝ Սարգիս Բաղդասարյան, ճարտարապետ՝ Ս. Բարխուդարյան
Հուշահամալիր՝ Հայաստանը Ռուսաստանին միացման 150-ամյակին, քանդակագործ՝ Սարգիս Բաղդասարյան, ճարտարապետ՝ Ս. Բարխուդարյան
Հակոբ Պարոնյանի հուշարձան (Երևան)
Սարգիս Բաղդասարյանի ծննդյան 90-ամյակին նվիրված անհատական ցուցահանդես Հայաստանի ազգային պատկերասրահում
Սերո Խանզադյանի դիմաքանդակը
Սոս Սարգսյանի դիմաքանդակը
«Մենք ենք, մեր սարերը»
Լոռեցի Սաքոյի քանդակը Աջափնյակում
Շուշանիկ Կուրղինյանի մահարձանը (1952, բրոնզ և գրանիտ, Կոմիտասի անվան պանթեոն-զբոսայգի, Երևան)։ Քանդակագործ` Սարգիս Բաղդասարյան, ճարտարապետ` Ջիմ Թորոսյան:

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սարգիս Բաղդասարյան, Ալբոմ, Երևան, 1974։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 2. — էջ 253.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990. — հատոր 1.
↑ ^3,0 ^3,1 Մուսաները չլռեցին։ Հայաստանի մշակույթի գործիչները 1941-1945 թթ. հայրենական մեծ պատերազմում, զոհված հայ արվեստագետներ։ Գիրք I. - Եր.: Խորհրդային գրող, 1989 թ., 392 էջ:
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 253)։

[_bfe8865460f8caab-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 2. — էջ 253.

[_cb23a74b0c6b0e70-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990. — հատոր 1.

[books-3] 3,0 ^3,1 Մուսաները չլռեցին։ Հայաստանի մշակույթի գործիչները 1941-1945 թթ. հայրենական մեծ պատերազմում, զոհված հայ արվեստագետներ։ Գիրք I. - Եր.: Խորհրդային գրող, 1989 թ., 392 էջ:

[4] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005

[1]

[2]

[3]

[4]