Պելմեններ
 | |
|---|---|
 Պելմենների բաղադրիչները | |
| Ռուսական խոհանոց | |
| Ենթատեսակ | frozen meat semi-finished products?[1], Q26903669?, prepared and preserved meat and poultry meat, meat offal or animal blood products, other; extracts and juices from meat, fish and aquatic invertebrates (OKPD 15.13.12)?, խմորի շերտով կիսաֆաբրիկատներ և դամփլինգ |
| Առաջացման երկիր |  Կոմի Հանրապետություն |
| Հիմնական | խմոր և միս |
 Pelmeni Վիքիպահեստում | |
Պելմեններ (ռուսերեն՝ пельмени - Պելմենի, եզակի թվով՝ պելմեն), անեկ խմորից և աղացած մսի կամ ձկան խճողակից պատրաստված կերակուր։
Անվանումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պելմենները Ռուսաստանի խորքերում և Սիբիրում բնակվող ուգրո-ֆիննական ազգությունների, ուդմուրտների, կոմի-պերմյակների, մանսիների և ֆինների ազգային կերակուրն է։ Հաճախ այն անվանում են սիբիրյան պելմեններ, քանի որ թափանցելով Սիբիր, այն վերապրել է իր երկրորդ ծնունդը։ Համաձայն ստուգաբանական բառարանների, ռուսերեն Пельмени (պելմեններ) անվանումը փոխառված է ուգրո-ֆիննական լեզուներից։ Այն կազմված է «պել»՝ ականջ և «նյան»՝ հաց բառերից, այսինքն՝ «հացե ականջ»։ Միառժամանակ տարբեր աղբյուրներ մատնացույց են անում կոնկրետ լեզու, որից նշված բառը ներթափանցել է ռուսերենի մեջ (ուդմուրտերեն[2], մանսիերեն[3], կոմի[4], ֆիններեն[5]): Խորհրդային պատմաբան և գերբագետ Վիլյամ Պոխլյոբկինը գտնում էր, որ պելմենները ռուսական խոհանոց մտել են Ուրալից՝ 14-րդ դարի վերջին և 15-րդ դարի սկզբին[6]։
Պատրաստման եղանակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պելմենների խմորը պատրաստվում է ալյուրով, ձվով և ջրով (հազվադեպ՝ կաթով)։ Դասական պելմենների խճողակը պատրաստում են տավարի, խոզի և ոչխարի մսից, որին ավելացնում են զանազան համեմունքներ, սոխ, հաճախ նաև սխտոր։ Հնարավոր է որպես հումք օգտագործել նաև արջի, եղջերուի, որմզդեղնի, սագի միս, ձուկ, խոզի ճարպ, կարտոֆիլ, կաղամբ և այլն։
Արդեն պատրաստի պելմենները լցնում են եռացող ջրի կամ արգանակի մեջ և եփում այնքան, մինչև դրանք դուրս գան ջրի երես, որից հետո թողնում են ևս 2-5 րոպե։ Եփվելու ընթացքում արգանակի մեջ ավելացնում են դափնետերև և գլուխ սոխ։ Դասական պելմեններն ուտում են 3%-անոց քացախով, պղպեղով, դարչինով կամ ծովաբողկով։ Կարելի է դրա հետ մատուցել նաև զանազան սոուսներ, մայոնեզ, թթվասեր, կարագ և այլն։ Այն մատուցվում է նաև արգանակով՝ որպես ջրալի ապուր։ Հաճախ եփելուց հետո կամ հում վիճակում պելմենները նաև տապակում են։
Տարածվածությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նմանատիպ կերակուրներ ունեն շատ ժողովուրդներ, որոնք պատրաստվում են նույն սկզբունքով, ինչ պելմենները։ Չինաստանում դա ցզյաոցզին է կամ վոնտոնը, Բուրյաթիայում այն կոչվում է պոզի, Մոնղոլիայում՝ բուզ, Կենտրոնական Ասիայում՝ մանտու, Տիբեթում՝ մոմո, Միջին Ասիայում՝ չուչվարա, Ադրբեջանում՝ դյուշբարա, Վրաստանում՝ խինկալի, Հայաստանում՝ բորակի (թաթար բորակու տարատեսակներից է), Ուկրաինայում՝ վարենիկ, Իտալիայում՝ ռավիոլի, Գերմանիայում՝ մաուլտաշեն և այլն։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Переходной ключ ОКП - ОКПД2 (8,87 Мб), Переходной+ключ-ОКП-ОКПД2-17-04-2015.xls (ռուս.)
- ↑ Вильям Васильевич Похлёбкин. «Национальные кухни наших народов». — Москва: Центрполиграф, 2004. — С. 317. — ISBN 5-9524-0718-8
- ↑ Пельмени // Словарь иностранных слов русского языка / А. Н. Чудинов. — 3-е, исправ. и доп.. — СПб: Издание В. И. Губинского, 1910.
- ↑ Лыткин В. И., Гуляев Е. С. Краткий этимологический словарь коми языка. М.: Наука, 1970. С. 219.
- ↑ Крылов Г. А. Пельмени // Этимологический словарь русского языка.. — СПб: ООО "Виктория плюс", 2004.
- ↑ Корчагин П. А. Коми-пермяцкое мясо-тестяное блюдо эпохи складывания всероссийского рынка или антропология пельменя // Вестник Пермского научного центра УрО РАН. — 2015. — № 4. — С. 85
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Պելմեններ կատեգորիայում։ |