Միննի Թերրի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Միննի Թերրի
անգլ.՝ Minnie Terry
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 1, 1882(1882-01-01)
ԾննդավայրԲորդո
Մահացել է1964
Մահվան վայրՄիացյալ Թագավորություն
ԱմուսինԷդմունդ Գվեն
 Minnie Terry Վիքիպահեստում

Միննի Թերրի (անգլ.՝ Minnie Terry, հունվարի 1, 1882(1882-01-01), Բորդո - 1964, Միացյալ Թագավորություն), Թերրի դերասանական գերդաստանի ներկայացուցիչ, մոդել, որը մանկության և պատանեկության տարիներին կեցվածք է ընդունել բրիտանական լուսանկարչական արվեստի խոշոր դեմքերի մոտ, թատրոնի և վարիետեի դերասանուհի, բանաստեղծուհի և դեկադենտ գրող Էռնեստ Քրիստոֆեր Դոուսոնի, ինչպես նաև գրող, ծաղրանկարիչ և գրքեր նկարազարդող Մաքս Բիրբոմի մուսան, 1901 թվականից` դերասան Էդմունդ Գվենի կինը։ Հայտնի բրիտանացի դերասանուհի, Ուիլյամ Շեքսպիրի պիեսների դերերի լավագույն կատարող։

Նկարիչ ակադեմիստ Ջորջ Ֆրեդերիկ Ուոթսի կինը և մոդել Էլեն Թերրիի զարմուհին։

Միննի Թերրին իր թատերական կարիերան սկսել է երկու տարեկան հասակում, իսկ վեց տարեկան հասակում արդեն ձեռք է բերել համբավ՝ խաղալով մանկական դերեր Լոնդոնի խոշոր թատրոններում։ Միևնույն ժամանակ, նա հանրաճանաչություն է ձեռք բերել որպես նորաձևության մոդել։ 1890-ականներին նա ստիպված է եղել ընդհատել կարիերան` համակարգված կրթություն ստանալու համար, որից զրկվել էր մանկության տարիներին, բայց մի քանի տարի անց հաջողությամբ վերսկսել է բեմում հանդես գալը։

Միննի Թերրիին պատկերող լուսանկարչական նյութերն ու կիրառական արվեստի գործերը ներառվել են Քենտի պատմական հետաքրքրությունների կամ բնական գեղեցկության ազգային վստահության հիմնադրամի, Դիմանկարների ազգային պատկերասրահի և Լոնդոնի Վիկտորիա և Ալբերտի թանգարանների հավաքածուներում, ինչպես նաև Մեծ Բրիտանիայի և այլ երկրների խոշոր թանգարաններում։

Կենսագրություն և թատերական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դերասանական գերդաստանի ներկայացուցիչ Չարլզ Ջոն Արթուր Թերրիի (1857-1933) և նրա կնոջ՝ Մարգարետ Պրատի (1862-1941) ավագ դուստրը` Միննին, ծնվել է Արևմտյան Ֆրանսիայի Ժիրոնդ  դեպարտամենտի Բորդո քաղաքում[1], 1882 թվականի հունվարի 1-ին[2]։ Հայրը տարված է եղել իր ավագ դստերով և ամեն առիթ օգտագործել է ուշադրություն հրավիրելու նրա ինտելեկտի և տաղանդի վրա։ Երեք տարեկան հասակում Միննին արդեն պարում էր, երգում և խաղում բեմում (աղջկա նորամուտը կայացել է Մելբուռնի Table Talk ամսագրի բեմում երկու տարեկան հասակում[3]): Չարլզ Թերրին այնքան է հրապուրվել Միննիով, որ անտեսել է իր որդու ծնունդը, որին ծնողները կոչել են Հորաս, ով հետագայում նույնպես դերասան է դարձել։ Որդու հայտնվելը պառակտում է առաջացրել ընտանիքում։ Ավելի ուշ Միննի Թերրին հիշում է, որ իր մայրը փնթփնթում էր (Միննին ինքն է հեռացել ընտանիքից առաջին իսկ հնարավորության դեպքում), բայց Թերրի ընտանիքի կենսագիր, անգլիացի գրող, Թագավորական գրական ընկերության անդամ Մարգարետ Սթինը ենթադրում է, որ Մարգարետ Պրատը դժգոհության առիթ ունեցել է. նրա ամուսինն ամբողջ ուշադրությունը դարձրել է Միննիին և բավարար հետաքրքրություն չի դրսևորել որդու, առավել ևս Մարգարետի նկատմամբ[4]։ Կնոջ բողոքները ազդել են ամուսնու նյարդերի վրա։ Երրորդ երեխայի՝ Բեատրիսի (որը հետագայում որպես դերասանուհի ճանաչում ձեռք բերեց ԱՄՆ-ում) ծնվելուց առաջ նա կորցրել է հետաքրքրությունը գինու առևտրի նկատմամբ, որով զբաղվել է։ Ոչ մեծ գումարով նա կարողացել է գործընկեր դառնալ մեծ խանութում, որը հետագայում հայտնի է դարձել «Հին Անգլիա» անվամբ, բայց մերժել է ձեռնատու առաջարկը, որը կարող էր ֆինանսապես աջակցել ընտանիքին։ Որոշելով իրեն նվիրել թատրոնին` նա պատրաստվել է ընտանիքի հայրենիք վերադարձին։ Նրան չի կանգնեցրել նույնիսկ այն փաստը, որ Մարգարետը և փոքրիկ Հորասը շատ հիվանդ են եղել, իսկ Միննին տառապել է ծովային հիվանդությունից և շատ է նյարդայնացել[5]։

Թատերական գործունեության սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ս. Վ. Գարթհորնի հետ, 1888
Ս. Վ. Գրիմսթոնի հետ, 1888
Elliott & Fry Studio, Միննի Թերրին «Բութլի դուստրը» ներկայացման մեջ Լյուսիի դերում

Մեծ Բրիտանիայում Չարլզ Թերրին տուն է գտել ընտանիքի համար, բայց որոշել է բաժանվել կնոջից, խոստովանել նրան և մեկնել է Դուբլին՝ Մայքլ Գաննի Թագավորական թատրոնի գործերի կառավարիչ դառնալու համար։ Միննիի համար Չարլզ Թերին Շորեդիչի Ստանդարտ թատրոնում գտել է աղջկա դեր «Ֆրու-Ֆրու» ներկայացման մեջ։ Դերը փոքր է եղել. մի քանի ժեստեր և շարժումներ, որոնք չորսամյա աղջիկը վստահորեն և հմայիչ ցուցադրել է էկրանավորմանը, գրավել թատրոնի ղեկավարության ուշադրությունը և ընդունվել[6]։ Վեց տարեկան հասակում Միննին սիրված դերասան է եղել, Մորիս Բերիմորը հրավիրվել է խաղալու երեխաների դերը «Հույս» ներկայացման մեջ, որը բեմադրվել է ըստ իր իսկ պիեսի հիման վրա (որտեղ հերոսուհին որոշում է զոհաբերել իր պատիվը՝ ամուսնու կյանքը փրկելու համար)։ Գլխավոր դերակատար դերասանուհուց վախեցած` աղջիկը փախել է բեմից՝ երդվելով, որ այլևս երբեք չի հայտնվի այդտեղ։ Աղջկա մորաքույր Մերիոն Թերրին, այնուամենայնիվ, համոզել է Միննիին «Գլոբուս» թատրոնում[Նշում 1] խաղալ Մինյոնի դերը «Բուտլի երեխան» ներկայացման մեջ[7]։ Վեց տարեկան Միննիին շաբաթական վճարել են տաս ֆունտ։ Ներկայացումը նրան հաջողություն է բերել[8]։ Նա լայն ժողովրդականություն է ձեռք բերել 1888 թվականին, երբ սկսել է ելույթներ ունենալ դերասան, ռեժիսոր և իմպրեսարիո Հերբերթ Բիրբոմ Թրիի թատերախմբում[9]։

Կանադացի գրող, բանաստեղծ և գրականագետ, Թալսայի համալսարանի և Ռայերսոնի համալսարանի պրոֆեսոր Դենիս Դենիսոֆը «XIX դար։ Երեխան և սպառողի մշակույթը» հետազոտության մեջ պնդում է, որ Միննի Թերրին և Վերա Բերինջերը (1879-1964) ուշ Վիկտորիանական դարաշրջանի ամենահայտնի մանկական դերասաններն էին։ Ներկայացումներից, որոնց մեջ խաղացել է Միննին, նա առանձնացրել է «Գործընկերները» (1888), «Բութլի երեխան» (1888) և «Փշարմավ»-ը (Չարլզ Դիքենսի Սուրբ ծննդյան պատմվածքի վերարտադրությունը, որը բեմադրվել է 1891 թվականին Լիցեում թատրոնում[10], Սեսիլ Հովարդը Dramatic Notes ամենամյա թատերական ստուգատեսում Նորայի դերում հանդես եկող Միննին համարել է սիրահարված իր հասակակից Հարիին, որի դերը հիասքանչ խաղացել է Վերա Բերինգերը[11])[12]: Դեյվիսի Կալիֆոռնիայի համալսարանի դոցենտ (որտեղ նա մասնագիտացել է 19-րդ դարի բրիտանական գրականության և մշակույթի ոլորտում) և դիքենսյան նախագծի անդամ Քեթրին Ռոբսոնը, «Տղամարդիկ հրաշքների աշխարհում` Վիկտորիանական ջենտլմենի կորցված կուսությունը» գրքում նշել է, որ դեկադենտ բանաստեղծ Էռնեստ Դոուսոնը մանկական դերասանների շարքում առանձնացրել է «մնջախաղի երեխաները» և «աստղային դեպք»՝ նկատի ունենալով Միննի Թերրին (որին նա սովորաբար անվանել է Մինյոն, «Բուտոլի երեխան» պիեսի գործող անձի անունով)[13]։

Ժամանակակիցը այսպես է նկարագրել Միննի Թերրիին Լիցեում թատրոնի բեմում «Մոխրոտը» ներկայացման մեջ 1893 թվականին (դերասանուհին տասնմեկ տարեկան է եղել). «Մի հաճույքն անմիջապես փոխարինում է մյուսին ... Միսս Միննի Թերրին հմայիչ և նրբագեղ է Կոկետկայի դերում, ով բազմած է զարդերի և օծանելիքների, թաշկինակների, ձեռնոցների, հովհարների և Բուդուարի փերիների դիմափոշու տուփերի վրա ...»[14]: Յոթ տարի բեմ դուրս գալուց հետո Միննին ընդհատեց իր թատերական կարիերան՝ կրթություն ստանալու նպատակով, ընդունվելով Անգլիայի գիշերօթիկ դպրոց։ Աղջիկը տասներկու տարեկան էր, երբ առաջին անգամ բարձրացավ նրա համակարգված կրթության հարցը։ Ավելի ուշ, գիշերօթիկ դպրոցում թշնամական հարաբերությունների պատճառով, նա տեղափոխվել է Փարիզի մերձակայքում գտնվող Ֆոնտենբլոյի աղջիկների գիշերօթիկ դպրոց։ Ինքը՝ Միննին, հետագայում հիշում է իր կյանքի այդ շրջանը որպես «հիանալի ժամանակ»։ Ուսանողներին թույլատրվում էր այցելել թանգարաններ, համերգներ և արվեստի պատկերասրահներ։ Այնուամենայնիվ, նա ձգտել է վերսկսել բեմական կարիերան, ուստի աշխատել է առանց հանգստի՝ ուշադրություն չդարձնելով արձակուրդներին և ընդմիջումներին։ Արդյունքում, նա արագ տիրապետել է ֆրանսերեն լեզվին, չնայած մինչ այդ խոստովանել է, որ նախկինում երեք տարի է պահանջվել ֆրանսերեն մեկ գիրք կարդալու համար[3]։ Օսկար Ուայլդի և Հենրի Ջեյմսի բեմադրություններում հանդես եկող Մերիոն Թերրին համաձայնել է վճարել իր զարմուհու կրթության համար, ով առանձնացել է իր բազմաթիվ հարազատների հանդեպ առատաձեռնությամբ և հաջող գեղարվեստական կարիերայի ընթացքում կարողացել է զգալի միջոցներ կուտակել[15]։ Մարգարիտ Սթինը աղջկա դաստիարակության և կրթության գործում նշել է Թերիների թատերական գերդաստանի մեկ այլ հայտնի ներկայացուցչի՝ Էլենի մեծ ներդրումը[16]։

Վերադարձ բեմահարթակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էդմունդ Գլենը «Հպարտություն և նախապաշարմունք» ֆիլմում, 1940
Միննի Թերրին 1902 թվականին (The Tatler, 1902, № 10)
Միննի Թերիի նամակը միստր Օսբորնին՝ էջի կենտրոնում ստորագրության նմուշով[Նշում 2][17].

1890-ականների վերջին Միննի Թերրին վերադարձել է թատերական ասպարեզ։ Ինչպես ավստրալիացի արվեստի քննադատն է մեկնաբանել այդ իրադարձությունը, «երեխաների [թատերական] փորձը իսկապես շատ քիչ նշանակություն ուներ։ Երեխան այլ կերպ է քայլում, շարժվում և նույնիսկ խոսում, քան կինը»։ Վերադառնալուց երկու տարի անց Միննին «Մրցակիցներ» ներկայացման մեջ խաղացել է Լիդիա Լանգիշի դերը` 18-րդ դարի անգլիացի դրամատուրգ Ռիչարդ Բրինսլի Շերիդանի պիեսի հիման վրա, որտեղ դերերից մեկը մարմնավորել է բրիտանացի դերասան Էդմունդ Գվենը։ Նրանք ամուսնացել են 1901 թվականին։ Միննի Թերրին մտածում էր ավարտել իր թատերական կարիերան, ինչպես դա արել էին նրա հայրական հարազատներից մի քանիսը, երբ նրանք ամուսնացել էին[3]։ Նա ամուսնուն ուղեկցել է միայն Ավստրալիա կատարած ֆիասկոյի ուղևորության ժամանակ, որտեղ նա մասնակցել է Լյու Ուոլեսի համանուն պատմավեպի հիման վրա բեմականացված (իր ժամանակի չափանիշներով) շքեղ «Բեն Հուր» ներկայացմանը[17][3] Ամուսնու ձախողումը ստիպել է Միննիին վերսկսել իր բեմական կարիերան, ընտանիքի խախտված ֆինանսական վիճակը վերականգնելու համար, ընդունելով ավստրալիացի իմպրեսարիո Ջեյմս Կասիուս Ուիլյամսոնի առաջարկը[3]։

Երբ զույգը 1904 թվականին վերադարձել է հայրենիք, Միննին հայտնվել է ժամանակակից կյանքի թեմաներով հասարակ կատակերգություններում, որոնք ընդհատվել են պատմական հազվագյուտ դրամաներով։ 1905 թվականին ամուսնու հետ Միննի Թերրին խաղացել է Էդվարդ Էբոտ Փարիի և Ֆրեդերիկ Չարլզ Արթուր Մույոյի հանրահայտ «Ինչ տեսավ ծառայապետը» կատակերգությունում[1][18][19]։ 1911 թվականին անգլիական թատրոնի դերասանուհի Իրեն Վանբրյուն, երբ առաջին անգամ հանդես է եկել վարիետեում, նա ընտրել է Միննի Թերրիին և Էդմունդ Գվենին որպես գործընկեր փոքր ներկայացման մեջ, որի սցենարի հեղինակն է եղել շոտլանդացի գրող և արձակագիր Փիթր Փենի ստեղծող Ջեյմս Մեթյու Բարրին[20]։ Մարգարետ Սթինը դերասանուհու մասին գրել է. «Միննին, որն այժմ ամուսնացել է խոստումնալից երիտասարդ դերասան Էդմունդ Գվենի հետ, ով պատահականորեն է առկայծել թատերական երկրակամարում, բայց չափազանց կրակոտ է, որպեսզի ապահովեր իր այն դիրքը, որին պետք է հասներ։ Նա անընդհատ հյուրախաղերի էր մեկնում` հաճախ ԱՄՆ»[21]։ 1914 թվականին Միննի Թերրին Նյու Յորքում` Բրոդվեյում մեկ թատերաշրջան խաղացել է արքայադստեր դերում դանիացի գրող Հանս Քրիստիան Անդերսենի «Դրախտային այգի» կախարդական հեքիաթում[22]։

Դերասանական գործունեությունից հեռանալը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1933 թվականին լույս տեսած «Ո՞վ կա թատրոնում» հեղինակավոր բրիտանական տեղեկատուի  յոթերորդ հրատարակությունում, 1925 թվականի հոկտեմբերից հետո չի նշվում  ներկայացումներ, որոնցում խաղացած լինի Միննի Թերրին[23], սակայն The Times թերթը գրում է, որ  BBC-ի կողմից 1928 թվականին ներկայացվել է մի  ռադիոհաղորդում  Էլեն Թերրիի 80-ամյակի մասին, որտեղ նշվում է որ Միննի Թերրին միացել է իր դերասանական ընտանիքի երկու անդամներին`  Մեյբել Թերրի-Լյուիսին  և Ջոն Գիլգուդին, ինչպես նաև Ուիլյամ Շեքսպիրի պիեսների բեմականացմանը մասնակցող  մյուս առաջատար դերասաններին, որոնց հետ մի ժամանակ խաղացել է նրա մորաքույր Էլենը[24]։ Հայտնի է նաև, որ Միննի Թերրին կյանքից հեռացել է 1964 թվականին[25][26]։

Զանգվածային լրատվամիջոցները դերասանուհու մասին և նրա կենսագրության ուսումնասիրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խոշոր զանգվածային լրատվության միջոցները, որոնք մասնագիտանում էին թատերական կյանքի լուսաբանման մեջ կամ ունեին թատերական սյունակ, ինչպիսիք են  The Era-ն և Dramatic Notes-ը  (Մեծ Բրիտանիա), The Times-ը (ԱՄՆ), Table Talk-ը (Ավստրալիա), Միննի Թերրիի մանկության և պատանեկության տարիներին ուշադիր հետևում  էին  նրա բեմական կարիերային[11][3][27]։ Նրա նկատմամբ հետաքրքրությունը մարեց բեմում ելույթները դադարեցնելուց հետո՝ 1925 թվականից։ Որոշ ժամանակ Միննի Թերրին մոռացվեց (նույնիսկ նրա մահվան կամ հոգեհանգստի ճշգրիտ ամսաթվի և վայրի մասին տեղեկությունները չէին պահպանվել)։ Հետպատերազմյան շրջանում նրա կենսագրության հետ կապված  հետաքրքրություն առաջացրեց 1962 թվականին հրատարակված Մարգարեթ Սթինի «Թերիների պարծանքը» գիրքը (անգլ.՝ A Terrys of Pride, որը  հետագայում մի քանի անգամ վերահրատարակվել է), որի հերոսուհին է դարձել նաև Միննին[28]։ Նա նաև դարձել է 2008 թվականին հրատարակված Էնն Վարթի «Երեխաները և թատրոնը Վիկտորիանական Բրիտանիայում» մենագրության «Երեխաներին երկու սիրահարվածները` Լուիս Քերոլ և Էռնեստ Դոուսոն» գլխի հիմնական գործող անձանցից մեկը[29]։ Աղջկա թատերական կարիերան և նրան սիրահարված վիկտորիանական Մեծ Բրիտանիայի մշակութային գործիչների պատմությունը ներառվել է 19-րդ դարի վերջի 20-րդ դարի սկզբի Մեծ Բրիտանիայի թատրոնի, ինչպես նաև ուշ վիկտորիանական Անգլիայի այսպես կոչված «երեխայի պաշտամունք»-ի հոգեբանության և առօրյա կյանքի մասին պատմող աշխատություններում[30][31]։ Միննի Թերրիի թատերական կարիերայի հետ կապված բազմաթիվ լուսանկարչական նյութեր և արվեստի գործեր պահվում են Կենտի պատմական հետաքրքրության կամ բնական գեղեցկության օբյեկտների ազգային հիմնադրամի, Լոնդոնի ազգային դիմանկարների պատկերասրահի, Վիկտորիայի և Ալբերտի թանգարանների և այլ հավաքածուներում։ Դերասանուհու մասին զգալի թվով փաստաթղթեր ներկայումս հավաքված են Էլեն Թերրիի և Էդիթ Քրեյգի արխիվներում, այդ թվում` ներկայացումների  ծրագրեր, նամակներ, բեմական  տեսարանների լուսանկարներ, թերթի հոդվածներ և ակնարկներ[32]։

Բեմական կերպարների առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հերբերտ Ռոուզ Բարրոն, Հելեն Մոդ Թրին և Միննի Թերրին «Արական ստվեր» ներկայացման մեջ, 1889
Elliott & Fry. լուսանկարչատուն, Միննի Թերրին Դեյզի Դեզմոնդի դերում, 1889
Մինի Թերին ներկայացման տեսարանով լուսանկարում, 1880-ական թթ.

Ռոյալ Հոլլոուեյի համալսարանի վիկտորիանական գրականության և մշակույթի պրոֆեսոր, Բրիտանական թատրոնի պատմության բնագավառում մասնագիտացած Էնն Վարթին իր «Վիկտորիանական Բրիտանիայի երեխաների և թատրոնի» մասին մենագրության մեջ գրել է, որ եթե 18-րդ դարում դերասանը իր զգացմունքները ցուցադրում էր «կոդավորված ժեսԹերրի միջոցով», 19-րդ դարում նա արդեն ձգտում էր անհատապես արտահայտել իր հույզերի դրսևորումները։ Միևնույն ժամանակ, որոշակի ժանրերում, ինչպիսին է մելոդրաման, կոդավորված ժեստը դեռ պահպանել էր իր դիրքերը։ 1880-ականների ընթացքում «մեխանիկական» և «հուզական» դերասանական դպրոցների միջև պայքարը, ինչպես Դենիս Դիդրոն էր անվանում, հիմնականում կենտրոնացած էր «դիմակների» և «դեմքերի» մրցակցության վրա։ Ելնելով Միննի Թերրիի դերասանական խաղի վերաբերյալ հեռուստադիտողների կարծիքի վերլուծությունից՝ Էնն Վարթին եզրակացրեց, որ մանկական դերասանը «վերացրեց երկփեղկումը» «հոգնակիի և եզակիի», «դիմակի» և «դեմքի» միջև «երկուսին էլ հավասարապես տիրապետելով»։ Նրա կարծիքով  երեխան համարվում է «և՛ ինքը և՛ մեկ ուրիշը, իրական է և շինծու»[33]։ Հետազոտողը մեջբերում է Էռնեստ Դոուսոնի կարծիքը Միննի Թերրիի պիեսի վերաբերյալ.

Նրա անմիջականությունը ... միշտ զարմացնում էր ինձ։ Դժվար էր հավատալ, բայց երբեմն նա ասում է մի բան, որն անգիր էր սովորել։ Նրա մասնակցությունը երկխոսությանը ... այնքան մանկական էր, բայց այնքան տեղին, որ ես հաճախ մոռանում էի պարոն Գրանդիի  արժանի երախտագիտության [այն դրամատուրգը, որը գրել է այդ պիեսը] և իմ հիացմունքի մեջ՝ փոքրիկ լեդիի մտածելակերպի ունեցած դերի մասին։
- Էնն Վարթի։ Երեխաները և թատրոնը վիկտորիանական Բրիտանիայում[34][33]

Էնն Վարթին նշում է, որ Մինիին, ինչպես իր մյուս հասակակիցներին , սովորեցրել են «և՛ բառեր, և՛ ժեստեր», նրանց խաղաոճը կարելի է բնութագրել միայն որպես «մեխանիկական» դպրոցին պատկանող»։ Այնուամենայնիվ, Թերրին, ինչպես և որոշ այլ տաղանդավոր երեխաներ, կարողացան  հեռուստադիտողներին ստիպել ընկալել սովորած ժեստերը որպես «ուժեղ և զգացմունքներով լի»[33]։ Հետազոտողը մեջբերում է  Դոուսոնի մեկ այլ մեջբերում. «Բնականաբար ... պարզապես ... հմայիչ ... նա քայլում է տախտակների վրա ... ինքնագիտակցության կամ ազդեցության իսպառ բացակայությամբ (անգլ.՝ an absence of self-consciousness or affectation) և նույն կատարյալ ինքնաբուխությամբ, կարծես նա լիներ իր տան երեխաների սենյակում»[35][36]։ 1888 թվականի մայիսի 12-ին The Era թերթը գրել է. «Այս հմայիչ պարզամիտ աղջիկը ակնհայտորեն զերծ էր վաղաժամ ձևերից և շնորհներից, որոնք սովորաբար ստվերում էին հանդիսատեսի բավականությունը, որ ստանում էին  անչափահաս դերասանների խաղից»[37]։

Էնն Վարթին եզրակացրել է, որ Միննի Թերրիի վիկտորիանական երկրպագուները կրկնակի կարոտ էին զգում։ Նախ, նրանք բեմում տեսան «դիցաբանական դարաշրջան», որը մարմնավորված էր «երեխայի միասնության և բազմաքանակության մեջ»։ Երկրորդ՝ թատրոնի պատմության առումով նրանք դիտում էին, թե երեխան  ինչպես է խաղում  հնացած ոճով։ Անցյալի կարոտի երկու տեսակները՝ մետաֆիզիկականը և ժամանակավորը, հրապուրել էին վիկտորիանական մանկական դերասանի չափահաս հանդիսատեսն, արթնացրել իր իսկ մանկության հիշողությունները։ Հետևելով Միննի Թերրի խաղին` Դոուսոնի դիտարկումներին, Էնն Վարթին նշել է, որ երեխայի ինքնաբերականությունը «յուրահատուկ մտերմություն» է ստեղծում իր ու հանդիսատեսի միջեւ։ Հանդիսատեսին թույլ էր տրվել նրբանկատորեն մասնակցել երեխայի աշխարհի «համոզմանը» (անգլ.՝ ‘make-believe’ of the child’s world)  և կարող է գնահատվել որպես վուայերիզմ։ Երեխայի «բացարձակ անկեղծությունը բեմում» արթնացրեց հանդիսատեսի էրոտիկ ֆանտազիաները։ Վարտի կարծիքով մանկական դերասանի սեռական ֆետիշացումը (անգլ.՝ The sexual fetishisation of the child actor) «նրա հմայքի բաղադրիչներից մեկն էր»[38]։

Դարեմի համալսարանի պրոֆեսոր Կոստաս Բույոպուլոսը գրել է, որ վիկտորիանական ջենտլմենի համար բեմում գտնվող աղջկա հետ կապված սենտիմենտալ հիացմունքը, թալիսմանի իմաստ ուներ և զուգորդվում էր զուսպ էրոտիզմի հետ։ Նա մեջբերում էր մի հատված Էռնեստ Դոուսոնի «Երեխայի պաշտամունքը» (1889) հոդվածից, որտեղ գրել է. «Երեխա-դերասանուհու խաղը« գեղարվեստական» է, քանի որ« մանկության տարիներին » մենք բոլորս ինքնաբերաբար թատերականացված ենք»։ Դոուսոնը շեշտում էր մանկության գեղեցկությունից նուրբ հաճույք ստանալու արժեքը արվեստում, ինչպես կյանքում[39]։

Մարգարեթ Սթինը նշեց, որ «փոքրիկ մուգ մազերով աղջիկը» [ծանոթագրություն 4] ինը տարեկան հասակում «սկյուռի պես խելացի» էր։ Դա նրան թույլ տվեց հաջողությամբ հաղթահարել արքայադուստր Էլիզաբեթի դերը Լիցեումի  թատրոնի բեմում «Կարլ I» ներկայացման մեջ[40]։ ՈւեստմինսԹերրի համալսարանի անգլերեն լեզվի ամբիոնի պրոֆեսոր Անն Վերոնիկա Ուիթչարդը գրել է, որ հեռուստադիտողները հիացած են Միննի Թերիի «արտասովոր  խոսքից» և «գեղատեսիլ հայացքներից», հնարամտությունից, «վաղ հասունության բացակայությունից» և անմեղությունից։ Նա Մինի Թերրի լավագույն դերը   համարեց «Հիասքանչ Մինիոնը» Հենրիետա Էլիզա Բոան Ստաննարդի  «Բուտլի երեխան» (1885) վեպի հիման վրա իրականացված բեմադրության վրա, որը գրել էր Ջոն Սթրեյնջ Ուինթեր կեղծանվամբ։ Ըստ վեպի և պիեսի  սյուժեի, կապիտան Բութլը հայտնաբերում է իր զորանոցի մահճակալին մնացած մի աղջկա։ Նա որդեգրում է երեխային, և նա, մեծանալով, դառնում է գնդի դուստրը։ Ներկայացման մեջ նա արդեն յոթ տարեկան է և շարունակում է մնալ իր ավագ ընկերների խնամքի ներքո[41]։

Բեմում մեծահասակների դերերի հետ կապված՝ Միննին և նրա կրտսեր քրոջ հարաբերությոնների հետ կապված Մարգարեթ Սթինը պնդում է. «Մինին և Բեատրիսը թատրոնը դիտարկում էին հիմնականում որպես հաց վաստակելու միջոց»։ Ավստրալիացի լրագրողի հետ զրույցում Միննին խոստովանել է, որ նախընտրում է կոմիկական դերերը, չնայած բավարարված  էր շեքսպիրյան կերպարների կատարմամբ, որ բաժին էին հասել իրեն։ Լրագրողն ինքը հավատում էր, որ նրա արտաքին տեսքը ավելի շուտ հուշում է «հուզական և գեղագիտական դերերի» մասին` Մինին բարձրահասակ էր և նիհար, մի փոքր տխուր դեմքով, «փափուկ» շագանակագույն աչքերով։ Լրագրողը նշեց, որ տիկին Գվենը հետաքրքիր կերպով խոսում է իր անհատական հատկությունների և այլ մարդկանց առանձնահատկությունների մասին, նա հյուրընկալ տանտիրուհի է և շատ հետաքրքիր զրուցակից։ Զրույցում Միննին ասաց, որ լավ դերասանը  պետք է արժանապատիվ կրթություն ստանա, միայն դա թույլ կտա համոզիչ կերպով խաղալ ջենթլմենի դերը։ Դերասանը, «որի հորինվածքն ու ոճը նախատինքի են արժանի, հաջողության քիչ շանսեր ունի»[3]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուիլյամ Ռոտշտեյն, Մաքս Բիրբոմի լուսանկարը, 1893
Էրնեստ Քրիստոֆեր Դոուսոնը (մինչև 1905 թվական)

Վաղ մանկության տարիներին Միննի Թերրին դարձել էրանգլիացի գրող, ծաղրանկարիչ և գրքերի նկարազարդող Մաքս Բիրբոհմի և դեկադենտ գրող Էռնեստ Դոուսոնի խանդավառ ակնածանքի առարկան և մուսան[42]։ 22-ամյա Դոուսոնը վեց տարեկան Միննի Թերրիին առաջին անգամ տեսել է 1888 թվականին՝ «Բուտլի երեխան» ներկայացման մեջ։ Նա երիտասարդ դերասանուհու հանդեպ ունեցած իր հիացմունքը միանգամից կիսել է իր ընկերոջ՝ Արթուր Մուրի հետ (Լուիս Քերոլը, ով նույնպես տեսել է այս ներկայացման աղջկան, ընդհակառակը, դերասանուհու մասին շատ անհեթեթ դիտողություն է թողել «Օրագրում». «Նա իր խոսքերը հստակ չի արտասանում, առանց նայելու այն անձին, որին դիմում է»[42]): Դոուսոնը թատրոն է այցելել ամեն նոր ներկայացման մեջ նրան տեսնելու համար (1889 թվականի հոկտեմբերի 21-ին թվագրված իր նամակներից մեկում նա գրում է, որ հանձնել է «մի քանի պեննի և շոկոլադ»[43])[44])՝ հաճախ խոստովանելով, որ Միննին բեմում իր ուշադրության միակ օբյեկտն է եղել։ Դոուսոնը գրել է, որ իրեն խաբել են, երբ ներկայացումներից մեկում Թերրիին փոխարինել է մեկ այլ աղջիկ[45]։

Էռնեստ Դոուսոնը պահպանել է բոլոր ներկայացումների ծրագրերը, որոնց Միննին մասնակցել է[44], հավաքել է իր սիրելի դերասանուհու լուսանկարների հավաքածուն[30], անհամբեր սպասել նորերի հայտնվելուն և շտապել գնել դրանք տպագրությունից անմիջապես հետո[46][47][13], դրանց որոշ մասը փոխանակելով ընկերների հետ։ Նա երազել է հանդիպել աղջկա հետ փողոցում, բայց սահմանափակվել է միայն նրան հեռու  տարածությունից դիտելով (Քեթրին Ռոբսոնի խոսքերով` «թափառել է նրա տան շուրջը»[46][13]): Էնն Վարթին և Անն Վերոնիկա Ուիթչարդը կարծել են, որ Միննի Թերրիի արտաքին նմանությունը հետագայում կանխորոշել է իրենց սերը մի փոքր ավելի տարեց, լեհ ռեստորանատիրոջ դստեր Ադելաիդա Ֆոլտինովիչի (1878-1903) հանդեպ[47][31]։ «Նրա մուգ մազերն ու խոշոր աչքերը [Դոուսոնին] հիշեցնում էին իր պաշտած միսս Թերրիին»[31][48]։ Նա գրել էր ընկերներին նրանց անսովոր նմանության մասին[30][47] և խոստացել, որ Ադելաիդայի լուսանկարները ստանալուց, դա կապացուցի դա համեմատելով երկու աղջիկների լուսանկարները[47]։

Էռնեստ Դոուսոնը, ինչպես Լուիս Քերոլը, մասնակցում էր բեմում երեխաների զբաղվածությանն աջակցելու հասարակական արշավին։ Նա, ինչպես Քերոլը, պնդել է, որ հոգեպես բավարարված  է զգում աղջիկների շրջապատում, որ «աղջիկներն օգնում են հանգստացնել ցավը»։ Այնուամենայնիվ, Դոուսոնը, ըստ Էնն Վարթիի, ի տարբերություն Քերոլի, անկեղծ է գտնվել՝ աղջիկների հետ իր հարաբերություններում տեսնելով «սեռական ցանկություն» (անգլ.՝ sexual desire): Դոուսոնը առանց Միննի Թերրիի առջև խոնարհվելու պնդում էր, որ «Գալաադում բալասան չկա»[49]։ Վարտիի կարծիքով, բանաստեղծը գտավ «չափազանց իրական սեռական ցանկությունը» գերակշռելու միջոց՝ աղջկան դարձնելով «իր մուսան՝ իր Բեատո Բեատրիկսը»[50]։

Միննի Թերրին երկու անգամ է ամուսնացել։ Առաջին ամուսնուն` բրիտանացի դերասան Էդմունդ Գվենին, հանդիպել է բեմում։ Ամուսնությունը կնքվել է 1901 թվականին։ Զույգը «ամեն ամառ անցկացրել է Թեմզայի ափին գտնվող մի փոքրիկ տնակում։ Այնտեղ ընդամենը երկու սենյակ կար, բայց դա նրանց համար բավարար էր, քանի որ նույնիսկ ուտելը տեղի էր ունենում տան մոտ գտնվող դաստակերտում։ Այդ ժամանակ Միննի Թերրին զբաղվել է  լուսանկարչությամբ  և ձեռագործ աշխատանքներով։ Նա Գվենի հետ իր ամուսնությունը համարել է բավականին երջանիկ և հարցազրույցներից մեկում պնդել է, որ դերասանի համար սխալ է ամուսնանալ այլ մասնագիտության տեր տղամարդու հետ։ Միննին ափսոսանք է հայտնել, որ հասարակության լայն շրջանների համար արվեստագետները հատուկ «ռասա են, որոնք դեռ աննորմալ են ապրում»` իր կազմում ընդգրկելով «սրիկաներին ու թափառաշրջիկներին»[3]։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Միննի Թերրիին և Էդմունդ Գվենը ամուսնալուծվել են (Ֆիլադելֆիայի Թեմփլի համալսարանի պրոֆեսոր դոկտոր Ռոջեր Գորդոնը պնդում է, որ ամուսնալուծությունը կայացել է դրա կնքումից մի քանի ամիս անց[51]): Շուտով Միննին կրկին ամուսնացել է, բայց ընկերական հարաբերությունների մեջ է մնացել իր նախկին ամուսնու հետ[17][22]։ Աղբյուրները չեն հաղորդում տեղեկություններ երկրորդ ամուսնու, նույնիսկ նրա անվան մասին։ 1956 թվականին Միննի Թերրին այրիացել է[22]։ Էդմունդ Գվենը, որ արդեն տարեց մարդ էր, Կալիֆոռնիայի իր տնից եկել է Մեծ Բրիտանիա, հանդիպելու իր այրի նախկին կնոջ հետ[22]։

Միննի Թերրին որպես նկարիչների և լուսանկարիչների բնորդուհի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալֆրեդ Էլլիս, Միննի Թերրին տղայի դերում, 1880-еականներ

Միննի Թերրին պատկերած լուսանկարիչների մեջ հայտնի վարպետներ կային։ Դրանց թվում էին պետական գործիչների, նկարիչների և վիկտորիանական ազնվականության ներկայացուցիչների լուսանկարները վուդբերատիպային տեխնիկայով կատարող Հերբերտ Ռոուզ Բարոն[26], Լուսանկարչական ընկերության անդամ (որը հետագայում դարձել է Արքայական լուսանկարչական ընկերություն), Պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչների ասոցիացիայի հիմնադիրներից մեկը, նրա քարտուղարը, նախագահը և գլխավոր քարտուղարը, որը մասնագիտացած է եղել թատերական լուսանկարչության մեջ և ակտիվորեն պաշտպանում է լուսանկարիչների հեղինակային իրավունքները (հեղինակային իրավունքի միության հիմնադիրներից մեկը) Ալֆրեդ Էլիսը, (Լոնդոնի Վիկտորիայի և Ալբերտի թանգարան, այս լուսանկարը ստացվել է 1953 թվականին Գայա Տրիստրամ Լիթլի հավաքածուից՝ 14,6 × 10,6 սմ, № S.133: 688-2007[52]) և Elliott & Fry լուսանկարչական ստուդիայի աշխատակիցների կողմից, որը հիմնադրվել է 1863 թվականին ՝ Ջոզեֆ Ջոն Էլիոթի և Քլարենս Էդմունդ Ֆրայի կողմից (օրինակ` Միննի Թերրին Դեզի Դեսմոնդի դերում, Ազգային դիմանկարների պատկերասրահ, Լոնդոն, 14,6 x 10,5 սմ, նվիրել է Թերենս Պիպերը 2013 թվականին, № NPG 138138[53]):

Իր լուսանկարներում Միննիին պատկերել է նաև Արքայական լուսանկարչական ընկերության անդամ, պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչների ասոցիացիայի հիմնադիրներից մեկը՝ Հայման Սելեգ Մենդելսոնը (Էլեն Թերրիի և Էդիթ Քրեյգի տվյալների շտեմարան, SMA լուսանկարների արխիվ, ID NT / SMA / PH / 3327) )[54]:

Պատմական հետաքրքրության կամ բնական գեղեցկության օբյեկտների Ազգային հիմնադրամի հավաքածուում տեղ է գտել դերասանուհու դիմանկարային մանրանկարը պատկերվել է փղոսկրի վրա ջրաներկի տեխնիկայի կիրառման միջոցով։ Միննի Թերրին պատկերված է հինգ տարեկան հասակում (1887-1899, Սմոլհայթ-Փլեյս տուն թանգարան, Կենտ, № NT 1118219, մանրանկարի ձևը՝ օվալ, չափը՝ 76 × 55 սմ)։ Երեխայի գլուխն ու ուսերը շրջված են դեպի աջ, աղջիկը սպիտակ զգեստ է հագել,նա ունի շագանակագույն աչքեր, առողջ վարդագույն դեմք և շեկ մազեր։ Դիմանկարի ֆոնը երկնագույն կապույտ է։ Մանրանկարի հետևում կա մի արձանագրություն, որտեղ նշված է աղջկա և նրա զարմիկի՝ Մաբել Թերրի-Լյուիսի անունը, ով ստեղծել է այս մանրանկարը[55]։                            

Մեկ այլ մանրանկար, որը պատկերում է Միննի Թերրիին մոտ տասնութ տարեկան հասակում, նույնպես գտնվում է Ազգային վստահության հավաքածուի մեջ (մոտ 1900 թվական, Սմոլհայթ-Փլեյս  տուն թանգարան, Կենտ, № NT 1118223, տրամագիծը՝ 7,2 սմ, կատարման տեխնիկան` ջրաներկ թղթի վրա)։ Աղջկա գլուխը թեքված է ձախ, նա հագել է սպիտակ զգեստ կապույտ գոտիով։ Նա ունի շագանակագույն աչքեր, խիտ կարմիր մազեր։ Դիմանկարի ֆոնը երկնագույն է։ Դերասանուհու դիմանկարը ամրացված է մետաղական շրջանակով` կաշվե պաստառով, կանաչ դաջվածքով, ոսկե նրբաթերթից տերևի հետքերով։ Նրան կցված են փայլարե հինգ զարդակտոր (յուրաքանչյուրի վրա կա մի հատված, աղջկա դեմքի համար, որը զարդանկարված չէ)։ Զարդանկարում պատկերված են տարբեր սեզոնների հագուստներ, որոնք նախատեսված են Միննիին զգեստավորելու համար` դրանք դիմանկարի վրա տեղադրելու միջոցով։ Այդ մանրանկարը նույնպես ստեղծվել է Մեյբել Թերրի-Լյուիսի կողմից[56]։

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Писатель Фрэнк М. Бойд ошибочно называл эту роль первой для Минни
  2. ↑ Письмо на трёх страницах. Минни объясняет своему корреспонденту происхождение рукописных комментариев, которые он обнаружил на полях печатного текста пьесы. Она сообщала, что тётя Эллен Терри не сама написала эти комментарии, как можно было предположить, а заставила это сделать Чарльза Терри. Также упоминается, что Эллен Терри дала самой Минни копию этой пьесы, надеясь, что она сыграет её в Австралии, но девушка этого не сделала

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Parker, 1925, էջ 309
  2. ↑ Dowson, 1968, էջ 114
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Table Talk, 1902, էջ 10
  4. ↑ Steen, 2018, էջ 179
  5. ↑ Steen, 2018, էջ 180
  6. ↑ Steen, 2018, էջ 181
  7. ↑ Boyd, 1919, էջ 235
  8. ↑ Steen, 2018, էջ 200
  9. ↑ The Times, 1888, էջ 9
  10. ↑ Steen, 2018, էջ 292
  11. ↑ 11,0 11,1 Howard, 1892, էջ 15
  12. ↑ Denisoff, 2016, էջ 65
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Robson, 2001, էջ 186
  14. ↑ Бруард, 2016, էջ 97 (FB)
  15. ↑ Steen, 2018, էջ 182
  16. ↑ Steen, 2018, էջ 202
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 «An Actress Prepares» (անգլերեն). The Houghton Library Blog is the main blog of Houghton Library at Harvard University. 2017 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 4-ին.
  18. ↑ The Times, 1905, էջ 8
  19. ↑ The Times, 1959, էջ 13
  20. ↑ The Times, 1911, էջ 11
  21. ↑ Steen, 2018, էջ 247
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 The Daily Mail, 1956, էջ 3
  23. ↑ Parker, 1933, էջ 1310
  24. ↑ The Times, 1928, էջ 12
  25. ↑ V & A
  26. ↑ 26,0 26,1 NPG
  27. ↑ The Times, 1911, էջ 13
  28. ↑ Steen, 2018, էջ 1—412
  29. ↑ Varty, 2008, էջ 49—62
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Adams, 2000, էջ 28
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Witchard, 2009, էջ 190
  32. ↑ Archives Database Project
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 Varty, 2008, էջ 13
  34. ↑ Dowson, 1968, էջ 428—429
  35. ↑ Dowson, 1968, էջ 428
  36. ↑ Varty, 2008, էջ 11
  37. ↑ O’Connor, 2008, էջ 45
  38. ↑ Varty, 2008, էջ 14
  39. ↑ Boyiopoulos, 2015, էջ 154
  40. ↑ Steen, 2018, էջ 217
  41. ↑ Witchard, 2009, էջ 205
  42. ↑ 42,0 42,1 Witchard, 2009, էջ 189
  43. ↑ Dowson, 1968, էջ 88
  44. ↑ 44,0 44,1 Lebailly, 1999, էջ 10
  45. ↑ Denisoff, 2016, էջ 68
  46. ↑ 46,0 46,1 Witchard, 2009, էջ 185
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 47,3 Varty, 2008, էջ 58
  48. ↑ Adams, 2000, էջ 29
  49. ↑ Иеремия, 2018, էջ 923 (8:22)
  50. ↑ Varty, 2008, էջ 59
  51. ↑ Gordon, 2018, էջ 46
  52. ↑ «Ellis, Alfred. Guy Little Theatrical Photograph» (անգլերեն). V & A's collections, London. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  53. ↑ «Minnie Terry as Daisy Desmond by Elliott & Fry» (անգլերեն). National Trust sites. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 7-ին.
  54. ↑ «Document ID NT / SMA / PH / 3327» (անգլերեն). The Ellen Terry and Edith Craig Archives Database Project and the Ellen Terry Archive Website Project was supported by the University of Hull. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 9-ին.
  55. ↑ «Minnie Terry, Mrs Edmund Gwenn (1882—1964), aged five» (անգլերեն). National Trust Collections. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  56. ↑ «Minnie Terry, Mrs Edmund Gwenn (1882—1964). British (English) School» (անգլերեն). National Trust Collections. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ
  • Книга пророка Иеремии, 8:22 // Библия. Книги Священного Писания Ветхого и Нового Завета с параллельными местами и приложениями. В синодальном переводе. — М: Никея, 2018. — С. 923. — 1600 с. — ISBN 978-5041-6002-28
  • Boyd, F. M. A Pelican's tale, fifty years of London and elsewhere. — Philadelphia: J. B. Lippincott, 1919. — 315 с.
  • Dame Ellen Terry's 80th Birthday // The Daily Mail : Газета. — 1928. — С. 12.
  • Dowson E. C. The Letters of Ernest Dowson ed. by Desmond Flower & Henry Maas. — Cassell, London: Fairleigh Dickinson Univ Press, 1968. — 470 с. — (G — Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series). — ISBN 978-0838-6674-77
  • Haymarket Theatre(անգլ.) // The Times : Газета. — 1888. — С. 9.
  • Howard C. Haymarket Theatre(անգլ.) // Dramatic Notes a year-book of The Stage. Huthinson and Co. London : Журнал. — 1892. — С. 15.
  • Miss Minnie Terry // Table Talk : Газета. — 1902. — С. 10.
  • The Theatres(անգլ.) // The Times : Газета. — 1911. — С. 13.
  • Wyndham's Theatre(անգլ.) // The Times : Газета. — 1905. — С. 8.
Գիտական և գիտահանրամատչելի գրականություն
Ուղեցույցներ
  • Gordon R. L. Edmund Gwenn // Supporting Actors in Motion Pictures. — Dorrance Publishing, 2018. — С. 45—46. — 366 с. — ISBN 978-1480-9449-92
  • Minnie Terry // Who's Who in the Theatre. Fifth edition. Ed. Parker J.. — London: Sir Isaac Pitman and Sons, 1925. — С. 309.
  • Minnie Terry // Who's Who in the Theatre. Seventh edition. Ed. Parker J.. — London: Sir Isaac Pitman and Sons, 1933. — С. 1310.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Minnie Terry (1882—1964)» (անգլերեն). National Portrait Gallery, St Martin's Place, London, WC2H 0HE. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 4-ին.
  • «Minnie Terry (1882—1964)» (անգլերեն). V & A's collections. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 4-ին.
  • «Minnie Terry (1882—1964)» (անգլերեն). The Ellen Terry and Edith Craig Archives Database Project and the Ellen Terry Archive Website Project was supported by the University of Hull. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միննի Թերրի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միննի_Թերրի&oldid=9743980» էջից