Jump to content

Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ22

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մթագնում, որը ոչ ճշգրիտ տերմին է, որը կարող է վերաբերել տարածության մեջ ապակողմնորոշվածության, գլխապտույտի կամ թեթև գլխապտույտի զգացմանը: Այն կարող է նաև վերաբերել անհավասարակշռությանը[1] կամ ոչ հատուկ զգացմումին, ինչպիսին է գլխապտույտը կամ հիմարությունը[2]:

Մթագնումը տարածված բժշկական գանգատ է, որը ազդում է մարդկանց 20-30%-ի վրա[3]: Մթագնումը բաժանվում է չորս հիմնական ենթատեսակների՝ գլխապտույտ (~25–50%), անհավասարակշռություն (~15%), նախասինկոպե(~15%) և ոչ սպեցիֆիկ գլխապտույտ (~10%)[4]։

  • Գլխապտույտը պտտվելու կամ շրջապատի շուրջը պտտվելու զգացումն է: Շատ մարդիկ գլխապտույտը շատ անհանգստացնող են համարում և հաճախ նշում են դրա հետ կապված սրտխառնոց և փսխում[5]:
  • Պրեսինկոպե նկարագրում է թեթև գլխապտույտ կամ թուլության զգացում, անունը վերաբերում է սինկոպեին, որն իրականում ուշագնացությունն է:
  • Անհավասարակշռությունը անհավասարակշռության զգացումն է և առավել հաճախ բնութագրվում է որոշակի ուղղությամբ հաճախակի անկումներով: Այս վիճակը հաճախ կապված չէ կապված սրտխառնոցի կամ փսխման հետ:
  • Ոչ սպեցիֆիկ գլխապտույտը կարող է հոգեբուժական ծագում ունենալ: Դա բացառման ախտորոշում է և երբեմն կարող է առաջանալ հիպերվենտիլացիայի միջոցով[6]:

Մեխանիզմը և պատճառները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատ պայմաններ կարող են առաջացնել մթագնում, քանի որ մարմնի մի քանի մասեր անհրաժեշտ են հավասարակշռությունը պահպանելու համար, ներառյալ ներքին ականջը, աչքերը, մկանները, կմախքը և նյարդային համակարգը[7]: Այսպիսով, մթագնումը կարող է առաջանալ մի շարք խնդիրների հետևանքով և կարող է արտացոլել կիզակետային պրոցես (օրինակ, որը ազդում է հավասարակշռության կամ կոորդինացման վրա ) կամ ցրված (օրինակ՝ թունավոր ազդեցության կամ ցածր պերֆուզիայի վիճակը)[8]:

Գլխապտույտի ընդհանուր պատճառները ներառում են.

Ախտորշում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիֆերենցիալ ախտորոշում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխապտույտը կարող է առաջանալ ուղեղի (մասնավորապես ուղեղի ցողունի կամ ուղեղիկի), ներքին ականջի, աչքերի, սիրտի, անոթային համակարգի, հեղուկի կամ արյան ծավալի, ողնուղեղի, ծայրամասային նյարդերի կամ մարմնի էլեկտրոլիտների հետ կապված աննորմալությունից: Գլխապտույտը կարող է ուղեկցել որոշակի լուրջ իրադարձությունների, ինչպիսիք են ցնցումը կամ ուղեղի արյունահոսությունը, էպիլեպսիա և նոպաներ ( ցնցումներ ), ինսուլտ և մենինգիտի և էնցեֆալիտի դեպքեր: Այնուամենայնիվ, ամենատարածված ենթակատեգորիաները կարելի է բաժանել հետևյալ կերպ՝ 40% ծայրամասային վեստիբուլյար դիսֆունկցիա, 10% կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարում, 15% հոգեբուժական խանգարում, 25% նախասինկոպե/անհավասարակշռություն և 10% ոչ սպեցիֆիկ գլխապտույտ[16]: Որոշ վեստիբուլյար պաթոլոգիաներ ունեն ախտանիշներ, որոնք համակցված են հոգեկան խանգարումների հետ[17]:

Մինչ ավանդական բժշկական ուսուցումը կենտրոնացած է գլխապտույտի պատճառի որոշման վրա՝ հիմնվելով կատեգորիայի վրա (օրինակ՝ գլխապտույտ ընդդեմ նախասինկոպեի), 2017-ին հրապարակված հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ այս վերլուծությունը սահմանափակ կլինիկական օգտակարություն ունի[18][19]:

Բժշկական պայմանները, որոնք հաճախ ունենում են գլխապտույտ որպես ախտանիշ, ներառում են՝ [20][21][22][23]

Համաճարակաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչության մոտ 20–30%-ը հայտնում է, որ 2008 թվականին ինչ-որ պահի գլխապտույտ է ունեցել [26]:

Անհավասարակշռություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բժշկության մեջ անհավասարակշռությունը վերաբերում է հավասարակշռության խանգարմանը, որը կարող է բնութագրվել որպես մոտալուտ անկման զգացում կամ պատշաճ տեղաշարժման համար արտաքին օգնություն ստանալու անհրաժեշտություն: Այն երբեմն նկարագրվում է որպես հատակի ոչ պատշաճ թեքության զգացում կամ լողալու զգացում: Այս զգացումը կարող է առաջանալ ներքին ականջից կամ շարժման այլ սենսորներից կամ կենտրոնական նյարդային համակարգից: Նյարդաբանական խանգարումները սովորաբար առաջացնում են մշտական գլխապտույտ կամ անհավասարակշռություն և սովորաբար ունենում են նյարդաբանական դիսֆունկցիայի այլ ախտանիշներ՝ կապված գլխապտույտի հետ: Նոպաների, դեպրեսիայի, անհանգստության և ցավի բուժման համար օգտագործվող շատ դեղամիջոցներ ազդում են վեստիբուլյար համակարգի և կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա, ինչը կարող է առաջացնել անհավասարակշռության ախտանիշ[27]:

References

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Reeves AG, Swenson RS (2008). «Chapter 14: Evaluation of the Dizzy Patient». Disorders of the Nervous System: A Primer. Dartmouth Medical School. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-24-ին. Վերցված է 2011-05-24-ին.
  2. ↑ «Approach to the patient with dizziness». UpToDate. February 10, 2011.
  3. ↑ «Central vertigo and dizziness: epidemiology, differential diagnosis, and common causes». The Neurologist. 14 (6): 355–64. November 2008. doi:10.1097/NRL.0b013e31817533a3. PMID 19008741.
  4. ↑ «Dizziness: a diagnostic approach». American Family Physician. 82 (4): 361–8, 369. August 2010. PMID 20704166.
  5. ↑ «Vertigo: epidemiologic aspects» (PDF). Seminars in Neurology. 29 (5): 473–81. November 2009. doi:10.1055/s-0029-1241043. PMID 19834858.
  6. ↑ «Approach to the patient with dizziness». UpToDate. February 10, 2011.
  7. ↑ «Dizziness and Vertigo». Merck Manual. 2009.
  8. ↑ Norris, Chris (4 July 2020). «What Causes Dizziness? Its Symptoms, Control and Risk Factors». Healthroid.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 «Dizziness and Vertigo». Merck Manual. 2009.
  10. ↑ 10,0 10,1 «10 Surprising Facts About Dizziness and Vertigo». EverydayHealth.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-11-14-ին.
  11. ↑ Norris, Chris (4 July 2020). «What Causes Dizziness? Its Symptoms, Control and Risk Factors». Healthroid.
  12. ↑ «Cervicogenic dizziness». Oxford Medical Case Reports. 2019 (11): 476–478. November 2019. doi:10.1093/omcr/omz115. PMC 6902624. PMID 31844531.
  13. ↑ Chu, ECP (2021). «Cervicogenic Dizziness Associated With Craniocervical Instability: A Case Report». Journal of Medical Cases. 12 (11): 451–454. doi:10.14740/jmc3792. PMC 8577610. PMID 34804305.
  14. ↑ Center for Drug Evaluation and Research. «Drug Safety and Availability – FDA Drug Safety Communication: Low magnesium levels can be associated with long-term use of Proton Pump Inhibitor drugs (PPIs)». www.fda.gov. Վերցված է 17 April 2018-ին.
  15. ↑ «Common Side Effects of Coumadin (Warfarin Sodium) Drug Center – RxList». rxlist.com. Վերցված է 17 April 2018-ին.
  16. ↑ «Differential diagnosis of dizziness». Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery. 17 (3): 200–3. June 2009. doi:10.1097/MOO.0b013e32832b2594. PMID 19365263.
  17. ↑ «Mental Disorders Comorbid with Vestibular Pathology». 43. 2013: 324. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  18. ↑ «Dizziness: Approach to Evaluation and Management». American Family Physician. 95 (3): 154–162. February 2017. PMID 28145669.
  19. ↑ «Misdiagnosing Dizzy Patients: Common Pitfalls in Clinical Practice». Neurologic Clinics. 33 (3): 565–75, viii. August 2015. doi:10.1016/j.ncl.2015.04.009. PMC 9023124. PMID 26231272.
  20. ↑ «Differential diagnosis of dizziness». Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery. 17 (3): 200–3. June 2009. doi:10.1097/MOO.0b013e32832b2594. PMID 19365263.
  21. ↑ «Dizziness». The Medical Clinics of North America. 93 (2): 263–71, vii. March 2009. doi:10.1016/j.mcna.2008.09.005. PMID 19272508.
  22. ↑ «Dizziness and Vertigo». Merck Manual. 2009.
  23. ↑ «Management of the patient with chronic dizziness». Restorative Neurology and Neuroscience. 28 (1): 83–90. 2010. doi:10.3233/RNN-2010-0530. PMID 20086285.
  24. ↑ «Part 10: acute coronary syndromes: 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care». Circulation. 122 (18 Suppl 3): S787-817. November 2010. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.110.971028. PMID 20956226. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (օգնություն)
  25. ↑ «Vertigo: epidemiologic aspects» (PDF). Seminars in Neurology. 29 (5): 473–81. November 2009. doi:10.1055/s-0029-1241043. PMID 19834858.
  26. ↑ «Vertigo: epidemiologic aspects» (PDF). Seminars in Neurology. 29 (5): 473–81. November 2009. doi:10.1055/s-0029-1241043. PMID 19834858.
  27. ↑ Konrad HR (1990). «Chapter 123: Vertigo and Associated Symptoms». In Walker HK, Hall WD, Hurst JA (eds.). Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations (3rd ed.). Boston: Butterworths. ISBN 0-409-90077-X. PMID 21250072.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ22&oldid=9065617» էջից