Jump to content

Ծիծաղից մահ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հին հույն փիլիսոփա Քրիսիպը հավանաբար մահացել է ծիծաղից

Ծիծաղից մահ, մահվան հազվադեպ[1][2] հանդիպող տեսակ, որ առաջանում է ծիծաղի պոռթկման, սրտի կանգի և շնչահեղձության արդյունքում[3]։ Ծիծաղից մահվան դեպքեր գրանցվել են դեռևս Հին Հունաստանում։

Պաթոֆիզիոլոգիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտական հետազոտությունների համաձայն՝ պաթոլոգիական ծիծաղը կարող է հետևանք լինել այս կամ այն հիվանդության, օրինակ՝ երկարավուն ուղեղի կամ վարոլյան կամրջի ինֆարկտի[4][5]։ Բացի դրանից՝ ծիծաղից մահ կարող է վրա հասնել ոչ թե ծիծաղից, որպես այդպիսին, այլ ծիծաղի պատճառով ներքին օրգանների վնասվածքից[6] կամ ուղեղի, սրտի, այլ օրգանների՝ արդեն գոյություն ունեցող հիվանդությունից։ Ծիծաղի հետևանքով կարող է առաջանալ մկանային լարվածության անկում (ատոնիա) և թմբիր։ Կախված վնասվածքի մեծությունից զգայական շարժունությունը կարող է լինել սուր կարգավիճակի նշան և մահվան ելք չունենալ։ Խնդական էպիլեպսիան կարող է կապված լինել ուղեղիկի հետ[7][8][9][10]։ Կուրու հիվանդությունը, որից տառապում են Պապուա Նոր Գվինեայի բնիկները, նույնպես ուղեկցվում է պաթոլոգիական ծիծաղով[11]։

Պատմական մահեր ծիծաղի պատճառով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Մի հին տեղեկագիր մ.թ.ա. 3-րդ դարի հույն ստոիկ փիլոսոփա Քրիսիպի մահվան մասին պատմում է, որ նա իր ավանակին գինի է հյուրասիրում, իսկ հետո մեռնում ծիծաղից, երբ հետևում է, թե ինչպես է կենդանին փորձում թուզ ուտել[12]։
  • 1410 թվականին մահանում է Մարտին Առաջին Արագոնցին. նա այնքան բուռն է ծիծաղում, որ մահանում է շնչահեղձությունից[13]։
  • Ծիծաղից մահ է վերագրվում Վերածննդի իտալացի բանաստեղծ Պապուա Պիետրո Արետինոյին. ասում են, որ նա մահացել է բարձր ծիծաղից առաջացած շնչահեղձությունից[14]։
  • 1660 թվականին շոտլանդացի ազնվական Թոմաս Ուրկհարտը, որ անգլերեն է թարգմանել Ֆրանսուա Ռաբլեի ստեղծագործությունները, մահացել է այն բանից հետո, երբ իմացել է, որ գահ է բարձրացել Չարլզ II[15][16]։
  • 1782 թվականին ոմն միսիս Ֆիզհերբերտի մոտ օպերա դիտելիս հիստերիկա է սկսվում։ Երբ բեմի վրա հայտնվում է Չառլզ Բանիստերը՝ գողացված Փոլ Պիչեմի գնորդի դերում, նա սկսում է այնքան բարձր ծիծաղել, որ նրան ստիպված դուրս են հանում թատրոնից։ Անկառավարելի ծիծաղը շարունակվում է ամբողջ գիշեր և հաջորդ օրը և արդյունքում այն մահվան պատճառ է դառնում։
  • 1893 թվականի նոյեմբերի 7-ին ագարակատեր Ուելսի Պարսոնսը մահու չափ ծիծաղում է մի կատակի վրա, որ լսել էր Ինդիանա նահանգի Լորել քաղաքում։ Նա ծիծաղել է մոտ մեկ ժամ։ Իսկ պատահարից 2 ժամ անց նա մահացավ։
  • 1975 թվականի մարտի 24-ին Ալեքս Մինչելը՝ Մեծ Բրիտանիայի Քինգս Լին քաղաքից մի մարդ, ծիծաղից մահացել է The Goodies հեռուստասերիալը դիտելու ժամանակ։ 45 րոպե անդադար ծիծաղելուց հետո նա մահանում է ինֆարկտից։ Նրա կինը The Goodies սերալի հեղինակին մի քանի անգամ շնորակալություն է հայտնել այն բանի համար, որ նա իր ամուսնու կյանքի վերջին րոպեները հաճելի է դարձրել։
  • 1989 թվականին դանիացի բժիշկ Օլե Բենթսենը մահացել է Վանդա անունով ձկնիկը կատակերգական ֆիլմը նայելու ժամանակ։ Նրա ճնշումը հասել է 250—500 զարկ/վայրկյանի, ինչից հետո Բենթսենը մահացել է սրտի կաթվածից։
  • 2003 թվականին Բանգկոկում մահացել է պաղպաղակի առաքիչ՝ քնի մեջ ծիծաղելու պատճառով։ Նա 2 րոպե շարունակ ծիծաղել է, ինչից հետո նրա կինը փորձել է արթնացնել նրան։ Մահվան փորձաքննությունից հետո պարզվել է, որ նա սրտի կաթված է տարել, ինչն էլ հանգեցրել է մահվան։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Roff Smith Doctors Look at Laughter in MIRTH Study(անգլ.) // National Geographic. — 2013. — ISSN 0027-9358.
  2. Կաղապար:Cite pmid
  3. Turns out, you can die from laughing too hard
  4. Gondim, FA; Parks BJ, Cruz-Flores S; և այլք: (2001 թ․ դեկտեմբեր). «"Fou rire prodromique" as the presentation of pontine ischaemia secondary to vertebrobasilar stenosis». Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 71 (6): 802–804. doi:10.1136/jnnp.71.6.802. PMC 1737630. PMID 11723208. {{cite journal}}: Explicit use of et al. in: |author2= (օգնություն)
  5. Cheung CS, Parrent AG, Burneo JG (2007 թ․ դեկտեմբեր). «Gelastic seizures: not always hypothalamic hamartoma». Epileptic Disord. 9 (4): 453–8. doi:10.1684/epd.2007.0139. PMID 18077234.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  6. Famularo G, Corsi FM, Minisola G, De Simone C, Nicotra GC (2007 թ․ օգոստոս). «Cerebellar tumour presenting with pathological laughter and gelastic syncope». Eur. J. Neurol. 14 (8): 940–3. doi:10.1111/j.1468-1331.2007.01784.x. PMID 17662020.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  7. Reiss AL, Hoeft F, Tenforde AS, Chen W, Mobbs D, Mignot EJ (2008). Greene, Ernest (ed.). «Anomalous hypothalamic responses to humor in cataplexy». PLoS ONE. 3 (5): e2225. doi:10.1371/journal.pone.0002225. PMC 2377337. PMID 18493621.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  8. Nishida K, Hirota SK, Tokeshi J (2008). «Laugh syncope as a rare sub-type of the situational syncopes: a case report». J Med Case Reports. 2 (1): 197. doi:10.1186/1752-1947-2-197. PMC 2440757. PMID 18538031.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  9. Totah AR, Benbadis SR (2002 թ․ հունվար). «Gelastic syncope mistaken for cataplexy». Sleep Med. 3 (1): 77–8. doi:10.1016/S1389-9457(01)00113-7. PMID 14592259.
  10. Lo R, Cohen TJ (2007 թ․ նոյեմբեր). «Laughter-induced syncope: no laughing matter». Am. J. Med. 120 (11): e5. doi:10.1016/j.amjmed.2006.07.019. PMID 17976409.
  11. «Laughing death in New Guinea — The Why Files». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 9-ին.
  12. Laertius, Diogenes (1964-5). Lives, Teachings and Sayings of the Eminent Philosophers, with an English translation by R.D. Hicks. Cambridge, Mass/London: Harvard UP/W. Heinemann Ltd.
  13. Paul N. Morris, Patronage and Piety Montserrat and the Royal House of Medieval Catalonia-Aragon, October 2000
  14. Waterfield, Gordon, ed. First Footsteps in East Africa, (New York: Praeger Publishers, 1966) pg. 59 footnote.
  15. Brown, Huntington (1968). Rabelais in English Literature. Routledge. էջ 126. ISBN 0-7146-2051-3.
  16. The History of Scottish Poetry. Edmonston & Douglas. 1861. էջ 539.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]